Kinezjologia Edukacyjna efektywnym narzędziem uczenia się i funkcjonowania na optymalnym poziomie

Transkrypt

1 mgr Małgorzata Zajączkowska SP Piaski Kinezjologia Edukacyjna efektywnym narzędziem uczenia się i funkcjonowania na optymalnym poziomie Ukończyłam kurs Kinezjologia Edukacyjna P.Dennisona I i II stopnia i jestem zachwycona tymi prostymi ćwiczeniami, ale jakże ważnymi dla rozwoju człowieka. Po przerobieniu ćwiczeń z dziećmi z trudnościami dostrzega się lepszą sprawność ruchową i intelektualną tych dzieci. Paul Dennison (amerykański pedagog) opracował metodę mającą na celu zintegrowanie pracy mózgu. Jego zdaniem, wiele problemów intelektualnych i emocjonalnych w życiu człowieka wynika ze złego współdziałania obu półkul mózgowych i z braku integracji między nimi. Aby człowiek miał pełny obraz otaczającego go świata niezbędna jest integracja prawej i lewej półkuli mózgowej, bo mózg jest narządem symetrycznym, a każda półkula ma inne zadania. Kinezjologia Edukacyjna bazuje na gruntownych badaniach klinicznych przeprowadzonych przez dr Paula E. Dennisona, jego żonę Gail E. Dennison i ich współpracowników. Kinezjologia edukacyjna staje się coraz bardziej popularna w terapii dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania. Metodę stosuje się również w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. Dominacja półkul jest płynna w zależności od potrzeb i potencjału ciała. Prawa półkula mózgowa :od ogółu do szczegółu, odpowiedzialna za uczucia, emocje, wyobraźnie, intencje, percepcję wzrokową, kolory, przestrzeń, spostrzeganie całości, synteza, pamięć trwała, metafora ( znaki, symbole, litery, gesty, mowa niewerbalna), automatyzacja, odruchy, melodia, ruch, koncentracja na podobieństwach, lubi rysunek i prace ręczne, nie ma poczucia czasu, zorientowana na ludzi, spontaniczne, płynne myślenie zorientowane na tu i teraz. Podczas stresu - traci zdolność do logicznego myślenia, działa zanim pomyśli, czuje się przytłoczona, trudności z ekspresją, nie pamięta szczegółów, może sprawiać wrażenie bardzo silnego wzburzenia emocjonalnego i bloku kontaktu. Lewa półkula mózgowa : od szczegółu do ogółu, jest logiczna, postrzega poszczególne elementy- detale, percepcja słuchowa, funkcje językowe (semantyka składnia, ortografia itp. )- mowa werbalna, analiza, logika, (matematyka) pamięć krótka, kontrola, linearność, ruch, zmysły, technika, sport, muzyka, sztuka, koncentracja na różnicach, kontrola uczuć, planowanie, strukturalizacja, myślenie sekwencyjne, zorientowana na przyszłość, ma poczucie czasu, nastawiona na porządkowanie rzeczywistości. Podczas stresu zwiększa wysiłek i próbuje ze wszystkich sił, bardzo się stara bez rezultatu, bez zrozumienia, bez wyczucia całości, bez radości. Zachowanie może być jako mechaniczne, pełne napięcia, niewrażliwe. Dzięki harmonijnej współpracy obu półkul mózgowych dzieci jak i dorośli z łatwością przyswajają sobie nową wiedzę, umiejętności. Brak równowagi między pracą obu półkul mózgowych zdaniem Dennisona, prowadzi do powstawania różnego rodzaju zakłóceń. Dziecko może mieć problemy np.: w nauce czytania i pisania, z koncentracją uwagi, wyrażaniem własnych emocji. Paul Dennison twierdzi, że powstałe zaburzenia ( blokady ) można zlikwidować właśnie poprzez ruch. Proponuje on ćwiczenia bardzo łatwe i bezpieczne, które wykonywane pod

