Analiza wzorców dermoskopowych zmian melanocytowych zlokalizowanych w okolicach akralnych

Transkrypt

1 PRACE ORYGINALNE Magdalena Wawrzynkiewicz 1 Wioletta Woźniak 1 Anna Wojas-Pelc 1 Michał Chlebicki 2 Jakub Ogiela 2 Analiza wzorców dermoskopowych zmian melanocytowych zlokalizowanych w okolicach akralnych Dermoscopic pattern analysis of acral melanocytic nevi 1 Katedra i Klinika Dermatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, Kraków Kierownik: Prof.dr hab.n.med. Anna Wojas-Pelc 2 Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków Dodatkowe słowa kluczowe: dermoskopia akralne znamię melanocytowe czerniak wzorce dermoskopowe Additional key words: dermoscopy acral melanocytic nevi melanoma dermoscopic patterns Adres do korespondencji: Lek.med. Magdalena Wawrzynkiewicz Katedra i Klinika Dermatologii UJ CM, ul. Skawińska 8, Kraków, tel.: (12) , fax: (12) , magdalena.cz@op.pl Dermoskopia jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną umożliwiającą oglądanie zmian melanocytowych w powiększeniu nawet 100x. Analiza wzorców, struktury, dystrybucji i natężenia barwnika w zmianach umożliwia wykonanie szybkiej diagnostyki różnicowej zmian barwnikowych łagodnych od złośliwych. Ze względu na charakterystyczną anatomiczną budowę skóry okolic akralnych ciała również wzorce dermoskopowe zmian melanocytowych występujących w tych okolicach wykazują dużą specyficzność. Cel pracy: Analiza retrospektywna wzorców dermoskopowych występujących na podeszwach stóp pacjentów diagnozowanych w Gabinecie Zaburzeń Barwnikowych Kliniki Dermatologii Szpitala Uniwersyteckiego UJ CM w Krakowie. Materiał i metody: Analizie poddano 360 obrazów dermoskopowych zmian melanocytowych występujących na podeszwach stóp 257 pacjentów rasy kaukaskiej, 179 (69,6%) kobiet i 78 (30,4%) mężczyzn. Zbadano rodzaje wzorców, częstość ich występowania oraz zależność typu wzorców od lokalizacji na skórze podeszew stóp. Analizę statystyczną wykonano za pomocą pakietu statystycznego IBM SPSS Statistics. Wyniki: W badanej populacji najczęściej występującym wzorcem dermoskopowym zmian melanocytowych był wzorzec typu kratka 120 (33,3%), kolejnym wzorzec włókienkowy 109 (30%) zmian oraz równoległy 80 (22,2%) zmian. 131 (36,4%) zmian melanocytowych zlokalizowanych było w okolicy łuku, 126 (35%) w okolicy niosącej ciężar, 103 (28,6%) w innych okolicach podeszew stóp. Wzorzec włókienkowy występował najczęściej w okolicy niosącej ciężar 94 (86,2%), wzorzec typu kratka w okolicy łuku 81 (67,5%), wzorzec równoległy w okolicach innych 51 (63,7%) przypadków. Wśród analizowanych obrazów dermoskopowych wystąpiły 2 wzorce nieswoiste i 1 wzorzec równoległy pogrubiały. Wykryto 1 przypadek czerniaka akralnego, zlokalizowanego w okolicy łuku podeszwy stopy. Background: Dermoscopy is a non-invasive diagnostic technique that allows visualization melanocytic lesions in even up to 100x magnification. Pattern, structure, distribution and density of melanin pigmentation allows to perform differential diagnosis between benign melanocytic nevi and malignant melanoma. Unique anatomical structure of acral volar skin determine the dermoscopic patterns of acral melanocytic lesions Objective: The aim of the study was to analyse retrospectively dermoscopic patterns observed on the soles of the feet of the patients who were diagnosed at the Department of Dermatology Jagiellonian University, Krakow. Materials and Methods: Using retrospective data 360 dermoscopic images of acral melanocytic lesions present on the soles of 257 Caucasian patients were analysed, 179 (69.6%) women and 78 (30.4%) men. The types of patterns, the frequency of their occurrence and distribution of patterns on the skin soles of the feet have been analysed. Statistical analysis was performed using IBM SPSS Statistics. Results: The most common pattern was the lattice-like pattern, which was seen in 120 (33.3%) images of melanocytic nevi. The fibrillar pattern was detected in 109 (30%) images and the parallel furrow pattern was identified in 80 (22.2%) images. 