GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH

Transkrypt

1 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Globalny rynek mleczarski w dalszym ciągu boryka się z nadpodażą mleka, szczególnie widoczną w północnozachodniej części Europy. W pierwszym kwartale 2016 r. rosną zapasy artykułów mleczarskich, a ceny znajdują się pod ich presją. Po ponad dwóch latach dekoniunktury na rynku mleka wydaje się, że ceny są już na przysłowiowym dnie i że czas na ich wzrosty. Moment, w którym popyt zrówna się z podażą jest jednak na trudny do przewidzenia. Prognozuje się, iż w całym 2016 roku wzrost produkcji mleka wystąpi w UE (+1%) i Stanach Zjednoczonych (+2%). Trudne warunki rynkowe nie zachęcają do zwiększenia produkcji w Oceanii, dlatego oczekuje się ograniczenia produkcji mleka w Australli i Nowej Zelandii o 1-3%. Szacuje się, że Unia Europejska, USA i Oceania dostarczą łącznie około 3,5 miliarda litrów dodatkowego mleka w 2016 r. Eksport z UE rośnie ilościowo, ale przy niższych poziomach cenowych. W dwóch pierwszych miesiącach 2016 r. znacząco wzrósł eksport tłuszczu mlecznego (+135%), masła (+27%), sera (+13,4%), serwatki (+7,2%), PMP (+4,8%) oraz OMP (+2,8%). Spadek obserwowano w przypadku mleka skondensowanego (-2,8%). Całkowity eksport wyrażony w ekwiwalencie mleka wzrosł o 12,8%. Po stronie popytu, w pierwszym kwartale 2016 r. odnotowano ożywienie, związane głównie z większym importem ze strony Chin. W okresie pierwszych 2 miesięcy 2016 r., w porównaniu do tego samego okresu 2015 r., Chiny zwiększyły zakupy masła (+79%), sera (+ 61%), serwatki (+39%), OMP (+25%) oraz PMP (+22%), potwierdzając zmianę trendu, którą rozpoczęły latem ubiegłego roku. W lutym 2016 r., Kanada, USA, Chiny i Rosja wykazały znaczny wzrost importu masła. Natomiast głównymi importerami sera były Japonia, USA i Korea Płd. Prognozy światowej produkcji mleka w 2016 roku (tys. ton). Światowe ceny mleka w proszku i masła ($/t). Indeksy cen żywności FAO [Wpisz tekst]

2 1 SPIS TREŚCI I. GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH - CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA 2 II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH 5 UNIA EUROPEJSKA NOWA ZELANDIA AUSTRALIA USA ROSJA MEKSYK ARGENTYNA CHINY 1

3 2 I. GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTOW MLECZARSKICH CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Globalny rynek mleczarski w dalszym ciągu boryka się z nadpodażą mleka, szczególnie widoczną w północnozachodniej części Europy. W pierwszym kwartale 2016 r. rosły zapasy artykułów mleczarskich, a ceny znajdowały się pod presją. Po ponad dwóch latach dekoniunktury na rynku mleka wydaje się, że ceny są już na przysłowiowym dnie i że czas na ich wzrosty. Moment, w którym popyt zrówna się z podażą jest jednak na trudny do przewidzenia. W pierwszym kwartale 2016 r., wzrost produkcji mleka u głównych eksporterów szacuje się na ponad 3%, w stosunku do tego samego okresu poprzedniego roku. Największe dostawy odnotowano w UE (+5%), wyższe niż oczekiwano okazały się również dostawy w USA (+2%). Produkcja mleka w Nowej Zelandii w lutym br. była większa niż oczekiwano (+2%), ale surowiec miał mniejszą zawartość białka i tłuszczu. Australijska produkcja mleka w pierwszych 3 miesiącach br. zmniejszyła się (-3%) z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych, które również ograniczyły produkcję mleka (-4%) w Argentynie. MAPA 1 Różnice w produkcji mleka u wybranych producentów mleka na świecie, w % Źródło: IFCN Prognozuje się, iż w całym 2016 roku wystąpi nieznaczny wzrost produkcji mleka w UE (+1%) i Stanach Zjednoczonych (+2%). Koniec sezonu produkcji mleka w Oceanii przypada na maj-czerwiec i charakteryzuje się ograniczeniem dostaw. Trudne warunki rynkowe nie zachęcają do zwiększenia produkcji w Oceanii, dlatego oczekuje się ograniczenia produkcji mleka w Australii i Nowej Zelandii o 1-3%. Szacuje się, że w 2016 r. Unia Europejska, USA i Oceania dostarczą łącznie około 3,5 miliarda litrów dodatkowego mleka. Niskie ceny ropy naftowej i innych surowców zmniejszyły siłę nabywczą w krajach na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej i Ameryce Łacińskiej. Inne kraje importujące żywność, czerpią jednak korzyści płynące z kursu wymiany walut, co z kolei zwiększa środki na finansowanie importu, w tym na zakup żywności. W I kwartale br. eksport produktów mleczarskich z UE rósł, ale przy niższych poziomach cenowych. W pierwszych dwóch pierwszych miesiącach 2016 r.. w porównaniu do tego samego okresu poprzedniego roku, znacząco wzrósł eksport tłuszczu mlecznego (+ 135%), masła (+ 27%), sera (+ 13,4%), serwatki (+ 7,2%), PMP (+ 4,8%) oraz OMP 2

