Piotr Chaciński. Znaczenie i wpływ ćwiczeń funkcjonalnych w przygotowaniu motorycznym młodych piłkarzy nożnych

Transkrypt

1 Wyższa Szkoła Edukacja w Sporcie Instytut Sportu i Rekreacji w Warszawie Kierunek Wychowanie Fizyczne Specjalność: trenersko menadżerska Piotr Chaciński 61 Znaczenie i wpływ ćwiczeń funkcjonalnych w przygotowaniu motorycznym młodych piłkarzy nożnych Projekt licencjacki wykonany pod kierunkiem: mgr Michał Ficoń Warszawa 016

2 OŚWIADCZENIE AUTORA PRACY Oświadczam, że przedłożona praca dyplomowa została napisana przeze mnie samodzielnie i nie znajdują się w niej treści, które zostały uzyskane z naruszeniem obowiązujących praw autorskich innych osób. Potwierdzam także identyczność wszystkich przedstawionych egzemplarzy pracy z załączonym zapisem elektronicznym na płycie CD. Wyrażam zgodę na udostępnienie mojej pracy w Czytelni Biblioteki WSEWS, a także na jej wypożyczenie, bez prawa kopiowania pracy lub jej fragmentów. Jednocześnie stwierdzam, że praca ta nie była podstawą uzyskania tytułu w innej szkole przeze mnie lub inną osobę.... OŚWIADCZENIE PROMOTORA PRACY Oświadczam, że ta praca została napisana pod moim kierunkiem. Według mojej wiedzy spełnia ona warunki stawiane pracom dyplomowym koniecznym do przedstawienia, w procedurze nadania tytułu lice ncjata....

3 Spis Treści 1 Literatura przedmiotu Piłka nożna Urazy i kontuzje w piłce nożnej Functional Movement Screen Przygotowanie motoryczne sportowców.. 14 Cele pracy i pytania badawcze Cel pracy. 15. Pytania badawcze Materiały i metody badawcze Materiał badany Metody badawcze Wyniki Dyskusja i wnioski... 4

4 1 Literatura przedmiotu 1.1 Piłka nożna Cel gry w piłkę nożną jest taki sam, jak w każdej innej dyscyplinie zespołowej: zdobyć więcej punktów niż przeciwnik. W wersji dla dorosłych mecz podzielony jest na dwie połowy po 45 minut każda, a czas odmierza włączony zegar. (w rozgrywkach sekcji młodzieżowych każda połówka trwa krócej). Przepisy nie zezwalają na zatrzymywanie zegara. Chociaż zegar odmierza czas bez przerwy, piłka nie pozostaje w grze przez pełne 90 minut. Czas efektywnej gry z piłką wynosi od 65 do 70 minut. Wszystkie te sekundy, kiedy piłka nie jest w grze są sumowane, ponieważ gra się z przerwami, zawodnicy nie biegają po murawie bez ustanku. Z powodu zróżnicowania aktywności ruchowej z meczu na mecz, a także różnych stylów gry poszczególnych zawodników, trzeba było przeprowadzić wiele obserwacji tych samych graczy, aby dane na ten temat mogły być uznane za reprezentatywne. (Donald T. Kirkendall, Anatomia w piłce nożnej, 01) Analizy wzorców zachowań ruchowych piłkarzy duńskich I i II ligi były w ostatnich latach, wykonywane wielokrotnie. Przy użyciu kamery wideo rejestrowano zachowania każdego piłkarza w ciągu całego meczu, a następne analizowano je uwzględniając dziesięć podstawowych form (wzorców) aktywności ruchowej. Wyróżniono: 1 stanie, marsz (4 km/h), trucht (8 km/h), 4 wolny bieg (1 km/h), 5 bieg z umiarkowaną prędkością (16 km/h), 6 bieg z wysoką prędkością (1 km/h), 7 sprint (0 km/h), 8 bieg tyłem (1 km/h), 9 główkowanie, 10 odbieranie piłki. Średnią prędkością (podaną w nawiasach) dla każdej formy ruchowej określono na podstawie pomiarów prędkości ruchów zapisanych na taśmie wideo, a także w oparciu o wyniki testów, podczas których piłkarze 4