131 (36.4%) melanocytic lesions were located in arch area of the soles, while 126 (35%) in areas directly pressed by body weight and 103 (28.6%) in other areas. The fibrillar pattern was mostly observed in melanocytic lesions located in areas directly pressed by body weight 94 (86.2%), while the lattice-like pattern in arch area 81 (67.5%) and the parallel furrow pattern in other areas of the soles of the feet 51 (63.7%). Two of the melanocytic lesions showed nonspecific pattern and one parallel ridge pattern. One acral malignant lesion localized in arch area of the sole was detected. Conclusion: Dermoscopic patterns seen in melanocytic nevi in European 911

2 Wnioski: Wzorce dermoskopowe akralnych zmian melanocytowych w populacji europejskiej wykazują duże podobieństwo do populacji japońskiej. W badanej populacji najczęściej występującymi wzorcami są wzorce typu kratka, włókienkowy i równoległy, co jest odmienne od ustaleń innych badaczy. Analiza wykazała także silną zależność pomiędzy wzorcem a lokalizacją zmiany melanocytowej na podeszwie stopy, wzorzec typu kratka najczęściej był obserwowany w okolicy łuku, włókienkowy w okolicy niosącej ciężar, równoległy w okolicach innych. Przeważająca większość analizowanych akralnych zmian melanocytowych wykazywała cechy zmian łagodnych. Spośród 360 zmian, 3 zmiany posiadały wzorce przemawiające za możliwym charakterem złośliwym tych zmian. population are similar to those seen in Japanese population. In analysed population the most common pattern was lattice like pattern, followed by fibrillar and parallel furrow pattern, which differs from results of other studies. Analysis showed differences in distribution of melanocytic nevi between anatomical sites of the soles. The lattice-like pattern was mosly observed in arch area, the fibrillar pattern in areas directly pressed by body weight, the parallel furrow pattern in other areas. Vast majority of dermoscopic images showed patterns describing benign melanocytic lesions. Three of 360 melanocytic lesions had dermoscopic signs of malignancy. Wprowadzenie Dermoskopia (mikroskopia epiluminescyjna) jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną, która dzięki możliwości oglądania w x powiększeniu zmian skórnych pozwala na ocenę wzorców, struktury oraz dystrybucji i natężenia barwnika w zmianach skórnych na różnej głębokości. Głównym celem dermoskopii jest diagnostyka różnicowa zmian barwnikowych wymagających wycięcia od zmian łagodnych wymagających okresowej kontroli [2]. Budowa anatomiczna skóry w okolicach akralnych determinuje unikalny wygląd obrazów dermoskopowych zmian melanocytowych w tej okolicy [9]. Specyficzne wzorce dermoskopowe występujące w obrębie akralnych zmian melanocytowych jako pierwsi przeanalizowali i opisali Saida i współpracownicy. Badaniami objęli populację Azjatycką. Wykazali, że 10% Japończyków ma znamię melanocytowe na stopie, a około 50% przypadków czerniaka lokalizuje się na akralnych częściach ciała, prawie 30% na podeszwie stopy [4,5]. W białej populacji czerniak okolic akralnych ciała jest rzadki i stanowi 3,6-7% wszystkich czerniaków [1,3,7]. W trakcie