O kompleksach bez kompleksów

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "O kompleksach bez kompleksów"

Transkrypt

1 O kompleksach bez kompleksów dr Paweł Urbaniak Łódź, Układ okresowy pierwiastków 2 1

2 Związki kompleksowe - definicja CrCl 3 jest trwałym związkiem, podobnie jak amoniak NH 3. Oba związki mogą występować oddzielnie, ale można je połączyć. Powstaje nowy, trwały związek: CrCl 3 + 6NH 3 [Cr(NH 3 ) 6 ]Cl 3. chlorek heksaaminachromu(iii) 3 Związki kompleksowe - definicja Większość związków kompleksowych zawiera atom (jon) metalu, który zajmuje centralne miejsce w cząsteczce atom centralny. Aktualne rozszerzenie pojęcia: Rolę atomu centralnego mogą pełnić także atomy niemetali. Istnieją też kompleksy, w których nie jesteśmy w stanie wskazać atomu centralnego. 4 2

3 Związki kompleksowe - definicja Związkiem kompleksowym nazywamy związek złożony z atomu centralnego oraz połączonych z nim ligandów, które mogą być jonami lub cząsteczkami obojętnymi. Aktualnie rozszerzamy pojęcie: związkiem kompleksowym nazywamy związek powstały przez połączenie co najmniej dwóch cząsteczek: cząsteczki kwasu i cząsteczki zasady Lewisa. 5 TEORIA LEWISA teoria kwasów i zasad Gilbetra N. Lewisa ( ). kwasem jest każda cząsteczka bądź jon, który może przyjąć parę elektronową zasadą jest cząsteczka bądź jon, który dysponuje parą elektronową i tę parę może udostępnić kwasowi. 6 3

4 TEORIA LEWISA KWAS -cząsteczka zdolna do przyjęcia pary elektronowej: H +, BF 3, Ag +, Cr 3+, inne kationy metali, Ni(0). Kwasem nie jest NH 4+. ZASADA - cząsteczka zdolna do oddania pary elektronowej: F -, OH -, NH 3, CH 3 O -, pirydyna, (C 2 H 5 ) 2 O, H 2 O, CN -. Zasadą nie jest BH TEORIA LEWISA - REAKCJE Przykładowe reakcje NH 3 + BF 3 [H 3 N BF 3 ] NH 3 + Ag + [H 3 N Ag] + ZASADA KWAS Produktami reakcji pomiędzy kwasem a zasadą są związki kompleksowe. Fe SCN - Fe(SCN) 6 3- KOMPLEKS/ADDUKT KOMPLEKS jon heksatiocyjanianożelazianowy(iii) 8 4

5 TEORIA LEWISA - REAKCJE Zasadami mogącymi tworzyć kompleksy, czyli posiadać właściwości ligandowe będą związki posiadające atomy o wolnych, dostępnych parach elektronowych. Związki te mogą być jonami (anionami), ale nie jest to konieczne! 9 TEORIA LEWISA - REAKCJE Właściwości takie mają też związki, w których występują wiązania π, np. eten H 2 C=CH 2. Elektrony tworzące wiązanie π pełnią wtedy rolę analogiczną jak wolna para elektronowa. Takie związki nazywamy kompleksami π. 10 5

6 Związki kompleksowe ligand atom centralny L +n Donorowy atom ligandowy L L M L L L [A - ] n jon kompleksowy przeciwjon Atom (jon) centralny jest kwasem Lewisa, zaś ligandy są zasadami Lewisa. 11 Związki kompleksowe Budowę związków kompleksowych rozszyfrował i stworzył podwaliny pod współczesną chemię koordynacyjną: Alfred Werner ( ) (Nagroda Nobla w dziedzinie chemii 1913 W TYM ROKU ROCZNICA STULECIA!) 12 6

7 Związki kompleksowe Liczba koordynacyjna - ilość donorowych atomów ligandowych bezpośrednio połączonych z atomem centralnym Nie ma ona bezpośredniego związku z wartościowością jonu centralnego 13 Związki kompleksowe 3- jon heksachlorożelazianowy(iii) Kompleks oktaedryczny - najczęściej spotykana struktura kompleksów wśród metali przejściowych IV okresu. 14 7

8 Najczęstsze geometrie koordynacyjne liniowy tetraedryczny kwadratowy płaski oktaedryczny [Ag(NH 3 ) 2 ] + [Al(OH) 4 ] - [Ni(CN) 4 ] 2- [Cu(H 2 O) 6 ] 2+ [CuCl 2 ] - [MnBr 4 ] 2- [PdCl 4 ] 2- [MnF 6 ] 4-15 Związki kompleksowe Gdy połączy się środki donorowych atomów ligandowych otrzyma się krawędzie brył geometrycznych, np. dla 6 oktaedr, dla 4 tetraedr, stąd mówi się o kompleksach oktaedrycznych, tetraedrycznych. 16 8

9 Związki kompleksowe Odpowiednio ustawione donorowe atomy ligandowe tworzą wokół siebie pole elektrostatyczne. Mówimy więc o np. oktaedrycznym czy tetraedrycznym polu ligandów. Pole to oddziaływuje z elektronami atomu centralnego, wpływając na właściwości powstałego kompleksu. 17 Związki kompleksowe Cząsteczki ligandów mogą posiadać bardziej złożoną budowę, na przykład więcej niż jeden atom donorowy. 18 9

10 Kompleksy chelatowe Ligandy chelatujące posiadają co najmniej dwa atomy donorowe jednocześnie połączone z jednym jonem centralnym. Schemat pokazujący układ donorowych atomów w jonie Cu(EDTA) 2- Przykłady: ligand EDTA - jon etylenodiaminotetraoctowy (wersenianowy) - sześciokoordynacyjny. 19 Kompleksy chelatowe 2- kompleks ołowiu(ii) z EDTA: [Pb(EDTA)]

