GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH

Transkrypt

1 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Światowy sektor mleczarski w II kwartale 2016 r. charakteryzował się nadpodażą w produkcji mleka, jego niskimi cenami oraz ograniczonym popytem ze strony kupujących. Pojawiły się jednak pierwsze symptomy ożywienia w handlu na co wskazuje odnotowany w czerwcu br. wzrost cen. W konsekwencji oraz przy założeniu braku anomalii pogodowych wskazywać może na dalszą poprawę sytuacji na rynku mleka przed końcem roku. Prognozy światowej produkcji mleka w 2016 roku (tys. ton). Odnotowano wzrost produkcji u głównych eksporterów mleka. W pierwszym półroczu 2016 r., wzrost o 2,1% w stosunku do tego samego okresu w roku ubiegłym. Największe dostawy mleka odnotowano w UE (+4,5%), USA (+1,8%), Meksyku (+1,8%) i Japonii (+1,2%). Minimalnie większa była również produkcja mleka w Rosji (+0,5%) i Nowej Zelandii (+0,4%). Największe spadki produkcji, mające związek z niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, dotyczyły krajów ameryki południowej, w tym Argentyny (-13,5%) i Urugwaju (-13,9%). Australijska produkcja mleka w pierwszych 6 miesiącach br. zmniejszyła się (-4,3%) z powodu suszy. Światowe ceny mleka w proszku i masła ($/t). Indeksy cen żywności FAO Według prognoz FAO światowa produkcja mleka w całym 2016 r. ma wzrosnąć o 1,6%, do 816 mln ton. Wzrost produkcji ma dotyczyć Europy, Azji i obu Ameryk, a spowolnienie produkcji ma nastąpić w Afryce i Oceanii. Utrzymujące się niskie ceny wyrobów mleczarskich na rynkach światowych prawdopodobnie przyczynią się do ożywienia światowego popytu, zwiększając handel o 1,5% do 73,2 mln ton w ekwiwalencie mleka w 2016 r. [Wpisz tekst]

2 1 SPIS TREŚCI I. GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH - CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA 2 II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH 7 UNIA EUROPEJSKA NOWA ZELANDIA AUSTRALIA USA ROSJA MEKSYK ARGENTYNA CHINY 1

3 2 I. GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTOW MLECZARSKICH CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Światowy sektor mleczarski w II kwartale 2016 r. charakteryzował się nadpodażą w produkcji mleka, jego niskimi cenami oraz ograniczonym popytem ze strony kupujących. Ceny artykułów mlecznych utrzymały się na poziomie z sierpnia ub.r. Pojawiły się jednak pierwsze symptomy ożywienia w handlu na co wskazuje odnotowany w czerwcu br. wzrost cen. W konsekwencji oraz przy założeniu braku anomalii pogodowych wskazywać może na dalszą poprawę sytuacji na rynku mleka przed końcem roku. Odnotowano wzrost produkcji u głównych eksporterów mleka. W pierwszym półroczu 2016 r., wzrost o 2,1% w stosunku do tego samego okresu w roku ubiegłym. Największe dostawy mleka odnotowano w UE (+4,5%), USA (+1,8%), Meksyku (+1,8%) i Japonii (+1,2%). Minimalnie większa była również produkcja mleka w Rosji (+0,5%) i Nowej Zelandii (+0,4%). Największe spadki produkcji, mające związek z niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, dotyczyły krajów ameryki południowej, w tym Argentyny (-13,5%) i Urugwaju (-13,9%). Australijska produkcja mleka w pierwszych 6 miesiącach br. zmniejszyła się (-4,3%) z powodu suszy. MAPA 1 Różnice w produkcji mleka u wybranych producentów mleka na świecie w % Źródło: Urzędy Statystyczne wybranych krajów. Według prognoz FAO światowa produkcja mleka w całym 2016 r. ma wzrosnąć o 1,6%, do 816 mln ton. Wzrost produkcji ma dotyczyć Europy, Azji i obu Ameryk, a spowolnienie produkcji ma nastąpić w Afryce i Oceanii. Na poziomie światowym można spodziewać się zwiększonej produkcji na rynkach azjatyckich, szczególnie w Indiach. Tam produkcja prawdopodobnie wzrośnie o 4,8% lub 7,1 milionów ton, do 155,2 milionów ton. Rozwijająca się urbanizacja i zwiększające się dochody mieszkańców napędzają od dłuższego czasu popyt w Indiach, mimo, że niskie pogłowie krów i ograniczona mleczność stanowią poważne wyzwanie dla branży. Prognozy przewidują również zwiększenie produkcji w Pakistanie, Turcji i Chinach. Przy zapowiedzi poprawy wyników produkcji w Chinach, po minimalnych zwyżkach w zeszłym roku, większy nacisk nałożono na rozwój dużych gospodarstw i poprawę genetyki. Nie uwzględniono przy tym interesów mniejszych producentów, którzy z powodu niskich cen surowca, wycofują się z branży. W Japonii i Korei Południowej, utrzymująca się niska rentowność najprawdopodobniej nadal będzie przyczyną rezygnacji z produkcji mleka. W pozostałych azjatyckich państwach m.in. w Iranie jak również w Arabii Saudyjskiej poziom produkcji mleka najprawdopodobniej będzie nieco wyższy niż w 2015 r. 2

4 3 W Afryce długotrwała susza negatywnie wpłynęła zarówno na wychów zwierząt, jak i słabe warunki pastwiskowe w wielu państwach północno-wschodniej i południowej części kontynentu. Wynikiem może być spodziewany spadek produkcji mleka w tym regionie do końca tego roku również w krajach produkujących największą ilość mleka takich jak Etiopia czy Południowa Afryka. W części obszarów Północnej Afryki, w tym w Egipcie i Tunezji miała miejsce odwrotna sytuacja, gdzie wystąpiły znaczne opady deszczu. Miały one pozytywny wpływ na rozwój pastwisk i poprawę warunków wychowu bydła. Przekłada się to bezpośrednio na prognozowaną zwyżkę produkcji mleka w tym regionie w drugiej połowie 2016 r. W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach odnotowywane panujące dobre ogólne warunki pastwiskowe i korzystne ceny pasz zintensyfikowały wzrost produkcji mleka w tych regionach w ostatnim czasie. Prognozuje się podobne nasilenie produkcji mleka w Meksyku, gdzie podstawą jest między innymi rozwoju genetyki i technologii w tym zakresie przy jednoczesnej poprawie cen za sam surowiec. W Ameryce Południowej podstawę rozwoju branży są działania zwiększające koncentrację produkcji mleka poprzez łączenie stad, tworzenie większych gospodarstw i towarzyszący im proces selekcji genetycznej. W wielu krajach Ameryki Płd. poprawia się rentowność branży, głównie z powodu korzystnego stosunku ceny paszy do ceny mleka. Te czynniki zapowiadają natężenie produkcji mleka w Brazylii, Ekwadorze i Peru. Jednakże z powodu suszy w Kolumbii, Wenezueli i Chile oraz z powodu powodzi w Argentynie w pozostałych krajach kontynentu możemy spodziewać się spadku produkcji w 2016 r. W tym roku również w Urugwaju, gdzie około połowa wyprodukowanego mleka jest eksportowana w formie mleka i wyrobów mleczarskich, negatywnym czynnikiem rzutującym na produkcję mleka w tym kraju mogą okazać się niskie ceny na rynkach światowych. W Ameryce Północnej produkcja mleka prawdopodobnie podniesie się np. w USA o 2% do 96,5 milionów ton, dzięki przystępnym cenom paszy i silnemu krajowemu popytowi. Z kolei dostawy mleka w Kanadzie pozostaną na poziomie 8,7 milionów ton w granicach limitów ustanowionych przez krajowy system kwotowy. Prognoza dotycząca produkcja mleka w krajach UE zakłada jej wzrost o 1,3% do 153,5 mln ton w 2016 r. Niestety korekta cen za sam surowiec zadziałała hamująco na produkcję, mimo że koszty paszy zmalały, a jej ilość była wystarczająca. Do końca 2016 r. przewidywany jest wzrost produkcji mleka w takich krajach jak Irlandia, Holandia, Dania i w Wielkiej Brytanii. W Rosji natomiast do końca roku produkcja mleka nie ulegnie większym zmianom. Słaba rentowność spowodowała uszczuplenie pogłowia hodowanego bydła, w szczególności w sektorze małych gospodarstw. To jednak w dużej mierze zostało zniwelowane przez zwiększoną wydajność w sektorze gospodarstw komercyjnych. W sąsiedniej Białorusi produkcja utrzymuje tendencje zwyżkowe, dzięki zwiększonej sprzedaży do Rosji. WYKRES 1 Prognozy światowej produkcji mleka w 2016 roku (tys. ton) Źródło: USDA 3

