Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych ZBOŻA, RZEPAK OZIMY

Transkrypt

1 Lubuski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych ZBOŻA, RZEPAK OZIMY Świebodzin, styczeń 2015

2 Przewodniczący Lubuskiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego inż. Marek Żeromski Stacja Koordynacyjna PDOiR w województwie lubuskim Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Świebodzinie Dyrektor Mariusz Krepski Świebodzin ul. Słoneczna 34 tel. (0-68) sdoo.swiebodzin@coboru.pl Opracowała: inż. Irena Perczak Redakcja merytoryczna: mgr inż. Mariusz Krepski Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy Wydawca: SDOO Świebodzin 2

3 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I I. Wstęp... 4 II. Przebieg pogody w sezonie wegetacyjnym 2013/... 6 III. Metodyka prowadzenia doświadczeń IV. Pszenica ozima... 8 V. Pszenżyto ozime VI. Żyto ozime VII. Pszenica jara VIII. Jęczmień jary IX. Owies X. Pszenżyto jare XI. Rzepak ozimy Materiały uzupełniające - Lista zalecanych do uprawy odmian na obszarze woj. lubuskiego Charakterystyka odmian badanych w woj. lubuskim po raz pierwszy

4 I. WSTĘP Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) jest regionalnym (wojewódzkim) systemem badań odmianowo-agrotechnicznych mającym na celu dostarczenie rolnikom możliwie pełnej informacji o przydatności zarejestrowanych odmian do uprawy w ich rejonie. Program ten jest koordynowany merytorycznie przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych oraz realizowany we współpracy z Samorządami Województw, Izbami Rolniczymi i innymi zainteresowanymi partnerami. Funkcjonowanie systemu PDOiR opiera się na współpracy różnych instytucji i podmiotów zainteresowanych doświadczalnictwem, zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. W systemie PDOiR główne decyzje podejmuje Zespół wojewódzki PDOiR. Na zimowym (luty) i letnim (w lipcu) posiedzeniu Zespołu Wojewódzkiego PDOiR, podobnie jak w latach wcześniejszych, uzgodniono plan doświadczeń PDOiR oraz ustalono dobory odmian do doświadczeń planowanych do założenia na kolejny sezon. Na zimowym spotkaniu podjęto też decyzje dotyczące List zalecanych do uprawy odmian na obszarze województwa (LOZ) na rok. Podstawą typowania i włączania odmian do LOZ są wyniki wieloletnich doświadczeń PDOiR przeprowadzonych w woj. lubuskim, a dla rzepaku ozimego też z województw sąsiednich. Publikacja ta, wydana w niezmienionej formie już po raz trzynasty, zawiera szczegółowe wyniki wszystkich doświadczeń prowadzonych w ramach programu PDOiR ze zbożami, rzepakiem ozimym w ostatnim sezonie (2013/), tle wyników trzyletnich ( ). Doświadczenia PDO w województwie lubuskim w latach Gatunek Liczba doświadczeń Lokalizacja w roku Pszenica ozima Świebodzin, Małyszyn, Kalsk Pszenżyto ozime Świebodzin, Małyszyn, Kalsk Żyto ozime 3 3(1) 3 Świebodzin, 2x Kalsk Pszenica jara Świebodzin, Kalsk, Małyszyn Jęczmień jary Małyszyn, 2x Kalsk Owies Świebodzin, Kalsk, Małyszyn Pszenżyto jare 3(1) 3 3 Świebodzin, Małyszyn, Kalsk Rzepak ozimy Świebodzin, Naroczyce, Tomaszów Bolesławiecki, Krościna Mała, Śrem Wójtostwo, Kościelna Wieś, Nowa Wieś Ujska Razem 29+1(1) 28+2(1) 28+6 (..) liczba doświadczeń nieudanych 4

5 Mapa rozmieszczenia doświadczeń w województwie lubuskim. Działając w imieniu Wojewódzkiego Zespołu PDOiR woj. lubuskiego składamy serdeczne podziękowania wszystkim jednostkom oraz osobom, którym zawdzięczamy obecny rozmiar badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego na terenie województwa lubuskiego, a zwłaszcza kierownictwu punktów doświadczalnych spoza oceny odmian: Lubuskiemu Ośrodkowi Doradztwa Rolniczego w Kalsku oraz Hodowli Roślin Strzelce oddział Małyszyn. Dziękujemy również Urzędowi Marszałkowskiemu i Lubuskiej Izbie Rolniczej w Zielonej Górze za wsparcie finansowe. 5

6 II. PRZEBIEG POGODY W SEZONIE WEGETACYJNYM 2013/ W sierpniu 2013 roku na terenie woj. lubuskiego było ciepło, opady były niższe od normy. Warunki te sprzyjały terminowemu zakładaniu doświadczeń z rzepakiem ozimym. We wrześniu było chłodno z opadami w okolicach normy (93%), w październiku zanotowano dość wysoką temperaturę jak na tę porę roku przy niedoborze opadów (44% normy wieloletniej). Wrzesień i październik sprzyjał zakładaniu doświadczeń ze zbożami ozimymi oraz rozwojowi roślin z rzepakiem. Listopad był miesiącem nadal ciepłym z opadami w granicach normy, dni z niższą temperaturą pojawiły się w trzeciej dekadzie miesiąca, wtedy też nastąpiło zahamowanie wegetacji. Grudzień z dniami charakterystycznymi dla miesięcy zimowych z opadami poniżej normy. Zima dość łagodna i z opadami poniżej normy. Pierwsza dekada marca dość ciepła, wtedy też obserwujemy ruszenie wegetacji suma opadów powyżej normy wieloletniej. Kwiecień był miesiącem dość ciepłym z opadami w granicach normy, takie warunki sprzyjały zakładaniu doświadczeń i rozwojowi roślin. Maj to miesiąc o temperaturze w granicach średniej wieloletniej i opadach wyższych od normy. W czerwcu zaczyna odczuwać się brak opadów, nie miało to istotnego wpływu na wzrost i rozwój roślin. W lipcu, aura sprzyjała dojrzewaniu roślin a następnie ich zbiorom. Przebieg pogody w całym okresie wegetacji korzystnie wpłynął na rozwój i plonowanie doświadczeń. 6