2 kierunkiem terapeuty prowadzą do integracji obu półkul mózgu, czego efektem może być np.: płynne czytanie lub poprawa koncentracji uwagi dziecka na własnych ruchach i działaniu. Działania kinezjologii edukacyjnej powodują dość szybkie i długotrwałe zmiany, poprzez rzeczywiste budowanie powiązań nerwowych w obrębie mózgu i ciała, dzięki czemu uczenie przebiega szybciej, efektywniej, a co ważniejsze - bezstresowo. Dzięki wykorzystaniu ćwiczeń Gimnastyki Mózgu, wszystkie części mózgu włączają się i współpracują, żeby poprawić każdą wybraną umiejętność. Wykorzystywanie obu półkul przy realizacji określonej funkcji to "procesy zintegrowane lateralnie". Badania pokazują, że dzieci z trudnościami w nauce i zachowaniu mają tendencję do korzystania częściej z jednej półkuli mózgu Ćwiczenia i procedury Kinezjologii Edukacyjnej prowadzą do zintegrowanej pracy półkul mózgowych i dzięki temu efektywnie przezwyciężają tzw. stres edukacyjny prowadząc do uzyskania określonych sposobów zachowania i umiejętności szkolnych. Kinezjologia Edukacyjna jest bardzo skuteczna, nie mniej może być dodatkowo uzupełniana innymi metodami po to by uwzględniać specyfikę przyswajania i wykorzystywania informacji spowodowaną np. stanem zdrowia, deficytami rozwojowymi, czynnikami środowiskowymi. Uczestnictwo w zajęciach Kinezjologii Edukacyjnej daje możliwość łatwiejszego uczenia się również poprzez wzrost możliwości rozumienia i pamięci, poprawy zdolności organizacyjnych, umiejętności matematycznych, twórczego pisania i mówienia. Procedura równoważenia w Kinezjologii Edukacyjnej to pięciostopniowy proces, który uczy jak najefektywniej dla konkretnej osoby używać ćwiczeń Gimnastyki Mózgu, żeby móc osiągać postawione cele. Techniki te powodują długotrwałe zmiany poprzez budowanie powiązań nerwowych w obrębie mózgu i powiązań między systemem odruchów i mięśni - powiązań, które mogły być zaniedbane lub zablokowane na wczesnym etapie rozwoju. Dlatego możliwości uczenia się i określonego zachowania osiągają naturalny stan gotowości i otwarcia, w którym przyswojenie określonych zasad przebiega szybciej, łatwiej i bezstresowo. Wzmacnia ten proces precyzyjne wyznaczanie celów, które ukierunkowują zmiany w mózgu i ciele na specyficzne zadania. Zmiany te wywoływane są poprzez specjalnie dobrane zestawy ćwiczeń, na które składają się elementy Treningu wzroku, Kinezjologii Stosowanej, procedur powiązanych z akupunkturą i technik pracy z emocjami. Gdy możliwości uczenia się osiągną naturalny stan równowagi, doświadczenia w uczeniu się staną się mniej stresujące i bardziej zadawalające. Te umiejętności będą służyć nam do końca życia, otwierając każdego dnia nowe możliwości. Kinezjologia Edukacyjna uczy w teorii i praktyce wykorzystania naturalnego ruchu fizycznego, niezbędnego do organizowania pracy mózgu i ciała w celu samostrukturalizującego uczenia się (doświadczenia) i twórczej samorealizacji jednostki. Naturalny rozwój fizyczny jest podstawą samodoskonalenia się nawyków widzenia, słuchania, organizowania wewnętrznych czynności psychicznych, kształtowania się uzdolnień, umiejętności, spontaniczności i działań twórczych. Natura obdarzyła człowieka nieograniczonymi możliwościami rozwoju intelektualnego i fizycznego. Ruch fizyczny i rozwój intelektu szczególnie ściśle związane są ze sobą w dzieciństwie. Rozwój dziecka powinien kroczyć naturalną drogą, w oparciu o naturalne mechanizmy integracji myśli i ruchu.