11 Kompleksy chelatowe en - etylenodiamina (1,2- diaminoetan) ligand dwukoordynacyjny:[co(en) 3 ] 3+ - jon trietylenodiaminakobaltu(iii) 1,10-fenantrolina (fen) po przyłączeniu do atomu centralnego tworzy się wewnętrzny pierścień koordynacyjny (w tym N N Me /n przypadku 5-cio członowy). 21 Ligandy makrocykliczne N N O O O NH N N cyklam - N 1,4,7,11 - tetrazacyklotetradekan cykliczna amina O O O 18-korona-6 - przykład eteru koronowego N Porphyrin porfiryna HN 22 11

12 Kompleksy makrocykliczne chlorofil Chlorophyll A A N N Mg N N C 20 H 39 O 2 C MeO 2 C O hem 23 Związki kompleksowe Cząsteczki kompleksów mogą posiadać kila atomów metali nie można wskazać atomu centralnego. Są to kompleksy wielordzeniowe 24 12

13 Izomeria związków kompleksowych Izomeria występowanie substancji o tym samym składzie chemicznym, ale różniących się strukturą cząsteczki. Różnice w strukturze powodują zróżnicowanie właściwości fizycznych i chemicznych kompleksów. 25 Typy izomerii związków kompleksowych IZOMERIA STEREOIZOMERIA KONSTYTUCYJNA GEOMETRYCZNA OPTYCZNA IZOMERIA WIĄZANIOWA IZOMERIA JONOWA IZOMERIA KOORDYNACYJNA IZOMERIA SOLWATACYJNA 26 13

14 Izomeria związków kompleksowych Izomeria konstytucyjna (strukturalna): izomery posiadają takie same atomy, ale różnią się co najmniej jednym wiązaniem. Stereoizomeria: wszystkie wiązania są takie same, ale różne jest rozmieszczenie ligandów w stosunku do atomu centralnego. 27 Izomeria konstytucyjna Izomeria jonowa: różny skład sfery koordynacyjnej. [Cr(NH 3 ) 5 Cl]Br oraz [Cr(NH 3 ) 5 Br]Cl Izomeria koordynacyjna: [Co(NH 3 ) 6 ][Cr(CN) 6 ] oraz [Cr(NH 3 ) 6 ][Co(CN) 6 ]. Izomeria hydratacyjna: zamiana wody z innym ligandem: [Cr(H 2 O) 6 ]Br 3 oraz [Cr(H 2 O) 5 Br]Br 2 H 2 O

15 Izomeria konstytucyjna Izomeria wiązaniowa: Ten sam ligand powiązany z jonem centralnym na różne sposoby. [Co(NH 3 ) 5 (NO 2 )]Cl 2 chlorek pentaamina(nitrito-n)kobaltu(iii) [Co(NH 3 ) 5 (ONO)]Cl 2 chlorek pentaamina(nitrito-o)kobaltu(iii) 29 nitrito-n nitrito-o 30 15

16 Stereoizomeria Izomeria geometryczna (cis-trans): Atomy lub grupy atomów zajmują względem siebie różne pozycje wokół jonu centralnego. Przykład: diaminadichloroplatyna(ii) Pt(NH 3 ) 2 Cl 2 31 Izomeria geometryczna cis/trans cis trans Model kulkowy Wzór strukturalny LEK NA RAKA - cisplatyna barwa rozpuszczalność żółtopomarańczowa jasnożółta 32 16

17 Izomeria geometryczna cis/trans trans-[co(nh 3 ) 4 Cl 2 ] + zielony cis-[co(nh 3 ) 4 Cl 2 ] + fioletowy 33 Izomeria geometryczna cis/trans FACJALNE fac- fac-[co(nh 3 ) 3 Cl 3 ] MERIDONALNE mer- mer-[co(nh 3 ) 3 Cl 3 ] 34 17

18 Stereoizomeria Izomeria optyczna: izomery skręcają płaszczyznę światła spolaryzowanego w przeciwne strony. Cząsteczki bez środka symetrii i płaszczyzny odbicia są zazwyczaj optycznie czynne. Izomery optyczne różnią się rozpuszczalnością i temperaturą topnienia, ponieważ zależą one od sił międzycząsteczkowych. 35 Skręcanie płaszczyzny światła spolaryzowanego przez substancję optycznie czynną. Źródło światła Polaryzacja światła Światło niespolaryzowane Filtr polaryzacyjny Płaszczyzna światła spolaryzowane go Skręcanie płaszczyzny światła spolaryzowanego Światło niespolaryzowane Światło spolaryzowane Filtr polaryzacyjny Skręcenie płaszczyzny polaryzacji substancja optycznie czynna 36 18

19 Izomeria optyczna Cząsteczka jest chiralna (optycznie czynna) gdy nie pokrywa się ze swym odbiciem lustrzanym. Enancjomery - cząsteczka chiralna i jej odbicie lustrzane. Racemat mieszanina równych ilości obu enancjomerów. 37 Izomeria optyczna LEWA RĘKA PRAWA RĘKA OBRAZ RĘKI Płaszczyzna zwierciadlana Izomer Λ Izomer Δ Enancjomery Co(en) 3+ 3 są lustrzanymi odbiciami i nie mogą być na siebie nałożone

20 Izomeria optyczna - nazewnictwo Jeśli izomer optyczny skręca płaszczyznę światła spolaryzowanego: w prawo d-izomer, (+)- izomer w lewo l-izomer, (-)-izomer 39 Trwałość związków kompleksowych Jon centralny przyłącza ligandy stopniowo, po kolei. Reakcje te są odwracalne, czyli równowagowe. Wobec tego, każdej można przypisać stałą równowagi: 40 20