7 III. METODYKA PROWADZENIA DOŚWIADCZEŃ Podobnie jak w latach poprzednich doświadczenia prowadzone były według jednolitej metodyki opracowanej w Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej, obowiązującej we wszystkich doświadczeniach PDOiR na terenie całego kraju. We wszystkich gatunkach, z wyjątkiem owsa oraz piątego sezonu z rzepakiem, doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki. Różnica między poziomami polega na stopniu intensywności agrotechniki. Na p r z e c i ę tnym poziomie agrotechniki (a 1 ) chemiczna ochrona roślin ograniczała się do zaprawiania nasion środkami konwencjonalnymi, zwalczania chwastów oraz interwencyjnego stosowania insektycydów. Nawożenie mineralne podobnie jak w roku poprzednim było stosowane na dość wysokim poziomie. Dla zbóż zależnie od gatunku wynosiło kg NPK /ha, w tym od 90 do 110 kg N/ha; dla rzepaku kg NPK/ha, w tym 171 kg N/ha. Na wysokim poziomie agrotechniki (a 2 ) stosowano wyższe nawożenie azotowe oraz dodatkowo ochronę przed chorobami (pierwszy zabieg dla ochrony podstawy źdźbła i liści - w fazie od strzelania w źdźbło do pierwszego kolanka, drugi dla ochrony liści i kłosa - w fazie kłoszenia) i przed wyleganiem (w fazie strzelania w źdźbło), a także dolistne nawożenie preparatami wieloskładnikowymi. Doświadczenia z owsem i rzepakiem prowadzone były na jednym, przeciętnym poziomie agrotechniki, bez stosowania chemicznej ochrony przed chorobami i wyleganiem. 7

8 IV. PSZENICA OZIMA Uwagi ogólne W sezonie 2013/ na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia z odmianami pszenicy ozimej, podobnie jak w latach poprzednich. Zlokalizowano je w SDOO Świebodzin, HR Strzelce Oddział Małyszyn i LODR Kalsk. Wszystkie doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach wysiano cztery odmiany wyznaczone przez Centralny Ośrodek jako wzorcowe (Figura, KWS Ozon, Patras i Artist) oraz dwadzieścia cztery odmiany dobrane przez Zespół Wojewódzki PDOiR. W łącznej liczbie dwudziestu ośmiu odmian znajduje się siedemnaście odmian zaliczanych do grupy wartości technologicznej A (pszenica jakościowa), dziesięć odmian do grupy B (pszenica chlebowa) i jedna do grupy C (pozostałe). Jedenaście spośród tych odmian włączono do Listy zalecanych do uprawy na obszarze województwa lubuskiego (LOZ) (tab. 1). Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 - poziom przeciętny, a 2 - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o kg N/ha oraz dodatkowo zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi ochrony liści i kłosa) i wyleganiu (regulator wzrostu) oraz w dwóch punktach nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowymi (tab. 2). Wyniki doświadczeń W roku średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki wyniósł 97,0 dt/ha i był wyraźnie wyższy niż w poprzednich sezonach. Zastosowanie wysokiego poziomu agrotechniki spowodowało zwyżkę plonu ziarna o 20,2 dt/ha, wahała się ona od 15,0 dt/ha w Kalsku do 29,9 dt/ha w Świebodzinie. W roku na obu poziomach agrotechniki najwyżej plonowały odmiany Bamberka (A), Kepler (A), Kredo (A), Linus (A), Mulan (B) i KWS Ozon (B). Na podstawie analizy wieloletnich wyników plonowania najwyżej na obu poziomach agrotechniki plonowały odmiany Bamberka (A), Natula (A), Linus (A), Mulan (B), KWS Dacanto (B) i KWS Ozon (B). W roku największą masę 1000 ziarn miały odmiany KWS Linus, Artist, Patras i Bamberka. Porażenie roślin przez choroby było niezbyt wysokie. Najbardziej wrażliwe na mączniaka były odmiany Tonacja i Lavantus, na rdzę brunatną odmiana Figura, na septoriozę liści odmiana Arkadia, a na rynchosporiozę odmiana Kohelia. 8

9 Lp. Tabela 1 Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochod zenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce jakościowe (grupa A) HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR 1 Tonacja ul. Główna 20, Strzelce 2 Figura DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o.o., 3 Kohelia 2008 ul. Zbożowa 4, Kraków 4 Ostroga DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan Saaten-Union Polska sp. z o. o., 5 Askalon 2009 DE ul. Straszewska 70, Wągrowiec HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR 6 Bamberka 2009 ul. Główna 20, Strzelce Lantmannen SW Seed sp. z o.o., 7 Kranich 2009 DE ul. Głowackiego 1A, Milanówek Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o. o., 8 Natula ul. Zbożowa 4, Kraków Limagrain Central Europe Societe Europeenne 9 Kepler 2010 FR Spółka Europejska Oddział w Polsce ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, Komorniki Saaten-Union Polska Sp. z o.o., 10 Kredo 2010 DE ul. Straszewska 70, Wągrowiec 11 Arkadia DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan RAGT Semences Polska Sp. z o.o., 12 Linus 2011 FR ul. Sadowa 10A, Łysomice RAGT Semences Polska Sp. z o.o., 13 Oxal 2011 FR ul. Sadowa 10A, Łysomice 14 Sailor DE DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan DSV Polska so z o.o., 15 Patras 2012 DE ul. Straszewska 70, Wągrowiec DSV Polska so z o.o., 16 Arktis 2013 DE ul. Straszewska 70, Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., 17 Lavantus 2013 DE ul. Straszewska 70, Wągrowiec chlebowe (grupa B) Saaten Union Polska sp. z o.o. 18 Mulan DE ul. Straszewska 70 PL Wągrowiec 19 Muszelka DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 20 Kampana 2009 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan KWS Lochow Polska sp.z o.o., 21 KWS Dacanto 2011 DE Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy KWS Lochow Polska sp.z o.o., 22 KWS Ozon 2010 DE Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy RAGT Semences Polska Sp. z o.o., 23 Maister 2011 FR ul. Sadowa 10A, Łysomice DSV Polska so z o.o., 24 Artist 2013 DE ul. Straszewska 70, Wągrowiec Lantmannen SW Seed sp. z o.o., 25 Fakir 2013 DE ul. Głowackiego 1A, Milanówek KWS Lochow Polska sp.z o.o., 26 KWS Livius 2013 DE Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy Saaten Union Polska sp. z o.o. 27 Pengar 2013 DE ul. Straszewska 70 PL Wągrowiec pozostałe (grupa C) 28 Forkida 2010 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 9