3 Dennisonowie opisali dwa zasadnicze typy ruchów: Typ pierwszy to ruchy przekraczające linię środkową (utworzoną przez styk funkcjonalny lewej i prawej strony ciała), np. praca oczu przy czytaniu, pisaniu, rysowaniu, praca narządu słuchu, praca rąk w trakcie wykonywania jakiejś czynności i in. Ruchy te integrują myślenie i ruch. Powodują one uaktywnienie naturalnych mechanizmów funkcjonowania naszego ciała co dziesięciokrotnie zwiększa szybkość przekazywania informacji, umożliwiają swobodny rozwój funkcji psychofizycznych, zapewniają optymalną pracę układu nerwowego a w konsekwencji łatwość i spontaniczność uczenia się. Mechanizmem tym obdarzone jest każde dziecko. Drugi typ to jednostronne ruchy ciała, angażujące kolejno lewą i prawą stronę ciała, powodujące rozdzielenie myśli i ruchu. "Zamraża" on jakby ruch i prowadzi do "ustatkowania" w zachowaniu, które jest potrzebne do skupienia świadomości w sytuacji zarówno uczenia się, jak i stresu. Ten typ działań skupia w sobie ruchy i nawyki "pierwszego etapu" uczenia się faza zapoznawania się z czymś, świadomego przeprowadzania operacji i działań. Jednak stosunkowo często mechanizm "rozdzielenia myśli i ruchu" jest wykorzystywany w sytuacji działania ze znaną już informacją, np. gdy dzieci (dorośli również) starają się wykorzystywać wiedzę w praktyce. Są to trudności (pojawia się stres) np. w przypadku zapisywania tekstu lub komentowania na głos rozwiązania jakiegoś zadania - z matematyki, z gramatyki - (zostaje zaburzony współudział mowy pisanej i ustnej). Dorośli równie często rezygnują z ruchu, gdy trzeba pomyśleć, nie biorą pod uwagę automatyzmu wykonywanych czynności. Obydwa typy ruchów są konieczne dla prawidłowego rozwoju, gdyż wspierają dwa rodzaje mechanizmów, będących podstawą zarówno czynności poznawczych, jak i innych. Mechanizm rozdzielenia myśli i ruchu (jako podstawa ruchu drugiego typu) jest konieczny w początkowym etapie opanowywania dowolnej umiejętności szkolnej. Na etapie przyswojenia i automatyzacji nawyku ustępuje on miejsca mechanizmowi integracji myśli i ruchu. Proces przyswajania informacji preferowany przez dzisiejsze systemy szkolne ogranicza używanie ruchu, doświadczenia, a liniowość procesów myślenia logicznego prowadzi do tego, że dzieci i dorośli "zapominają" o naturalnych możliwościach kształtowania nawyków i ucząc się oddzielają myślenie i ruch. Ćwiczenia Gimnastyki Mózgu, jak potwierdzają liczne badania, pobudzają określone mechanizmy integracji myśli i ruchu, dzięki czemu nowy sposób uczenia się jest bardziej naturalny, spontaniczny, sprzyja lepszemu zapamiętywaniu. Wiedza w sposób naturalny zostaje włączona w aktywne działanie, tworzy potrzebę samorealizacji, gdyż już na wstępnym etapie jej kształtowania włączony zostaje właśnie m e c h a n i z m i n t e g r a c j i m y ś l i i r u c h u. Ćwiczenia Gimnastyki Mózgu nastawione są również na rozwój różnorodnych systemów koordynacji ruchu i funkcji psychofizycznych, np. układ "ręka-oko" (przy pracy wzrokowej, zharmonizowanie małej i dużej motoryki rąk w pisaniu, rysowaniu, komunikowaniu się itd.). Ćwiczenia wykonuje się z łatwością, jednocześnie odczuwa się zadowolenie z wysiłku fizycznego. Zostały one podzielone na cztery grupy: I grupa - ćwiczenia usprawniające przekroczenie linii środkowej. Stymulują pracę zarówno dużej jak i małej motoryki. Główny mechanizm "jedności myśli i ruchu", będący podstawą tych ćwiczeń sprzyja udoskonaleniu i integracji połączeń prawej i lewej półkuli mózgu oraz całościowego odbioru materiału na poziomie analizy i uogólnień.

