Kinezjologia edukacyjna Paula Dennisona. Opracowała Elżbieta Małyjasiak

Transkrypt

1 Kinezjologia edukacyjna Paula Dennisona Opracowała Elżbieta Małyjasiak

2 Wyraz Kinezjologia wywodzi się od greckiego słowa kinesis oznaczającego ruch. Kinezjologia edukacyjna jest systemem umożliwiającym uczniom w dowolnym wieku rozwinięcie ich potencjalnych możliwości zablokowanych w ciele. Polega na stosowaniu odpowiednich ćwiczeń ruchowych ułatwiających koordynację pracy obu półkul mózgowych. Ćwiczenia te opracował Paul Dennison na podstawie doświadczeń, które zdobył w walce z własną dysleksją, wadą wzroku, w pracy z ludźmi którzy doznali uszkodzeń mózgu w różnych wypadkach. Mózg nie jest narządem symetrycznym - każda z półkul ma nieco inne zadania. Prawa półkula odpowiada za intuicję, wyobrażenia, odruch,olśnienie, postrzeganie całości, łączy słowa i myśli, zdolności twórcze ( uzdolnienia plastyczne, muzyczne ), emocje, impulsywność, pamięć trwała. Lewa półkula to ośrodek mowy, logika, skupienie, powtarzanie i ćwiczenie, szczegóły, wyodrębnia słowa i myśli, umiejętności analityczne, rozumienie dosłowne znaczenia słów, pamięć krótkotrwała. Kiedy aktywna jest jedna półkula, druga może z nią współdziałać, albo ją blokować, gdy pracuje osobno np. gdy dziecko czyta przy aktywnej lewej półkuli czyta po literach, by zrozumiało co czyta, by złożyło w całość litery musi lewa półkula mózgowa współpracować z prawą p.m. ; prawa półkula daje nam pomysł, a lewa środki do realizacji.

3 Skuteczność uczenia się zależy od współpracy prawej i lewej półkuli mózgowej ( spoidło rozwija się intensywnie w 8 roku życia). Jeśli jakieś części naszego umysłu są wyłączone i aktywna jest tylko jedna z półkul mózgowych, pojawiają się trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu, rozumieniu, zapamiętywaniu. Problem tkwi w tym, że w mózgu wypracowane zostają pewne ścieżki - to one są używane najczęściej nawet gdy są niezbyt dobre i utrudniają uczenie się. Im bardziej się staramy robić postępy, tym bardziej trudności się mogą nasilać, gdyż osłabiane są mechanizmy integracji mózgu, które są niezbędne do efektywnego uczenia się. W szkole najczęściej uaktywnia się lewą półkulę mózgową postaraj się, co wywołuje u dziecka stres, wzrost napięcia, stany zahamowań,należy szukać konkretów zachęcających dziecko do dalszego działania.

4 Ćwiczenia gimnastyka mózgu mają na celu przywrócenie zablokowanych na skutek stresu oraz wypracowanie nowych połączeń nerwowych, po których biegną impulsy do kory mózgowej, gdzie odbywa się właściwy proces uczenia się. Umysł ma nieskończoność możliwości wiara czyni cuda gdy mamy świadomość nieograniczoności naszych możliwości. Dziecko nie czuje swoich możliwości przez dorosłych, którzy często go hamują, gdyż zwracają uwagę na jego niedociągnięcia, słabe punkty. To co dziecko usłyszy na swój temat, staje się faktem należy zawsze wskazywać dobre strony jego pracy, działania, zachowania, należy wzmacniać jego mocne strony, unikać dawania komunikatu negatywnego. Terapia w koncepcji P. Dennisona ( gimnastyka umysłu) oparta jest na metodach podążania za dzieckiem przez wyciszanie, pozytywne nastawienie do świata. Przyswojenie wiedzy następuje poprzez doświadczenie ( ruch) i nauka staje się łatwiejsza.