4 3 (+ 2,8%). Spadek obserwowano w przypadku mleka skondensowanego (-2,8%). Całkowity eksport wyrażony w ekwiwalencie mleka wzrósł o 12,8%. Stany Zjednoczone, z umiarkowanym wzrostem produkcji mleka, prawdopodobnie nie będą mogły zwiększyć eksportu, jak to miało miejsce w ciągu ostatnich lat, głównie ze względu na niedobory tłuszczu mlecznego. Nowa Zelandia i Australia nie mogą eksportować więcej niż dotychczas. Kraje te mogą być w stanie zaoferować więcej przy opóźnieniach sięgających 2-3 miesięcy od rozpoczęcia nowego sezonu, tj. w sierpniu i wrześniu br., pod warunkiem, że produkcja mleka wznowi cykliczny wzrost. Po stronie popytu, w pierwszym kwartale 2016 r. odnotowano ożywienie, głównie związane z większym importem ze strony Chin. W okresie pierwszych 3 miesięcy 2016 r., w porównaniu do roku 2015, Chiny zwiększyły zakupy masła (+62%), sera (+ 40%), serwatki (+39%), OMP (+29 %) oraz PMP (+24%), potwierdzając zmianę trendu, którą rozpoczęły latem ubiegłego roku. W lutym 2016 r., Kanada, USA, Chiny i Rosja wykazały znaczny wzrost importu masła (odpowiednio: +104%, +88%, +79% i +57%). Natomiast głównymi importerami sera były Japonia, USA i Korea Południowa. WYKRES 1 Prognozy światowej produkcji mleka w 2016 roku (tys. ton) Źródło: USDA Przedłużająca się depresja rynku mleka nie jest żadnym argumentem aby sądzić, że wzrost światowej konsumpcji mleka i przetworów mlecznych, które zaobserwowano w ciągu dziesięcioleci ma się ku końcowi. Postępująca urbanizacja i wzrost dochodów konsumentów klasy średniej, a także wspólne dążenie rządów i konsumentów do poprawy odżywiania pod względem ilości i jakości przyczyni się do wzrostu popytu na nabiał, który na większości obszarów będzie pochodzić z produkcji krajowej, jak i handlu międzynarodowego. Niskie ceny działają na korzyść konsumpcji i mogą przyciągnąć nowych klientów. W marcu br., indeks cen żywności FAO osiągnął wartość 151 punktów i był 1% większy niż w lutym 2016 r. Wzrost ten związany był z rosnącymi cenami cukru i olejów roślinnych, które zrekompensowały spadki cen przetworów mlecznych. Poza delikatnym odbiciem we wrześniu i październiku 2015 r. indeks cen obniżał się nieustannie od marca 2014 r. Średnia wartość indeksu cen żywności FAO za pierwsze trzy miesiące 2016 r. wyniosła 150 punktów i była o 14,5% niższa niż w analogicznym okresie 2015 roku. W marcu br., Indeks cen przetworów mlecznych FAO wynosił 130,3 punktów i był o 8,2% niższy w stosunku do poziomu z lutego 2016 r., co świadczy o kontynuacji trendu spadkowego. Tak niski poziom tego indeksu ostatnio odnotowano w czerwcu 2009 r. Spadek cen dotyczył wszystkich artykułów mleczarskich, ale najbardziej dotknął masło i sery. W przypadku odtłuszczonego mleka w proszku, zniżki cen wyhamowały na skutek unijnego programu skupu interwencyjnego OMP, zapewniając orientacyjną cenę bazową dla transakcji międzynarodowych. Ponadto, ograniczony popyt na artykuły mleczarskie w skali światowej zwiększył zapasy u głównych eksporterów. W pierwszym kwartale br., indeks cen artykułów mleczarskich FAO wyniósł średnio 139 punktów i był o 8,5% niższy niż w czwartym kwartale 2015 r. i o 23% niższy niż w tym samym okresie poprzedniego roku. 3

5 4 WYKRES 2 Indeksy cen żywności FAO Źródło: FAO Indeks cen żywności FAO jest miarą miesięcznych zmian międzynarodowych cen koszyka towarów spożywczych. To średnia indeksów cen mięs, nabiału, zbóż, olejów roślinnych oraz cukru, ważona według ich udziału w eksporcie w latach Indeks cen przetworów mlecznych obliczany jest na podstawie cen masła, OMP, PMP oraz serów. Ostatnie zmiany, jakie miały miejsce w technologii obliczania tego indeksu wykluczyły z niego ceny kazeiny z powodu braku wiarygodnych danych. Został rozszerzony natomiast zasięg geograficzny indeksu przez dodanie nowych notowań cen masła, OMP i PMP. W I kwartale br., ceny artykułów mleczarskich notowały dalsze spadki, zarówno w UE, jak i w Oceanii. W tym okresie, ceny wypłat za mleko nie odzwierciedlały tych niskich cen gdyż przedsiębiorstwa mleczarskie korzystały z rezerw, aby podtrzymać ceny mleka. W tym miejscu nasuwa się pytanie, jak długo mogą to robić. Ponadto, zyski z wcześniejszych umów, które opiewały na kwoty powyżej rzeczywistych cen rynkowych, mogą odgrywać pewną rolę w tym, że obniżki cen produktów do tej pory nie odbijają się w pełni na cenach mleka płaconych rolnikom. W UE w pierwszym kwartale br. średnie ceny wypłat za mleko surowe plasowały się na poziomie 29 ct/kg, podczas gdy wartość tego produktu w marcu br. (obliczona z masła i odtłuszczonego mleka w proszku) kształtowała się poniżej 23 ct/kg i była zbliżona do równowartości ceny interwencyjnej. W lutym 2016 r. cena mleka w USA wyniosła 30,4 c/kg (o 3% mniej w porównaniu do stycznia i o 8% mniej niż w marcu 2015 r.). W I kwartale br., ceny artykułów mleczarskich na rynku światowym wyrażone w dolarach kształtowały się pod wpływem odmiennych trendów. Przeważał jednak trend spadkowy. Ceny masła w UE obniżyły się, kształtując się powyżej ceny interwencyjnej. Ceny masła w UE i Oceanii były bardzo zbliżone, ale pozostawały o 40% niższe niż w USA, gdzie ceny są napędzane przez silny amerykański popyt na ten produkt. Ponadto, jak wskazują dane Komisji Europejskiej, nie ma nadmiaru zapasów masła w UE, które mogłyby pogłębić obniżkę cen. Światowe ceny OMP w UE i Oceanii i USA były zbliżone i kształtowały się na poziomie cen interwencyjnych. Przewiduje się, iż utrzymają się one na tym poziomie w całej pierwszej połowie roku. Następnie zakłada się ich wzrost w drugiej połowie roku, jednak może się to opóźnić z racji nagromadzonych zapasów, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Ceny pełnego mleka w proszku ustabilizowały się w UE i w Oceanii, po spadkach notowanych od października 2015 r., pozostając o 22% niższe niż w USA. 4