10 Tabela 2 Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO HR Strzelce Świebodzin O/Małyszyn LODR Kalsk Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby III b IV b III a PH gleby w KCl 5,6 6,0 6,2 Przedplon Rzepak ozimy Łubin wąskolistny Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m-c) Data zbioru (dzień, m-c) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 108, N na poziomie a 2 (kg/ha) 146, P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym ( dawka/ha) - brak danych Agravita Aktiv 48, 0,5kg, Agravita Complete, 2,0kg, Siarczan Magnezu, 10,0kg Tabela 3 Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Małyszyn Kalsk a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8, Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,3 8,2-3 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Mączniak (skala 9 o ) 7,0 7,6 7,3 8, Rdza brunatna (skala 9 o ) 6,9 8,4 7,6 8,8 8,7 8,9 8 Septorioza liści (skala 9 o ) 5,1 7, ,8 8,9 9 Masa 1000 ziarn (g) ,7 47,6 10 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 14,0 15,0 11,4 11,5 15,6 15,6 11 Plon ziarna (dt z ha) 96,7 126,6 93,0 108,9 101,2 116,2 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 0 : 9- oznacza stan najkorzystniejszy, 1-oznacza stan najmniej korzystny - Basfoliar, 10,0l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Syrius 02 WS - Funaben Plus 02WS Herbicyd ( dawka/ha) Glean 75 WC, 7,0g,+ Komplet 560 SC, 0,4l Alister Grande, 0,3l, Atpolan, 1,5l, Attribut, 190g, Glean 75WG, 5,0g, Expert met, 0,3kg Maraton 375 SC, 4,0kg, Grodyl 75WG, 25g Insektycyd ( dawka/ha) Alstar PRO, 0,1l Decis Mega, 0,125l Del Caps 050SC, 0,1l (tylko poziom a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg ( dawka/ha) Capallo 337,5SE, 2,0l Propico 250EC, 0,5l Unix, 0,7kg, Tilt Turbo, 0,6l Fungicyd - drugi zabieg ( dawka/ha) Safir, 1,0l, Seguris, 1,0l Osiris 65 EC, 2,0l Regulator wzrostu ( dawka/ha) Modus 250EC, 0,4 l, Stabilan 750SK, 1,0l Medax Top 350SC, 0,8l Corbel 750EC, 1,0, Propico 250EC, 0,5l Cerone 480SL, 0,75l x2 10

11 Tabela 4 Pszenica ozima. Plonowanie odmian w poszczególnych doświadczeniach (% wzorca). Rok zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Świebodz in Małysz yn Kalsk Średni a Świebodz in Małysz yn Kalsk Średni a Wzorzec, dt z ha 96,7 93,0 101,2 97,0 126,6 108,9 116,2 117,2 1 Tonacja Figura Kohelia Ostroga Askalon Bamberka Kranich Natula Kepler Kredo Arkadia Linus Oxal Sailor Patras Arktis Lavantus Mulan Muszelka Kampana KWS Dacanto KWS Ozon Maister Artist Fakir KWS Livius Pengar Forkida Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian

12 Tabela 5 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian. (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Lp. Grupa wartości technologicznej Zimotrwałość (skala 9 0 ) Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 97,0 73,3 70,7 85,2 80,3 117,2 84,4 80,6 100,8 94,1 1 Tonacja 5, Figura 5, Kohelia 5, Ostroga 6, Askalon 2, Bamberka 3, Kranich 3, Natula 4, Kepler A 2, Kredo 2, Arkadia 6, Linus 4, Oxal 2, Sailor 5, Patras 4, Arktis 4, Lavantus 3, Mulan 3, Muszelka 2, Kampana 2, KWS Dacanto 2, KWS Ozon 4, B 23 Meister 1, Artist 4, Fakir 4, KWS Livius 3, Pengar 3, Forkida C 4, Liczba doświadczeń Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian, LOZ odmiana zalecana do uprawy na obszarze województwa Grupa wartości technologicznej: E elitarne, A - jakościowe, B - chlebowe, C pozostałe (w tym paszowa) grupy A, B przydatne do wypieku chleba (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU) Mrozoodporność: bardzo duża, średnia, bardzo mała (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU) 12

13 Tabela 6 Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Wysokość roślin (cm) Wilgotność ziarna w czasie zbioru (%) Masa 1000 ziarn (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec ,7 14,6 46,7 48,1 1 Tonacja ,8 0,2-1,0 0,1 2 Figura ,3 0,1-6,6-1,8 3 Kohelia ,3 0,2 3,6 4 Ostroga ,8 0,5 2,6 1,5 5 Askalon ,2-0,2-6,8-4,2 6 Bamberka ,6 0,3 6,2 4,0 7 Kranich ,5-0,3-2,8-3,6 8 Natula ,5 0,4-0,6 0,0 9 Kepler ,4 0,3-4,2-1,2 10 Kredo ,6-0,4-4,0-1,8 11 Arkadia ,3 0,2 2,8 0,8 12 Linus ,9-0,3-2,0-0,5 13 Oxal ,3 0,2-4,8-2,3 14 Sailor ,3 0,1-4,4-1,8 15 Patras ,1 0,0 6,4 4,4 16 Arktis 1 1 0,2 4,6 17 Lavantus 1 1 0,4-0,3 18 Mulan ,3 0,0-1,3-0,5 19 Muszelka ,8-0,3-2,3-1,0 20 Kampana ,1-0,2-5,1-2,4 21 KWS Dacanto ,1 0,1-0,5-1,9 22 KWS Ozon ,5 0,2 2,2 0,9 23 Meister ,3-0,1 2,6 1,8 24 Artist ,4 6,4 25 Fakir 1 5 0,4 0,0 26 KWS Livius 1 6-0,4 7,1 27 Pengar ,5 4,4 28 Forkida ,9-0,4-2,6-1,1 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec ,0 14,7 47,6 48,9 1 Tonacja ,5 0,3-0,9-0,1 2 Figura ,6 0,2-6,9-2,5 3 Kohelia ,3 0,5 3,6 4 Ostroga ,6 0,5 2,6 1,2 5 Askalon ,0-0,3-6,5-3,8 6 Bamberka ,1 0,2 6,0 4,5 7 Kranich ,1-0,2-2,9-3,7 8 Natula ,3 0,4-0,3 0,4 9 Kepler ,7 0,7-4,3-1,5 10 Kredo ,6-0,6-4,3-2,1 11 Arkadia ,1 0,1 2,3-0,2 12 Linus ,7-0,3-2,2-0,7 13 Oxal ,2 0,2-4,7-2,2 14 Sailor ,4 0,0-3,9-1,2 15 Patras ,1-0,1 6,5 4,4 16 Arktis 1 2 0,0 4,2 17 Lavantus 1 1 0,4-0,9 18 Mulan ,2-0,2-1,1-1,3 19 Muszelka ,9-0,4-2,7-0,8 20 Kampana ,1-0,3-4,6-2,9 21 KWS Dacanto ,1-0,1-0,4-0,6 22 KWS Ozon ,0 0,0 2,3 1,2 23 Meister ,1 0,1 2,6 0,5 24 Artist ,2 6,1 25 Fakir 1 4 0,5 0,3 26 KWS Livius 1 5-0,2 6,9 27 Pengar 1 3-0,1 4,7 28 Forkida ,6-0,3-2,5-0,8 Liczba doświadczeń