badania fizykalnego u lekarza dermatologa lub lekarza rodzinnego często okolice akralne, zwłaszcza stopy, są pomijane. Saida i wsp. wykazali, że 31% pacjentów nie wiedziało o istnieniu znamienia melanocytowego na stopie do dnia badania [5]. Cel pracy Analiza retrospektywna 360 wzorców dermoskopowych występujących na podeszwach stóp 257 pacjentów badanych w Gabinecie Zaburzeń Barwnikowych Kliniki Dermatologii Szpitala Uniwersyteckiego UJ CM w Krakowie. Materiał i metody Badaniu poddano wszystkie obrazy dermoskopowe akralnych zmian melanocytowych zarchiwizowane w Klinice Dermatologii UJ CM w latach Od wszystkich badanych pacjentów uzyskano dane demograficzne obejmujące: wiek, płeć, liczbę i lokalizację zmian. Wszyscy pacjenci byli rasy kaukaskiej, pochodzenia polskiego. W badaniu analizowano zmiany zlokalizowane na podeszwach stóp. Zmiany zlokalizowane na dłoniach, grzbietach stóp oraz w okolicy paznokci zostały wyłączone z badania. Badanie dermoskopowe wykonano za pomocą wideodermatoskopu DERMASCO- PE 3.0. Zmiany melanocytowe przebadano pod powiększeniem 30-50x. Kliniczne i dermoskopowe obrazy zostały zapisane i zarchiwizowane przy użyciu wystandaryzowanych kolorów i światła (kontrast 1:00, nasycenie 127). Zapisane w formacie BMP, bez kompresji. Uzyskane dane poddano analizie statystycznej. Analizowane zmienne przedstawiono za pomocą statystyk opisowych oraz tabel krzyżowych. Zastosowano test chi-kwadrat. Wartość p<0,05 uznano za istotną statystycznie. Obliczenia wykonano za pomoc pakietu statystycznego IBM SPSS Statistics. Wzorce i struktury dermoskopowe zostały przeanalizowane zgodnie z kryteriami klasyfikacji wyznaczonymi przez Saida i wsp., Malvehy i Puig oraz Altamura i wsp. Wyniki Analizie poddano 360 obrazów dermoskopowych zmian melanocytowych występujących na podeszwach stóp u 257 pacjentów rasy kaukaskiej. Badaną grupę stanowiło 179 (69,6%) kobiet oraz 78 (30,4%) mężczyzn. Dla obydwu płci mediana wieku była zbliżona i wynosiła Tabela I Częstość występowania wzorców dermoskopowych. Prevalence of observed dermoscopic patterns. 35 lat dla kobiet i 36,5 lat dla mężczyzn. Średnia wieku dla kobiet wynosiła 38 lat, dla mężczyzn 39 lat. Najmłodszy pacjent miał 12 lat, najstarszy 87 lat. Wykryto 1 przypadek czerniaka akralnego, zlokalizowanego w okolicy łuku. Zmianę usunięto, w badaniu histo-patologicznym: Acral Lentiginous Melanoma, Clark IV, Breslow 3 mm, indeks mitotyczny 0,4. W analizie wzorce zaobserwowane w 360 obrazach dermoskopowych podzielono na sześć grup: wzorzec równoległy, typu kratka, włókienkowy, inne, nieswoisty, równoległy pogrubiały. Najczęściej występującym wzorcem dermoskopowym był wzorzec typu kratka (33,3%) zmian. Wzorzec włókienkowy występował w 109 (30,0%) zmianach, wzorzec równoległy w 80 (22,2%) zmianach, inne wzorce to 40 (13,3%) zmian. 2 wzorce nieswoiste i 1 równoległy pogrubiały. Dodatkowo wśród innych wzorców zaobserwowano 18 (5%) homogennych, 11 (3,1%) nietypowych, 9 (2,5%) siateczkowatych, 6 (1,7%) homogennych połączonych z globularnym i 4 (1,1%) globularne (Ryc. 1-4) (Tab. I). W przeprowadzonej analizie podeszwę stopy podzielono na 3 obszary: okolicę niosącą ciężar, łuku i inne. 131 (36,4%) zmian zlokalizowanych było w okolicy łuku, 126 (35%) w okolicy niosącej ciężar, 103 (28,6%) w innych okolicach (Ryc. 5) (Tab. II). WZORZEC CZĘSTOŚĆ PROCENT równoległy 80 22,2% typu kratka ,3% włókienkowy ,3% inne 48 13,3% homogenny 18 5,0% siateczkowaty 9 2,5% globularny 4 1,1% homogenny z globularnym 6 1,7% nietypowy 11 3,1% nieswoisty 2 0,6% równoległy pogrubiały 1 0,3% OGÓŁEM % 912 M. Wawrzynkiewicz i wsp.