5 symulowali wykonanie różnych form ruchowych, na określonym dystansie, na boisku piłkarskim. Formy ruchowe oznaczone cyframi 5, 6 i 7 będą traktowane, jako bieg z wysoką prędkością (intensywnością). Rycina 1 ukazuje aktywność ruchową pierwszoligowego piłkarza grającego w linii pomocy. Na podstawie 70 podobnych analiz pozostałych graczy ustalono, że średni dystans pokonywany podczas meczu wynosi 10,8 km. Ryc. 1 Aktywność ruchowa piłkarza grającego w linii pomocy Jens Bangsbo, Sprawność fizyczna piłkarza, Naukowe podstawy treningu, 1999 Profil aktywności meczowej piłkarzy duńskich ilustruje rycina. Widać z niej, że 17% czasu gry spędzili oni w pozycji stojącej, a 40% pochłonęło im przemieszczenie się marszem. Bieg w wolnym tempie stanowił 5%, a w wysokim tempie 8% czasu gry. 5

6 Ryc. Profil aktywności meczowej piłkarzy Jens Bangsbo, Sprawność fizyczna piłkarza, Naukowe podstawy treningu, 1999 Sprinty stanowiły około 0,6% czyli około 0 sekund. Względnie niewielki procent czasu biegu z wysoką prędkością przypadający na gracza, nie oddaje jednak ogólnej intensywności gry meczowej. W pewnych okresach bowiem, niektórzy piłkarze wykonują biegi z bardzo intensywne, podczas gdy inni stoją lub chodzą. Podczas meczu wysokiej klasy piłkarz dokonuje około 1100 razy zmiany formy aktywności, od stania, poprzez bieg w umiarkowanym tempie, do marszu. Długość dystansu, jaki piłkarz pokonuje w trakcie meczu zależy od kilku czynników gry przeciwnika, wagi meczu, motywacji oraz taktyki gry zespołu. (Jens Bangsbo, Sprawność fizyczna piłkarza, Naukowe podstawy treningu, 1999) 6

7 1. Urazy i kontuzje w piłce nożnej Kontuzje i urazy są elementem każdej dyscypliny sportu. Najpowszechniejszą formą urazu w piłce nożnej są stłuczenia (siniaki), w następstwie kopnięcia, upadku lub zderzenia. Najbardziej narażone na kontuzje są kończyny dolne, w szczególności między kolanem a kostką. Większość tego rodzaju urazów nóg nie powoduje wykluczenia gracza z kolejnego treningu czy gry na boisku. Cztery piłkarskie kontuzje wymuszające dłuższe pauzowanie, to skręcenie stawu skokowego, skręcenie stawu kolanowego, naciągnięcie mięśni tylnej strony uda oraz nadwyrężenie pachwiny. W najwyższych ligach najpospolitsze jest naciągnięcie mięśni tylnej strony uda. W niższych klasach rozgrywek najczęstsze jest skręcenie stawu skokowego. Piłka nożna, zarówno pod względem popularności, jak i masowego uprawiania, zajmuje niepodzielnie pierwsze miejsce pośród wszystkich dyscyplin sportowych. Uprawiają ją, na różnych poziomach zaawansowania, miliony ludzi na całym świecie. Fenomen społecznej popularności tej dyscypliny wiąże się także z tym, że piłkę nożną uważa się za względnie bezpieczny sport. Jednakże, ze względu na masowe jej uprawianie, liczba urazów związanych z piłką nożną szacowana jest na około 50-60% wszystkich urazów sportowych. (Żalaga J. (1989 ):Trening piłki nożnej Wydawnictwo Sport i Turystyka) Sugeruje się także, że urazy piłkarskie stanowią nawet % wszystkich urazów sportowych wymagających hospitalizacji. (Przybylski W. (1998): Piłka nożna cz. II - Trening wydawnictwo AWF) Najnowsze dane statystyczne wskazują na rosnącą liczbę urazów i wypadków wśród zawodników uprawiających piłkę nożną. Zdecydowanie częściej zawodnicy ulegają kontuzjom podczas meczu (65,68%) niż w czasie treningu (4,1%). Do najczęstszych uszkodzeń zalicza się urazy 7