5 4 W Oceanii utrzymujące się niskie ceny artykułów mleczarskich wpływają na zależność Nowej Zelandii od rynku eksportowego. Taka sytuacja spowodowała znaczą redukcję cen za surowiec. Ten stan rzeczy zniechęcił krajowych rolników do zwiększania produkcji mleka poprzez podnoszenie liczby pogłowia, czy stosowanie preparatów odżywczych. Produkcja wyrobów mleczarskich w Nowej Zelandii spadła w ostatnim sezonie 2015/16 o 1,6% do 21,5 milionów ton. Powodem jest ubój selektywny mniej produktywnych krów dokonywany przez rolników. Szacuje się, że ten negatywny trend utrzyma się w sezonie 2016/2017. W Australii z kolei trudne warunki pogodowe, obniżone ceny mleka u producentów przy korzystnych cenach wołowiny, ograniczyły produkcję w sezonie 2015/2016r. o 2% do 9,5 milionów ton. Utrzymujące się niskie ceny wyrobów mleczarskich na rynkach światowych prawdopodobnie przyczynią się do ożywienia światowego popytu, zwiększając handel o 1,5% do 73,2 mln ton w ekwiwalencie mleka w 2016 r. Taka sytuacja wynika z zawirowań na rynku w 2015 r., kiedy ostry spadek eksportu do Chin i kontynuacja rosyjskiego embarga na dostawy z niektórych krajów przyczyniły się do odnotowanej stagnacji. Główną siłą napędową ożywienia w handlu jest nieprzerwany wzrost importu do Azji, w tym do Wietnamu, Bangladeszu, Sri Lanki i Korei Południowej, a także ograniczone ożywienie popytu na import w Chinach i w innych regionach, jak również zwiększone zakupy dokonywane przez Rosję, USA i Algierię. Spadku importu z kolei można spodziewać się w Nigerii, Wenezueli, Arabii Saudyjskiej, Jemenie i Brazylii. UE pod względem sprzedaży najprawdopodobniej obejmie prowadzenie wśród głównych eksporterów zaspokajających wzrastający popyt importowy. Sprzedaż powinna wzrosnąć o 4,1% do 19,2 mln ton w ekwiwalencie mleka. Co plasuje UE na tym samym poziomie co Nowa Zelandia tj. każdy z 26% udziałem w handlu światowym i ustanawia te dwa obszary dwoma największymi eksporterami wyrobów mleczarskich. Zwiększenie eksportu w UE wynika ze wzrostu produkcji mleka, ograniczonego wzrostu konsumpcji na rynkach wewnętrznych oraz korzystnego kursu wymiany EUR/USD. Przewiduje się również większą zewnętrzną sprzedaż Białorusi, która wzrośnie dzięki ożywionemu handlowi z Rosją. Na obszarze Oceanii niskie światowe ceny najprawdopodobniej ograniczą produkcję, a tym samym zauważymy zwiększenie eksportu. Tymczasem wyższe ceny krajowe w USA w stosunku do tych utrzymujących się na rynkach światowych prawdopodobnie ograniczą krajowy eksport. FAO przewiduje, że światowy handel mlekiem PMP w 2016 r. nie ulegnie zmianie i pozostanie na poziomie 2,6 milionów ton. Głównym czynnikiem wpływającym na rynek w tym roku jest oczekiwane ożywienie popytu ze strony Chin. Import w tym kraju po pierwszych sześciu miesiącach 2016 r. zanotował 25% wzrost w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Utrzymujące się niskie ceny na rynkach światowych mogą pobudzić import na wielu ważnych rynkach, między innymi w Algierii, Wietnamie, Omanie, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Bangladeszu, Kubie i Sri Lance. Ożywienie światowego popytu importowego na PMP w 2016 r. prawdopodobnie będzie mieć pozytywny wpływ na sprzedaż przez UE. Jednakże ograniczona produkcja mleka w Nowej Zelandii i Argentynie może oznaczać, że eksport wyhamuje. Dużo będzie zależało od ruchów cenowych PMP w stosunku do innych produktów oraz ilości wyprodukowanego mleka w obu państwach w drugiej połowie 2016 r. W przypadku Nowej Zelandii, eksport w głównej mierze zależał od popytu importowego Chin. To doprowadziło do zwiększonej konkurencyjności sprzedaży na innych rynkach, w tym Algierii, Wenezueli, Malezji, Wietnamie, Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Nigerii. Spodziewana jest poprawa handlu odtłuszczonym mlekiem w proszku o 2,8% (lub 61 tys. ton) w 2016 r. do 2,3 mln ton z powodu zwiększonej produkcji w państwach eksportujących i niskich cen na rynkach światowych. Z punktu widzenia państw eksportujących, niepewny popyt importowy na PMP, a także krótszy okres trwałości sprawiły, że OMP jest preferowaną opcją. Ponadto, obniżka cen produktów mlecznych skłoniła producentów do zmiany produkcji z PMP na OMP/masło. Co więcej, spadek eksportu sera w UE, z powodu rosyjskiego embarga, również sprzyjał produkcji masła i OMP z pozostającego nadmiaru mleka. To z kolei spowodowało wzrost dostaw OMP, co wraz z niskimi cenami na rynkach światowych, przyczyniło się do znacznego wzrostu sprzedaży do zapasów interwencyjnych UE w pierwszej połowie 2016 r. Analizując kraje importujące takie jak Chiny, Wietnam, Egipt, Filipiny, Malezja, Tajlandia, Indonezja i Singapur i inne oczekuje się, że zwiększą one zakupy i będą przeciwwagą dla ograniczonego importu ze strony Arabii Saudyjskiej, Jemenu, Rosji i Nigerii. Około połowa z 61 tys. ton szacowanego wzrostu w 2016 r. handlu światowego ma być zaspokojona przez UE a 1/3 przez Nową Zelandię. W przypadku Nowej Zelandii, ograniczony popyt importowy na 4