5 PRZYKŁADY I OPIS WYBRANYCH ĆWICZEŃ I. ĆWICZENIA Z PRZEKROCZENIEM LINII ŚRODKOWEJ 1. X Ćwiczenia te pomagają Wprawiać się w jednoczesne uruchamianie obu półkul mózgowych, dzięki czemu znak X przynosi coraz lepsze rezultaty. Tak wygląda mózg, gdy stoimy zwróceni twarzą do drugiej osoby. Kiedy używamy prawej strony ciała, aktywna jest lewa półkula mózgu. Prawa półkula odpowiada za lewą stronę ciała. Myśląc o znaku X sygnalizujemy swemu mózgowi, że chcemy jednocześnie uruchomić obie półkule mózgowe.

6 2.ĆWICZENIA NAPRZEMIENNE Polepszają koordynację lewa-prawa strona. Wzmacniają zmysł wzroku i słuchu. Wypracowują gotowość do podjęcia wysiłku umysłowego. Ułatwiają opanowywanie materiału i jego późniejsze odtwarzanie. Codziennie rano wykonuję ćwiczenia naprzemienne i podskoki naprzemienne przy muzyce. Tak koordynuję ruchy, aby razem z ręką poruszać jednocześnie nogą po przeciwnej stronie ciała. Chodzę i podskakuję do przodu, do tyłu i na boki rozglądając się we wszystkich kierunkach. Od czasu do czasu dotykam ręką przeciwległego kolana,co pomaga mi w przekraczaniu linii środkowej. Kiedy moje półkule mózgowe tak współpracują, czuję się naprawdę gotowy, by uczyć się nowych rzeczy.

7 3. LENIWE ÓSEMKI Koordynują pracę narządu wzroku. Pomagają we wzrokowym przekraczaniu linii środka. Poprawiają ruchliwość gałek ocznych Ćwiczenie rozpoczynamy lewą ręką trzymamy kciuk na wysokości oka w linii środkowej ciała. Trzymamy głowę nieruchomo i rysujemy płynnym nieprzerwanym ruchem symbol nieskończoności, cały czas wodząc za palcem wzrokiem. Zaczynamy od środka w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara do góry, z tyłu i dookoła, potem zgodnie ze wskazówkami zegara do góry, z tyłu i z powrotem do środka. Prawą i lewą ręką kreślimy "8" po kilka razy. Łączymy kciuki tworząc X. Koncentrując wzrok na środku X śledzimy złączone kciuki wykonując leniwe ósemki. Dla ułatwienia nauki tego ćwiczenia na początku można rysować na tablicy "8" i zaznaczać strzałkami kierunki kreślenia.

8 4. RYSOWANIE OBURĄCZ Koordynuje współdziałanie ręka-oko w różnych polach widzenia. Poprawia orientację przestrzenną i wzrokowe rozróżnianie symboli. Obydwiema rękami równocześnie "bazgrzemy" w powietrzu dowolne kształty. Możemy podpowiadać kierunki rysunku, np. góra, dół, na zewnątrz. Można też polecić narysowanie czegoś konkretnego: choinki, serca, drzewa. Należy zwracać uwagę, by dzieci nie usztywniały ciała, lecz poruszały swobodnie głową i oczami. Efektem końcowym mają być lustrzane rysunki. Początkowo dzieci kreślą małe formy przechodząc do coraz większych. Gdy czas pozwoli można rysować nie tylko w powietrzu, lecz także na papierze, tablicy.

9 5. ALFABETYCZNE ÓSEMKI * ćwiczenia w pisaniu * twórcze myślenie * koordynacja ręka - oko Litery: a, c, d, e, f,g,o,q,s Zaczynamy pisać na łuku krzywej i ręka porusza się w lewo do góry Litery : b, h, i,j, k,l, m, n, p, r x zaczynamy pisać na linii środkowej i ręka porusza się w prawo

10 6. SŁOŃ Koordynuje pracę mózgowych ośrodków słuchu obu półkul. Koryguje nieprawidłowe napięcie mięśni szyi. Lekko rozstawione kolana, głową dotykamy cały czas ramienia (można włożyć kartkę papieru między ramię a głowę), oczy otwarte, ręką w powietrzu kreślimy leniwą ósemkę, a wzrok śledzi nie rysującą dłoń, lecz rysowaną ósemkę. Podczas rysowania poruszamy całą górną połową ciała. Ćwiczenie to jest bardzo pomocne przy dysgrafii i dysleksji. Ósemkę rysujemy po trzy razy każdą ręką.