8 kończyn dolnych (97%), w tym: stłuczenia (56,70%), urazy mięśni i więzadeł (17%), zerwanie mięśni i więzadeł (1,40%) oraz złamania (1%). Przymusowa przerwa w aktywności treningowej przyczynia się do osłabienia sprawności zawodnika, dlatego jednym z usprawniania jest jak najszybsze przywrócenie aktywności. głównych celów [Bartosz Żołnowski, Lidia Wrona-Żołnowska, Magdalena Gębska, Alina Wojciechowska, Ewelina Żyżniewska-Banaszak, Urazowość młodzieży uprawiającej piłkę nożną w wieku Lat] Urazy mięśni lub ścięgien 10% Rany 14% Stłuczenia 47% Otarcia naskórka 9% Wyk. 1 Statystyka najczęstszych urazów w grupie młodzików Urazy mięśni i ścięgien 0% Skręcenia stawów z naciągnięciem więzadeł % Przeciążenia 18% Zwichnięcia stawów 1% Stłuczenia 10% Złamania kości podudzia 5% Wyk. Statystyka najczęstszych urazów w piłce nożnej seniorów 8

9 Czynniki ryzyka urazu sportowego możemy podzielić na zewnętrzne, czyli takie, na które wpływu nie mamy i wewnętrzne, na które mamy wpływ. Z czynników zewnętrznych możemy wymienić: - niebezpieczne boisko - warunki atmosferyczne - ontogeneza - specyfika gry (kontaktowość, dynamika) Z czynników wewnętrznych wymienić można: - brak edukacji trenerskiej - niewłaściwa ocena medyczno-sportowa - błędy treningowe - brak, wadliwy, niewłaściwy, niedopasowany sprzęt ochronny - udział w sporcie w stanie po-urazie lub w zmęczeniu - obniżony poziom wytrenowania u dzieci - grupowanie dzieci wg wieku, a nie wielkości - złe odżywianie - niewłaściwa technika - brak nadzoru - stres psychiczny - niesportowe zachowanie się w czasie zawodów w ramach błędnie pojmowanego współzawodnictwa, - umyślne i często brutalne działanie dla unieszkodliwienia przeciwnika i tym samym zmniejszenia szans jego zwycięstwa, Nieraz ciężkość urazów sportowych w piłce nożnej powoduje, że mogą one mieć dalsze, życiowe konsekwencje. Po zbadaniu 180 zawodników w Szwecji stwierdzono, że aż 9% zawodników gra z niestabilnym stawem skokowym. [Fizjoterapeuta mgr Jakub Łabudzki, Kilka faktów o urazach w piłce nożnej] 9

10 1. Functional Movement Screen Functional Movement Screen (FMS) jest kompleksowym i funkcjonalnym testem screeningowym wykorzystywanym w sporcie oraz rehabilitacji sportowej do oceny stanu funkcjonalnego badanych. Składa się z serii 7 funkcjonalnych testów ruchowych pozwalających na ocenę jakości podstawowych wzorców ruchowych, rozpoznaniu istniejących deficytów i asymetrii funkcjonalnych, na określenie ryzyka urazu. Prawidłowe wykonanie poszczególnych testów jest zadaniem kompleksowym oraz wymaga stabilności w aparacie ruchu, odpowiedniej siły mięśniowej, ruchomości w stawach, propriocepcji oraz koordynacji i równowagi. Twórcą FMS jest amerykański fizjoterapeuta, specjalista w zakresie treningu funkcjonalnego i wszechstronnego przygotowania motorycznego sportowców Gray Cook. Trening funkcjonalny i kompleksowa ocena w sporcie powinny być ukierunkowane na optymalizację przygotowania motorycznego, poprawę wyniku sportowego oraz minimalizację ryzyka urazu. Jednym z testów stosowanych w praktyce, celem kompleksowej oceny funkcjonalnych możliwości ruchowych jest FMS. Polega na wykonaniu testów ruchowych mających na celu ocenę jakości podstawowych wzorców ruchowych. Wzorce ruchowe, są to takie ruchy, których wykonanie pozwala na jednoczesną ocenę funkcjonalnej ruchomości i stabilności, koordynacji nerwowo-mięśniowej całego układu ruchu. Odpowiedni stopień sprawności jest niezbędny do ich wykonania. FMS opiera się na założeniu, że kompleksowa ocena czynności układu ruchu i kontroli motorycznej nie powinna mieć wyizolowanego charakteru, wymaga zastosowania testów ruchowych oceniających funkcjonalne wzorce ruchowe leżące u podstawy motoryczności człowieka. 10