3 Rycina 1 Wzorzec równoległy. Parallel furrow pattern. Rycina 2 Wzorzec typu kratka. Lattice like pattern. Rycina 3 Wzorzec włókienkowy. Fibrillar pattern. Zauważono istotną statystycznie zależność pomiędzy obecnością określonego wzorca zmiany, a jej lokalizacją na podeszwie stopy (p<0,001). Wzorzec włókienkowy najczęściej występował w okolicy niosącej ciężar - 94 (86,2%) przypadków, wzorzec typu kratka w okolicy łuku - 81 (67,5%) przypadków, wzorzec równoległy w innych okolicach stopy - 51 (63,7%) przypadków. Spośród 48 przypadków określanych jako inne wzorce (wzorzec homogenny, siateczkowaty, globularny, homogenny z globularnym, nietypowy) 26 przypadków (54,2%) zlokalizowanych było w okolicach pozostałych, 17 przypadków (35,4%) w okolicy łuku, 5 przypadków (10,4%) w okolicy niosącej ciężar stopy. W kolejnym etapie próbowano określić czy istnieją różnice dotyczące poszczególnych wzorców dermoskopowych zależnie od płci. Wzorzec włókienkowy występował częściej u mężczyzn 34,3%, niż u kobiet Rycina 4 Czerniak wywodzący się ze złośliwej plamy soczewicowatej, Clark IV, Breslow 3 mm, indeks mitotyczny 0,4. Acral Lentiginous Melanoma, Clark level IV, Breslow depth 3 mm, mitotic index 0,4. Rycina 5 Podział podeszwy stopy na okolicę niosącą ciężar kolor żółty, okolicę łuku fioletowy, inne okolice - pozostałe. The sole of the feet is divided in area directly pressed by body weight yellow colour, arch area purple colour, other areas other. 913

4 Tabela II Wzorzec dermoskopowy a lokalizacja zmiany na podeszwie stopy. Dermoscopic pattern and location of the lesions on the sole of the feet. WZORZEC 28,9%, podobnie wzorzec typu kratka mężczyźni 40,7%, kobiety 30,5%. Natomiast wzorzec równoległy częściej występował u kobiet (24,9%), niż u mężczyzn (16,7%), podobnie jak wzorce inne u kobiet 15,7%, u mężczyzn 8,3%. Dane nie były istotne statystycznie (p=0,040). Również różnice dotyczące lokalizacji zmian na podeszwie stóp, w zależności od płci nie były istotne statystycznie (p=0,550). Większość, 190 (73,9%) pacjentów miała pojedyncze zmiany, 44 (17,1%) miało dwie zmiany, 15 (5,8%) pacjentów trzy zmiany, 6 (2,3%) pacjentów miało 4 zmiany, 1 (0,4%) pacjent miał 6 zmian, 1 pacjent miał 7 zmian. U 49 (27,4%) kobiet i 18 (23,1%) mężczyzn stwierdzono na podeszwach stóp więcej niż jedną zmianę. Nie wykazano istotnej statystycznie różnicy pomiędzy liczbą zmian a płcią badanych (p=0,471). U osób po 40 rż zmiany częściej lokalizowały się w okolicy niosącej ciężar oraz w większości przypadków stwierdzono typ włókienkowy obrazu dermoskopowego. Nie wykazano istotnej statystycznie różnicy pomiędzy typem wzorca a wiekiem ( p=0,233), ani pomiędzy lokalizacją zmian a wiekiem (p=0,414). Omówienie W 2005 roku Miyazaki, Saida i współpracownicy opublikowali wyniki retrospektywnej analizy 298 zmian melanocytowych na podeszwach stóp u 278 pacjentów populacji Japońskiej. Na potrzeby prowadzonego badania dokonali podziału podeszwy stopy na 3 okolice celem zbadania zależności zachodzącej między typem zmiany, a jej lokalizacją na podeszwie stopy. Pierwszą z wyróżnionych okolic była okolica niosąca ciężar charakteryzująca się równoległym układem