6 5 PMP doprowadził do położenia większego nacisku na produkcję OMP i eksport, szczególnie do południowowschodniej Azji. Prognozy wskazują na wzrost eksportu również w USA, Australii i Ukrainie. Spodziewanie jest odbicie jeśli chodzi o handel masłem, po odnotowanych zniżkach w 2015 r. Można oczekiwać, że sprzedaż w 2016 r. wzrośnie o 4,6% do 989 tys. ton. Tak jak w przypadku innych wyrobów mleczarskich, notowania masła w Europie spadły o 69% z 5531 USD/t, kiedy ceny były na szczycie w styczniu 2014 r. do 3270 USD za tonę w czerwcu 2016 r. Przewiduje się, że niskie ceny będą stymulatorem popytu importowego, a mianowicie przez takie państwa jak Chiny, USA, Arabia Saudyjska, Egipt, Iran, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Malezja. Można się spodziewać, że import wzrośnie również w Rosji, podczas gdy zakupy ze strony UE mogą pozostać niezmienione. Spośród państw eksportujących, UE i Białoruś najprawdopodobniej najwięcej skorzystają ze wzrostu popytu importowego. W krajach UE, zarówno wzrost produkcji jak i korzystny kurs wymiany z dużym prawdopodobieństwem przyczynią się do wzrostu sprzedaży. Tymczasem, na Białorusi pogłębione relacje z Rosją mogą zintensyfikować eksport trzeci rok z rzędu. W przypadku Nowej Zelandii, prognozuje się, że eksport wzrośnie jedynie o 0,5% do 550 tys. ton. Jeżeli chodzi o USA, zwiększona produkcja sera i jogurtu oraz silna podaż krajowa ze strony przemysłu spożywczego mogą przyczynić się do utrzymania wewnętrznych cen masła na wysokim poziomie, a tym samym ograniczyć sprzedaż eksportową trzeci rok z rzędu. Prognoza FAO wskazuje, że handel serem odnotuje ograniczony wzrost w 2016 r., podnosząc się o 1,6% do 2,4 mln ton. Notowanie sera na rynkach światowych spadło o bisko połowę ze szczytowej ceny 5017 USD za tonę w marcu 2014 r. do 2815 USD za tonę w czerwcu 2016 r. Najważniejsze państwa, od których oczekuje się wzrostu popytu importowego to Rosja, USA, Korea Południowa, Japonia, Irak i Meksyk. Pośród głównych eksporterów, zwiększony eksport zapowiada się w UE, Białorusi, Argentynie i Iranie, podczas gdy sprzedaż przez Nową Zelandię, USA i Egipt prawdopodobnie spadnie. Eksport przez kraje UE może podnieść się o 6,1% do ponad 763 tys. ton, co mogłyby stanowić pierwszy roczny wzrost od rosyjskiego embarga wprowadzonego w 2014 r. Z powodu wcześniejszej kluczowej roli Rosji, która pochłaniała 1/3 eksportu UE przed wprowadzeniem zakazu, kraje UE musiały skupić się na innych kanałach eksportowych głównie do USA, Japonii, Korei Południowej i Arabii Saudyjskiej. Tymczasem, w związku z tym, że główni eksporterzy sprzed roku 2014 r. wciąż podlegają embargo, Białoruś ma ogromne szanse na eksport do Rosji i w konsekwencji przewidywany jest tam wzrost eksportu o 8,1% w 2016 r. do ponad 192 tys. ton. Ostre zmniejszenie importu WMP przez Chiny w 2015 r. spowodowało, że Nowa Zelandia skupia się bardziej na serze, jako alternatywie wykorzystującej mleko. W konsekwencji eksport sera przez Nową Zelandię w 2016 r. powinien wzrosnąć o 1% do poziomu 330 tys. ton. W USA niesłabnący popyt krajowy na wyroby mleczarskie i niskie ceny sera na rynkach światowych prawdopodobnie doprowadzą do zmniejszenia eksportu sera drugi rok z rzędu. W czerwcu br. indeks cen żywności FAO osiągnął wartość 163,4 punktów i był 4,2% większy niż w maju 2016 r. Był to już piąty z rzędu wzrost po serii spadków w poprzednich miesiącach i największy miesięczny wzrost od 4 lat. Zwyżka ta nastąpiła na skutek wzrostu notowań wszystkich grup towarowych objętych indeksem oprócz cen olejów roślinnych. W porównaniu do roku ubiegłego, indeks osłabił się o 1%. Średnia wartość indeksu cen żywności FAO za pierwsze półrocze 2016 r. wyniosła 153,8 punktu i była o 10,1% niższa niż w analogicznym okresie 2015 r. W czerwcu br., indeks cen przetworów mlecznych FAO wynosił 137,9 punktów i był o 7,8% wyższy w stosunku do poziomu z maja 2016 r. Była to druga zwyżką po ponad półrocznej serii spadków. Powodem wzrostu indeksu było spowolnienie produkcji mleka w UE i Oceanii. W porównaniu do indeksu z czerwca 2015, jego wartość była o 14,1% niższa. W pierwszym półroczu br. średnia wartość indeksu cen przetworów mlecznych wyniosła 135,1 punktu i była 22,1 niższa niż w tym samym okresie 2015 roku. Indeks cen żywności FAO jest miarą miesięcznych zmian międzynarodowych cen koszyka towarów spożywczych. To średnia indeksów cen mięs, nabiału, zbóż, olejów roślinnych oraz cukru, ważona według ich udziału w eksporcie w latach Indeks cen przetworów mlecznych obliczany jest na podstawie cen masła, OMP, PMP oraz serów. Ostatnie zmiany, jakie miały miejsce w technologii obliczania tego indeksu wykluczyły z niego ceny kazeiny z powodu braku wiarygodnych danych. Został rozszerzony natomiast zasięg geograficzny indeksu przez dodanie nowych notowań cen masła, OMP i PMP. 5

7 6 WYKRES 2 Indeksy cen żywności FAO Źródło: FAO W II kwartale br. ceny artykułów mleczarskich na rynku światowym rosły. Tendencja ta była szczególnie widoczna w czerwcu i szacuje się, że będzie kontynuowana w kolejnych miesiącach. Światowe ceny OMP w II kwartale 2016 r. w UE i Oceanii i USA były zbliżone i kształtowały się w przedziale $/t. Było to o 20% mniej niż rok wcześniej w przypadku USA i Oceanii i 6% mniej w przypadku UE. Oczekuje się wzrostu cen w drugiej połowie roku, będzie to jednak uzależnione od stanu nagromadzonych zapasów zarówno publicznych jak i prywatnych. Ceny pełnego mleka w proszku w II kwartale br. obniżyły się o w UE i USA w stosunku do I kwartału br. odpowiednio o 1-2%. W Oceanii w tym samym czasie wzrosły o blisko 3%. Porównując ceny z II kwartałem 2015 r. ceny PMP były niższe o 20% w UE i Oceanii, a w USA o 2% niższe. WYKRES 3 Światowe ceny mleka w proszku i masła Źródło: USDA 6

8 7 Na początku II kwartału br. ceny masła w USA i UE były stabilne i porównywalne z cenami z I kwartału br. Czerwiec przyniósł 5% wzrost cen w USA i 17% wzrost cen unijnego masła w stosunku do maja br. W Oceanii ceny masła w pierwszych dwóch miesiącach II kwartału br. obniżyły się, jednak w czerwcu również odnotowały wzrost w stosunku do maja br. o 4%. Średnia cena masła w II br. wzrosła w UE o 4%, w USA o 0,6%, natomiast w przypadku Oceanii była o 7,4% niższa. W stosunku do II kwartału 2015 r. masło w UE i Oceanii było o 12-13% tańsze, a w przypadku USA o 13% droższe. Ceny masła w UE i Oceanii pozostawały o 57-66% niższe niż w USA, gdzie ceny są napędzane przez silny amerykański popyt na ten produkt. II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH UNIA EUROPEJSKA Szczyt produkcji mleka, mocny eksport, rosnące ceny, duże zapasy OMP Wg wstępnych danych w II kwartale br. wyprodukowano 41,2 mln ton mleka, tj. 7,1% więcej niż w I kwartale br. Było to również 1% więcej w stosunku do roku ubiegłego. Produkcja mleka w UE w pierwszym półroczu utrzymywała się powyżej poziomów notowanych w 2015 r. Oszacowano, że w pierwszych 6 miesiącach 2016 r. w UE wyprodukowano 79,6 mln ton mleka, tj. 3,8% więcej niż w analogicznym okresie 2015 r. Było to również o 6% więcej niż w pierwszym półroczu 2015 r. WYKRES 4 Produkcja mleka w UE w latach (tys. ton) Źródło: Komisja Europejska Zgodnie z sezonowym spadkiem, pogarszającą się opłacalnością produkcji mleka oraz wzrostem cen pasz, oczekuje się, że tempo dostaw surowca do mleczarni w drugiej połowie 2016 r. będzie niższe niż rok wcześniej. Jednak prognozowana produkcja w całym 2016 r., na podstawie danych Komisji Europejskiej, wyniesie 153,5 mln ton i będzie o 1,3% większa w porównaniu do 2015 r. 7

9 8 MAPA 2 Różnice w produkcji mleka u poszczególnych producentów mleka w UE, Źródło: Komisja Europejska Z ostatnich danych Komisji Europejskiej wynika, że w okresie pięciu pierwszych miesięcy br. wzrost produkcji mleka był szczególnie silny na Cyprze, w krajach Beneluksu, Czechach, Irlandii, Bułgarii, Słowenii, Rumunii, Polsce, Danii, Na Łotwie, w Niemczech i Austrii. Największy spadek w dostawach mleka odnotowano w Portugalii, Słowacji i Chorwacji. Wzrost cen pasz, zwłaszcza śruty sojowej, od początku bieżącego roku zwiększył koszty produkcji mleka u rolników. Wielu z nich zwiększa produkcję, aby utrzymać przychody i spłacić kredyty, niektórzy jednak likwidują lub zmniejszają swoje stada. WYKRES 5 Zmiana liczby krów poddanych ubojowi 2016/2016 w % Źródło: Eurostat 8