21 Równowagi w roztworach związków kompleksowych. Stałe kolejne (stopniowe) ładunki pominięto [ MeL] K1 K1 Me + L MeL [ Me][ L] K2 [ MeL2 ] MeL + L MeL K2 2 [ MeL][ L] K 3 MeL + 2 L MeL [ MeL3 ] 3 K3 [ MeL2 ][ L] Stałe sumaryczne n MeLn Me + nl MeL n n K1 K2... [ ] Kn n [ Me][ L] 41 Trwałość związków kompleksowych Kolejne (stopniowe) stałe tworzenia (trwałości) (K n ): opisują równowagi wiązania kolejnych, pojedynczych ligandów do jonu centralnego. Sumaryczne (skumulowane) stałe tworzenia ( n ): określają sumaryczną równowagę wiązania co najmniej dwóch ligandów do jonu centralnego

22 Trwałość związków kompleksowych Im większa jest wartość K (stałej tworzenia), tym bardziej trwały jest kompleks. Stałe trwałości związane z przyłączaniem kolejnych ligandów zmniejszają się przykład: porównanie kolejnych stałych trwałości kompleksów jonów rtęci(ii) z jonami chlorkowymi: (a) HgCl + (K=10 7,15 ) (b) HgCl o 2 (K= 10 6,9 ) (c) HgCl - 3 (K=10 2,0 ) (d) HgCl 2-4 (K=10 0,7 ) K 1 > K 2 >K 3... > K n 43 Czynniki wpływające na trwałość związków kompleksowych wpływ zmiany metalu. Rozpatrujemy jony metali 4 okresu bloku d oraz jony 1, 2 i 13 grupy układu okresowego. Ligand jest niezmienny: Decyduje potencjał jonowy (iloraz ładunku z + i promienia jonu r + ): jon Im większa wartość potencjału jonowego, tym powstający kompleks jest trwalszy. z r 44 22

23 log stałej trwałości Czynniki wpływające na trwałość związków kompleksowych wpływ zmiany metalu. Trwałość kompleksów z tym samym ligandem zmienia się w następujących szeregach: Ba 2+ (135pm)< Sr 2+ (118pm)< Ca 2+ (100pm), Li + (68pm)< Mg 2+ (66pm) < Ga 3+ (62pm) oraz Co 2+ (72pm)< Co 3+ (60pm). 45 Szereg Irvinga-Williamsa Ca 2+ < Mn 2+ < Fe 2+ < Co 2+ < Ni 2+ < Cu 2+ > Zn 2+ Ilustracja szeregu Irvinga- Williamsa dla kilku wybranych ligandów. Największą trwałość osiągają kompleksy miedzi(ii), zaś najmniejszą kompleksy magnezowców. Na wykresie można też zauważyć wpływ potencjału jonowego jonu centralnego na trwałość połączeń. Najtrwalsze połączenia tworzy Mg 2+, najmniej trwałe Ba

24 Czynniki wpływające na trwałość kompleksów wpływ zmiany ligandu Dla rozpatrywanych przez nas kompleksów: Im silniejsze elektrostatyczne oddziaływania ligandu z jonem centralnym, tym kompleks jest trwalszy. Jon centr. log K 1 ligand F Cl Br I Fe 3+ 6,0 1,4 0,5 nie istnieje 47 Czynniki wpływające na trwałość kompleksów wpływ zmiany ligandu Kompleksy chelatowe są trwalsze od ich niechelatowych odpowiedników efekt chelatowy

25 ligand Czynniki wpływające na trwałość kompleksów wpływ zmiany ligandu Porównanie wartości stałych trwałości kompleksów z amoniakiem i ligandem chelatującym -tetraaminą. jon Mn 2+ Fe 2+ Co 2+ Ni 2+ Cu 2+ Zn 2+ 4 NH , , K 1 trenta 7, , , , , trenta = H 2 N-CH 2 -CH 2 -NH-CH 2 -CH 2 -NH-CH 2 -CH 2 -NH 2 49 Czynniki wpływające na trwałość kompleksów wpływ zmiany ligandu Efekt chelatowy jest tym większy im więcej donorowych atomów posiada ligand. Tym rośnie trwałość kompleksów z tym samym jonem metalu najtrwalsze kompleksy 50 25

26 Czynniki wpływające na trwałość kompleksów wpływ zmiany ligandu Kompleksy makrocykliczne są jeszcze trwalsze od swoich chelatowych odpowiedników efekt makrocykliczny. Trwałość kompleksów z jonem K + (w CH 3 OH) pentaglim K = korona-6 K =1, Zastosowanie kompleksów Ważna rola w przyrodzie ożywionej: chlorofil, hemoglobina, witamina B 12. Katalizatory w syntezie chemicznej Analiza chemiczna przykład oznaczanie twardości wody za pomocą EDTA, oznaczanie jonów żelaza przy użyciu jonów tiocyjanianowych (rodankowych) SCN

27 Zastosowanie kompleksów Maskowanie jonów w analizie chemicznej lub syntezie wykorzystanie różnic w trwałości kompleksów z tym samym ligandem. Górnictwo i hutnictwo metali procesy ekstrakcyjne Środki piorące zawierają ligandy kompleksujące jony żelaza i manganu, co zapobiega żółknięciu tkanin Galwanotechnika składniki kąpieli galwanicznych 53 Zastosowanie - medycyna Cisplatyna stosowana w leczeniu kilku rodzajów raka: jąder, pęcherza moczowego, jajników, piersi, płuc. Lek stosowany od ok. 30 lat. Uniemożliwia replikację DNA i podział komórki rakowej 54 27