14 Tabela 7 Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ) w skali 9 0 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Septorioza liści Rynchosporioza Wzorzec 7,1 7,3 7,7 7,6 7,0 7,1 6,0 7,0 1 Tonacja 3-1,4-1,4 0,1 0,3 0,0-0,2 0,0-0,3 2 Figura 3 0,6 0,4-2,2-1,2-1,0-0,5 1,0 0,5 3 Kohelia 2-0,4-0,3 0,1 0,2 0,0 0,1-2,0-1,0 4 Ostroga 3-0,1-0,1 1,0 1,0 0,3 0,7 0,0 0,0 5 Askalon 3 0,6-0,2-0,2 0,2 0,5 0,4 1,0 0,5 6 Bamberka 3 0,9 0,7-0,2-0,3 0,0 0,3 1,0 0,5 7 Kranich 3 0,4 0,5 0,1-0,2 0,0 0,0-2,0-1,0 8 Natula 3-0,6 0,4-0,4-0,6 0,3-0,2-1,0-0,5 9 Kepler 3 0,9 0,7 0,6 0,0 0,8 0,5-1,0-0,5 10 Kredo 3 0,6 0,4 0,6 0,2 0,3 0,2 0,0 0,0 11 Arkadia 3-0,6-1,1-0,9-0,1-1,2-0,8-1,0-0,3 12 Linus 3 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 1,0 0,8 13 Oxal 3-0,4 0,1 0,0 0,0 0,5 0,2 0,0 0,3 14 Sailor 3-0,1 0,0 0,3 0,4 0,0-0,2 0,0-1,0 15 Patras 2-0,6 0,1-0,2-0,1-1,0-0,2 1,0 16 Arktis 1 0,4-0,5-0,5 1,0 17 Lavantus 1-1,6 0,6 0,0-1,0 18 Mulan 3 0,6 0,3-0,5-0,2-0,2 0,1 1,0 0,5 19 Muszelka 3 0,4 0,9 0,0 0,3-0,5-0,1 1,0 0,5 20 Kampana 3 0,1-0,1-1,0-0,6-0,5-0,6-1,0-0,5 21 KWS Dacanto 3 0,6 0,1 1,0 0,6 0,0 0,0-1,0-0,5 22 KWS Ozon 3 1,1 0,6 0,5 0,3 0,5 0,5 1,0 0,5 23 Meister 3-0,4 0,3-0,5 0,2 0,0 0,4 0,0 0,0 24 Artist 1-0,1-0,4-0,5-1,0 25 Fakir 1 0,4 0,5-0,2 1,0 26 KWS Livius 1-0,6 0,5 0,5 1,0 27 Pengar 1 0,6 1,0 0,8 0,0 28 Forkida 3-1,1-1,0 0,0-0,3 0,0-0,2-1,0-0,5 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą; Wzorzec wszystkie badane odmiany Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza 2012 i 14

15 V. PSZENŻYTO OZIME Uwagi ogólne W sezonie 2013/ na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia z odmianami pszenżyta ozimego, tak samo jak w sezonach poprzednich. Zlokalizowano je w SDOO Świebodzin, HR Strzelce-Oddział Małyszyn i LODR Kalsk. Wszystkie doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach wysiano cztery odmiany wyznaczone przez Centralny Ośrodek jako wzorcowe (Fredro, Tomko, Wiarus i Palermo) oraz siedemnaście odmian dobranych przez Zespół Wojewódzki PDOiR (tab. 1). Osiem spośród nich jest włączonych do LOZ. Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 a 2 - poziom przeciętny, - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o 38,4-40 kg N/ha oraz dodatkowo zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg, w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi- ochrony liści i kłosa) przeciw wyleganiu (regulator wzrostu) oraz w dwóch punktach dwukrotne nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym (tab. 2). Wyniki doświadczeń Średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki w roku wyniósł 96,9 dt/ha i był zdecydowanie wyższy niż w latach poprzednich. Zwyżka plonu na wysokim poziomie agrotechniki wyniosła 24,7 dt/ha i wahała się od 13,0 dt/ha w Kalsku do 36,1 dt/ha w Małyszynie. W roku najwyżej na obu poziomach agrotechniki plonowały odmiany Tomko, Amorozo, KWS Trisol i krótkosłoma odmiana Agostino. Na podstawie analizy wieloletniego plonowania najwyżej na obu poziomach agrotechniki plonowały odmiany Borowik, Pizarro i KWS Trisol. Największą masę 1000 ziarn miała odmiana Borowik. W roku zanotowano średnie porażenie roślin przez choroby. Stosunkowo najbardziej wrażliwymi na choroby okazały się odmiany Algoso, Trismart i krótkosłoma odmiana Wiarus. 15

16 Tabela 1 Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce Sorento Algoso Trismart Borwo* Leontino Pizarro Tulus Cerber Cyrkon Fredro Agostino* Bereniko Borowik KWS Trisol Maestozo Mikado* Amorozo Tomko Wiarus* Palermo Transfer 2013 * - odmiana krótkosłoma DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan Lantmannen SW Seed sp. z o. o., ul. Głowackiego 1A, Milanówek DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy DE DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan HR Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR ul. Główna 20, Strzelce 16