11 7. KRĄŻENIE SZYJĄ Usuwa napięcie, rozluźnia, Poprawia przepływ krwi do mózgu. Unosimy barki do góry, pochylamy głowę do przodu i łagodnie kołyszemy się z boku na bok. Odchylamy głowę do tyłu i ćwiczymy krążenie tak jak poprzednio. Powtarzamy to ćwiczenie przy barkach opuszczonych. Jeśli wykonujemy je w pozycji stojącej, można przy tym przestępować z nogi na nogę.

12 8.KOŁYSKA rozluźnia mięśnie bioder po długim siedzeniu w ławce wodzenie wzrokiem od lewej do prawej strony ciała [i] nawyk skupienia uwagi Usiądź na podłodze, ręce lekko ugięte oprzyj z tyłu utrzymując tułów podniesiony. Nogi zegnij w kolanach i podnieś stopy do góry. Usuń napięcie w jednym biodrze, potem w drugim, robiąc nieduże ruchy nogami.

13 9. ODDYCHANIE PRZEPONOWE rozluźnienie centralnego układu nerwowego czytanie głośne czytanie Mowa Zrób wdech nosem. Najpierw oczyść płuca,robiąc krótkie wydechy przez zaciśnięte wargi ( utrzymywanie piórka w powietrzu). Połóż ręce na brzuchu, na wdechu ręce podnoszą się na wydechu opuszczają się. Zrób wdech i licz do trzech, zatrzymaj oddech na trzy sekundy, powtórz całość jeszcze raz.

14 10. ROWER NA LEŻĄCO integracja lewej i prawej strony ciała, czytanie, umiejętność słuchania, pismo, zasady pisowni, matematyka Ruchy naprzemienne na leżąco wykonaj to ćwiczenie na miękkiej powierzchni. Podnieś ręce i głowę do góry, obejmij głowę dłońmi i podtrzymują. Prawym łokciem dotykaj lewego kolana, potem lewym łokciem prawego kolana, itd. Oddychaj rytmicznie.

15 11.KOBRA przekraczanie środkowej linii ciała, rozluźnienie centralnego układu nerwowego, Obuoczne widzenie Słuchanie ze zrozumieniem Kontrola motoryki precyzyjnej *Umiejętność mowy Udawaj,że jesteś wężem, powoli unosząc i odchylając w tył głowę, a następnie unosząc cały tułów. Mięśnie poniżej talii są rozluźnione i nie uczestniczą w ćwiczeniu.

16 II. ĆWICZENIA WYDŁUŻAJĄCE Kiedy czuję,że coś mnie powstrzymuje, albo nie umiem wyrazić tego co wiem, robię Ćwiczenia wydłużające. Czuję się po nich bardziej ożywiony i zabawy z innymi dziećmi znów sprawiają mi przyjemność.

17 1.SOWA rozluźnia te wszystkie mięśnie, które napinają się podczas długiego siedzenia i czytania słuchanie ze zrozumieniem matematyczne wyliczenia pamięć praca z komputerem mowa Chwyć i mocno ściśnij mięśnie barku. Powoli odwróć głowę, żeby popatrzeć za siebie przez ramię. Wyprostuj się i głęboko oddychaj. Teraz obejrzyj się w tył przez drugie ramię, jednocześnie swobodnie opuszczając ramiona. Opuść luźno głowę do przodu dotykając brodą klatki piersiowej i zrób głęboki wdech rozluźniając mięśnie. Powtórz ćwiczenie zaczynając od ściskania drugiego barku.