10 9 Według dostępnych statystyk, ubój krów wyraźnie wzrasta u znaczących unijnych producentów mleka tj. w Hiszpanii, Danii, Polsce, Wielkiej Brytanii, Czechach, Holandii, Belgii i Niemczech. Wskaźnik ten jest jedynie orientacyjny, ponieważ nie rozróżnia krów mięsnych i krów mlecznych, należy jednak przypuszczać, że może zawierać wiele gotowych do produkcji mleka jałówek. Ponadto wpływ na podaż może zostać złagodzony poprzez wzrost wydajności. w Polsce na przykład skup mleka wzrósł w okresie pierwszego półrocza br. o 5%, pomimo silnego wzrostu liczby krów poddanych ubojowi (+11%). Pozostałe czynniki wpływające na ograniczanie dostaw mleka w UE mają związek z premiowaniem rolników, którzy ograniczają produkcję mleka. Takie mechanizmy działają we Francji, Anglii czy Hiszpanii. Pogoda jest kolejnym ważnym czynnikiem wpływającą na podaż surowca. Poniższa mapa wskazuje, że w Irlandii, Wielkiej Brytanii, Polsce i Danii wydajność pastwisk znajduje się blisko średniej lub poniżej stanu ze średniej wieloletniej ( ). Początek bieżącego roku charakteryzował się niskimi temperaturami, natomiast w maju i czerwcu odnotowano temperatury wyższe niż zwykle. Wilgotność gleby była wystarczająca, aby wzmocnić poziom produkcji biomasy u większości członków UE. Oprócz efektów cenowych, to m.in. opóźnienie wzrostu traw wpłynęło negatywnie na wielkość dostaw z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Polski, Danii i Estonii. W pozostałej części UE lepszy stan pastwisk w najbliższych miesiącach może wpłynąć na zwiększenie dostaw mleka i ograniczenie kosztów produkcji. MAPA 3 Indeks względnej wydajności pastwisk Okres analizy 01 marca - 31 maja 2016 Indeks ten jest syntetycznym wskaźnikiem powstawania biomasy. Wartość 0 oznacza, że produkcja biomasy w bieżącym sezonie jest podobna do średniej wieloletniej ( ). Wartości większe niż 1,5 oraz mniej niż -1,5 wskazują, że produkcja biomasy są blisko, odpowiednio historycznym maksimum i minimum w okresie r. Źródło: Europa.eu 9

11 10 W maju 2016 r., unijna średnia ważona cena mleka wyniosła 25,87 c/kg i w stosunku do kwietnia zmalała o 1,6%. W porównaniu do maja 2015 roku, cena mleka była niższa o 13,9%. Średnia cena mleka w II kwartale 2016 r. szacowana jest na 26,52 c/kg, czyli 9,2% mniej niż w I kwartale i 30% mniej niż w II kwartale 2015 r. WYKRES 6 Średnie ceny mleka w UE w latach (tys. ton) Źródło: Komisja Europejska W maju br., najniższe stawki za mleko otrzymywali farmerzy z Łotwy, Litwy, Irlandii i Węgier. Z kolei, najwyższe ceny oferowano na Cyprze, Malcie i w Grecji. WYKRES 7 UE: Ceny mleka w maju wg krajów członkowskich ( 100 kg) Źródło: Komisja Europejska 10

12 11 Według danych LTO International Milk Price Comparison w maju br. średnia cena mleka płacona przez europejskie firmy mleczarskie wyniosła 25,35 /100 kg. Było to 3,6% (0,94 /100 kg) mniej niż w kwietniu i 17,8% (5,23 /100 kg) mniej niż w maju przed rokiem. TABELA 1 Cena skupu mleka u czołowych producentów w UE ( /100 kg) W II kw. br. ceny mleka na rynku spotowym w Holandii i we Włoszech odnotowały znaczące wzrosty. W Holandii czerwcowa cena była o 45% wyższa niż w kwietniu br., a we Włoszech o 27% wyższa. Średnia cena mleka w II kw. br. w Holandii wyniosła 20,6 /100 kg i pozostała 5,6% większa niż w I kw. br. We Włoszech średnia cena w analizowanym okresie wyniosła 26,3 /100 kg i pozostała 9,5% niższa nie z w ubiegłym kwartale. W obu przypadkach średnie ceny w II kw. były niższe niż rok wcześniej, w Holandii o 13,8%, a we Włoszech o 22,3% mniejsze. WYKRESY 8-9 Średnie ceny mleka spotowego w Holandii i Włoszech w latach ( 100 kg) Źródło: Komisja Europejska Na monitorowanych rynkach krajów członkowskich UE, w drugim kwartale 2016 r. ceny badanych produktów były średnio 3% niższe niż w pierwszym kwartale 2016 r. oraz o 18% niższe niż w drugim kwartale 2015 r. Od pierwszego tygodnia maja br., ceny wszystkich notowanych artykułów mleczarskich w UE zaczęły rosnąć. Na przestrzeni 6 tygodni ceny masła wzrosły o 19%, OMP o 5%, PMP o 13%, serwatki o 15% i serów średnio o 5%. 11

13 12 WYKRES 10 Unijne ceny artykułów mleczarskich latach (euro/100 kg) Źródło: Komisja Europejska W okresie styczeń-maj br. najbardziej dynamicznie spośród wszystkich artykułów mleczarskich rosła produkcja OMP. Łączna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku wyniosła 741,1 tys. ton i była 16,7% większa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Najwięcej OMP w UE wyprodukowała Francja 213,6 tys. ton (+4,4%), Niemcy 207,4 tys. ton (+24%), Belgia 76,2 tys. ton (+24,6%), Polska - 68,7 tys. ton (+13,5%) oraz Irlandia 50,9 tys. ton (+44,2%). Łącznie kraje te wyprodukowały 83% OMP w UE. W okresie styczeń-maj br. eksport OMP z UE zmalał o 12% do 268,5 tys. ton. Kierowany był głównie do Algierii (- 20%), Egiptu (-23%), Chin (+14%), Indonezji (-1%), Filipin (+29%), Arabii Saudyjskiej (+23%), Tajlandii (-31%), Wietnamu (-29%), Nigerii (+11%) i Pakistanu (-31%). Mniejszy eksport do Algierii i Egiptu był częściowo związany z wpływem niższych cen ropy naftowej. Już 25 maja 2016 r. łączna ilość OMP oferowanego w ramach interwencji po ustalonej cenie przekroczyła pułap 218 tys. ton. Przyczyną była większa niż w 2015 r. unijna produkcja mleka w proszku i ograniczona możliwość jego zbytu. W efekcie rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2016/826 z dnia 25 maja 2016 r. zamknięto zakup interwencyjny OMP po ustalonej cenie w odniesieniu do okresu interwencyjnego upływającego 30 września 2016 r. i wszczęto procedurę przetargową zakupu tego produktu. 24 czerwca 2016 r. Rada Unii Europejskiej rozporządzeniem 2016/1042 podwyższyła limit zakupu odtłuszczonego mleka w proszku po stałej cenie z 218 tys. ton do 350 tys. ton. Natomiast 29 czerwca 2016 r. rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2016/1058 zamknięto procedurę przetargową zakupu OMP w ramach interwencji publicznej. Produkcja 35% unijnego OMP wyprodukowanego w pierwszych pięciu miesiącach bieżącego roku było oferowane w ramach interwencji publicznej. Na koniec drugiego kwartału br. w UE złożono wnioski o interwencyjny zakup 299 tys. ton OMP, z tego w ramach limitu dla całej UE (350 tys. ton) 220,5 tys. ton oraz przetargów 78,5 tys. ton. Maksymalną cenę zakupu ustalono na poziomie ceny interwencyjnej (169,80 EUR/100 kg). Największymi beneficjentami tego mechanizmu były Niemcy, Francja, Belgia, Irlandia i Polska. W pierwszym półroczu 2016 r. unijni przedsiębiorcy do prywatnego przechowywania (przez dni i 365 dni) zgłosili łącznie 31 tys. ton OMP najwięcej w Holandii (11,8 tys. ton), Belgii (6,6 tys. ton) i w Niemczech (5,8 tys. ton). Na koniec czerwca 2016 r. w magazynach UE ogółem (publiczne + prywatne, po uwzględnieniu ilości wycofanych) znajdowało się 326,7 tys. ton OMP. Było to o 27% więcej niż na koniec maja br. i czterokrotnie więcej niż na początku roku w styczniu. 12