11 FMS nie jest narzędziem diagnostycznym, ale typowym testem skriningowym wykorzystywanym do oceny stanu funkcjonalnego populacji. Test został stworzony jako praktyczne narzędzie do oceny funkcjonalnej i ryzyka urazów w sporcie, znajduje również zastosowanie w innych grupach zawodowych jak żołnierze czy strażacy może być również stosowany na potrzeby aktywności rekreacyjnej i zdrowotnej. Podstawowym zadaniem jest ocena funkcjonalna zawodnika czynnego w sporcie i rehabilitacji sportowej na etapie powrotu do treningu. Umożliwia zwrócenie uwagi na deficyty ruchowe w zakresie funkcjonalnej ruchomości i stabilności, koordynacji i kontroli nerwowomięśniowej, stworzenia profilu badanej osoby ze szczególnym uwzględnieniem słabych stron. FMS jest punktem wyjścia do opracowania oraz wdrożenia programu ćwiczeń korekcyjnych, mających za zadanie usunąć powstały deficyt ruchowy i ryzyko urazu oraz zwiększyć możliwości funkcjonalne badanych osób. (M. Ficoń, Ocena funkcjonalnych możliwości ruchowych zawodników CrossFit za pomocą testu The Functional Movement Screen, 015) FMS to seria 7 prostych testów ruchowych z jasnym i przejrzystym systemem oceny. Ocena funkcjonalna z wykorzystaniem testu FMS nie jest czasochłonna i nie wymaga drogiego i skomplikowanego sprzętu. 11

12 Rys. 1 Functional Movement Screen oceny 7 testów ruchowych 1

13 FMS 7 testów które pomogą ocenić: - ruchomość stawów - koordynację mięśniowo-nerwową - stabilność lokalną i globalną (funkcjonalną) - słabe ogniwa łańcucha kinematycznego - jakość wykonywania prawidłowych wzorców ruchowych Każdy z 7 testów jest oceniany oddzielnie w skali od pkt. do 0pkt. (4 możliwe wyniki). Wszystkie testy posiadają szczegółowe kryteria oceny jakościowej wykonywanego ruchu, które należy spełnić aby uzyskać dany wynik. Ocena poszczególnych testów wymaga dokładnej obserwacji sposobu wykonania ruchu w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej (z boku i przodu). W razie wątpliwości zawsze przyznajemy niższy wynik. W testach asymetrycznych,,4,5 i 7 oceniających osobno prawą i lewą stronę, w przypadku wystąpienia asymetrii wyników, należy zawsze do oceny końcowej uwzględnić niższy uzyskany wynik słabszej ze stron. FMS kryteria ogólne oceny testów: pkt. Wykonanie prawidłowe wzorca ruchowego. Badany wykonuje prawidłowy ruch bez widocznych kompensacji, zgodnie ze szczegółowymi kryteriami oceny dla danego testu. pkt. Wykonanie wzorca ruchowego z elementami kompensacji. Badany wykonuje ruch z widocznymi kompensacjami. 1 pkt. Niezdolność do wykonania ruchu z elementami kompensacji. Badany nie wykonuje prawidłowo ruchu nawet z elementami kompensacji. 0 pkt. Wystąpienie dolegliwości bólowych. Badany odczuwa jakikolwiek ból podczas wykonywania wzorca ruchowego. Zalecana konsultacja medyczna lub Fizjoterapeutyczna. 1