17 Tabela 2 Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO HR Strzelce Świebodzin o/małyszyn LODR Kalsk Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IVa IV b III b PH gleby w KCl 5,2 6,0 6,2 Przedplon Rzepak ozimy Łubin wąskolistny Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m-c) Data zbioru (dzień, m-c) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) 147, P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym - - zabiegu nie wykonano ( dawka/ha) Agravita Aktiv 48, 0,5kg x2, Agravita Complete, 2,0kg x2, Siarczan Magnezu, 5,0kg x2 Tabela 3 Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Małyszyn Kalsk a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9o) 8, Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8, Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie w dojrz mlecz. (skala 9 o ) 9,0 9,0 7,1 6, Mączniak (skala 9 o ) 4,2 5,2 6,0 8, Rdza brunatna (skala 9 o ) 6,4 8,5 5,4 7,9 8,9 9,0 9 Septorioza liści (skala 9 o ) 4,6 7, ,9 9,0 10 Rdza żółta (skala 9o) - - 6,4 8, Rynchosporioza (skala 9 o ) 5,2 7, Masa 1000 ziarn (g) ,8 47,4 45,3 45,9 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,1 12,3 9,8 11,0 15,2 15,3 14 Plon ziarna (dt z ha) 92,0 116,7 83,0 119,3 115,8 128,8 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian, a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 0 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny - - brak danych 17 - Basfoliar, 10,0l, Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Syrius 02WS - Funaben Plus 02WS Herbicyd (dawka/ha) Glean 75 WC, 7,0g, Komplet 560 SC, 0,4l Glean 75WG, 5g, Expert Met 56 WG, 0,3kg, Komplet 560 SC, 0,2l, Atribut, 190g, atpolan, 1,5l Maraton 375 SC, 4,0kg Insektycyd (dawka/ha) Alstar PRO, 0,1l Decis Mega, 0,125l Del Caps 050CS, 0,1l (tylko poziom a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg Fungicyd - drugi zabieg Regulator wzrostu ( dawka/ha) ( dawka/ha) ( dawka/ha) UNIX 75WG, 0,7l, Tilt Turbo, 0,6l Safir 125 SC, 1,0l, Seguris 215 SC, 1,0l Modus 250EC 0,4 l, Stabilan 750SL, 0,8l Capalo 337,5SE, 2,0l Corbel 750EC, 1,0l Osiris 65 EC, 2,0l Propico 250EC, 0,5l Medax Top 350SC, 0,8l Cerone 480SL, 0,75l,

18 Tabela 4 Pszenżyto ozime. Plonowanie odmian w poszczególnych doświadczeniach (% wzorca). Rok zbioru: 2013 Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 Świebodzin Małyszyn Kalsk Średnia Świebodzin Małyszyn Kalsk Średnia Wzorzec, dt z ha 92,0 83,0 115,8 96,9 116,7 119,3 128,8 121,6 1 Sorento Algoso Trismart Borwo* Leontino Pizarro Tulus Cerber Cyrkon Fredro Agostino* Bereniko Borowik KWS Trisol Maestozo Mikado* Amorozo Tomko Wiarus* Palermo Transfer Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian. * - odmiana krótkosłoma 18

19 Tabela 5 Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian. (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Lp. Zimotrwałość (skala 9 0 ) Plon ziarna Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 96,9 73,9 78,3 85,4 83,0 121,6 84,0 86,9 102,8 97,5 1 Sorento 4, Algoso 4, Trismart 6, Borwo* 5, Leontino 3, Pizarro 5, Tulus 4, Cerber 2, Cyrkon 2, Fredro 4, Agostino* 3, Bereniko 3, Borowik 5, KWS Trisol 3, Maestozo 4, Mikado* 5, Amorozo 4, Tomko 6, Wiarus* 6, Palermo 6, Transfer 6, Liczba doświadczeń Wzorzec wszystkie badane odmiany w roku, * - odmiana krótkosłoma Mrozoodporność : bardzo duża, średnia, bardzo mała (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU)

20 Tabela 6 Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Wyleganie w dojrz mleczn. (9o) Wysokość roślin (cm) Wilgotność ziarna w czasie zbioru (%) Masa 1000 ziarn (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,1 7, ,0 13,5 42,6 44,1 1 Sorento 2-0, ,1-0,3-0,9 0,5 2 Algoso 3 1,4 0, ,7-0,4 1,3 2,4 3 Trismart 3 1,9 0, ,6-0,4-0,4 1,7 4 Borwo* 3 1,9 1, ,8 0,3 1,5 0,9 5 Leontino 2 1, ,3-0,3 2,5 1,4 6 Pizarro 3-3,6-1, ,4-0,2 1,3-0,4 7 Tulus 3-4,1-1, ,0 0,1-0,9-0,5 8 Cerber 3 1,9 0, ,6-0,2-3,5-3,0 9 Cyrkon 3 0,4 0, ,3-0,1 1,9-1,4 10 Fredro 3 0,9 0, ,4 0,3-5,4-1,8 11 Agostino* 3 0,4 0, ,5 0,4 2,1 0,7 12 Bereniko 3-3,6-2, ,2-0,2-1,6-3,6 13 Borowik 3 0,4 0, ,0 0,1 6,5 6,2 14 KWS Trisol 3-5,1-2, ,6-0,3 2,7 2,2 15 Maestozo 3-0,1-0, ,0-0,1 1,8 1,1 16 Mikado* 3 1,4 0, ,3 0,3-0,8 0,1 17 Amorozo 2-1,6-0, ,1 0,3 4,1 3,3 18 Tomko 2 1,9 1, ,2 0,1-3,3-1,4 19 Wiarus* 2 1,9 1, ,0 0,1-9,7-5,9 20 Palermo 1 1,9 7 1,4 3,1 21 Transfer 1 1,4-13 0,1-2,3 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 6,9 6, ,9 13,9 46,7 45,9 1 Sorento 2 0, ,4-0,5-0,3 0,8 2 Algoso 3 1,1 0, ,6-0,4 2,5 3,2 3 Trismart 3 1,6 0, ,8-0,4 3,2 3,6 4 Borwo* 3 2,1 1, ,8 0,5-0,6 0,4 5 Leontino 2 1, ,8-0,4 1,9 1,0 6 Pizarro 3-1,4-1, ,3-0,3-0,6-1,9 7 Tulus 3 0,1 0, ,3 0,0-1,7-1,3 8 Cerber 3-0,9-0, ,6-0,2-4,6-4,2 9 Cyrkon 3-1,4-0, ,3-0,1 0,3-2,2 10 Fredro 3 1,6 0, ,4 0,4 3,5 1,6 11 Agostino* 3-0,9-0, ,1 0,3-0,6-0,6 12 Bereniko 3-4,4-2, ,1-0,1-3,9-4,8 13 Borowik 3 1,1 0, ,5-0,1 6,8 6,2 14 KWS Trisol 3-3,9-2, ,8-0,5 4,1 2,9 15 Maestozo 3-0,4-0, ,3-0,3-1,7-0,2 16 Mikado* 3 1,1 0, ,3 0,3-0,5 0,7 17 Amorozo 2-4,4-2, ,6 0,3 1,7 1,4 18 Tomko 2 2,1 1, ,4 0,2-1,3 0,3 19 Wiarus* 2 2,1 1, ,2 0,8-7,1-4,7 20 Palermo 1 1,6 8 0,6 1,2 21 Transfer 1 2,1-10 1,3-2,5 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany. * - odmiana krótkosłoma 20