4 II grupa - ćwiczenia rozciągające mięśnie ciała. Likwidują negatywny wpływ różnych odruchów, w tym "odruchu obronnego". Gdy mięśnie są rozciągnięte i mają właściwą sobie długość, przekazują do mózgu sygnał informujący o tym, że człowiek jest rozluźniony, spokojny i gotowy do pracy poznawczej. Na poziomie pracy mózgu oznacza to, że jest możliwy przepływ informacji z tylnych jego części do obszarów przednich. III grupa - ćwiczenia energetyzujące, czyli zapewniające niezbędną prędkość i intensywność przebiegu procesów nerwowych pomiędzy komórkami i grupami komórek nerwowych mózgu. Podstawą proponowanych ćwiczeń jest dokładna znajomość obszarów odruchowego i "psychologicznego" funkcjonowania ciała. IV grupa - sprzyjające pogłębieniu pozytywnego nastawienia i wpływające na emocjonalnolimbiczny układ mózgu, który współdziała z ośrodkami percepcji własnego "Ja". Harmonizują procesy nerwowe organizmu, co pomaga w nauce. Ruch i ćwiczenia proponowane przez Gimnastykę Mózgu charakteryzuje też to, że sprzyjają ożywieniu podstawowych doświadczeń jednostki, w szczególności wzrokowych, słuchowych i czuciowo-ruchowych, podtrzymująctym samym tzw. nawyki rozwojowe. Dotyczy to przede wszystkim szczególnej kategorii nawyków, zawierającej pierwotne, elementarne schematy ruchu. Stanowią one podstawę wszelkich nawyków, związanych z osiąganiem konkretnych umiejętności szkolnych. Metoda Dennisona może dawać następujące efekty: pokonywać stresy i napięcia wynikające z trudności życia codziennego, komunikować się z innymi ludźmi, uczyć się i zdawać egzaminy, przezwyciężać trudności związane z dysleksją, dysgrafią i dysortografią, zrozumieć procesy neurofizjologiczne i ich rolę w procesie uczenia się. usuwać blokady ukryte w naszym ciele, wprowadzać ciało i umysł w stan optymalny do przyswajania wiedzy równoważąc wymiar latelarności, koncentracji, stabilności. Ćwiczenia gimnastyki mózgu : Ćwiczenia wstępne wyciszenie(ruchy naprzemienne, pozycja Cooka, punkty na myślenie, picie wody) Równoważenie słuchania i zapamiętywania Równoważenie pisania Równoważenie widzenia i czytania Integracja poprzez ruch ( równoważenie lateralne- porozumiewanie się) Stabilność( zorganizowanie) Koncentracja (rozumienie) ĆWICZENIA WSTĘPNE POZYCJA COOKA - POZYTYWNOŚĆ Uaktywnia korę czuciową i ruchową jednocześnie w obu półkulach mózgowych. Język na podniebieniu łączy układ limbiczny z płatami czołowymi.