14 13 Wnioski o dopłaty do prywatnego przechowywania OMP, masła i serów, zgodnie z obowiązującymi regulacjami, można składać do 30 września 2016 r. Jednak KE zapowiada wydłużenie terminów realizacji interwencyjnego skupu OMP i dopłat do jego prywatnego przechowywania do końca lutego 2017 r. W całym 2016 r. produkcja OMP może osiągnąć rekordowy poziom 1,6 mln ton, 4,5% więcej niż w 2015 r. Eksport w drugiej połowie roku może dogonić poziomy produkcji z ostatnich lat, ale prawdopodobnie pozostanie poniżej poziomu z 2015 r. (-3,5%). Dodając do tego ograniczoną konsumpcję wewnętrzna (-1%) może to sprowadzić zapasy końcowe do poziomu 550 tys. ton, z czego 430 tys. ton w ramach interwencji publicznej. Pełne wykorzystanie limitu 350 tys. ton interwencyjnego zakupu OMP może zwiększyć publiczne zapasy do końca bieżącego roku do 470 tys. ton. Uwzględniając sezonowy spadek dostaw surowca w kolejnych miesiącach, oczekuje się ograniczenia ilości ofert na interwencyjny zakup OMP. W 2017 roku, w związku ze zgromadzonymi zapasami, zakładając, że nie będzie żadnych nieoczekiwanych sprzedaży zapasów publicznych oraz że eksport utrzyma tendencje wzrostowe (+ 15%), produkcja OMP musiałaby spaść o 8%, aby utrzymać równowagę rynkową. Dynamicznie rosła również produkcja PMP. W okresie od stycznia do maja br. w UE wyprodukowano 292,7 tys. ton, było to 10,1% więcej niż w analogicznym okresie 2015 r. Najwięcej PMP w UE wyprodukowała Holandia 70,2 tys. ton, (+32%), Niemcy 58,5 tys. ton (+24%), Francja 56,5 tys. ton (+4,5%) i Dania - 37 tys. ton (-0,8%). Łącznie kraje te wyprodukowały 76% OMP w UE. Obecny silny wzrost produkcji PMP można wytłumaczyć niskim poziomem produkcji w okresie styczeń-kwiecień 2015 r., kiedy to obowiązywał jeszcze system kwotowania produkcji mleka w UE. Dla całego 2016 r. spodziewany jest 3% wzrost w produkcji, napędzany głównie przez popyt krajowy. W okresie styczeń-maj br. eksport PMP z UE wzrósł o 3% do 167,2 tys. ton. Kierowany był głównie do Omanu (- 10%), Algierii (-46%), Kuwejtu (+61%), Nigerii (-30%), Chin (+102%), na Kubę (-24%), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (+69%), Arabii Saudyjskiej (+1%), Libanu (+7%) i na Dominikanę (+34%). Dynamika produkcji masła w UE w okresie pierwszych 5 miesięcy br. była największa zaraz po OMP i miała związek z zwiększonym światowym popytem na ten produkt. W okresie od stycznia do maja 2016 r. produkcja masła wzrosła o 11,5% do poziomu 982,8 tys. ton. W analizowanym okresie Niemcy oraz Francja były niekwestowanymi liderami w produkcji masła w UE. Łącznie wyprodukowali 51% unijnego masła, odpowiednio 239,9 tys. ton (+6,7) i 211,6 tys. ton (+3,6). Znaczącymi producentami była także Polska 90,6 tys. ton, (+18,2%), Irlandia 81,9 tys. ton (+20,6%), Holandia 72,6 tys. ton (+16%) i Wielka Brytania - 71 tys. ton (+42,9%). Łącznie kraje te wyprodukowały 78% masła w UE. Unijny eksport masła w 2015 r. rozwijał się w zawrotnym tempie i ten trend był podtrzymywany w pierwszych 5 miesiącach 2016 r., kiedy to eksport masła wzrósł o 36% rok do roku, do poziomu 78,8 tys. ton. Najbardziej opłacalny w tym okresie był eksport do Arabii Saudyjskiej (+34%), Egiptu (+30%), USA (+23%), Maroka (+169%) i Japonii (+102%), Kanady, Chin (+65%), Singapuru (-28%), Turcji (+84%) i Iranu. Należy jednak zaznaczyć, iż konsumpcja wewnętrzna pozostaje na niskim poziomie, co skutkuje wzrostem zapasów. W pierwszej połowie 2016 r. w UE do prywatnego przechowywania (PSA) zgłoszono 107,1 tys. ton masła. Po uwzględnieniu ilości wycofanych z magazynów w unijnych chłodniach na koniec czerwca 2016 r. znajdowało się 99,4 tys. ton masła. Było to 7,4% więcej niż na koniec maja i 78% więcej niż na początku roku, w styczniu 2016 r. Największym zainteresowaniem mechanizm prywatnego przechowywania masła cieszył się w Holandii (46,9 tys. ton), Niemczech (20,7 tys. ton) i we Francji (20,1 tys. ton). Prognoza wskazuje, że w całym 2016 r. całkowita produkcja masła zwiększy się o ponad 3%. Eksport masła i oleju maślanego powinien wzrosnąć o blisko 30% i osiągnąć 230 tys. ton. Import, podobnie jak w ubiegłym roku, powinien pozostać na bardzo niskim poziomie. Konsumpcja powinna kontynuować 2% wzrost z ubiegłego roku, podczas gdy 13

15 14 zapasy prywatne w UE mogą nieznacznie spadać pod koniec tego roku. W 2017 roku na rynku masła oczekuje się podobnych tendencji, ale w wolniejszym tempie. Wyższa o 3,3% niż w pierwszych 5 miesiącach 2015 r. była również produkcja sera, która wyniosła 3,8 mln ton. W analizowanym okresie 2016 r. najwięcej sera wyprodukowali Niemcy 980,6 tys. ton (+1,3%), Francja 735 tys. ton (-1,9%), Włochy 424,1 tys. ton (-1,1%), Holandia 378 tys. ton (+10,7%), Polska 333,6 tys. ton (+4,4%), Wielka Brytania 194 tys. ton (+8,9%) i Dania 182 tys. ton (+18%). Wyżej wymienione kraje odpowiadają za 85% produkcji sera w UE. Unijny eksport serów w okresie styczeń- maj 2016 r. wyniósł 323,5 tys. ton i był 15% wyższy niż rok wcześniej w tym samym czasie. Najbardziej opłacalny w tym okresie był eksport do USA (+4%), Japonii (+11%), Szwajcarii (+4%), Arabii Saudyjskiej (+43%) i Korei Pd. (+29%), Algierii (+33%), Egiptu (+1%), Australii (+11%), Libanu (+25%) i Zjednoczonych Emiratów Arabskich (+6%). W okresie styczeń-maj 2016 r. zwiększył się również import sera, o 20%, do poziomu 28,8 tys. ton. Głównym dostawcą tego produktu na unijny rynek jest nadal Szwajcaria z 73% udziałem w rynku. Odnotowano także znaczący wzrost importu z Nowej Zelandii. Oba te kraje odpowiadają za 94% importu sera do UE. W 2016 r. KE udostępniła zainteresowanym państwom, tj. Irlandii, Francji, Włochom, Litwie, Holandii, Finlandii, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii niewykorzystany limit serów (68,1 tys. ton), które mogą być objęte mechanizmem dopłat do prywatnego przechowywania. W pierwszego półrocza 2016 r. przedsiębiorcy z Irlandii, Francji, Włoch, Holandii, Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii łącznie zaoferowali do prywatnych magazynów 49,6 tys. ton serów. Do tej pory przyznany limit wykorzystały jedynie Szwecja, Litwa i Włochy. Uwzględniając ilości serów wycofane z prywatnego przechowywania, w unijnych magazynach na koniec czerwca 2016 r. znajdowało się 24,4 tys. ton serów. Było to o 8,7% mniej niż na koniec maja br. i 12,2% mniej niż na początku roku w styczniu. Oczekuje się wzrostu produkcji sera w całym 2016 r. o 1,6%, napędzanej przez silny eksport oraz zwiększonej konsumpcji wewnętrznej (+1,2%). Znaczący wzrost eksportu do Japonii, Arabii Saudyjskiej, Korei Południowej i Algierii prawdopodobnie wyrówna w 2016 r. skutki wprowadzenia przez Rosję embarga na eksport sera z UE. W 2017 r. wzrost produkcji prognozowany jest o kolejne 1,2%, napędzany głównie przez popyt wewnętrzny, podczas gdy wzrost eksportu może obniżyć się o 2%. NOWA ZELANDIA Malejąca produkcja mleka, spadek pogłowia, niskie ceny W sezonie 2015/2016 (do maja br.), produkcja mleka w Nowej Zelandii była o 1,6% mniejsza niż w poprzednim sezonie 2014/15. W okresie styczeń-czerwiec 2016 r. produkcja mleka przewyższyła oczekiwania obserwatorów rynku i była nieznacznie wyższa (+0,4%) od produkcji w analogicznym okresie 2015 r. Miało to związek z korzystnymi warunkami atmosferycznymi, które pozytywnie wpłynęły na kondycję pastwisk w pierwszym półroczu br. Oczy obserwatorów zwrócone są w kierunku prognoz pogody. Wiosenna aura w Nowej Zelandii może pozytywnie lub negatywnie wpłynąć na rozwój sytuacji, na nowozelandzkim rynku mleka w dalszej części sezonu. Niskie ceny wypłacane za surowiec, wpływają negatywnie na pogłowie krów w Nowej Zelandii. W ciągu ostatnich osiemnastu miesięcy producenci mleka ograniczyli wielkość stad o 5% do 4,9 mln sztuk. Wskazania dotyczące produkcji mleka w sezonie 2016/2017 uwzględniają spadek produkcji mleka o kolejne 2-3%. 14