28 Zastosowanie - medycyna Dimerkaprol (BAL) - antidotum w leczeniu zatruć arsenem, rtęcią i innymi metalami ciężkim. Poprzez wiązanie się grup sulfhydrylowych ( SH) z metalami ciężkimi w organizmie człowieka tworzą się trwałe, nietoksyczne, rozpuszczalne w wodzie związki, które następnie zostają wydalone z moczem. 55 Zastosowanie kompleksów Jak rozpuścić złoto? Wodny roztwór cyjanku potasu KCN: 4Au + 8CN - + O 2 + 2H 2 O 4Au(CN) OH

29 Podsumowanie Na wykładzie: podstawowe informacje o związkach kompleksowych. Dalej: teoria pola krystalicznego Jeszcze dalej: wyjaśnienie właściwości magnetycznych, barwy czy reaktywności związków kompleksowych. Gdzie? - A. Bielański Podstawy chemii nieorganicznej PWN Warszawa DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! CZY SĄ PYTANIA? 29

O kompleksach bez kompleksów. dr Paweł Urbaniak Łódź,

O kompleksach bez kompleksów. dr Paweł Urbaniak Łódź, O kompleksach bez kompleksów dr Paweł Urbaniak Łódź, 24.04.2019 Plan prezentacji 1. Czym są związki kompleksowe? 2. Trwałość związków kompleksowych. 3. Gdzie znajduje zastosowanie wiedza o trwałości związków

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE Sole podwójne - to sole zawierające więcej niż jeden rodzaj kationów lub więcej niż jeden rodzaj anionów. Należą do nich m. in. ałuny, np. siarczan amonowo-żelazowy(ii),

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE Sole podwójne - to sole zawierające więcej niż jeden rodzaj kationów lub więcej niż jeden rodzaj anionów. Należą do nich m. in. ałuny, np. ałun glinowo-potasowy K 2 Al

Bardziej szczegółowo

Kompleksy. Stała (nie)trwałości kompleksu (jonu kompleksowego) K 2 [HgI 4 ] 2K + + [HgI 4 ] 2- Budowa związku kompleksowego ... [HgI4] ...

Kompleksy. Stała (nie)trwałości kompleksu (jonu kompleksowego) K 2 [HgI 4 ] 2K + + [HgI 4 ] 2- Budowa związku kompleksowego ... [HgI4] ... Kompleksy a) Sole podwójne a związki kompleksowe b) Stałe (nie)trwałości kompleksów c) Ogólna budowa związków kompleksowych rozszczepienie energii orbitali d w kompleksach szereg spektrochemiczny ligandów

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp. Struktura związków kompleksowych

Spis treści. Wstęp. Struktura związków kompleksowych Spis treści 1 Wstęp 1.1 Struktura związków kompleksowych 1.1.1 Nomenklatura związków kompleksowych 1.1.1.1 Przykłady: 1.2 Izomeria związków kompleksowych 1.3 Równowagi kompleksowania 2 Część doświadczalna

Bardziej szczegółowo

Wykład z Chemii Ogólnej

Wykład z Chemii Ogólnej Wykład z Chemii Ogólnej Część 2 Budowa materii: od atomów do układów molekularnych 2.3. WIĄZANIA CHEMICZNE i ODDZIAŁYWANIA Katedra i Zakład Chemii Fizycznej Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja

Bardziej szczegółowo

8. Trwałość termodynamiczna i kinetyczna związków kompleksowych

8. Trwałość termodynamiczna i kinetyczna związków kompleksowych 8. Trwałość termodynamiczna i kinetyczna związków kompleksowych Tworzenie związku kompleksowego w roztworze wodnym następuje poprzez wymianę cząsteczek wody w akwakompleksie [M(H 2 O) n ] m+ na inne ligandy,

Bardziej szczegółowo

4. Związki kompleksowe.

4. Związki kompleksowe. 4. Związki kompleksowe. Jeżeli bezbarwny, bezwodny siarczan(vi) miedzi(ii) CuSO4 rozpuścimy w wodzie, jon miedzi Cu ulega hydratacji przyłączając czasteczki wody. Jon [Cu(H2O)4] przyjmuje barwę niebieską.

Bardziej szczegółowo

Związki kompleksowe pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor?

Związki kompleksowe pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? 1 1 1 H 3 Li 11 Na 19 K 37 Rb 55 Cs 87 Fr 4 Be 12 Mg 20 Ca 38 Sr 56 Ba 88 Ra Układ okresowy 2 13 14 15 16

Bardziej szczegółowo

Związki kompleksowe. pigmenty i barwniki. co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? Pierwiastki

Związki kompleksowe. pigmenty i barwniki. co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? Pierwiastki pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? 1 07_117 Układ okresowy Pierwiastki 1 1 H 3 Li 11 Na 19 K 37 Rb 55 Cs 87 Fr metale niemetale 2 13 14 15 16

Bardziej szczegółowo

CHEMIA WARTA POZNANIA

CHEMIA WARTA POZNANIA Materiały do zajęć dokształcających z chemii nieorganicznej i fizycznej Wydział Chemii UAM Poznań 2011 Część III Podstawowe pojęcia chemii koordynacyjnej Atom centralny [Cr(H 2 O) 6 ]Cl 3 Ligand Związek

Bardziej szczegółowo

Większość metali bloku d wykazuje tendencje do tworzenia związków kompleksowych.

Większość metali bloku d wykazuje tendencje do tworzenia związków kompleksowych. Spis treści 1 Ogólna charakterystyka 2 Właściwości fizyczne 3 Związki kompleksowe metali bloku d 4 Wiązanie w związkach kompleksowych 5 Zależność struktury kompleksu od liczby koordynacyjnej (LK) 6 Równowagi

Bardziej szczegółowo

4 C Trihydrat triszczawianoglinianu potasu

4 C Trihydrat triszczawianoglinianu potasu 4 C Trihydrat triszczawianoglinianu potasu Wprowadzenie Związki kompleksowe obejmują szeroką klasę połączeń, w których występuje zawsze atom (jon) centralny oraz związane z nim cząsteczki lub aniony ligandów.