14 1.4 Przygotowanie motoryczne Baza motoryczna to stan optymalnego rozwoju wszystkich zdolności motorycznych, niezbędnych dla każdej dyscypliny sportu. Optymalny rozwój oznacza taki poziom rozwoju zdolności motorycznych, który maksymalnie wpływa na osiągnięcie wysokiej skuteczności działania, techniczno-taktycznej w danej dyscyplinie. Nie oznacza to zawsze dążenia do najwyższego rozwoju danej cechy, ale do prawidłowości i zależności pomiędzy współdziałaniem wszystkich cecho motorycznych. Osiągnięcie odpowiedniej bazy motorycznej umożliwia rywalizację na najwyższym poziomie, wydłuża czas kariery sportowej i wpływa znacząco na obniżenie ryzyka kontuzji wśród zawodników. Trening funkcjonalny możemy nazywać każdy rodzaj aktywności fizycznej przyczyniający się bezpośrednio do uzyskania oraz poprawy szeroko rozumianej sprawności i kondycji fizycznej. Sprawność fizyczna to właściwość człowieka, na którą składa się określony poziom zdolności motorycznych i umiejętności ruchowych, warunkujących wykonanie konkretnego wysiłku fizycznego mniej lub bardziej efektywnie. Definicję sprawności fizycznej można inaczej rozumieć jako zdolność do efektywnego wykonania pracy mięśniowej. Sprawność fizyczna to wyraz wysokiego stanu narządów i funkcji ustroju, wyrażająca się w efektywnym rozwiązywaniu wszechstronnych zadań ruchowych, a uwarunkowana stopniem ukształtowanych cech motorycznych. Na sprawność fizyczną składają się dwie zasadnicze zdolności, pierwsze kondycyjne, oparte głównie na procesach energetycznych, drugie koordynacyjne, zdeterminowane przede wszystkim procesami informacyjnymi. (M. Ficoń, Live Sport Fitness, Autorski projekt nowoczesnej koncepcji treningu sportowego) 14

15 Cel pracy i pytania badawcze.1 Cele pracy Celem mojego projektu było stworzenie programu treningowego, którego głównym zadaniem jest zabezpieczenie stawu skokowego i kolanowego przed kontuzją poprzez wzmocnienie mięśni głębokich kończyn dolnych i mięśni brzucha. Wzmocnienie tych mięśni przełożyć miało się również na poprawienie stabilizacji i równowagi całego ciała nie tylko podczas rozgrywek sportowych ale także w życiu codziennym. Ćwiczenia zostały dobrane dla dwóch grup. Każda grupa miała liczyć 10 osób. Liczba uczestników musiała być parzysta, ponieważ prawie wszystkie ćwiczenia były wykonywane w parach i wymagały udziału współćwiczącego. Ćwiczenia były robione w systemie treningu obwodowego, czas pracy wynosił 60s, czas czynnej przerwy 15s. Każdy obwód składał się z 8 ćwiczeń. Cały trening składał się z obwodów, odbywał się bezpośrednio przed treningiem piłkarskim razy w tygodniu. Do momentu gdy warunki atmosferyczne były dobre ćwiczenia były wykonywane bez obuwia na bocznym sektorze boiska z naturalną nawierzchnią. W momencie pogorszenia się warunków zawodnicy mieli założone buty na płaskiej podeszwie zamiast obuwia piłkarskiego (korków). 15

16 . Pytania badawcze Zadano następujące pytania badawcze, celem weryfikacji skuteczności podjętych działań: 1. Czy wyniki testu z końca cyklu treningowego będą lepsze od wyników z testu przed projektem?. Czy autorski system ćwiczeń funkcjonalnych zastosowany w okresie przygotowania ukierunkowanego młodych piłkarzy przyniesie oczekiwane rezultaty?. Jak ćwiczenia funkcjonalne wpłynęły na jakość poruszania się po boisku i czy można było zaobserwować progres efektywności w grze młodych piłkarzy? Fot. 1. Fragment treningu, Warszawa 015 [zbiory własne] 16