16 15 TABELA 2, WYKRES 11 Produkcja mleka w Nowej Zelandii (tys. ton) Już drugi rok z rzędu producenci mleka z Nowej Zelandii mieli do czynienia z niskimi cenami skupu mleka. Szacuje się, że większość gospodarstw mlecznych nie osiągnie progu rentowności w 2016 r. Bardzo niskie ceny mleka wypłacane rolnikom (4.0 NZ$/kg SM do 5.0 NZ$/kg SM) będą prawdopodobnie utrzymywać się w roku 2017, a może nawet w 2018 roku. Dla wielu farmerów zmniejszanie pogłowia krów jest korzystne dla ich sytuacji finansowej. Średnia cena mleka w Nowej Zelandii w drugim kwartale br. wyniosła 34,45 NZ$/100 kg i była o 1,1% większa niż w pierwszym kwartale br. dzięki znacznemu wzrostowi (+9%) ceny mleka w czerwcu br. W stosunku do drugiego kwartału 2015 r. średnia cena pozostawała o 6,6% niższa. Fonterra pod koniec maja br. podniosła swoją prognozę ceny skupu mleka w sezonie 2016/2017 z 3,9 NZ$/kg suchej masy do 4,25 NZ$/kg suchej masy. Władze Fonterry spodziewają się, że globalne ceny artykułów mleczarskich zaczną się stopniowo poprawiać w ciągu kolejnych miesięcy. Swoje przewidywania argumentują tym, że rolnicy na całym świecie zmniejszają produkcję w odpowiedzi na niskie ceny mleka. Ponadto długoterminowe prognozy dla światowego rynku mleka pozostają pozytywne. Popyt ma rosnąć 2-3% rocznie za sprawą rosnącej liczby ludności na świecie. Powiększać ma się też klasa średnia w Azji, a wzrost konsumpcji nabiału w Chinach pozostać dodatni w porównaniu z rokiem ubiegłym. TABELA 3, WYKRES 12 Nowa Zelandia/Fonterra: Cena mleka w NZ$ ($/100 kg, /100 kg bez VAT) Drugi kwartał br. zakończył się wzrostem cen notowanych na internetowej platformie handlowej Global-DairyTrade (GDT), Odnotowano zwyżki cen masła, bezwodnego tłuszczu mlecznego, odtłuszczonego mleka w proszku, sera cheddar, laktozy, kazeiny, które zrekompensowały zniżki cen pełnotłustego mleka w proszku i maślanki w proszku. Średnia cena dla wszystkich produktów, ze wszystkich kontraktów terminowych, była wyższa o 0,4% i wyniosła 2,34 tys. $/t (53,6% mniej od odnotowanego na początku lutego 2014 rekordu). Ceny OMP (spotowe i ze wszystkich kontraktów terminowych) osiągnęły poziom 1,9 tys. $/t, było to średnio o 1,8% więcej niż przed miesiącem. W tym 15

17 16 samym czasie, średnie ważone ceny 1 tony PMP osiągnęły cenę 2,12 tys. $/t, o 3,9% niższą względem poprzedniej aukcji. Pełnotłuste mleko w proszku było zatem wciąż sprzedawane po cenie wyższej niż proszek odtłuszczony. Średnio różnica ta wzrosła do 217 $/t. Odnotowano dynamiczną, 8% zwyżkę cen sera cheddar. Jego cena wzrosła do poziomu 2,88 tys. $/t. WYKRES 13 Nowa Zelandia: Indeks cenowy internetowej platformy handlowej Global-DairyTrade (GDT), w $/t Źródło: GDT Produkcja wyrobów mleczarskich w Nowej Zelandii spada. Łączna produkcja wszystkich produktów mlecznych (z wyłączeniem mleka płynnego) ma wynieść 2,948 mln t w 2016 r., co będzie oznaczać 2,2% spadek względem 2015 r. Większy nacisk w 2016 r. kładzie się na produkcję sera, kazeiny i koncentrat białek mleka (MPC). Ponadto będzie kontynuowany trend wzrostowy produkcji płynnego mleka UHT dla celów eksportowych. Prognozuje się, że całkowity eksport produktów mlecznych, w tym mleka płynnego osiągnie 3,096 mln ton w 2016 r., co stanowi 3% więcej niż w poprzedniej prognozie. W związku z tym, że konsumpcja krajowa stanowi niewielki procent produkcji, eksport podąża tym samym trendem co produkcja. Eksport PMP w pierwszym półroczu br. wyniósł 677,6 tys. ton i był 3,4% mniejszy niż w poprzednim półroczu. Przewiduje się, że eksport PMP w 2016 r. wyniesie 1,36 mln ton, 1,4% mniej niż w 2015 r. Redukcje te odbywają się zgodnie ze zmniejszonymi dostawami mleka. Rośnie wywóz OMP z Nowej Zelandii. W pierwszej połowie 2016 r. wyniósł on 217,3 tys. ton i był 8% większy niż w analogicznym okresie 2015 r. Prognoza wskazuje, że eksport OMP w 2016 r. może wnieść 415 tys. ton, czyli o 1% więcej niż w 2015 r. Odnotowano także wzrost eksportu nowozelandzkiego masła. W okresie od stycznia do czerwca br. wysłano poza granice 244,5 tys. ton masła. Było to o 3% więcej niż rok wcześniej. Ocenia się, że przy obecnych korzystnych prognozach dla produktów tłuszczowych, eksport masła i AMF w 2016 r. wzrośnie o 0,5% do poziomu 550 tys. ton. Największa dynamika wzrostu w nowozelandzkim eksporcie dotyczyła serów i serwatki. Do czerwca br. wyeksportowano 180,6 tys. ton serów, czyli o 9,4% więcej niż w pierwszych 6 miesiącach 2015 r. Eksport sera w całym 2016 r. szacowany jest na 330 tys. ton, 1% więcej niż w 2015 r. Rekordowe poziomy eksportu dotyczyły serwatki. W pierwszym półroczu br. wywieziono z Australii 23,8 tys. ton, tego produktu, czyli o 77% więcej niż w poprzednim roku. AUSTRALIA Spowolnienie produkcji mleka, spadek produkcji i eksportu Przemysł mleczarski jest trzecim, co do wielkości sektorem rolnym w Australii a eksport produktów mleczarskich stanowi ponad 5% międzynarodowego handlu mleczarskiego. Hodowla bydła mlecznego jest zazwyczaj oparta na wypasie pastwiskowym. Przemysł mleczarski w dużej mierze znajduje się w regionach intensywnych opadów, wzdłuż 16