21 Tabela 7 Pszenżyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ) w skali 9 0 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Septorioza liści Wzorzec 5,1 6,1 6,9 7,6 6,8 7,2 1 Sorento 2 0,4-0,4 0,0-0,3 0,2 2 Algoso 3-1,1-0,7-2,0-0,7-1,5-0,9 3 Trismart 3-0,6-0,6-1,5-1,2-1,5-0,5 4 Borwo* 3 0,1-0,3 1,8 0,9 0,2 0,4 5 Leontino 2-0,6-0,2-0,2 0,5 0,4 6 Pizarro 3 2,4 1,7-0,2-0,1 1,7 0,9 7 Tulus 3-0,1 0,4 0,8 0,4-1,0 0,1 8 Cerber 3 0,9 0,1 0,8 0,1 0,5 0,2 9 Cyrkon 3-0,1-0,6 0,6 0,5 0,7 0,2 10 Fredro 3 0,6 0,1-0,7-0,2-0,5-0,4 11 Agostino* 3 2,4 1,0 0,5 0,5 1,0 0,2 12 Bereniko 3 0,4 0,7-1,4-0,7-1,0-0,4 13 Borowik 3 0,4 1,0 0,8 0,8 0,2 0,7 14 KWS Trisol 3 0,1 0,3 0,1 0,4 1,0 1,0 15 Maestozo 3-0,1-0,1 1,1 0,5 0,7 0,3 16 Mikado* 3-0,9-0,6 1,8 0,9-0,5-0,2 17 Amorozo 2-0,1 0,2 0,5 0,2 0,2 0,0 18 Tomko 2 0,9 0,6 0,1 0,4 0,7 0,8 19 Wiarus* 2-1,4-1,2-1,7-1,6-0,3-0,5 20 Palermo 1-1,4 0,1-0,5 21 Transfer 1-1,9-0,9-0,5 Liczba doświadczeń Wzorzec wszystkie badane odmiany, Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą 21

22 VI. ŻYTO OZIME Uwagi ogólne W sezonie 2013/, na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia podobnie jak w latach poprzednich. Zlokalizowano je w SDOO Świebodzin i dwa wlodr Kalsk. Doświadczenie w Świebodzinie zdyskwalifikowano statystycznie pozostałe doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach badano zestaw dziewiętnastu odmian; cztery odmiany wzorcowe wyznaczone przez Centralny Ośrodek (Dańkowskie Diament, Antonińskie, Brasetto i SU Stakkato) oraz piętnaście wybranych przez Zespół Wojewódzki PDOiR. W zestawie tym znalazło się dziewięć odmian populacyjnych i dziesięć odmian mieszańcowych (tab. 1). Dziesięć spośród nich jest włączonych do LOZ. Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 - poziom przeciętny, a 2 - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o 38,4-40 kg N/ha oraz dodatkowo zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi - ochrony liści i kłosa) i wyleganiu (regulator wzrostu) oraz nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (tab. 2). Wyniki doświadczeń W roku średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki wyniósł 73,3 dt/ha i był wyraźnie wyższy niż w roku Zwyżka plonu na wysokim poziomie agrotechniki wyniosła 16,9 dt/ha i wahała się od 11,3 dt/ha w Kalsku I do 27,5 dt/ha w Świebodzinie. Podobnie jak w latach poprzednich w roku odmiany mieszańcowe plonowały wyraźnie wyżej od odmian populacyjnych. Wśród odmian populacyjnych na obu poziomach agrotechniki najwyżej plonowały odmiany Bosmo i Dańkowskie Rubin, a wśród odmian mieszańcowych odmiany SU Spektrum, SU Stakkato, SU Drive i SU Satelit. Na podstawie analizy wieloletniego plonowania wśród odmian mieszańcowych najwyżej plonowały odmiany SU Drive, SU Skaltio i Brasetto. Podobnie jak w latach poprzednich odmiany populacyjne plonowały poniżej wzorca. Największą masę 1000 ziarn miała odmiana Tur. W roku wyleganie roślin było niewielkie. Stosunkowo najbardziej wrażliwą na choroby okazała się odmiana Horyzo. 22

23 Tabela 1 Żyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce Bosmo Dańkowskie Diament HR Smolice Sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 3 Daran Alicja Ramenda, Antoniny 3/6, Leszno 4 Stanko Alicja Ramenda, Antoniny 3/6, Leszno 5 Dańkowskie Amber 2010 DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 6 Armand 2011 Alicja Ramenda, Antoniny 3/6, Leszno 7 Horyzo 2011 HR Smolice Sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin 8 Antonińskie 2013 PHR sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5, Tulce 9 Dańkowskie Rubin Minello F DE 11 Brasetto F DE 12 Gonello F DE 13 Palazzo F DE 14 SU Skaltio F DE 15 SU Drive F DE 16 SU Stakkato F DE 17 SU Satellit F DE 18 SU Spektrum F DE 19 Tur F F 1,- odmiana mieszańcowa DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec Saaten-Union Polska Sp. z o.o., ul. Straszewska 70, Wągrowiec DANKO HR sp. z o.o., Choryń 27, Kościan, HR Smolice Sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin 23