6 5 WYKRES 3 Światowe ceny mleka w proszku i masła Źródło: USDA II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH UNIA EUROPEJSKA Wzrost produkcji mleka, mocny eksport, rosnące zapasy, spadające ceny Od początku br. produkcja mleka w UE utrzymuje się powyżej poziomów notowanych w 2015 r. Szacuje się, że w pierwszym kwartale 2016 r. w UE wyprodukowano 38,4 mln ton mleka, tj 3,4% więcej niż w czwartym kwartale 2015 r. Było to również o 6% więcej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Różnica ta byłyby zapewne mniejsza, gdyby nie konieczność ograniczania produkcji w pierwszym kwartale 2015 r., w związku z obwiązującymi wówczas limitami produkcji mleka. WYKRES 4 Produkcja mleka w UE w latach (tys. ton) Źródło: Komisja Europejska 5

7 6 Zgodnie z sezonowym wzrostem produkcji, mleka będzie przybywać do maja br. Pogarszająca się opłacalność produkcji i sezonowy spadek produkcji w miesiącach letnich mogą ograniczyć wzrost produkcji mleka w całym 2016 r. Prognozowany poziom 153,5 mln ton będzie o 1% większy w porównaniu do 2015 r. MAPA 2 Różnice w produkcji mleka u poszczególnych producentów mleka w UE, Samozaopatrzenie w mleko w 2015 r. Źródło: Komisja Europejska Z ostatnich danych Komisji Europejskiej wynika, że w okresie dwóch pierwszych miesięcy br. wzrost produkcji mleka był szczególnie silny w Irlandii, krajach Beneluksu, Polsce, Rumunii, Słowenii, Hiszpanii, Niemczech i na Litwie. Należy zwrócić uwagę na 10% wzrost produkcji mleka w Rumunii, która w 2015 r. odnotowała 9% spadek produkcji mleka względem 2014 r. Rumunia nie jest znaczącym producentem mleka na unijnym rynku, lecz należy do grona znaczących importerów, członków UE-28, w regionie Europy południowo-wschodniej. W kolejnych miesiącach, mniej mleka powinny dostarczyć Niemcy i Francja, gdzie przetwórcy mleka starają się zniechęcić rolników do zwiększenia produkcji. Z drugiej strony, znaczący wzrost produkcji mleka spodziewany jest w Irlandii, Holandii, Danii i Wielkiej Brytanii. W przeciwieństwie do tego trendu, we wschodniej części UE (w Polsce, na Węgrzech, Słowacji i w krajach bałtyckich) oczekuje się stabilizacji dostaw. W pierwszych 2 miesiącach br. odnotowano znaczne różnice w pogłowiu bydła między poszczególnymi państwami członkowskimi UE: od spadku o 5% w Polsce i Estonii, do wzrostu o 10% w Irlandii. Zgodnie z ostatnimi danymi Komisji Europejskiej z grudnia 2015 r., pogłowie krów w krajach starej UE-15 wzrosło o 1,2% rok do roku, natomiast w krajach UE-13 odnotowano największy spadek pogłowia począwszy od 2011 roku (o 3%). Komisja Europejska przewiduje, że w 2016 r. w Unii Europejskiej nastąpi powrót do tendencji spadkowych w pogłowiu. Liczba krów użytkowanych mlecznie zmniejszy się w UE-28 o około 1% do 23,1 mln szt., na co złoży się zmniejszenie liczby krów w UE-15 średnio o 0,6%, a w UE-13 o około 2%. W marcu 2016 r., unijna średnia ważona cena mleka wyniosła 28,1 c/kg i w stosunku do lutego zmalała o 3,9%. W porównaniu do marca 2015 roku, cena mleka była niższa o 11%. Średnia cena mleka w pierwszym kwartale 2016 r. była o prawie 9% niższa niż przed rokiem, a w porównaniu do średniej z ostatnich 5 lat, była o 17% mniejsza. 6

8 7 WYKRES 5 Średnie ceny mleka w UE w latach (tys. ton) Źródło: Komisja Europejska W marcu br., najniższe stawki za mleko otrzymywali farmerzy z Litwy, Łotwy, Irlandii i Estonii. Z kolei, najwyższe ceny oferowano na Cyprze, Malcie i w Grecji. WYKRES 6 UE: Ceny mleka w marcu wg krajów członkowskich ( 100 kg) Źródło: Komisja Europejska Od lutego 2014 roku - kiedy to średnia cena mleka płacona przez europejskie firmy mleczarskie wyniosła rekordowe 41,29 /100 kg, w marcu cena ta spadła aż o 43%. Według najnowszych danych LTO International Milk Price Comparison, w marcu br. średnia cena skupu mleka u czołowych przetwórców w UE wyniosła 27,47 /100 kg i była o 1,15 (o 4%) niższa niż w poprzednim miesiącu, jednak w porównaniu z marcem 2015 r. był to już spadek o 4,29 (o 13,5%). 7