18 17 wybrzeża południowej i wschodniej części kontynentu, na południowo-zachodnim rogu Zachodniej Australii i Tasmanii. Około jedna czwarta dostaw mleka zużywana jest do produkcji mleka spożywczego, podczas gdy jedna trzecia produkcji trafia do produkcji sera. Pozostała część jest wykorzystywana do wytwarzania odtłuszczonego mleka w proszku, masła, pełnego mleka w proszku, jogurtu i odżywek. Przetwórnie mleczne w południowo-wschodniej Australii są zorientowane w kierunku rynku eksportowego, natomiast te w północno-wschodniej są bardziej zależne od rynku krajowego. Około 40% produkcji mleczarskiej jest eksportowana do Chin i Japonii, które są największymi rynkami eksportowymi. Są to głównie sery i mleko w proszku. Ostatnie miesiące dla australijskiej branży mleczarskiej były trudne z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych i niskich cen produktów mleczarskich na rynkach światowych. Mimo zwiększonych inwestycji w obszarze urządzeń przetwórczych, produkcja nie wzrosła a wielkość pogłowia krów mlecznych pozostaje na poziomie 1,7 mln sztuk. W świetle tych tendencji i słabych opadów w ostatnich miesiącach, produkcja mleka w sezonie 2015/16 (do czerwca br.) była o 2% mniejsza niż w poprzednim sezonie 2014/15 i wyniosła 9,5 mln l. W okresie styczeń-czerwiec 2016 r. produkcja mleka obniżyła się o 4% względem pierwszego półrocza 2015 r., do poziomu 4,1 mln l. Krajowa konsumpcja produktów mlecznych w Australii jest ustabilizowana a branża w coraz większym stopniu koncentruje się na eksporcie na rynki azjatyckie. Gospodarstwa mleczarskie w Australii opierają się głównie na wypasie pastwiskowym a wielkość produkcji mleka zależy w dużej mierze od sezonowych warunków i dostatecznej ilości opadów. Obecnie sezonowa prognoza na rok 2016 pozostaje niejasna. W okresie od lutego do kwietnia 2016 roku, na terenach na których wypasa się bydło i uprawia zboże, było bardzo mało deszczu. Mimo, że większe opady wystąpiły na początku maja 2016 roku, nie jest jasne czy prognozy średniej liczby opadów do lipca 2016 r się spełnią. TABELA 4, WYKRES 14 Produkcja mleka w Australii (tys. ton). W kwietniu 2016 r. przetwórcy mleka zmniejszyli ceny mleka płacone rolnikom z 6.00 AUD do 5,50 AUD za kilogram suchej masy mleka i powszechnie oczekuje się, że ceny te spadną poniżej 5,00 AUD. Ten negatywny sygnał cenowy prawdopodobnie ograniczy dalsze inwestycje i zwiększenie mocy produkcyjnych w przemyśle. W 2015 r. produkcja mleka była poniżej oficjalnego szacunku z powodu niekorzystnych warunków sezonowych, słabego rozwoju pastwisk i rosnącej stopy uboju starszych krów mlecznych ze względu na wysoką cenę wołowiny i depresją cen przetworów mlecznych na rynkach światowych. Według oficjalnych informacji wynika, że w sezonie 2015/16, średnia cena mleka dla wszystkich regionów Australii szacowana jest na 47,5 c/l, czyli o 2,1% mniej niż sezon wcześniej. Prognoza na kolejny sezon jest większa i wynosi 48,7 c/l, tj. 2,5% więcej. 17

19 18 WYKRES 15 Średnie ceny mleka w Australii (c/l) Źródło: Dairy Australia Z dostępnych danych wynika, że produkcja PMP na początku drugiego kwartału kontynuuje, zapoczątkowane w lutym br., spadki (-62%). W okresie od stycznia do kwietnia br. wyprodukowano 13,9 tys. ton PMP, tj. o 32% mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W całym 2016 r. produkcja PMP powinna utrzymać się na poziomie z 2015 r. i wynieść 95 tys. ton. Eksport PMP w pierwszym półroczu br. wyniósł 33,4 tys. ton i był 8% mniejszy niż w poprzednim półroczu. Przewiduje się, że eksport PMP w 2016 r. może wzrosnąć do 70 mln ton, 7,7% więcej niż w 2015 r. Produkcja OMP również była niższa w kwietniu br. (-12%), a łączna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku w okresie pierwszych czterech miesięcy 2016 r. była o 7% mniejsza. Produkcja w 2016 r. prognozowana jest 260 tys. ton, tj. 2,3% mniej niż w 2015 r. W pierwszej połowie 2016 r. ograniczono również wywóz australijskiego OMP. Eksport 87,4 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku był aż 17% mniejszy niż w porównywalnym okresie 2015 r. Przewiduje się, że eksport OMP w 2016 r. może wnieść 190 tys. ton, czyli o 5,5% mniej niż w 2015 r. W ostatnich latach przetwórcy mleka zareagowali na spadek popytu zagranicznego na masło, kierując tłuszcz maślany do produkcji serów, które zapewniają lepszy zysk. Jest to wyraźnie widoczne w statystykach, które pokazują blisko 13% spadek produkcji masła od stycznia do kwietnia br. w stosunku do tego samego okresu w 2015 r. Ogółem w tym czasie wyprodukowano 21 tys. ton masła. Prognoza produkcji masła w całym 2016 r. wynosi 115 tys. ton i jest o 4,3% niższa niż w 2015 r. Mimo znacznego wzrostu eksportu masła z Australii w drugim kwartale br. w okresie od stycznia do czerwca 2016 r. odnotowano 11% spadek wolumenu do poziomu 17,7 tys. ton masła. Ocenia się, że eksport masła w 2016 r. spadnie o 14,3% do poziomu 30 tys. ton. Ser jest głównym produktem australijskiego przemysłu mleczarskiego. Toteż mimo 11% spadku produkcji sera w marcu br., w okresie pierwszych czterech miesięcy 2016 r. produkcja wyniosła 103,1 tys. ton i była o 2% większa niż rok wcześniej w tym samym okresie. Przewiduje się, że 2% wzrost produkcji utrzyma się do końca bieżącego roku i wyniesie 330 tys. ton. Popyt krajowy w przypadku sera w Australii jest stabilny i oczekuje się jego wzrostu w 2016 r. Popyt na odmiany sera o niższej zawartości tłuszczu wzrósł. Konsumenci stopniowo przekonują się do serów twardych i odchodzą od serów topionych. Dodatnią dynamikę wzrostu w australijskim eksporcie odnotowano jedynie w przypadku serów i serwatki. Do czerwca br. wyeksportowano 86,8 tys. ton serów, czyli o 2% więcej niż w pierwszych 6 miesiącach 2015 r. Połowa ilości sera 18

20 19 produkowanego w Australii jest eksportowana i prognozuje się, że wolumen eksportu wyniesie 175 tys. ton, 2,9% więcej niż w 2015 r. Około 60% sera eksportuje się do Japonii, która jest głównym rynkiem zbytu australijskich serów. Rekordowy eksport serwatki w maju i czerwcu br. sprawił, że w okresie styczeń-czerwiec wywóz serwatki poza granice Australii był aż 60% większy niż w 2015 r. i wyniósł 30,3 tys. ton. USA Wzrost produkcji mleka, silny popyt krajowy, spadający eksport Od początku 2016 r., produkcja mleka w USA utrzymuje się powyżej poziomów z 2015 r. Łącznie w okresie styczeńczerwiec skupiono 48,7 mln ton mleka i było to o 1,6% więcej niż w pierwszym półroczu ubiegłego roku. Wzrost produkcji mleka był wspomagany przez utrzymujące się niskie ceny pasz, które rekompensują spadki cen wypłacanych za surowiec. Według prognoz USDA, produkcja mleka w całym 2016 r. osiągnie pułap 96,5 mln ton i będzie o 2% większa niż w 2015 r. TABELA 5, WYKRES 16 Produkcja mleka w USA (tys. ton). Ceny mleka w USA od początku roku utrzymywały się poniżej poziomów z 2015 r. Szacuje się, że w pierwszym półroczu średnia cena mleka wyniosła 30,13 /kg lub 15,23 $/cwt i była o 9,6% niższa w porównaniu do ceny z analogicznego okresu przed rokiem. TABELA 6, WYKRES 17 Cena mleka w USA ($/cwt, /100 kg). 19