24 Tabela 2 Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Świebodzin LODR Kalsk I LODR Kalsk II Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IVa IV b IV a PH gleby w KCl 5,7 6,4 6,3 Przedplon Rzepak ozimy Jęczmień jary Pszenica jara Data siewu (dzień, m-c) Data zbioru (dzień, m-c) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) 147, P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym (nazwa, dawka/ha) Agravita Aktiv 48, 0,5kg x2, Agravita Complete, 2,0kg x2, Siarczan Magnezu, 5,0kg x2 YARA Foliare, 5,0kg, Basfoliar, 10,0l YARA Foliare, 5,0kg, Basfoliar, 10,0l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Orius 02 WS Funaben Plus 02WS Funaben Plus 02WS Glean 75 WC, 7,0g, Komplet Maraton 375 SC, Maraton 375 SC, Herbicyd (dawka/ha) 560 SC, 0,4l 4,0l 4,0l Insektycyd ( dawka/ha) Alstar PRO 100EW, 0,1l Delcaps 020SC, 0,1l Delcaps 020SC, 0,1l (tylko poziom a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg (dawka/ha) UNIX 75WG, 0,7l, Tilt Turbo575EC, 0,6l Topsin M 500SC, 1,0l Topsin M 500SC, 1,0l Fungicyd - drugi zabieg ( dawka/ha) Seguris 215SC, 1,0l Propico 250EC, 0,5l Propico 250EC, 0,5l Regulator wzrostu (dawka/ha) Modus 250EC 0,4l, Stabilan 750SL, 0,8l Cerone, 1,0l x2 Cerone, 1,0l x2 Tabela 3 Żyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Kalsk I Kalsk II a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8, Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8, Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w dojrz. mlecznej (skala 9o) 7,7 8, Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 4,0 4,0 8,0 8,5 8,0 8,0 8 Rdza brunatna (skala 9 o ) 4,9 5,2 8,6 8,8 8,5 8,7 9 Mączniak prawdziwy (skala 9 o ) 4,9 5, Septorioza liści (skala 9 o ) 6,1 6, Rynchosporioza (skala 9 o ) 7,3 7,8 8,4 8,8 8,6 8,7 12 Masa 1000 ziarn (g) 31,1 32,8 33,4 33,7 33,1 33,3 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,4 12,4 13,6 13,7 14,1 14,2 14 Plon ziarna (dt z ha) 57,8 85,3 79,0 90,3 83,0 95,0 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian, a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki, Skala 9 0 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny, brak danych 24

25 Tabela 4 Żyto ozime. Plonowanie odmian w poszczególnych doświadczeniach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 Świebodzidzin Świebo- Kalsk I Kalsk II Średnia Kalsk I Kalsk II Średnia Wzorzec, dt z ha 57,8 79,0 83,0 73,3 85,3 90,3 95,0 90,2 populacyjne 1 Bosmo Dańkowskie Diament Daran Stanko Dańkowskie Amber Armand Horyzo Antonińskie Dańkowskie Rubin mieszańcowe 10 Minello Brasetto Gonello Palazzo SU Skaltio SU Drive SU Stakkato SU Satellit SU Spektrum Tur Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian 25

26 Tabela 5 Żyto ozime. Plon ziarna odmian. (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Lp Plon ziarna Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 73,3 61,2 85,0 67,3 73,1 90,2 66,9 94,0 78,6 83,6 populacyjne 1 Bosmo Dańkowskie Diament Daran Stanko Dańkowskie Amber Armand Horyzo Antonińskie Dańkowskie Rubin mieszańcowe 10 Minello Brasetto Gonello Palazzo SU Skaltio SU Drive SU Stakkato SU Satellit SU Spektrum Tur Liczba doświadczeń Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian 26

27 Tabela 6 Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Wyleganie w dojrz. mleczn. (skala 9 o ) Wysokość roślin (cm) Wilgotność ziarna w czasie zbioru (%) Masa 1000 ziarn (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,7 5, ,0 14,5 32,5 34,1 populacyjne 1 Bosmo 3 0,8 0, ,0-0,1 1,5 0,8 2 Dańkowskie D. 3 0,3 0, ,3 0,2 1,3 0,8 3 Daran 3 0,8 0, ,0-0,1 0,9 0,2 4 Stanko 3 0,3 0, ,0-0,1 0,4-0,4 5 Dańkowskie A. 3-0,2 0, ,0 0,0-2,2-0,2 6 Armand 3 0,8 0, ,0 0,0-0,9-0,2 7 Horyzo 3 1,3 0, ,0 0,1-1,5-0,2 8 Antonińskie 1 0,3 14 0,0 0,0 9 Dańkowskie Rubin 1-0,2 5-0,2-0,9 mieszańcowe 10 Minello 3 1,3 0, ,0 0,0 0,5-1,8 11 Brasetto 3-1,2-0, ,0 0,0-1,3-0,5 12 Gonello 3-0,7-0, ,1 0,0-1,7-1,2 13 Palazzo 3-0,7-0, ,1 0,0-1,3-0,3 14 SU Skaltio 3-1,7-0, ,2-0,1-0,9 0,9 15 SU Drive 3-1,7-0, ,1 0,0 1,4 1,2 16 SU Stakkato 2 0,8 0, ,1-0,1 1,4 0,5 17 SU Satellit 1-0,2-9 -0,1-0,2 18 SU Spektrum 1 1, ,1 1,3 19 Tur 1-1,2 1 0,1 2,2 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,3 5, ,4 14,8 33,3 35,3 populacyjne 1 Bosmo 3 0,2-0, ,1 0,0 1,4 0,3 2 Dańkowskie D. 3 0,2 0, ,2 0,1 1,4 0,7 3 Daran 3 0,7 0, ,0 0,0 0,8 0,1 4 Stanko 3 0,2 0, ,2 0,0-0,1-0,5 5 Dańkowskie A. 3-0,8-0, ,0 0,0-2,4-0,4 6 Armand 3 0,2 0, ,1 0,0-0,6-0,9 7 Horyzo 3 0,7 0, ,2 0,2-1,4 0,0 8 Antonińskie 1 0,2 14 0,0 0,4 9 Dańkowskie Rubin 1 0,7 0-0,3-0,9 mieszańcowe 10 Minello 3 0,2-0, ,2-0,1 0,4-2,0 11 Brasetto 3 0,2 0, ,1 0,0-1,5 0,6 12 Gonello 3 0,2-0, ,1 0,0-1,9-0,5 13 Palazzo 3-0,3-0, ,1 0,0-1,2 0,2 14 SU Skaltio 3-0,8-0, ,0 0,0-0,6 0,6 15 SU Drive 3-0,8 0, ,1 0,0 1,7 1,1 16 SU Stakkato 2 0,7 0, ,1-0,1 1,4 0,1 17 SU Satellit 1-0,8-8 0,1-0,2 18 SU Spektrum 1 0, ,1 1,1 19 Tur 1-0,8 2 0,0 2,3 Liczba doświadczeń Wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian. 27