9 8 TABELA 1 Cena skupu mleka u czołowych producentów w UE ( /100 kg) Źródło: LTO W pierwszym kwartale br., pogłębiły się spadki cen mleka na rynku spotowym. Po delikatnym odbiciu w lutym br., cena mleka w Holandii powróciła do trendu spadkowego i w marcu znajdowała się na poziomie poniżej 20,0 /100 kg. We Włoszech, cena mleka obniżyła się do poziomu 25,00 /100 w marcu br. WYKRESY 7-8 Średnie ceny mleka spotowego w Holandii i Włoszech w latach ( 100 kg) Źródło: Komisja Europejska Na monitorowanych rynkach krajów członkowskich UE, w pierwszym kwartale 2016 r. ceny badanych produktów były średnio 7% niższe niż w czwartym kwartale 2015 r. oraz o 18% niższe niż w pierwszym kwartale 2015 r. 8

10 9 WYKRES 9 Unijne ceny artykułów mleczarskich latach (euro/100 kg) Źródło: Komisja Europejska W okresie styczeń-luty br., produkcja PMP w UE rosła najbardziej dynamicznie (+22%) spośród wszystkich artykułów mleczarskich. Głównymi producentami były Niemcy (+49%), Holandia (+37%), Francja (+16%) i Dania (+1%). Łącznie kraje te wyprodukowały 76% ze 122 tys. ton. Perspektywy wzrostu produkcji do końca 2016 r. są obiecujące tak długo, jak długo ceny PMP pozostaną na obecnych poziomach, poniżej 2000 /t.. Eksport PMP z UE wzrósł w tym okresie o 5% do 63,1 tys. ton. Kierowany był głównie do Omanu (+7%), a następnie do Algierii (-26%), Nigerii (-32%). Uwagę zwraca ponad 3,5-krotny wzrost eksportu do Chin. Unijna produkcja OMP w okresie styczeń-luty 2016 r. wyniosła 261,5 tys. ton i była o 17% większa w porównaniu do analogicznego okresu w 2015 r. Największymi producentami odtłuszczonego mleka w proszku z 65% udziałem pozostawały Niemcy i Francja. Uwagę zwraca 26% wzrost produkcji OMP w Niemczech w stosunku do pierwszych 2 miesięcy 2015 r. Na kolejnych pozycjach znalazły się Belgia i Polska z 19% udziałem w produkcji OMP. W Belgii roczny wzrost produkcji był 19% większy, a w Polsce 4% większy. Jedynymi krajami, w których ograniczono produkcję OMP była Dania i Rumunia. Kraje te jednak nie należą do czołówki producentów. Oczekuje się, że produkcja OMP w 2016 roku będzie dalej rosła i pomimo większego eksportu, łączne jej zapasy na koniec roku mogą osiągnąć 240 tys. ton. Unijni producenci już w pierwszym kwartale 2016 r. wykorzystali standardowo obowiązujący limit interwencyjnych zakupów OMP, tj. 109 tys. ton. Dlatego Rada Unii Europejskiej rozporządzeniem (UE) 2016/591 dwukrotnie zwiększyła limity zakupów OMP do 218 tys. ton, a w przypadku masła z 50 tys. ton do 100 tys. ton, po ustalonych cenach na 2016 r. W związku z pogarszającą się sytuacją cenową na rynku mleka i prognozami utrzymania presji cenowej w odniesieniu do masła i OMP, Komisja Europejska wydłużyła termin składania wniosków o dopłaty do prywatnego przechowywania tych produktów do 30 września 2016 r. Eksport europejskiego OMP ma się bardzo dobrze i notuje kolejne wzrosty. W okresie styczeń-luty 2016 r. wyniósł on 122,6 tys. ton i był o 4% większy niż w tym samym okresie poprzedniego roku. Unijni eksporterzy są szczególnie konkurencyjni na rynkach azjatyckich i północno-afrykańskich. Znaczący wzrost odnotowano w eksporcie OMP do Indonezji (+53%), Chin (71%) i Filipin (+81%). Kraje te łącznie kupiły 30,8 tys. ton OMP. 9