anatomicznych struktur skóry oraz narażeniem na nacisk ciężaru ciała. Kolejna, nazwana okolicą łuku, odznacza się zanikaniem typowego równoległego układu anatomicznych struktur skóry. Pozostałe okolice - okolice inne - charakteryzują się równoległym układem anatomicznych struktur ale obszar ten jest wolny od nacisku ciężaru ciała. Wyniki badań Japończyków były następujące: 131 (43,9%) badanych zmian barwnikowych miało wzorzec włókienkowy, 103 (34,5%) równoległy, 64 (21,5%) wzorzec typu kratka. W okolicy niosącej ciężar stwierdzono 131 zmian barwnikowych, w okolicach innych 114, a w okolicy łuku 53. Przeprowadzona analiza wykazała, że wzorzec włókienkowy występował najczęściej w okolicy niosącej ciężar, wzorzec typu kratka w okolicy łuku, a równoległy w innych okolicach [9]. LOKALIZACJA NIOSĄCA CIĘŻAR ŁUK INNE OGÓŁEM równoległy 9 (11,2%) 20 (25%) 51 (63,7%) 80 (22,4%) typu kratka 18 (15%) 81 (67,5%) 21 (17,5%) 120 (33,6%) włókienkowy 94 (86,2%) 11 (10,1%) 4 (3,7%) 109 (30,5%) inne 5 (10,4%) 17 (35,4%) 26 (54,2%) 48 (13,5%) OGÓŁEM 126 (35,3%) 129 (36,1%) 102 (28,6%) 357 (100%) Saida i wsp. wykazali korelację między obecnością wzorca zmian a łagodnym lub złośliwym charakterem zmiany. Wzorzec równoległy pogrubiały bardzo rzadko (1,1%) występuje w zmianach łagodnych, natomiast w zmianach złośliwych występuje on aż w 86%. Do wzorców łagodnych zaliczyli wzorzec równoległy (ang. parallel-furrow pattern), który może występować pod postacią pojedynczej linii, podwójnej linii, pojedynczej kropkowanej linii, podwójnej kropkowanej linii oraz z tłem siateczkowatym, wzorzec typu kratka (ang. lattice-like pattern) i wzorzec włókienkowy (ang. fibrillar pattern). Natomiast do wzorców złośliwych: wzorzec równoległy pogrubiały (ang. parallel-ridge pattern), wzorzec typu rozlanej pigmentacji (ang. diffuse pigmentation) [10,11,13]. Autorzy wykazali, że stosując nieinwazyjną metodę jaką jest dermoskopia można wykrywać zmiany złośliwe. Czerniak charakteryzuje się obecnością określonego wzorca dermoskopowego; specyficzność 66%, czułość 86% dla wzorca pogrubiałego równoległego w rozpoznawaniu czerniaka w tym czerniaka in situ [12]. Malvehy i Puig zbadali 210 akralnych zmian melanocytowych u 56 pacjentów z zespołem znamion atypowych (ang. atypical mole syndrome) z czego 165 zmian umiejscowionych było na podeszwach stóp. Na podstawie analizowanych obrazów zdefiniowali trzy nowe wzorce łagodne: globularny, homogenny i siateczkowaty (ang. reticular). Analizowany przez nich materiał zawierał: 82 zmiany o wzorcu równoległym, 17 zmian o wzorcu kratka, 13 zmian o wzorcu włókienkowym, 27 zmian nietypowych, 12 zmian o wzorcu homogennym, 9 o wzorcu globularnym i 5 o wzorcu siateczkowym. Żadna z przebadanych zmian nie miała charakteru złośliwego. Wzorzec nietypowy został przez badaczy opisany jako ten, którego z powodu braku wyraźnego wzorca nie można zakwalifikować do żadnego z opisywanych wzorców oraz nie wykazujący cech złośliwości [8]. Badania Altamura i wsp. prowadzone były na populacji włoskiej. Analizie poddano 733 zmiany melanocytowe zlokalizowane w okolicy akralnej występujące u 641 pacjentów. 