5 RUCHY NAPRZEMIENNE AKTYWNOŚĆ Uaktywniają jednocześnie obie półkule nowej kory (korę ruchową i czuciową płatów ciemieniowego i przedniego). Wykonywane powoli uaktywniają układ przedsionkowy dla poprawienia równowagi. PUNKTY NA MYŚLENIE JASNOŚĆ Punkty N-27związane z funkcjonowaniem nerek, płuc i mózgu są położone nad arteriami szyjnymi, które dostarczają do mózgu dotlenioną krew. Ręka na pępku aktywizuje środek ciężkości ciała (uaktywnianie przedsionka /RAS/ nowej kory) WODA - ENERGETYCZNOŚĆ Picie wody wspomaga uczenie się i myślenie.woda stanowi 76% ciężaru ciała. Mózg to 92%. Wspomaga trawienie, jest rozpuszczalnikiem i nośnikiem enzymów trawiennych, wspomaga oddychanie, jonizuje sole, zwiększa potencjał elektryczny błon komórkowych, stanowi podstawowy czynnik tworzenia się białek i funkcjonowania sieci nerwowej. Zwiększa pobór tlenu przez hemoglobinę. Utrzymuje biegunowość komórkową: wysoki potencjał, umożliwia selektywną koncentrację, szybsze przetwarzanie informacji dla rozumowania na wyższym poziomie, poprawia zdrowie i podwyższenie odporności, ochrona przed zewnętrznymi polami elektromagnetycznymi. Ćwiczenia na przekraczanie linii środkowej Ruchy naprzemienne Leniwe ósemki Rysowanie oburącz Alfabetyczne ósemki Słoń Krążenie szyją Kołyska Oddychanie brzuszkiem Ruchy naprzemienne na leżąco Energetyzator Ćwiczenia energetyzujące Woda Punkty na myślenie Punkty ziemi Punkty przestrzeni Punkty równowagi Kapturek myśliciela Energetyczne ziewani Ćwiczenia wydłużające Sowa Aktywna ręka Zginanie stopy Pompowanie piętą Luźne skłony Wypady Ćwiczenia pogłębiające Pozycja Dennisona Punkty pozytywne Zestaw ćwiczeń Gimnastyki Mózgu

6 UMIEJĘTNOŚCI SZKOLNE - DOBÓR ĆWICZEŃ W zakresie reedukacji czytania stosuje się m.in. następujące grupy ćwiczeń: Na płynne czytanie: 1. Punkty na myślenie - ćwiczenie to wzmaga jasność umysłu, ułatwia płynne czytanie, 2. Ruchy naprzemienne - ułatwiające proces uczenia się, 3. Leniwe ósemki - ćwiczenie to stanowi znaczną pomoc w reedukacji dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania, poprawia płynność czytania, zapamiętywania, słuchania i myślenia jednocześnie. Głośne czytanie ze zrozumieniem: 1. Ruchy naprzemienne. 2. Krążenie szyją - ćwiczenie to, poprzez wydłużenie mięśni w obrębie barków i szyi, odblokowuje przepływ krwi do mózgu, co pomaga w głośnym czytaniu. 3. Oddychanie przeponowe - ćwiczenie to zwiększa pojemność płuc, poprawia dotlenienie organizmu, co wpływa korzystnie na głos w czasie czytania. 4. Kołyska - wykonywanie tego ćwiczenia wzmaga aktywność obu półkul mózgowych ułatwiając głośne czytanie. Ćwiczenia na przesuwanie wzrokiem po kolumnach: 1. Punkty ziemi - jest to ćwiczenie na energię receptywną. Łączy się w ten sposób punkty początkowy i końcowy meridianu centralnego. Ćwiczenie to poprawia akumulację wzroku, koncentrację wzroku na przedmiotach, ułatwia odwzorowywanie i uczenie się. 2. Punkty przestrzeni - jest to ćwiczenie na energię ekspresyjną. Pomaga rozluźnić się i uspokoić przed sprawdzianami, czytaniem. 3. Punkty równowagi - ćwiczenie to ułatwia koncentrację uwagi, myślenie skojarzeniowe. Poprawia umiejętności uczenia się. W celu usprawnienia odpowiedzi z czytanego tekstu stosuje się następującą grupę ćwiczeń: 1. Pompowanie piętą - wykonywanie tego ćwiczenia sprawia, że zwalnia się napięcie w miejscach gdzie najwcześniej objawia się stres (tył podudzia od ścięgna Achillesa do mięsna podkolanowego), to przywraca ruchy kręgosłupa, przemieszczanie płynu mózgowo - rdzeniowego. Poprawia koncentrację uwagi, umiejętność wypowiadania się. 2. Zginanie stopy - ćwiczenie to włącza lewą półkulę mózgową, odpowiedzialną za mowę. Rozluźnia mięśnie, których blokada powoduje trudności z mową - zmniejsza kłopoty językowe. Poprawia pamięć, koncentrację uwagi. Ułatwia rozumienie i relacjonowanie tekstu przeczytanego. Systematyczne stosowanie ćwiczeń z dziećmi o specyficznych trudnościach w nauce czytania przynosi dzieciom duże korzyści, m.in.: zwiększa umiejętność uczenia się, rozwija inne dotąd zablokowane funkcje. Dzieci zaczynają wierzyć we własne możliwości.