28 Tabela 7 Żyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 w skali 9 o (odchylenia od wzorca).lata zbioru:, Lp. Liczba lat badań Septorioza liści Rdza brunatna Rynchosporioza - Wzorzec 6,1 7,1 7,4 7,5 8,1 8,2 populacyjne 1 Bosmo 3 0,4 0,4 0,6 0,2 0,1-0,2 2 Dańkowskie D. 3 0,4 0,4-0,2-0,3-0,4-0,3 3 Daran 3-0,1-0,4-0,4-0,1-0,9-0,6 4 Stanko 3 0,9 0,4 0,3 0,1 0,2 0,2 5 Dańkowskie A. 3-0,1 0,1 0,0-0,1 0,2-0,2 6 Armand 3-0,1-0,1 0,0 0,2-0,1 0,1 7 Horyzo 3-0,6 0,1-0,2-0,3-0,4-0,1 8 Antonińskie 1 0,9-0,5-0,9 9 Dańkowskie Rubin 1-0,1 0,3 0,2 mieszańcowe 10 Minello 3-0,1-0,1 0,1 0,0 0,1-0,2 11 Brasetto 3-0,1-0,2 0,1-0,1 0,4 0,0 12 Gonello 3-0,1-0,1-0,5 0,0 0,4 0,4 13 Palazzo 3-1,1-0,2 0,0-0,2 0,1-0,2 14 SU Skaltio 3-0,1-0,2-0,2 0,0 0,2 0,3 15 SU Drive 3 0,9 0,1 0,1 0,1 0,1 0,3 16 SU Stakkato 2-0,1-0,1 0,0 0,2 0,4 0,4 17 SU Satellit 1-1,1-0,2 0,2 18 SU Spektrum 1 0,9 0,3 0,2 19 Tur 1-0,1 0,1 0,2 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza 28

29 VII. PSZENICA JARA Uwagi ogólne W roku na terenie województwa lubuskiego założono trzy doświadczenia z odmianami pszenicy jarej, podobnie jak w latach poprzednich. Zlokalizowane one były w SDOO Świebodzin, HR Strzelce o/ Małyszyn oraz w LODR Kalsk). Wszystkie doświadczenia uznano za udane i ich wyniki wykorzystano w niniejszym opracowaniu. W doświadczeniach badano łącznie piętnaście odmian, w tym trzy wyznaczone przez Centralny Ośrodek jako wzorcowe (Tybalt, KWS Torridon i Harenda) oraz dwanaście wybranych przez Zespół Wojewódzki PDOiR (tab. 1). Siedem spośród nich jest włączonych do LOZ. Omawiane doświadczenia były prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: a 1 - poziom przeciętny, a 2 - poziom wysoki; w porównaniu z poziomem przeciętnym zwiększono wysokość nawożenia azotowego o 30 45,5 kg N/ha oraz dodatkowo w dwóch punktach zastosowano ochronę przeciw chorobom (pierwszy zabieg w celu ochrony podstawy źdźbła i liści, drugi - ochrony liści i kłosa) i w dwóch punktach wyleganiu (regulator wzrostu) oraz także w dwóch nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (tab. 2). Wyniki doświadczeń W roku średni plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki wyniósł 75,3 dt/ha i był wyraźnie wyższy niż w latach poprzednich. Zastosowanie wysokiego poziomu agrotechniki spowodowało zwyżkę plonu o 11,2 dt/ha. Wahał się on od 7,1 dt/ha w Małyszynie do 13,6 dt/ha w Świebodzinie. W roku na obu poziomach agrotechniki najlepiej plonowały odmiany Harenda (B), KWS Torridon (A) i Mandaryna (A). Najniższą plennością cechowały się odmiany Kandela (A), Łagwa (A) i oścista Ostka Smolicka (A). Na podstawie analizy plonowania w wieloleciu, najwyższym plonem cechowały się odmiany KWS Torridon (A), Hewilla (A), Arabella (A) i Trappe (B). Największym ziarnem charakteryzowały się odmiany Hewilla (A) i Łagwa (A), a najmniejszym odmiany Mandaryna (A) i Trappe (B). Stosunkowo najbardziej wrażliwymi na porażenie przez choroby okazały się odmiany Waluta i Ostka Smolicka. 29

30 Tabela 1 Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Rok wpisania do krajowego rejestru w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce jakościowe (grupa A) 1 Monsun 2004 DE 2 Tybalt NL 3 Hewilla Waluta Łagwa Kandela Ostka Smolicka* Arabella Izera KWS Torridon UK 11 Struna Mandaryna KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy Irena Szyld, ul. Celtycka 41a, Kalisz Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, Kościan Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, Kościan HR Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, Kościan Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, Kościan DANKO HR Sp. z o.o. Choryń 27, Kościan chlebowe (grupa B) 13 Trappe DE 14 Harenda KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy Małopolska HR-HBP Sp z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków pozostałe (grupa C) 15 Radocha 2011 * - odmiana o kłosie ościstym HR Strzelce sp z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 30

31 Tabela 2 Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO HR Strzelce Świebodzin o/małyszyn LODR Kalsk Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IIIb IVb IIIb PH gleby w KCl 5,3 6,0 6,2 Przedplon Pszenżyto oz. Łubin wąskolistny Jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c) Data zbioru (dzień, m-c) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) 138, P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Agravita Aktiv 48, 0,5kg x2, Agravita Complete, 2,0kg x2, Siarczan Magnezu, 5,0kg x2 Nawożenie dolistne preparatem Basfoliar, 10kg, - wieloskładnikowym ( dawka/ha) x2 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna Syrius 02WS - Funaben Plus Trimer, 25g+ Tomigan, Lintur 70 WG, Lintur 70WG 150g, Herbicyd ( dawka/ha) 0,3l x2 150g Grodyl 75WG, 20g Insektycyd ( dawka/ha) - Decis Mega 50EW, 0,125l Karate Zeon, 0,1l, Bi 58 Nowy, 0,5l, Del Caps, 0,1l (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg ( dawka/ha) Safir 125SC, 1,0l Capallo 337,5SE, 1,5l Topsin M, 1,0l Fungicyd - drugi zabieg ( dawka/ha) Fandango 200EC, 1,0l Duet Ultra 497SC, 0,6l Orius 250, 0,75l Regulator wzrostu ( dawka/ha) Modus 250 EC, 0,4l - Cerone, 0,75l - - zabiegu nie zastosowano lub brak danych Tabela 3 Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Świebodzin Małyszyn Kalsk a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w dojrz. mlecznej (skala 9 o ) 7,5 7, Mączniak (skala 9 o ) 5,8 6, Rdza brunatna (skala 9 o ) 7,5 7, ,3 8,7 7 Rdza żółta (skala 9 o ) - - 7,1 9, Septorioza liści (skala 9 0 ) 6,4 6, ,7 9,0 9 Septorioza plew (skala 9 o ) - - 6,5 7, Masa 1000 ziarn (g) 39,4 41,4 40,2 42,4 43,5 44,6 11 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,9 13,6 11,9 12,1 14,3 14,4 12 Plon ziarna (dt z ha) 71,0 84,6 70,9 78,0 84,0 96,9 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 0 : 9- oznacza stan najkorzystniejszy, 1-oznacza stan najmniej korzystny. 31