510 zmian badanych przez Altamura i wsp. występowało na podeszwach stóp. Najczęściej występującymi wzorcami na podeszwach stóp były kolejno: wzorzec równoległy 210 (41,2%), kratka 61 (12%), włókienkowy 75 (14,7%), nietypowy 70 (13,7%), homogenny 55 (10,8%), siateczkowaty 10 (2%), przejściowy (ang. transition) 3 (0,6%), globularny 26 (5,0). W badaniu wykryto 10 przypadków czerniaków akralnych występujących na stopach [1]. Kokgil i wsp., którzy badaniami objęli populację turecką, opisali 419 akralnych zmian melanocytowych, z czego 101 występowało na podeszwach stóp, a 317 na dłoniach. 55 (54,5%) zmian wykazywało wzorzec równoległy, 12 (11,9%) siateczkowaty, 11 (10,9%) włókienkowy, 10 (9,9%) globularny, 7 (6,9%) homogenny, 5 (5%) nietypowy, 1 (1%) typu kratka [6]. W badaniach prowadzonych przez Altamura, Kokgil oraz Malvehy i Puig najczęściej występującym wzorcem był wzorzec równoległy, odpowiednio 41,2%, 54,5%, 49,7%. W naszej analizie wzorzec równoległy stanowił 22,2% przypadków, natomiast najczęściej występującym wzorcem był wzorzec typu kratka 33,3%. W badaniach Altamura, Kokgil oraz Malvehy i Puig wzorzec ten stanowił odpowiednio 12%, 1%, 10,3%. W analizie przeprowadzonej przez Saida i wsp. najczęściej występującym wzorcem był wzorzec włókienkowy 43,9%, który w naszym badaniu stanowił 30,3% przypadków. Badając lokalizację zmian ustaliliśmy, że zmiany najczęściej zlokalizowane były kolejno w okolicy łuku, niosącej ciężar i innych. Wykazaliśmy, że wzorzec włókienkowy najczęściej występował w okolicy niosącej ciężar - 86,2% przypadków, wzorzec typu kratka w okolicy łuku - 67,5% przypadków, wzorzec równoległy w okolicach innych - 63,7% przypadków. Jest to zgodne z obserwacjami Saida i wsp. Opisaliśmy 18 wzorców homogennych spośród których 12 występowało w okolicach stopy określanych jako inne, 5 w okolicy łuku i 1 w okolicy niosącej ciężar oraz dodatkowo zdecydowaliśmy się osobno scharakteryzować wzorzec homogenny wyraźnie współwystępujący z globularnym 6 (1,7%) przypadków, gdzie 4 zmiany występowały w okolicy łuku, a 2 w innych okolicach. Podsumowanie Przeważająca większość analizowanych akralnych zmian melanocytowych wykazywała cechy zmian łagodnych. Spośród 360 zmian, 3 zmiany posiadały wzorce dermoskopowe przemawiające za możliwym charakterem złośliwym tych zmian. Były to 2 wzorce nieswoiste i 1 wzorzec równoległy pogrubiały. Pacjenci zostali pouczeni o konieczności usunięcia chirurgicznego zmian. Tylko jedna osoba usunęła zmianę, w badaniu histo-patologicznym - Acral Lentiginous Melanoma, Clark IV, Breslow 3 mm, indeks mitotyczny 0,4 Wyniki naszych badań wskazują, że podobne wzorce występują zarówno w populacji japońskiej jak i europejskiej. W naszym badaniu kolejno najczęściej występowały wzorce typu kratka, włókienkowy i równoległy co jest odmienne od ustaleń innych badaczy. W badaniach Altamura i wsp., Kokgil i wsp. oraz Malvehy i Puig najczęściej występował wzorzec równoległy będący w dużej przewadze do innych wzorców. Różnice w danych mogą wynikać z zależności etnicznych, regionalnych oraz z doświadczenia dermatologów i ich indywidualnych interpretacji obrazu wzorców. Wzorzec typu kratka połączony z równoległym 914 M. Wawrzynkiewicz i wsp.