7 Umiejętność czytania (przekroczenie optycznej linii środkowej) punkty na myślenie motylek na suficie wodzenie wzrokiem Czytanie na głos krążenie szyją energetyzujące ziewanie kołyska oddychanie przeponowe Czytanie ze zrozumieniem przyciskanie dzwonka (pompowanie piętą) zginanie stopy wypady Szybkie czytanie leniwe ósemki sowa przyciskanie dzwonka (pompowanie piętą) Pisanie klasówek woda leniwe ósemki punkty uziemienia punkty przestrzeni pozycja Cook'a Ortografia słoń kapturek myśliciela sowa Usprawnianie pisania leniwe ósemki alfabetyczne ósemki aktywna ręka rysowanie oburącz - leniwa ósemka dla oczu

8 Twórcze pisanie przyciskanie dzwonka (pompowanie piętą) zginanie stopy energetyzujące ziewanie Matematyka sowa przyciskanie dzwonka krążenie szyją słoń sięganie po piłkę Klarowność słyszenia i mowy kapturek myśliciela słoń pozycja Cook'a Obraz własnego ja punkty pozytywne pozycja Cook'a punkty równowagi Koordynacja całego ciała w sporcie i zabawach ruchowych myślenie o X punkty równowagi kołyska punkty przestrzeni kobra Uczenie się na pamięć oraz powtarzanie punkty równowagi punkty pozytywne krążenie szyją Myślenie twórcze sięganie po piłkę kobra (akumulator) kołyska

9 Sprawność pisania na maszynie i obsługi komputera woda pozycja Cook'a krążenie szyją Dawniej dzieci instynktownie ćwiczyły wiele zawartych w kinezjologii ruchów. Gra w klasy, skakanka, jazda na hulajnodze, toczenie obręczy, gra w kraje, waga i wiele, wiele innych - to właśnie ćwiczenia ruchów naprzemiennych. Kinezjologia nie jest jak gimnastyka, gdzie nauczycielka każdego poprawia. Dzieci dotykają na przemian prawą ręką podniesionego lewego kolana i odwrotnie. Częste powtarzanie ćwiczeń uruchamia nowe reakcje dziecka. Kinezjologia nie ma nic wspólnego z hipnozą czy jakimś nadnaturalnym wpływem. To zmyślne ruchy - tak też brzmi polski tytuł jednej z kinezjologicznych książek. Poprośmy babcie, niech pokażą naszym dzieciom zabawy ze swojego dzieciństwa to właśnie zabawy wykorzystane w kinezjologii Ruchy, które uczą myśleć - to oparta na podstawach neurofizjologii metoda wspomagania nauczania i korygowania dysfunkcji rozwojowych. Jej zasada ujęta w bardziej poetyckie motto brzmi: aby złapać myśl, potrzebny jest ruch. To, co przekonuje nauczycieli i rodziców w zastosowaniu opisywanej metody, to także wielka frajda, jaką mają dzieci z ćwiczeń.