Bardziej szczegółowo

KOMPLEKSY. Wzory strukturalne kompleksów Ni 2+ oraz Cu 2+ z dimetyloglioksymem.

KOMPLEKSY. Wzory strukturalne kompleksów Ni 2+ oraz Cu 2+ z dimetyloglioksymem. KOMPLEKSY Kompleksem nazywamy układ złożony z centralnego atomu lub jonu metalu otoczonego ligandami. Ligandy łączą się z atomem centralnym za pomocą wiązań koordynacyjnych, w których atom/jon centralny

Bardziej szczegółowo

Wiązania chemiczne Wiązanie koordynacyjne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Wiązania chemiczne Wiązanie koordynacyjne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne Wiązanie koordynacyjne Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne Wiązanie atomowe, czyli kowalencyjne, powstaje w wyniku uwspólnienia dwóch elektronów

Bardziej szczegółowo

4. Stereoizomeria. izomery. konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych

4. Stereoizomeria. izomery. konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych 4. Stereoizomeria izomery konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych stereoizomery zbudowane z takich samych atomów atomy połączone w takiej samej sekwencji

Bardziej szczegółowo

Wiązania chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Wiązania chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oddziaływania międzycząstczkowe Wiązania chemiczne wiązanie atomowe, czyli kowalencyjne, powstaje w wyniku uwspólnienia dwóch

Bardziej szczegółowo

7-9. Stereoizomeria. izomery. konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych

7-9. Stereoizomeria. izomery. konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych 7-9. Stereoizomeria izomery konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych stereoizomery zbudowane z takich samych atomów atomy połączone w takiej samej sekwencji

Bardziej szczegółowo

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Podaj wzory dwóch dowolnych kationów i dwóch dowolnych anionów posiadających

Bardziej szczegółowo

Wiązania chemiczne w układach biologicznych. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Wiązania chemiczne w układach biologicznych. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne w układach biologicznych Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oddziaływania międzycząstczkowe Wiązania chemiczne wiązanie atomowe, czyli kowalencyjne, powstaje

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Nauczyciel: Marta Zielonka Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy

Bardziej szczegółowo

Chemia Nieorganiczna II (3.3.PBN.CHE109), konwersatorium Chemia, I stopień, III r., semestr 5. Lista 1.

Chemia Nieorganiczna II (3.3.PBN.CHE109), konwersatorium Chemia, I stopień, III r., semestr 5. Lista 1. Lista 1. 1. Określ zależność pomiędzy właściwościami magnetycznymi (wartością momentu magnetycznego µ B, wyrażonego w magnetonach Bohra) a przynależnością do typu kompleksów wewnątrz- i zewnątrz-orbitalowych,

Bardziej szczegółowo

Ligand to cząsteczka albo jon, który związany jest z jonem albo atomem centralnym.

Ligand to cząsteczka albo jon, który związany jest z jonem albo atomem centralnym. 138 Poznanie struktury cząsteczek jest niezwykle ważnym przedsięwzięciem w chemii, ponieważ pozwala nam zrozumieć zachowanie się materii, ale także daje podstawy do praktycznego wykorzystania zdobytej

Bardziej szczegółowo

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością.

Wiązania jonowe występują w układach złożonych z atomów skrajnie różniących się elektroujemnością. 105 Elektronowa teoria wiązania chemicznego Cząsteczki powstają w wyniku połączenia się dwóch lub więcej atomów. Już w początkowym okresie rozwoju chemii podejmowano wysiłki zmierzające do wyjaśnienia

Bardziej szczegółowo

Chemia I Semestr I (1 )

Chemia I Semestr I (1 ) 1/ 6 Inżyniera Materiałowa Chemia I Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr inż. Maciej Walewski. 2/ 6 Wykład Program 1. Atomy i cząsteczki: Materia, masa, energia. Cząstki elementarne. Atom,

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe 201-11-15, związki kompleksowe Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów

Bardziej szczegółowo

Nazwy pierwiastków: ...

Nazwy pierwiastków: ... Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI METALI PRZEJŚCIOWYCH. Jak powstaje jon kompleksowy? K 3 FeF 6 3K + + (FeF 6 ) 3-

ZWIĄZKI METALI PRZEJŚCIOWYCH. Jak powstaje jon kompleksowy? K 3 FeF 6 3K + + (FeF 6 ) 3- WYKŁAD 4 ZWIĄZKI METALI PRZEJŚCIOWYCH Jak powstaje jon kompleksowy? K 3 FeF 6 3K (FeF 6 ) 3 Fe 3 (1s) 2 (2s) 2 (2p) 6 (3s) 2 (3p) 6 (3d) 5 OKTAEDR F F F 3 Fe F F F jon centralny ligand Energia elektronów

Bardziej szczegółowo

Chemia organiczna. Stereochemia. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Chemia organiczna. Stereochemia. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Chemia organiczna Stereochemia Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Chemia organiczna jest nauką, która zajmuje się poszukiwaniem zależności pomiędzy budową cząsteczki a właściwościami

Bardziej szczegółowo

zaprezentowana w 1940 roku (Sidgwick i Powell). O budowie przestrzennej cząsteczki decyduje łączna liczba elektronów walencyjnych wokół atomu

zaprezentowana w 1940 roku (Sidgwick i Powell). O budowie przestrzennej cząsteczki decyduje łączna liczba elektronów walencyjnych wokół atomu Teoria VSEPR (Valence Shell Electron Pair Repulsion) zaprezentowana w 1940 roku (Sidgwick i Powell). budowie przestrzennej cząsteczki decyduje łączna liczba elektronów walencyjnych wokół atomu centralnego

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY CHEMII ANALITYCZNEJ. Miareczkowanie kompleksometryczne

PODSTAWY CHEMII ANALITYCZNEJ. Miareczkowanie kompleksometryczne PODSTAWY CHEMII ANALITYCZNEJ Miareczkowanie kompleksometryczne CYJANKI / ARGENTOMETRIA VOLHARD Miareczkowanie 1: znany nadmiar Ag + (środowisko obojętne!!) Ag + + CN - AgCN Oddzielić osad AgCN!! CN - +

Bardziej szczegółowo

Wewnętrzna budowa materii

Wewnętrzna budowa materii Atom i układ okresowy Wewnętrzna budowa materii Atom jest zbudowany z jądra atomowego oraz krążących wokół niego elektronów. Na jądro atomowe składają się protony oraz neutrony, zwane wspólnie nukleonami.