11 10 Produkcja masła w UE rośnie na fali zwiększonego popytu na świecie. W pierwszych dwóch miesiącach 2016 r. produkcja masła wzrosła o 10% i według prognoz taka dynamika produkcji utrzymać się w całym 2016 r. Unijny eksport masła w 2015 r. rozwijał się w zawrotnym tempie i ten trend był podtrzymywany w pierwszych 2 miesiącach 2016 r., kiedy to eksport masła wzrósł o 27% rok do roku, do poziomu 26,2 tys. ton. Najbardziej opłacalny w tym okresie był eksport do Arabii Saudyjskiej (+31%), USA (+35) i Egiptu (-21%). Należy jednak zaznaczyć, iż konsumpcja wewnętrzna pozostaje na niskim poziomie, co skutkuje wzrostem zapasów. Wyższa o 5% niż w pierwszych 2 miesiącach 2015 r. była również produkcja sera, która wyniosła 1,46 mln ton. W analizowanym okresie 2016 r. najwięcej sera wyprodukowali Niemcy, Francja i Włochy. Na końcu stawki, producentów z ponad 100 tys. ton wyprodukowanego sera znalazła się Polska (+8%). Wyżej wymienione kraje odpowiadają za 76% produkcji sera w UE. Z powodu trudnych warunków rynkowych, w dniu 15 września 2015 roku Komisja Europejska ogłosiła nowy System Prywatnego Przechowywania, który pozwalał na zmagazynowanie do 100 tys. ton sera i produktów serowych. Rozporządzeniem wykonawczym KE (UE) nr 2016/2255 z 2016 r. Komisja Europejska umożliwiła Irlandii, Francji, Włochom, Litwie, Holandii, Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii składanie wniosków o nadzwyczajne dopłaty do prywatnego przechowywania niewykorzystanych ilości serów (68123 ton) z 2015 r. Wnioski o dopłaty mogą być składane do 30 września 2016 r. Do końca 2016 r., produkcja i eksport serów może ulec dalszemu zwiększeniu. Niemniej jednak, nie należy spodziewać się, że eksport serów poza granice UE osiągnie wielkości z 2013 r., kiedy to nie obowiązywał zakaz eksportu do Rosji. Zakłada się, iż niniejszy zakaz nie zostanie zniesiony przed 2017 r. Dane z okresu styczeń-luty 2016 r. wskazują, że UE zwiększyła eksport sera we wszystkich kierunkach, łącznie sprzedając 116,1 tys. ton tego produktu, tj. o 13% więcej niż w tym samym okresie 2015 r. Pierwsza piątka importerów, na czele z USA (+9%), Japonią (+6%), Szwajcarią (+2%), Arabią Saudyjską (+71%) i Koreą Płd. (+2%), odpowiada za połowę eksportu sera z UE. W okresie styczeń-luty 2016 r. UE zwiększył również import sera, o 14%, do poziomu 10,3 tys. ton. Głównym dostawcą tego produktu na unijny rynek jest Szwajcaria z 77% udziałem, choć w okresie pierwszych 2 miesięcy br. sprowadzono o 6% sera mniej niż w analogicznym okresie przed rokiem. Zapotrzebowania na nabiał w UE umiarkowanie rośni, za sprawą powolnego wzrostu konsumpcji per capita, jaki i powolnej zwyżki liczby konsumentów. W najbliższym czasie popyt może ulec wyraźniejszemu zwiększeniu w związku z mającym miejsce wzmożonym napływem imigrantów. Badanie panelowe dotyczące popytu na nabiał ze strony gospodarstw domowych wskazuje na stagnację lub nieznaczny spadek jego spożycia w ostatnich latach. Ogólne dane wskazują jednak na wzrost konsumpcji i obejmują one sektory, które są mniej przejrzyste, takie jak stały wzrost konsumpcji poza domem, przetwarzanie produktów mleczarskich na inne produkty spożywcze, itp. W ciągu ostatnich dziesięciu lat, sprzedaż detaliczna wyrobów mleczarskich pokazuje rozbieżne tendencje: sprzedaż detaliczna sera wzrosła o 7%, zarówno w UE-15 i UE-13, aczkolwiek znacznie szybciej rosła w nowych państwach członkowskich. Jednak sprzedaż detaliczna sera w UE-13 osiągnęła w 2015 r. tylko nieco ponad 5 kg/mieszkańca, podczas gdy w UE-15 przekroczyła 9 kg/mieszkańca. Dla porównania, widoczna konsumpcja serów (w tym usług gastronomicznych i zastosowań przemysłowych) szacowana jest na 17,6 kg. Sprzedaż detaliczna śmietany na jednego mieszkańca UE również rosła w stałym tempie - blisko 9%. Natomiast po silnym wzroście, aż do roku 2011, sprzedaż detaliczna jogurtu zaczęła gwałtownie spadać. Jeśli chodzi o mleko spożywcze, tendencja pokazuje regularny spadek spożycia w UE (-8% w tym okresie) Ograniczenie w spożyciu mleka było szczególnie widoczne w UE-15 (-10% lub -6 l / mieszkańca), i nie było zrekompensowane przez 12% wzrost w UE

12 11 WYKRES 10 UE: Sprzedaż detaliczna artykułów mlecznych/mieszkańca (wskaźnik, = 100) Źródło: Euromonitor NOWA ZELANDIA Niższa produkcja mleka, spadek pogłowia, spadające ceny W sezonie 2015/16 (do marca br.), produkcja mleka w Nowej Zelandii była o 1,7% mniejsza niż w tym samym okresie poprzedniego sezonu. W pierwszym kwartale 2016 r. produkcja mleka była wyższa (+1%) niż oczekiwano i wiązała się ze wzrostem dostaw w lutym (+6%). Biorąc pod uwagę, że największa produkcja mleka przypada w Nowej Zelandii na okres czwartego kwartału, szczyt produkcji mamy już za sobą. Spada również zawartość tłuszczu i białka w mleku. Jest więc niemal pewne że produkcja mleka będzie spadać. W przeciwieństwie do niskich cen mleka, wysokie ceny wołowiny, niepewna kondycja pastwisk w okresie zbliżającego się szczytu produkcji mleka, w połączeniu z rosnącym zagrożeniem dla dostępności wody w regionach takich jak Canterbury (ze względu na wpływ El Nino), zachęcają rolników do uboju krów. Ocenia się, że pogłowie krów mlecznych przed wiosennym szczytem zmniejszy się o około 5%. Dairy Companies Association of New Zealand prognozuje, że do końca 2016 r. dostawy mleka będą spadać i w całym sezonie obniżą się o 3%, w stosunku do poprzedniego sezonu. Zdanie to podzielają analitycy AgriHQ, którzy prognozują 3% spadek produkcji mleka do 31 maja br., a Fonterra spodziewa się spadku aż o 4%. 11