21 20 Produkcja PMP w USA od początku bieżącego roku kontynuuje spadki. W okresie od stycznia do czerwca br. wyprodukowano 23,7 tys. ton PMP, tj. o 21,5% mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W całym 2016 r. produkcja PMP prognozowana jest na 40 tys. ton, czyli 18% mniej niż w 2015 r. Eksport PMP w pierwszym kwartale br. pozostawał znacznie poniżej poziomów z 2015 r.(-43%). Drugi kwartał przyniósł rekordowe, niemal dwukrotne wzrosty eksportu PMP z USA. Łącznie w okresie pierwszego półrocza br. eksport PMP wyniósł 31,9 tys. ton i był 50% większy niż w poprzednim półroczu. Tak duże wzrosty były możliwe dzięki zwiększeniu eksportu (ponad ośmiokrotnie) do Meksyku oraz do krajów Ameryki południowej, gdzie odnotowano trzykrotny wzrost eksportu. Łącznie aż 93% amerykańskiego eksportu PMP w pierwszym półroczu br. trafiło do Meksyku, Ameryki Południowej i Kanady. Znacząco obniżył się natomiast eksport pełnego mleka w proszku do Chin (-69%) i Azji południowo-wschodniej (-96%). Produkcja NDM (beztłuszczowe mleko w proszku) i OMP w okresie styczeń-czerwiec br. wykazywała różne tendencje. W USA produkuje się kilka razy więcej NDM niż OMP, jednak produkcja beztłuszczowego mleka w proszku w pierwszym półroczu br. była 9,5% niższa, a produkcja odtłuszczonego mleka w proszku o 30% wyższa, niż w analogicznym okresie rok wcześniej. Według danych USDA produkcja NDM wyniesie 1,045 mln ton i będzie o 1,6% większa niż w 2015 r. W pierwszej połowie 2016 r. wywóz OMP/NDM wyniósł 258,1 tys. ton i był 11% mniejszy niż w pierwszych 6 miesiącach 2015 r. Głównymi odbiorcami chudego mleka w proszku był Meksyk, Azja południowo-wschodnia, Pakistan i Chiny. Przewiduje się, że eksport OMP/NDM w 2016 r. może wnieść 544 tys. ton, czyli o 2,9% mniej niż w 2015 r. Wzmożony popyt wewnętrzny na masło spowodował wzrost produkcji masła w USA. W okresie styczeń-czerwiec 2016 r. produkcja tego produktu wzrosła o 29,6%, do 467,9 tys. ton. Prognoza produkcji masła w całym 2016 r. wynosi 850 tys. ton czyli o 0,8% więcej niż w 2015 r. W drugim kwartale br. eksport masła z USA odnotował znaczące spadki, przez co w okresie od stycznia do czerwca 2016 r. odnotowano 1% spadek wolumenu do poziomu 12,7 tys. ton masła, porównując rok do roku. Największym odbiorcą masła z USA był Meksyk z 7,8 tys. ton (+51%). Kolejnym znaczącym odbiorcą masła była Arabia Saudyjska z 1,1 tys. ton (-75%). Ocenia się, że eksport masła w 2016 r. spadnie o 14,3% do poziomu 22 tys. ton. USA jest największym producentem sera na świecie. Od stycznia do czerwca 2016 r. wyprodukowano 2,71 mln ton serów dojrzewających, było to o 2% więcej niż w pierwszym półroczu 2015 r. Popyt krajowy w przypadku sera w USA rośnie z roku na rok, w 2016 r. spożycie serów ma być o 4,2% wyższe niż w 2015 r. Ocenia się, że 2% wzrost produkcji utrzyma się do końca bieżącego roku i wyniesie 5,5 mln ton. Zwiększona konsumpcja sera odbija się na wynikach eksportu. W pierwszej części 2016 r. wywóz sera poza granice wyniósł 140 tys. ton i był o 12% mniejszy w stosunku do eksportu w okresie styczeń-czerwiec 2015 r. W analizowanym okresie 45,9 tys. ton (-3%) wysłano Meksyku. Znaczącymi odbiorcami sera byli także Korea Południowa i Japonia, które sprowadziły odpowiednio 19,5 i 15 tys. ton tego produktu, notując 47 i 26% spadek wolumenu, porównując rok do roku. Według prognoz eksport sera w 2016 r. będzie o 13,2% niższy niż w 2015 r. i wyniesie 275 tys. ton. ROSJA Stabilna produkcja mleka, znaczący spadek importu Zgodnie z prognozami Rosyjskiego Urzędu Statystycznego (Rosstat) produkcja mleka w Rosji w pierwszych sześciu miesiącach 2016 r. wyniosła 11,8 tys. ton i była o 0,5% większa niż w pierwszym półroczu 2015 r. Rosstat zwiększyła swoją prognozę odnośnie produkcji mleka w 2016 r. do 30,3 mln ton, co nadal stanowi 1,5% spadek rok do roku. Prognozuje się, że produkcja mleka w gospodarstwach domowych w 2016 r. zmniejszy się o około 465 tys. ton. Mleczarnie komercyjne zaś zwiększą produkcję mleka płynnego, co będzie częściowo niwelować 20

22 21 zmniejszone dostawy z gospodarstw domowych. Całkowita dostawa surowego mleka do zakładów przetwórstwa mlecznego prawdopodobnie wrośnie o około 60 tys. ton do 19,2 mln ton. TABELA 7, WYKRES 18 Produkcja mleka w Rosji (tys. ton). Wiodące mleczarnie komercyjne zainwestowały w stada z materiałem genetycznym o lepszej jakości oraz zakup wyposażenia. Niektóre z tych projektów osiągnęły założoną wydajność. Zarządcy gospodarstw zdobyli doświadczenie pracując z wysoko wydajnymi krowami mlecznymi i poprawili jakość pasz oraz techniki reprodukcyjne. Raporty Rosstat donoszą, że na początku 2016 r. dużym gospodarstwom rolnym udało się zwiększyć produkcję mleka o 4,3% w porównaniu do 2015 r. Jednak w 2016 roku mleczarniom komercyjnym często brakuje środków finansowych do utrzymania wzrostu produkcji w tym samym tempie co w 2015 r. Producenci mleka mają obecnie ograniczone fundusze na dalsze modernizacje lub poprawę wydajności. Firmy były zmuszone do cięcia kosztów operacyjnych, co może mieć wpływ na jakość pasz i usług weterynaryjnych. Zatem praktyki oszczędzania mogą mieć negatywny wpływ na dobrostan zwierząt oraz mogą skutkować niższym udojem mleka. Rosstat szacuje, że w 2016 r. liczba krów mlecznych wyniesie 7,55 mln sztuk, czyli o 2,6% mniej niż w 2015 r. Pogłowie krów mlecznych spada od dwóch dekad, ponieważ sektor mleczarski zmaga się z niską rentownością i brakiem inwestycji od 1990 roku. Stan finansowy gospodarstw mlecznych uległ dalszemu pogorszeniu w wyniku trwającego kryzysu gospodarczego, jak i długoterminowego trendu spadkowego jeśli chodzi o pogłowie krów. Wysokie stopy procentowe i niespójne wypłaty dotacji z powodu problemów przy realizacji budżetów na poziomie federalnym i regionalnym mają wpływ na wyniki sektora mleczarskiego oraz ograniczają zakup nowego bydła. W 2016 r. GOR będzie kontynuować programy wsparcia branży mleczarskiej zgodnie z Państwowym Programem Rozwoju Rolnictwa w latach a dotacje państwowe pozostają jednymi z kluczowych czynników wspierających gospodarstwa mleczne w 2016 r. W tym roku Rząd Rosji (GOR) nadal wspierał programy dla hodowców bydła mlecznego. Zobowiązał się częściowo zrekompensować odsetki bankowe związane z długoterminowymi kredytami na budowę lub modernizację gospodarstw mlecznych (5.32 mld RUB), częściowo dotować oprocentowanie kredytów krótkoterminowych (1,38 mld RUB), przyznawać dotacje "za każdy litr mleka" (11,4 mld RUB), zwrócić do 35% nakładów kapitałowych wstępnie zatwierdzonych projektów mleczarskich (6,0 mld RUB), dotować programy ubezpieczeniowe i czystorasową hodowlę bydła mlecznego. Dodatkowo GOR oficjalnie ogłosił plany wsparcia rolników produkujących mleko, polegające na zakupie do 10 tys. ton proszków mlecznych i 4 tys. ton masła w dziewięciu regionach pilotażowych. Deklarowany cel interwencji w branży mleczarskiej to ograniczenie zmienności cen surowego mleka wynikającego z sezonowych wahań w produkcji mleka. Jeśli program zostanie wdrożony z powodzeniem, stworzy on dodatkowe zapotrzebowanie na około 170 tys. ton surowego mleka. 21