Bardziej szczegółowo

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 I. Substancje i ich właściwości opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale, posługuje

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru

1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru 1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru 2. Na podstawie struktury cząsteczek wyjaśnij dlaczego N 2 jest bierny a Cl 2 aktywny chemicznie? 3. Które substancje posiadają budowę

Bardziej szczegółowo

UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW

UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW Michał Sędziwój (1566-1636) Alchemik Sędziwój - Jan Matejko Pierwiastki chemiczne p.n.e. Sb Sn Zn Pb Hg S Ag C Au Fe Cu (11)* do XVII w. As (1250 r.) P (1669 r.) (2) XVIII

Bardziej szczegółowo

Analiza ilościowa. Kompleksometria Opracowanie: mgr inż. Przemysław Krawczyk

Analiza ilościowa. Kompleksometria Opracowanie: mgr inż. Przemysław Krawczyk Analiza ilościowa. Kompleksometria Opracowanie: mgr inż. Przemysław Krawczyk Kompleksometria to dział objętościowej analizy ilościowej, w którym wykorzystuje się reakcje tworzenia związków kompleksowych.

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 1. Podział tlenków

CHEMIA 1. Podział tlenków INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 1 SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. Tlenki

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka WARSZTATY olimpijskie Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna inetyka WARSZTATY olimpijskie Co będzie: Data Co robimy 1 XII 2016 wasy i

Bardziej szczegółowo

1. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych

1. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej (załącznik nr 1 do rozporządzenia, Dz.U. z 2018 r., poz. 467), programie nauczania oraz w części

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany NaCoBeZU z chemii dla klasy 1 I. Substancje i ich przemiany 1. Pracownia chemiczna podstawowe szkło i sprzęt laboratoryjny. Przepisy BHP i regulamin pracowni chemicznej zaliczam chemię do nauk przyrodniczych

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.

Bardziej szczegółowo

CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.

CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. CHEMIA klasa 1 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Substancje i ich przemiany WYMAGANIA PODSTAWOWE stosuje zasady bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

Chemia Grudzień Styczeń

Chemia Grudzień Styczeń Chemia Grudzień Styczeń Klasa VII IV. Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych 1. Wiązania kowalencyjne 2. Wiązania jonowe 3. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości substancji 4. Elektroujemność

Bardziej szczegółowo

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4 Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE SZKOŁA PODSTAWOWA W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie 7 Szkoły Podstawowej str. 1 Wymagania edukacyjne

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna i nieorganiczna

Chemia ogólna i nieorganiczna Chemia ogólna i nieorganiczna Wiązania chemiczne, związki kompleksowe Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oddziaływania międzycząstczkowe Wiązania chemiczne wiązanie atomowe, czyli

Bardziej szczegółowo

czyli reakcje wymiany ligandów i ich zastosowanie Mateusz Bożejko Edmund Pelc Liceum Ogólnokształcące nr III we Wrocławiu

czyli reakcje wymiany ligandów i ich zastosowanie Mateusz Bożejko Edmund Pelc Liceum Ogólnokształcące nr III we Wrocławiu czyli reakcje wymiany ligandów i ich zastosowanie Mateusz Bożejko Edmund Pelc Liceum Ogólnokształcące nr III we Wrocławiu Podstawowe pojęcia Podstawowe pojęcia Związek kompleksowy Sfera koordynacyjna Ligand

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. I Ocena dopuszczająca [1] zalicza chemię do nauk przyrodniczych stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni

Bardziej szczegółowo

3. Cząsteczki i wiązania

3. Cząsteczki i wiązania 3. Cząsteczki i wiązania Elektrony walencyjne Wiązania jonowe i kowalencyjne Wiązanie typu σ i π Hybrydyzacja Przewidywanie kształtu cząsteczek AX n Orbitale zdelokalizowane Cząsteczki związków organicznych

Bardziej szczegółowo

Budowa atomu. Wiązania chemiczne

Budowa atomu. Wiązania chemiczne strona /6 Budowa atomu. Wiązania chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Budowa atomu; jądro i elektrony, składniki jądra, izotopy. Promieniotwórczość i

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany NaCoBeZU z chemii dla klasy 7 I. Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy na lekcjach chemii zaliczam chemię do nauk przyrodniczych stosuję zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

Wiązania chemiczne, związki kompleksowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Wiązania chemiczne, związki kompleksowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne, związki kompleksowe Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oddziaływania międzycząstczkowe Wiązania chemiczne wiązanie atomowe, czyli kowalencyjne, powstaje w wyniku

Bardziej szczegółowo

ligandu (donora elektronów) atomu centralnego (akceptora elektronów)

ligandu (donora elektronów) atomu centralnego (akceptora elektronów) Związki kompleksowe Podstawy chemii kompleksów stworzył Alfred Werner na początku XX wieku, gdy zajmował się grupą bardzo trwałych związków, jakie tworzy amoniak z CoCl 3. - Zaproponował dla nich poprawne

Bardziej szczegółowo

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego TEMAT I WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. STOPNIE UTLENIENIA. WIĄZANIA CHEMICZNE. WZORY SUMARYCZNE I STRUKTURALNE. TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWA INTERPRETACJA WZORÓW I RÓWNAŃ CHEMICZNYCH

Bardziej szczegółowo

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II 1. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neuronów zawartych w następujących atomach: a), b) 2. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neutronów zawartych w

Bardziej szczegółowo

Inne koncepcje wiązań chemicznych. 1. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? 2. Co to jest wiązanie? 3. Jakie są rodzaje wiązań?