13 12 TABELA 2, WYKRES 11 Produkcja mleka w Nowej Zelandii (tys. ton) Od lutego 2014 r,. ceny artykułów mleczarskich w Nowej Zelandii spadły w eksporcie o 57%. Przekłada się to na rolników, którzy drugi sezon z rzędu borykają się z niskimi cenami skupu mleka. Średnia cena z pierwszego kwartału jest o połowę niższa niż w 2014 r. i najniższa od 2009 r. Zmiana obecnej sytuacji wydaje się dość odległa. Niektórzy komentatorzy nowozelandzkiego rynku mleka zakładają poprawę dopiero w 2017 r. Bardziej optymistyczna jest Fonterra, która zakłada wzrost cen płaconych za mleko jeszcze w 2016 r. Z najnowszych danych finansowych Fonterry wynika, że pomimo trudnych warunków na rynku mleka, największa spółdzielnia mleczarska na świecie w pierwszej połowie sezonu 2015/16 podwoiła zysk netto. Zysk po opodatkowaniu wyniósł 409 mln NZ$ (około 238 mln ), wobec 183 mln NZ$ przed rokiem. Fonterra na początku marca br. obniżyła swoją prognozę ceny skupu mleka w sezonie 2015/2016 z 4,15 NZ$/kg suchej masy do 3,9 NZ$/kg suchej masy. Decyzja ta związana była głównie z brakiem ożywienia w cenach PMP oraz ograniczeniem dostępności wody w mlecznych regionach kraju. Intencją Fonterry są jednak szybsze wypłaty premii, szacowanych na centów za akcję, co ma poprawić i tak trudną sytuację producentów mleka. Ceny mleka w Nowej Zelandii w pierwszym kwartale br. oscylowały na poziomie około 34 NZ$/100 kg i były 12% niższe niż w poprzednim kwartale oraz 10% niższe niż w pierwszym kwartale 2015 r. TABELA 3, WYKRES 12 Nowa Zelandia/Fonterra: Cena mleka w NZ$ ($/100 kg, /100 kg bez VAT) Pierwszy kwartał br. zakończył się stabilizacją cen notowanych na internetowej platformie handlowej Global- DairyTrade (GDT), Odnotowano zwyżki cen bezwodnego tłuszczu mlecznego, sera cheddar, laktozy, kazeiny i pełnotłustego mleka w proszku, które zrekompensowały zniżki cen masła, maślanki w proszku i odtłuszczonego 12

14 13 mleka w proszku. Najbardziej dynamicznie wzrosły notowania cheddara i kazeiny, natomiast największy spadek dotyczył cen maślanki w proszku. Średnia cena dla wszystkich produktów, ze wszystkich kontraktów terminowych wyniosła 2188 $/t (56,6% mniej od odnotowanego na początku lutego 2014 rekordu). Ceny OMP (spotowe i ze wszystkich kontraktów terminowych) osiągnęły poziom 1720 $/t, było to średnio o 81 $/t więcej niż przed miesiącem. W tym samym czasie, średnie ważone ceny 1 tony PMP osiągnęły cenę 2010 $/t, o 2,1% wyższą względem poprzedniej aukcji. Pełnotłuste mleko w proszku było, zatem wciąż sprzedawane po cenie wyższej niż proszek odtłuszczony, średnio różnica ta wzrosła do 292 $/t. Odnotowano dynamiczną, niemal 14% zwyżkę cen sera cheddar. Jego cena wzrosła do poziomu 2780 $/t. WYKRES 13 Nowa Zelandia: Indeks cenowy internetowej platformy handlowej Global-DairyTrade (GDT), w $/t Źródło: GDT W pierwszych 2 miesiącach br., eksport sera z Nowej Zelandii był o 30% większy niż w tym samym okresie poprzedniego roku. W tym samym czasie, poza granice wysłano o 20% więcej OMP i o 9% więcej masła, podczas gdy wolumen PMP pozostał stabilny. Ponadto, w analizowanym okresie Nowa Zelandia zwiększyła import laktozy o 11% oraz ograniczyła import serwatki o 4%, do 5,1 tys. ton. Według prognoz USDA, w 2016 roku produkcja sera w Nowej Zelandii zmaleje o 11% rok do roku, do poziomu 310 tys. ton, a ilość wyprodukowanego masła spadnie o 3,5% do 550 tys. ton. Produkcja proszków mlecznych ma pozostać na tym porównywalnym poziomie i powinna wynieść odpowiednio 1,4 mln ton PMP i 370 tys. ton OMP. AUSTRALIA Spowolnienie produkcji mleka, niesprzyjające warunki pogodowe, ułatwienia w handlu z Chinami Sezonowa susza mająca miejsce na przełomie lat miała niekorzystny wpływ na wielkość produkcji mleka. Susza najbardziej dotknęła południową część Australii. Wpłynęło to na kondycję pastwisk, ograniczyło ilość paszy, której ceny znacząco wzrosły. Paradoksalnie, koniec stycznia br., przyniósł obfite opady deszczu, które dotknęły większą część kontynentu i które do końca marca br. utrzymywały się powyżej średniej wieloletniej. 13

15 14 TABELA 4, WYKRES 14 Produkcja mleka w Australii (tys. ton). W sezonie 2015/16, średnia cena mleka dla wszystkich regionów Australii szacowana jest na 47,5 c/l, czyli o 2,1% mniej niż sezon wcześniej WYKRES 15 Średnie ceny mleka w Australii (c/l) Źródło: Dairy Australia Umowa o wolnym handlu Chiny-Australia (ChAFTA) oficjalnie weszła w życie z końcem 2015 r. Dotyczy oa redukcji opłat celnych dla całego eksportu produktów mlecznych z Australii do Chin. Oczekuje się, że będzie to przyczyną dalszego rozwoju australijskiego sektora mleczarskiego w 2016 roku. W okresie styczeń-luty br., eksport produktów mleczarskich z Australii wyniósł 526,8 tys. ton i był o 6,2% większy w porównaniu z tym samym okresem 2015 r. Największy wzrost eksportu odnotowano w przypadku serów (+15%) do poziomu 111,9 tys. ton. Znacznie rósł też eksport mleka (+14%) do poziomu 118,3 tys. ton i OMP (+7,6) do,1 tys. ton. Niższy niż przed rokiem był eksport masła (-41%), który wyniósł 13,2 tys. ton, PMP (-4%) i serwatki (-24%) z poziomami odpowiednio 46,7 i 17,1 tys. ton. Według prognoz Dairy Australia, większość wszystkich podstawowych artykułów mleczarskich w sezonie 2015/16 wzrośnie, z wyjątkiem PMP. Najbardziej, bo o 5% wzrośnie produkcja OMP, a serów i masła o 2%. Produkcja PMP może być o 7% niższa niż w poprzednim sezonie. Optymistyczne są prognozy eksportu OMP i sera, który może 14