17 .1 Materiał badany Grupę stanowiło 0 zawodników Uczniowskiego Klubu Sportowego Talent Targówek. Każda grupa składająca się z 10 zawodników została wybrana losowo z rocznika 00 i 00. Większa część zawodników, która została wybrana do projektu brała udział w spotkaniach ligowych jako podstawowi gracze swoich drużyn w rozgrywkach. Nie było podziału ze względu na pozycje, udział wzięli napastnicy, pomocnicy, obrońcy oraz bramkarze. W trakcie przerwy między rozgrywkami zawodnicy wyjeżdżali na obozy przygotowawcze, jeden w lato, drugi w zimie. Każdy z obozów przygotowawczych trwał 7 dni. Poza treningami piłkarskimi na obozach przygotowanie do kolejnej rundy rozgrywek piłkarskich odbywało się również na basenie lub na siłowni. Treningi na siłowni odbywają się jednak nie tylko na obozach ale także jako uzupełnienie treningu piłkarskiego. Fot.. Zawodnicy Talentu Targówek rocznik 00, Warszawa 015 [zbiory własne] 17

18 Fot.. Zawodnicy Talentu Targówek rocznik 00, Warszawa 015 [zbiory własne] 18

19 . Metody badawcze W swoim projekcie do testów sprawdzających progres w teście wybrałem test nr Hurdle Step (HS) przeniesienie nogi nad płotkiem. Służy do oceny stabilizacji bocznej miednicy, tułowia i bioder. Rys. 1. Wzorzec ruchowy przejścia nad płotkiem Pozycja wyjściowa: Stopy ustawione równolegle, dotykają siebie, palce stóp dotykają podstawy (deski), drążek na ramionach, płotek ustawiony na wysokości guzowatości kości piszczelowej. Komenda: Podnieś stopę na wysokość kolana i postaw piętę za płotkiem, wróć do pozycji wyjściowej. Ocena pkt. biodra, kolana i stopy w osi w płaszczyźnie strzałkowej, brak lub minimalny ruch w odcinku lędźwiowym, drążek i płotek w linii. Ocena pkt. zaburzenia osiowości, duży widoczny ruch w odcinku lędźwiowym, drążek i płotek nie są równolegle. Ocena 1 pkt. kontakt stopy z płotkiem, utrata równowagi. 19

20 Ocena 0 pkt. Wystąpienie dolegliwości bólowych. Możliwe przyczyny dysfunkcji: Ograniczona stabilność, koordynacja nerwowo-mięśniowa po stronie nogi podporowej. Ograniczona mobilność po stronie kończyny przenoszonej. Brak koordynacji i stabilności mięśni obręczy biodrowej. Fot. 4. Test FMS, Warszawa [zbiory własne] 0

21 4 Wyniki Podczas ostatniego spotkania z zawodnikami, które odbyło się 6 tygodni po rozpoczęciu projektu został przeprowadzony ostatni test sprawdzający progres. Poniżej przedstawiono tabele z wynikami dla poszczególnych roczników. Pod testem 1 przedstawiono wyniki z pierwszego testu, który został przeprowadzony przed rozpoczęciem projektu. Pod Testem znajdują się wyniki kontrolne testu, który odbył się tygodnie po rozpoczęciu projektu. Pod ostatnim testem są wyniki końcowe. Na samym dole ukazane są średnie wartości testów, osobno dla prawej i lewej nogi, oraz osobno na wynik ogólny. 1

22 ,1875,75,475 średnia,15,5,15,65,75,65 średnia,15,5 10 Kacper Romańczuk 9 Dawid Jusiński 6 Eryk Chaber 5 Marcel Kubis 4 Marcin Jadczak Adam Bujnicki Piotr Buda 1 Kacper Skwarski lp. Imię Naziwsko prawa noga lewa noga prawa noga lewa noga prawa noga lewa noga Rocznik 00 Test 1 Test Test Wynik testu nr 1 Wynik testu nr Tab. 1 Wyniki testu dla rocznika 00

23 ,15,,5 średnia,1,1,1,,5,, 10 Wiktor Podolski Damian Jaczewski 8 Daniel Stawropolew 7 Mateusz Kacprzak 6 Marcel Kluczny 5 Kuba Kiliński 4 Mateusz Kłos Albert Szymański Ramil Mustafaev 1 Paweł Basiuk lp. Imię Naziwsko prawa noga lewa noga prawa noga lewa noga prawa noga lewa noga Wynik testu nr 1 Wynik testu nr Rocznik 00 Test 1 Test Test Tab. Wyniki testu dla rocznika 00