Inne koncepcje wiązań chemicznych. 1. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? 2. Co to jest wiązanie? 3. Jakie są rodzaje wiązań? Inne koncepcje wiązań chemicznych 1. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? 2. Co to jest wiązanie? 3. Jakie są rodzaje wiązań? Model VSEPR wiązanie pary elektronowe dzielone między atomy tworzące wiązanie.

Bardziej szczegółowo

Teoria VSEPR. Jak przewidywac strukturę cząsteczki?

Teoria VSEPR. Jak przewidywac strukturę cząsteczki? Teoria VSEPR Jak przewidywac strukturę cząsteczki? Model VSEPR wiązanie pary elektronowe dzielone między atomy tworzące wiązanie. Rozkład elektronów walencyjnych w cząsteczce (struktura Lewisa) stuktura

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr.

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Typ wiązania w KBr... Typ wiązania w HBr... Zadanie 2. (2 pkt) Oceń poprawność poniższych

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii w kl.1. I. Substancje i ich przemiany

Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii w kl.1. I. Substancje i ich przemiany Wymagania programowe na poszczególne oceny z chemii w kl.1 I. Substancje i ich przemiany Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] zalicza chemię do nauk przyrodniczych wyjaśnia, dlaczego chemia

Bardziej szczegółowo

BARWY W CHEMII Dr Emilia Obijalska Katedra Chemii Organicznej i Stosowanej UŁ

BARWY W CHEMII Dr Emilia Obijalska Katedra Chemii Organicznej i Stosowanej UŁ BARWY W CHEMII Dr Emilia bijalska Katedra Chemii rganicznej i Stosowanej UŁ Akademia Ciekawej Chemii Czym jest światło? Wzrok człowieka reaguje na fale elektromagnetyczne w zakresie 380-760nm. Potocznie

Bardziej szczegółowo

Wiązania kowalencyjne

Wiązania kowalencyjne Wiązania kowalencyjne (pierw. o dużej E + pierw. o dużej E), E < 1,8 TERIE WIĄZANIA KWALENCYJNEG Teoria hybrydyzacji orbitali atomowych Teoria orbitali molekularnych Teoria pola ligandów YBRYDYZACJA RBITALI

Bardziej szczegółowo

Stereochemia Ułożenie atomów w przestrzeni

Stereochemia Ułożenie atomów w przestrzeni Slajd 1 Stereochemia Ułożenie atomów w przestrzeni Slajd 2 Izomery Izomery to różne związki posiadające ten sam wzór sumaryczny izomery izomery konstytucyjne stereoizomery izomery cis-trans izomery zawierające

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna Semestr I (1 )

Chemia nieorganiczna Semestr I (1 ) 1/ 5 Chemia Budowlana Chemia nieorganiczna Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr hab. inż. Jarosław Chojnacki. 2/ 5 Wykład 1. Pochodzenie i rozpowszechnienie pierwiastków we wszechświecie

Bardziej szczegółowo

Chemia koordynacyjna. Podstawy

Chemia koordynacyjna. Podstawy Chemia koordynacyjna Podstawy NR 170 Jan G. Małecki Chemia koordynacyjna Podstawy Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2016 Redaktor serii: Chemia Piotr Kuś Recenzenci Rafał Kruszyński, Iwona Łakomska

Bardziej szczegółowo

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Wiązania chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Wiązania chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne Wiązanie atomowe, czyli kowalencyjne, powstaje w wyniku uwspólnienia dwóch elektronów o spinie przeciwnym,

Bardziej szczegółowo

CHEMIA KLASA I GIMNAZJUM

CHEMIA KLASA I GIMNAZJUM 2016-09-01 CHEMIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Tom I podręcznika Chemia wyd. Operon Tom pierwszy obejmuje następujące punkty podstawy programowej: 1. Substancje i ich właściwości. 2. Wewnętrzna budowa

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny szkolne klasa 7 Niepełnosprawność intelektualna oraz obniżenie wymagań i dostosowanie ich do możliwości ucznia I. Substancje i ich przemiany stosuje zasady bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania

Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania Cz. I Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu dla klas II LO - Wiązania chemiczne + przykładowe zadania i proponowane rozwiązania I. Elektroujemność pierwiastków i elektronowa teoria wiązań Lewisa-Kossela

Bardziej szczegółowo

Skład zespołu (imię i nazwisko): (podkreślić dane osoby piszącej sprawozdanie):

Skład zespołu (imię i nazwisko): (podkreślić dane osoby piszącej sprawozdanie): Wydział Chemii Katedra Chemii Ogólnej i Nieorganicznej pracownia studencka prowadzący:.. ĆWICZENIE 5 RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ZWIĄZKÓW KOMPLEKSOWYCH Data wykonania ćwiczenia: Skład zespołu (imię i nazwisko):

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Geometria cząsteczek wieloatomowych. Hybrydyzacja orbitali atomowych.