16 15 wzrosnąć odpowiednio o 2% i 7%. Znaczne spadki eksportu spodziewane są w przypadku wywozu masła i PMP, odpowiednio o 16% i 20%. USA Wzrost produkcji mleka, silny popyt krajowy, spadający eksport W marcu 2016 r., produkcja mleka w USA wzrosła o 1,8%, co oznacza, że łączny wzrost produkcji mleka w pierwszym kwartale br. wyniósł 2,1% rok do roku. Produkcja większości artykułów mleczarskich w USA w pierwszym kwartale br. odnotowała kilkuprocentowe wzrosty w porównaniu z tym samym okresem ubiegłego roku. Największy, 16% wzrost produkcji dotyczył odtłuszczonego mleka w proszku. Wytwarzanie serów ogółem wzrosło w tym czasie o 3%, a masła o 7%. Według prognoz USDA, produkcja mleka w całym 2016 r. osiągnie pułap 96,5 mln ton i będzie o 2% większa niż w 2015 r. Rozwój produkcji mleka będzie efektem wzrostu mleczności krów oraz niższych cen pasz. Niskie ceny mleka nie pozwalają rolnikom na inwestycje, zatem pogłowie krów mlecznych pozostanie na obecnych poziomach. Sprzyja temu stosunkowo niska cena żywca, która mogła przyczynić się do zachowania niektórych krów mlecznych, które w przeciwnym wypadku zostałyby ubite. TABELA 5, WYKRES 16 Produkcja mleka w USA (tys. ton). W marcu br., cena mleka w USA wyniosła 30,39 /kg lub 15,3 $/cwt i była o 2,6% niższa w porównaniu do ceny z lutego br. i o 8% niższa niż w marcu 2014 r. Średnia cena mleka w pierwszym kwartale 2016 r. była średnio o 8% niższa w stosunku do ceny w tym samym okresie 2014 roku. 15

17 16 TABELA 6, WYKRES 17 Cena mleka w USA ($/cwt, /100 kg). ROSJA Deficyt mleka, znaczący spadek importu Produkcja mleka spada w Rosji nieprzerwanie od 2009 r. Wiele małych gospodarstw w tym czasie zrezygnowało z produkcji mleka z powodu wysokich kosztów produkcji i niskich cen mleka. Obecnie, z gospodarstw indywidualnych wciąż pochodzi ponad połowa wytwarzanego w Rosji mleka. Gospodarstwa te charakteryzują się niską wydajnością produkcji, słabą bazą genetyczną i ograniczoną infrastrukturą rolniczą, a ich kondycja finansowa nie jest dobra. Mała opłacalność produkcji i wysokie koszty nie sprzyjają inwestycjom, a Rosja wyraźnie cierpi na deficyt mleka, który rekompensowany jest teraz głównie przed dostawy z Białorusi. Z informacji rosyjskiego Ministerstwa Rolnictwa wynika, że do osiągnięcia poziomu produkcji zamierzonego przez rząd brakuje jeszcze 8 mln ton mleka. Rząd rosyjski, chcąc ograniczyć import artykułów mleczarskich zadeklarował, że w 2016 r. zwiększy z 20% do 35% udziały w inwestycjach związanych z budową i modernizacją jednostek produkujących mleko. Dodatkowo, rząd przeznaczy na inwestycje w rodzime mleczarstwo 80% więcej środków niż planowano. Słabe wyniki gospodarki rosyjskiej, deprecjacja rubla w stosunku do dolara amerykańskiego i trwające embargo z kluczowymi partnerami handlowymi, ograniczają możliwości importu nabiału Rosji. Ocenia się, że sytuacja nie zmieni się znacząco w najbliższym czasie, a wzrost rosyjskiego importu w 2016 r. pozostanie mocno ograniczony. W przypadku sera i masła, w całym roku może on spaść odpowiednio o 41% i 38%. MEKSYK Wzrost produkcji mleka i importu Produkcja mleka w Meksyku z roku na rok rośnie. W pierwszym kwartale 2016 r. w kraju tym wyprodukowano 2,7 mln litrów mleka, tj. o 2% więcej niż rok wcześniej. Meksyk jest znaczącym importerem artykułów mleczarskich, odkąd Rosja ograniczyła zakupy na rynkach międzynarodowych. Zapotrzebowanie Meksyku na importowane OMP rośnie. W styczniu br. Meksyk zakupił 19,3 tys. ton OMP, a w lutym br. - 21,2 tys. ton. Tak więc w okresie styczeń-luty 2016 r. import OMP przez ten kraj wyniósł 40,5 tys. ton i był o 25% większy niż w tym samym okresie poprzedniego roku. 16