18 2 AKTYWNA RĘKA Ćwiczenie poprawia charakter pisma i ortografię Podnosimy do góry wyprostowaną rękę i przytulamy do ucha. Robimy łagodny wydech przez usta stulone w "ryjek". Równocześnie pobudzamy mięśnie ręki odpychając nią druga rękę w czterech kierunkach (w przód, w tył, do siebie i od siebie).

19 3.ZGINANIE STOPY * rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności *rozwój twórczego pisania *zdolność podążania za logiką zdania i kończenia go, Naginaj napięte miejsca na kostce u nogi, na łydce i prostuj stopę.

20 4. POMPOWANIE PIĘTĄ zwiększa motywację i gotowość do ruchu rozluźnia Wychylając się w przód i robiąc wydech lekko przyciśnij piętę do ziemi. Następnie rozluźniając mięśnie unieś piętę i zrób głęboki wdech powtórzyć ćwiczenie 3x każdą nogą.

21 5.LUŹNE SKŁONY *Odprężenie *Czytanie ze zrozumieniem *Liczenie w pamięci *Abstrakcyjne myślenie Skrzyżuj stopy w kostkach. Kiedy czujesz,że możesz utrzymać równowagę, zrób skłon w przód luźno opuszczając ramiona i robiąc wydech. Następnie robiąc wdech podnieś ramiona w górę. Powtórz ćwiczenie 3 razy, a potem skrzyżuj nogi odwrotnie. 6.WYPADY * koncentracja uwagi *percepcja przestrzenna Stań w rozkroku.palce prawej stopy skieruj w prawo,lewej na wprost. Teraz robiąc wydech ugnij prawe kolano, przy wydechu wyprostuj prawą nogę ( powtórz ćwiczenie 3x)

22 III. ĆWICZENIA ENERGETYZUJĄCE Mózg składa się z milionów mikroskopijnych komórek nerwowych, czyli neuronów. Komórki te podobnie jak sieć telefoniczna łączą się w rozmaite obwody w ciele człowieka. Kiedy wykonujemy ćwiczenia energetyzujące mamy odczucie, jak gdyby łączył te obwody tak, by nasz wewnętrzny system łączności działał coraz lepiej! 1.WODA niezbędna dla wszystkich reakcji chemicznych. Stresy psychologiczne i wywołane przez otoczenie zmniejszają poziom wody w ciele, prowadzą do odwodnienia w komórkach. Woda jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu limbicznego. Należy pić 25 ml wody na każdy kilogram ciała, szczególnie podczas stresu. Woda aktywizuje mózg dla elektrycznych i chemicznych reakcji między mózgiem a układem nerwowym ; wszystkie umiejętności szkolne poprawiają się.

23 2.PUNKTY NA MYŚLENIE * przekazanie informacji od prawej półkuli do lewej strony ciała i odwrotnie *stymulacja aorty *zwiększenie energii *likwiduje odwracanie liter i cyfr, Jedną ręką masuj miękkie miejsca pod obojczykiem, a drugą połóż na pępku. Zmień położenie rąk. 3.PUNKTY UZIEMNIENIA *czytanie *pisanie *liczenie rachunki * praca z komputerem Trzymając dwa palce pod dolną wargą dotknij drugą ręką krawędzi kości łonowej. Wykonaj głęboki wdech. 4. PUNKTY RÓWNOWAGI *sprawność umysłu, relaks dla ciała * rozumienie podtekstu zawartego w utworze literackim *krytyczna ocena *Podejmowanie decyzji Dwoma palcami dotknij wgłębienia za uchem u podstawy czaszki, a drugą rękę połóż na pępku. Zrób głęboki wdech, Po minucie dotknij wgłębienia za drugim uchem.