Geometria cząsteczek wieloatomowych. Hybrydyzacja orbitali atomowych. Geometria cząsteczek wieloatomowych. Hybrydyzacja orbitali atomowych. Geometria cząsteczek Geometria cząsteczek decyduje zarówno o ich właściwościach fizycznych jak i chemicznych, np. temperaturze wrzenia,

Bardziej szczegółowo

Wykład przygotowany w oparciu o podręczniki:

Wykład przygotowany w oparciu o podręczniki: Slajd 1 Wykład przygotowany w oparciu o podręczniki: Organic Chemistry 4 th Edition Paula Yurkanis Bruice Slajd 2 Struktura elektronowa wiązanie chemiczne Kwasy i zasady Slajd 3 Chemia organiczna Związki

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie

Bardziej szczegółowo

Uczeń: opisuje skład i właściwości powietrza określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza

Uczeń: opisuje skład i właściwości powietrza określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności Substancje i ich przemiany Składniki powietrza i rodzaje Wymagania edukacyjne z podstawy programowej - klasa VII zalicza chemię

Bardziej szczegółowo

Wiązania chemiczne Wiązanie koordynacyjne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Wiązania chemiczne Wiązanie koordynacyjne. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego Wiązania chemiczne Wiązanie koordynacyjne Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oddziaływania międzycząstczkowe Wiązania chemiczne wiązanie atomowe, czyli kowalencyjne, powstaje w

Bardziej szczegółowo

Zn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:...

Zn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:... Zadanie: 1 Spaliny wydostające się z rur wydechowych samochodów zawierają znaczne ilości tlenku węgla(ii) i tlenku azotu(ii). Gazy te są bardzo toksyczne i dlatego w aktualnie produkowanych samochodach

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia

Bardziej szczegółowo

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014

VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014 VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:

Bardziej szczegółowo

RJC # Alk l a k ny n Ster St eoi er zom eoi er zom y er Slides 1 to 30

RJC # Alk l a k ny n Ster St eoi er zom eoi er zom y er Slides 1 to 30 Alkany Stereoizomery Slides 1 to 30 Centrum asymetryczne (stereogeniczne) Atom węgla o hybrydyzacji sp 3 połączony z czterema róŝnymi podstawnikami tworzy centrum asymetryczne (stereogeniczne). Chiralność

Bardziej szczegółowo

nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie (4)

nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie (4) Wymagania na poszczególne oceny z chemii w klasie I Uczeń: I. Substancje i ich właściwości stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej (2) zalicza chemię do nauk przyrodniczych (2)

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku

Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy siódmej szkoły podstawowej Chemia Nowej Ery

Bardziej szczegółowo

Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń:

Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń: Chemia - klasa I (część 2) Wymagania edukacyjne Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Dział 1. Chemia nieorganiczna Lekcja organizacyjna. Zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej metodę (teorię): metoda wiązań walencyjnych (VB)

CZĄSTECZKA. Do opisu wiązań chemicznych stosuje się najczęściej metodę (teorię): metoda wiązań walencyjnych (VB) CZĄSTECZKA Stanislao Cannizzaro (1826-1910) cząstki - elementy mikroświata, termin obejmujący zarówno cząstki elementarne, jak i atomy, jony proste i złożone, cząsteczki, rodniki, cząstki koloidowe; cząsteczka

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Właściwości fizyczne. Wodorki berylowców. Berylowce

Spis treści. Właściwości fizyczne. Wodorki berylowców. Berylowce Berylowce Spis treści 1 Właściwości fizyczne 2 Wodorki berylowców 3 Tlenki berylowców 4 Nadtlenki 5 Wodorotlenki 6 Iloczyn rozpuszczalności 7 Chlorki, fluorki, węglany 8 Siarczany 9 Twardość wody 10 Analiza

Bardziej szczegółowo

Wydział Chemii, Zakład Dydaktyki Chemii ul. Ingardena 3, 30-060 Kraków tel./fax: 12 663 22 58 www.zmnch.pl

Wydział Chemii, Zakład Dydaktyki Chemii ul. Ingardena 3, 30-060 Kraków tel./fax: 12 663 22 58 www.zmnch.pl ul. Ingardena 3, 30060 Kraków Temat lekcji : Teorie kwasów i zasad Program nauczania: DKOS 5002 12/07 (lekcja 91) Liceum poziom rozszerzony Lekcja bieżąca 45 minut Uwaga: Komentarz zapisany kursywą (kolorem

Bardziej szczegółowo

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to... Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Metoda VSEPR. Reguły określania struktury cząsteczek. Ustalanie struktury przestrzennej

Spis treści. Metoda VSEPR. Reguły określania struktury cząsteczek. Ustalanie struktury przestrzennej Spis treści 1 Metoda VSEPR 2 Reguły określania struktury cząsteczek 3 Ustalanie struktury przestrzennej 4 Typy geometrii cząsteczek przykłady 41 Przykład 1 określanie struktury BCl 3 42 Przykład 2 określanie

Bardziej szczegółowo

Świat chemii cz. 1, rok szkolny 2016/17 Opis założonych osiągnięć ucznia

Świat chemii cz. 1, rok szkolny 2016/17 Opis założonych osiągnięć ucznia Świat chemii cz. 1, rok szkolny 2016/17 Opis założonych osiągnięć ucznia Osiągnięcia podstawowe Rodzaje i przemiany materii wymienia powtarzające się elementy podręcznika i wskazuje rolę, jaką odgrywają;

Bardziej szczegółowo

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13

Bardziej szczegółowo

BARWY W CHEMII Dr Emilia Obijalska Katedra Chemii Organicznej i Stosowanej UŁ

BARWY W CHEMII Dr Emilia Obijalska Katedra Chemii Organicznej i Stosowanej UŁ BARWY W CHEMII Dr Emilia bijalska Katedra Chemii rganicznej i Stosowanej UŁ Akademia Ciekawej Chemii Czym jest światło? Czym jest światło? Rozszczepienie światła białego przez pryzmat Fala elektromagnetyczna

Bardziej szczegółowo