24 6 Dyskusja i wnioski Po sześciotygodniowym programie treningowym nastąpiła poprawa wyników we wzorcu ruchowym testu FMS - przejście nad płotkiem (HS). W roczniku 00 średni wynik poprawił się o 0,1, a w roczniku 00 o 0,. Subiektywne opinie zawodników wskazują na poprawę stabilizacji całego ciała w czasie rozgrywek, polepszając ich wyniki sportowe. Nawet mała poprawa zmniejsza ryzyko kontuzji, w szczególności u młodych zawodników co oznacza dla nich dłuższą karierę sportową. Zawodnicy poczuli poprawę w swojej grze, głównie dzięki poprawionej stabilizacji całego ciała, efektywność ich gry wzrosła. Niżsi zawodnicy o mniejszej masie ciała stwierdzili, iż po programie treningowym ich szanse na wygrany pojedynek są większe. Szczególną uwagę należy poświecić urazowości młodych piłkarzy < 4 roku życia, ponieważ każdy uraz występujący podczas okresu wzrostu może zaburzać prawidłowy rozwój organizmu. Piłka nożna jest najpopularniejszym sportem drużynowym, codziennie tysiące osób uprawia ten sport, profesjonalnie lub amatorsko. Ze względu na tę jej masowość liczba urazów w tej dyscyplinie szacowana jest na około 50-60% wszystkich "urazów sportowych". 80 %wszystkich tych urazów stanowią urazy kończyn dolnych. Nieraz ciężkie urazy sportowe w piłce nożnej powodują, że mogą one mieć dalsze, życiowe konsekwencje. 4

25 BIBLIOGRAFIA 1. Bangsbo J., Sprawność fizyczna piłkarza, AWF Warszawa 1999, str Burda J., Urazy i kontuzje w młodzieżowej piłce nożnej. Charakterystyka, pierwsza pomoc, diagnostyka i leczenie, 01. Ficoń M., Ocena funkcjonalnych możliwości ruchowych zawodników CrossFit za pomocą testu The Functional Movement Screen, EWS 015, str. 4-9, Kirkendall D. T., Anatomia w piłce nożnej, Muza SA, Warszawa Łabudzik J., Kilka faktów o urazach w piłce nożnej, 6. Przybylski W. Piłka nożna cz. II - Trening wydawnictwo AWF Gdańsk, str Żalaga J., Trening piłki nożnej Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, str Żołnowski B., Wrona-Żołnowska L., Gębska M., Wojciechowska A., Żyżniewska-Banaszak E., Urazowość młodzieży uprawiającej piłkę nożną w wieku Lat ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 01, str. 59, 1,

26 SPIS FOTOGRAFII, RYSUNKÓW, TABELI, WYKRESÓW I RYCIN 1. Fot. 1. Fragment treningu, Warszawa 015 [zbiory własne]. Fot.. Zawodnicy Talentu Targówek rocznik 00, Warszawa 015 [zbiory własne]. Fot.. Zawodnicy Talentu Targówek rocznik 00, Warszawa 015 [zbiory własne] 4. Fot. 4. Test FMS, Warszawa [zbiory własne] 5. Ryc. 1. Aktywność ruchowa piłkarza grającego w linii pomocy Jens Bangsbo, Sprawność fizyczna piłkarza, Naukowe podstawy treningu, Ryc. Profil aktywności meczowej piłkarzy Jens Bangsbo, Sprawność fizyczna piłkarza, Naukowe podstawy treningu, Rys. 1. Wzorzec ruchowy przejścia nad płotkiem 8. Rys.. Functional Movement Screen oceny 7 testów ruchowych 9. Tab. 1 Wyniki testu dla rocznika Tab. Wyniki testu dla rocznika Wyk. 1 Statystyka najczęstszych urazów w grupie młodzików 1. Wyk.. Statystyka najczęstszych urazów w piłce nożnej seniorów 6