18 17 Rośnie również import masła. W okresie pierwszych 2 miesięcy 2016 r. sprowadzono 11,5 tys. ton masła, o 33% więcej niż w tym samym okresie 2015 r. Z kolei, import serów w pierwszych 2 miesiącach br. wyniósł około 21 tys. ton i był o 20% większy niż przed rokiem. ARGENTYNA Spadek produkcji mleka i eksportu Trudne warunki atmosferyczne na początku bieżącego roku nie sprzyjały produkcji mleka w Argentynie. Ulewne deszcze ograniczyły dostawy mleka w pierwszych dwóch miesiącach, średnio o 7% w stosunku do ubiegłego roku. Poprawa sytuacji nastąpiła dopiero w marcu, kiedy to dostawy mleka wzrosły o 7%. Łącznie od stycznia do marca br. skupiono 2,3 mln litrów mleka i było to o 4% mniej niż w tym samym okresie 2015 r. Przewiduje się jednak, iż w całym 2016 r. produkcja mleka w Argentynie wzrośnie o 1% do poziomu 10,5 mln litrów, dzięki spodziewanym niskim cenom pasz. Spadek produkcji mleka w Argentynie wpłynął na notowany od grudniu ub.r. wzrost jego cen. Należy jednak zaznaczyć, iż ceny mleka utrzymują się poniżej poziomu z 2015 r. W pierwszym kwartale 2016 r. w porównaniu do tego samego okresu 2015 r., rolnicy produkujący mleko otrzymywali średnio 2,82 peso za 100 litrów. W przeliczeniu na euro było to 17,72 /100 l, czyli 46% mniej niż rok wcześniej. Oczekuje się, iż w całym 2016 roku ceny skupu mleka nieznacznie spadną w stosunku do cen notowanych przed rokiem, odzwierciedlając nagromadzone zapasy mleka w proszku i niski popyt krajowy. Eksport OMP z Argentyny w styczniu br. spadł o 54%, a w lutym wzrósł o 49%. Łącznie w okresie pierwszych 2 miesięcy br. eksport OMP wyniósł 3,8 tys. ton i był zbliżony do wielkości eksportu w tym samym okresie 2015 r. Z kolei, w pierwszych 2 miesiącach br. eksport OMP wyniósł 15,6 tys. ton, tj. o 14% mniej niż w tym samym okresie 2015 r.. Ograniczono również eksport serwatki. Od stycznia do lutego 2016 r. wyeksportowano 9,8 tys. ton tego surowca, tj. o 11% mniej niż w tym samym okresie 2015 r. W okresie styczeń-luty 2016 r., eksport masła wyniósł jedynie 1,3 tys. ton, tj. o 24% mniej niż rok wcześniej. CHINY Rosnący import, umiarkowany wzrost pogłowia i produkcji mleka Pomimo tego, iż tempo wzrostu gospodarczego w Chinach osłabło, nadal jest znaczne. Chińczycy od lat inwestują w produkcję mleka, zwiększają liczbę pogłowia i poprzez poprawę bazy genetycznej poprawiają mleczność krów. Zwiększona podaż mleka na świecie i niskie ceny artykułów mleczarskich nie sprzyjają jednak wzrostowi produkcji nabiału w Chinach. Ocenia się, że produkcja mleka w 2016 r. wzrośnie o 2% w stosunku do roku ubiegłego, głównie za sprawą zwiększenia pogłowia krów mlecznych. Produkcja OMP w 2016 roku będzie niewielka i może wynieść około 40 tys. ton, tj. o 11% mniej niż w 2015 r. Oczekuje się natomiast wzrostu produkcji PMP w 2016 r. do poziomu 1,5 mln ton, tj. o 9% więcej niż przed rokiem. W okresie pierwszego kwartału 2016 r., import artykułów mleczarskich przez Chiny znacznie wzrósł. Było to widoczne szczególnie w przypadku mleka spożywczego, którego sprowadzono o 80% więcej niż rok wcześniej. Zakupy masła w styczniu br. były o 83% większe niż rok wcześniej i o 18% większe od rekordowego importu w styczniu 2014 r. W lutym i marcu br., pomimo ograniczenia zakupów, import masła pozostawał powyżej poziomów z 2015 r. W okresie pierwszych 3 miesięcy br., import masła wyniósł 23 tys. ton i był o 62% większy rok do roku. W styczniu br., import PMP zbliżył się do rekordowego wolumenu ze stycznia 2014 r. i wyniósł 120,6 tys. ton. Wolumen importu PMP było o 30% większy niż w styczniu ub.r.. W lutym br., import PMP był najniższy od lat, a w marcu powrócił do trendów wzrostowych i był 31% większy niż w lutym 2015 r. Ogółem, w pierwszym kwartale 2016 r. Chiny sprowadziły 204,2 tys. ton PMP, tj. o 24% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Import serwatki w pierwszym kwartale br. był rekordowy i wyniósł 115,7 tys. ton, tj. o 38% powyżej importu w tym samym okresie 2015 r. Tak duże wzrosty były spowodowane możliwością zakupu tańszej serwatki. Import serów oraz mleka dla niemowląt w pierwszym kwartale 2016 r. był o ponad 30% większy niż w porównywalnym okresie 2015 roku i wyniósł odpowiednio 24 tys. ton i 45,5 tys. ton. 17

19 18 Niniejszy materiał został przygotowany dla klientów BGŻ BNP PARIBAS S.A. przez SPARKS Polska Sp. z o.o. i jest jedynie materiałem informacyjnym do użytku odbiorcy. Nie może on być uznany za wyraz poglądów Banku BGŻ BNP PARIBAS ani za rekomendację do dokonania jakiejkolwiek inwestycji. Wszystkie opinie i prognozy wyrażone w niniejszym dokumencie są wyrazem oceny SPARKS Polska Sp. z o.o. w dniu publikacji i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi. Żadna część jak i całość utworów zawartych w tej publikacji nie może być powielana i rozpowszechniania lub dalej rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (w tym także elektroniczny, mechaniczny lub inny albo na wszelkich polach eksploatacji) włącznie z szeroko pojętą digitalizacją, fotokopiowaniem lub kopiowaniem, w tym także zamieszczaniem w Internecie - bez uprzedniej pisemnej zgody Banku BGŻ BNP Paribas S.A. z siedzibą w Warszawie. Jakiekolwiek użycie lub wykorzystanie z naruszeniem prawa utworów zawartych w Raporcie, w całości lub w części, bez uprzedniej pisemnej zgody Banku BGŻ BNP Paribas S.A. jest zabronione pod groźbą kary i może być ścigane prawnie. Raport opracowany przez firmę Sparks Polska Sp. z o.o. W celu pozyskania szerszej analizy skontaktuj się z info@sparks.com.pl 18