24 5.PUNKTY PRZESTRZENI * szybkie podejmowanie decyzji *skupienie na zadaniu umiejętności organizacyjne Połóż dwa palce nad górną wargą, a drugą rękę dotknij kości ogonowej. Utrzymaj tę pozycję przez minutę. Można to ćwiczenie wykonywać równocześnie z ćw. na punkty uziemienia. 6.ENERGETYCZNE ZIEWANIE. motoryczne funkcje oczu i mięśni, odpowiadających za dźwięk i żucie procesy utleniania w organizmie, uwaga i percepcja wzrokowa relaks komponowanie i wykonywanie muzyki Udawaj,że ziewasz. Czubkami palców dotykaj wszystkie napięte mięśni, jakie wyczuwasz na szczękach. Ziewaj szeroko, odprężając się. 7.KAPTUREK MYŚLICIELA ułatwia słuchowe przekraczanie linii środka pomaga w lepszym słyszeniu rezonującego dźwięku własnego głosu Za pomocą kciuka i palca wskazującego delikatnie wywiń fałdy muszli uszu, trzy razy od góry do dołu.

25 IV. POSTAWY POGŁĘBIAJĄCE Poprawiają złe samopoczucie ( smutek, zdezorientowanie, złość, niepokój ) SIEDZĄCE ÓSEMKI ( pozycja COOKA) Ćwiczenie składa się z dwóch części : A. Załóż lewą nogę na prawą, tak by oprzeć kostkę na kolanie. Następnie prawą ręką obejmij lewą nogę w kostce. Potem lewą ręką obejmij lewą nogę pod palcami. ( niektórym osobom wygodniej będzie założyć prawą nogę na lewą ) Posiedź przez minutę w tej pozycji głęboko oddychając, z zamkniętymi oczami dotykając językiem podniebienia. B. Usiądź zwyczajnie, złóż dłonie tak, by dotykały się czubkami palców ( piramidka) i przez następną minutę głęboko oddychaj.

26 ZESTAWY ĆWICZEŃ - INDEKS RZECZOWY DLA NAUCZYCIELI I RODZICÓW WYPRACOWANIE GOTOWOŚCI DO PRACY SEKWENCJA: -picie wody - masowanie punktów na myślenie - ćwiczenia naprzemienne - ćwiczenia wyciszające Cooka 1.Głośne czytanie( ze zrozumieniem, z ekspresją i interpretacją tekstu): -krążenie szyją,energetyczne ziewanie, ruchy naprzemienne,kołyska oddychanie przeponą 2.Rozumienie cicho czytanego tekstu; pompowanie piętą, zginanie stopy,luźne skłony wypady 3.Szybkie czytanie : leniwe ósemki,ruchy naprzemienne,sowa,pompowanie piętą 4.Pisanie twórcze: pompowanie piętą,zginanie stopy,leniwe ósemki,aktywna ręka rysowanie oburącz, 5.Ortografia :słoń,sowa,kapturek myśliciela, leniwe ósemki ćwiczenia naprzemienne, aktywna ręka, 6.Matematyka: sowa,pompowanie piętą,słoń,luźne skłony,rysowanie oburącz 6.Myślenie twórcze:- myślenie o znaku X, ruchy naprzemienne,ćwiczenia wydłużające Kobra,kołyska,rysowanie oburącz 7.Wykonywanie testów: woda, oddychanie przeponą, ruchy naprzemienne, punkty pozytywne,siedzące ósemki, punkty równowagi,zginanie stopy, rysowanie oburącz 8.Płynne czytanie :Leniwe ósemki, ruchy naprzemienne,myślenie o znaku X, ćwiczenia wydłużające 9. Obraz własnego JA : punkty pozytywne, siedzące ósemki, punkty równowagi 10. Koordynacja całego ciała przy grach i zajęciach sportowych: myślenie o znaku X,ruchy naprzemienne, punkty równowagi, kołyska,kobra, punkty przestrzeni 11.Koordynacja wzrokowo ruchowa : leniwe ósemki,, alfabetyczne ósemki, rysowanie oburącz, aktywna ręka

27 Literatura: 1 Dr Paul A. Dennison i Gail Dennison- Gimnastyka mózgu 2. Dr Paul A. Dennison i Gail Dennison Kinezjologia edukacyjna dla dzieci