5 przez innych badaczy mógł być traktowany jako wzorce równoległe, natomiast w naszej analizie stwierdzając obecność poprzecznego układu barwnika pośród równoległego wzorca kwalifikowaliśmy obraz jako wzorzec typu kratka. Natomiast w analizie Saida i wsp. przeważał wzorzec włókienkowy, przy znacząco często występującym wzorcu równoległym i typu kratki. Nasza analiza nie wykazała dużych różnic ilościowych pomiędzy głównymi typami wzorców (równoległy, typu kratka, włókienkowy) co jest zbieżne z obserwacjami przeprowadzonymi przez Saida i wsp., a wykazuje znaczącą odmienność w stosunku do wyników badań na populacji europejskiej gdzie stwierdzono dominację wzorca równoległego przy bardzo niskiej częstości występowania innych wzorców. Nasza analiza wykazała także zależności pomiędzy występowaniem wzorca a lokalizacją zmiany melanocytowej na podeszwie stopy, wzorzec typu kratka najczęściej był obserwowany w okolicy łuku, włókienkowy w okolicy niosącej ciężar, równoległy w okolicach innych. Ponadto wyniki naszej analizy wskazują, że wzorce określane jako inne ( nietypowy, homogenny, siateczkowaty, globularny, homogenny z globularnym) występowały najrzadziej w okolicy niosącej ciężar, natomiast najczęściej w okolicach innych podeszwy stopy. Dermoskopia jest obecnie najszybszą i najskuteczniejszą nieinwazyjną metodą diagnostyczną służącą różnicowaniu zmian melanocytowych łagodnych od złośliwych. Dla usprawnienia tej metody znamienne jest określenie charakterystycznych wzorców zmian okolic akralnych, które mogą wskazywać na łagodny lub złośliwy charakter zmian melanocytowych. Badanie dermoskopowe z analizą wzorców pozwala zmniejszyć liczbę niepotrzebnych zabiegów chirurgicznych wycięcia zmiany, wpływając korzystnie na komfort pacjenta i na koszt diagnostyki. Dzięki dermoskopowej analizie wzorca w obrębie zmian melanocytowych można rozpoznać tzw. cienkiego czerniaka nawet in situ, co jest trudne na podstawie wyłącznie obrazu klinicznego. Jedynie wczesne wykrycie i usunięcie czerniaka złośliwego daje szanse na lepsze rokowanie i dłuższe przeżycie pacjenta. Szybsza diagnostyka jest szczególnie istotna w przypadku pacjentów ze zmianami melanocytowymi na podeszwach stóp bowiem najczęściej pacjenci nie wiedzą o tym, że posiadają zmiany barwnikowe w tych okolicach. Jednak aby metoda szybkiej diagnostyki zmian w okolicach akralnych mogła osiągnąć wysoką skuteczność istotne jest aby lekarze wielu specjalności zwracali uwagę na ten region ciała. Piśmiennictwo: 1. Altamura D., Altobelli E., Micantonio T. et al.: Dermoscopic patterns of acral melanocytic nevi and melanomas in a white population in central Italy. Arch. Dermatol. 2006, 142, Argenziano G., Soyer H.P.: Dermoscopy of pigmented skin lesions - a valuable tool for early diagnosis of melanoma. Lancet Oncol. 2001, 2, Czerwińska M., Alekseenko A., Rup E. i inni: Retrospective data analysis of the history of patients treated for malignant melanoma at the Department of Dermatology, Jagiellonian University between 1991 and Post. Dermatol. Alergol. 2011, 28, Ishihara K., Saida T., Otsuka F., Yamazaki N.: Statistical profiles of malignant melanoma and other skin cancers in Japan: 2007 update. Int. J Clin. Oncol. 2008, 13, Kogushi-Nishi H., Kawasaki J., Kageshita T. et al.: The prevalence of melanocytic nevi on the soles in the Japanese population. J. Am. Acad. Dermatol. 2009, 60, Kokgil T.D., Ekmekci T.R., Yasar S.: Videodermoscopic pattern analysis of acral melanocytic nevi. J. Dermatol. 2012, 39, Kuchelmeister C., Schaumburg-Lever G., Garbe C.: Acral cutaneous melanoma in caucasians clinical features, histopathology and prognosis in 112 patients. Br. J. Dermatol. 2000, 143, Malvehy J., Puig S.: Dermoscopic patterns of benign volar melanocytic lesions in patients with atypical mole syndrome. Arch. Dermatol. 2004, 140, Miyazaki A., Saida T., Koga H. et al.: Anatomical and histopathological correlates of the dermoscopic patterns seen in melanocytic nevi on the sole: a retrospective study. J. Am. Acad. Dermatol. 2005, 53, Oguchi S., Saida T., Koganehira Y. et al.: Characteristic epiluminescent microscopic features of early malignant melanoma on glabrous skin: a videomicroscopic analysis. Arch. Dermatol. 1998, 134, Saida T., Oguchi S., Ishihara Y.: In vivo observation of magnified features of pigmented lesions on volar skin using videomicroscope: usefulness of epiluminescence technique in clinical diagnosis. Arch. Dermatol. 1995, 131, Saida T., Oguchi S., Miyazaki A.: Dermoscopy for acral pigmented skin lesions. Clin. Dermatol. 2002, 20, Saida T., Oguchi S., Miyazaki A.: Dermoscopy: a revolutionary diagnostic approach to the pigmented skin lesions (in Japanese). J. Visual. Dermatol. 2002, 1,