EUROPEJSKIE FUNDUSZE. strukturalne i inwestycyjne. Ta wersja książki NIE ZAWIERA tekstu Rozporządzenia

Transkrypt

1 EUROPEJSKIE FUNDUSZE strukturalne i inwestycyjne Ta wersja książki NIE ZAWIERA tekstu Rozporządzenia

2 Wydawnictwo PLACET zaprasza Państwa do zapoznania się z naszą ofertą. PLACET słowo niegdyś używane w naszym języku a zapożyczone z łaciny oznaczało: przyzwolenie, zgodę, a też,,podobać się. To właśnie przyjęliśmy za filozofię działania: w zgodzie, dla wygody i zadowolenia, przy pełnym zaufaniu autorów, czytelników i rynku. Od początku zajmujemy się też ściśle określoną tematyką, a mianowicie wydajemy tylko dzieła z dziedziny szeroko pojętego zarządzania przedsiębiorstwami, finansów i ekonomii. Zdajemy sobie sprawę, że jest to literatura trudna więc dokładamy starań redakcyjnych aby była zrozumiała dla każdego wykształconego czytelnika. Nie wydajemy książek z cyklu Jak wzbogacić się w jeden dzień, ale prace prezentujące rzetelną i nowoczesną wiedzę, które mogą być zarówno podręcznikami dla studiującej młodzieży, jak i podręcznikami-poradnikami służącymi dokształcaniu (samokształceniu) kadr kierowniczych przedsiębiorstw dostosowujących swoje struktury i metody zarządzania do stale przekształcającej się gospodarki rynkowej. Od początku istnienia komercyjnej sieci Internet w Polsce mamy swoją witrynę Tam można śledzić nowości i zamierzenia wydawnicze, a także skorzystać z Bazy wiedzy Leksykonu Biznesu. Zapraszamy do lektury

3 Agnieszka Filipek Ta wersja książki NIE ZAWIERA tekstu Rozporządzenia EUROPEJSKIE FUNDUSZE strukturalne i inwestycyjne Perspektywa finansowa Komentarz do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006

4 Projekt okładki: Aleksandra Olszewska Redakcja: Leszek Plak Copyright by Agnieszka Filipek 2015 Wydanie ebook Wszelkie prawa zastrzeżone. Publikacja ani jej części nie mogą być w żadnej formie i za pomocą jakichkolwiek środków technicznych reprodukowane bez zgody właściciela copyright. Wydawca: Wydawnictwo PLACET Warszawa, ul. Mickiewicza 18a/1 Tel. (22) KSIĘGARNIA INTERNETOWA: redakcja@placet.pl ISBN Warszawa 2015 Skład i łamanie: PLACET druk: wersja ebook

5 5 PRZEDMOWA Niniejsza publikacja przygotowana została w formie komentarza do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006. Dotyczy okresu programowania i opisano w niej: źródła finansowania polityki spójności, przesłanki i cele polityki spójności, proces projektowania wydatkowanych środków w wymiarze strategicznym, zasady przygotowywania i zatwierdzania programów operacyjnych, aspekty finansowe procesu wdrażania funduszy strukturalnych w państwach członkowskich, ogólne zasady zarządzania, monitorowania, kontroli i ewaluacji. Publikacja przedstawia podstawowe pojęcia, opisuje istotne składowe dość skomplikowanego procesu, jakim jest przygotowanie, wdrażanie, a następnie zamykanie programów/projektów europejskich. Umożliwia poznanie zagadnień istotnych na wszystkich szczeblach zarządzania funduszami UE, jak również dla beneficjentów różnych sektorów. Prezentuje poszczególne etapy procesów programowania, wdrażania i zarządzania funduszami Unii Europejskiej: rozpoczynając od charakterystyki źródeł finansowania, przez przedstawienie celów polityki spójności, zasad zarządzania, monitorowania, sprawozdawczości oraz oceny i kontroli, a wszystko w aspekcie uproszczeń regulacji prawnych. Czytelnik ma więc okazję spojrzenia na zagadnienia w szerszym kontekście, analizując również zmiany jakie pojawiły się w polityce spójności w obecnej perspektywie finansowej w odniesieniu do poprzedniej. Ten punkt widzenia na proces wdrażania funduszy strukturalnych, podobny w swojej formule do zaprezentowanego w poprzedniej publikacji dotyczącej funduszy unijnych , pozwala uświadomić sobie, iż to wszystko co dzieje się na poziomie konkretnego projektu, realizowanego przez konkretnego benefi-

6 6 cjenta jest elementem skomplikowanego systemu interwencji polityki spójności realizowanej przez Unię Europejską. Analogicznie do poprzedniej publikacji obecne opracowanie nie jest podręcznikiem określającym krok po kroku jak wypełniać wnioski o dotację. Jest natomiast próbą zidentyfikowania kompleksowego procesu wdrażania funduszy Unii Europejskiej, skonstruowanego na potrzeby obecnej perspektywy finansowej Regulacje, którym poświęcono komentarz dedykowane są kwestiom wdrażania funduszy Unii Europejskiej, począwszy od fazy programowania, przez fazę zarządzania i kontroli, a kończąc na fazie monitorowania i ewaluacji oraz informacji i komunikacji. Komentowane regulacje zawierają szereg rozwiązań mających ułatwić realizację projektów unijnych w nowej perspektywie finansowej. Z uwagi na ich specyficzny charakter, celem niniejszego opracowania jest wyjaśnienie intencji, które stały za wprowadzeniem przedmiotowych zapisów z punktu widzenia krajowego systemu wdrażania funduszy europejskich. Przy dużym rozproszeniu informacji dotyczących funduszy EU przedstawione tu kompaktowe ujęcie tematu jest niewątpliwym atutem publikacji. To kompaktowe (kompleksowe) a zarazem szczegółowe omówienie zasadniczego dla perspektywy finansowej aktu prawnego, który wyznacza ramy pożądanego kształtu polityki spójności po 2013 r. i mechanizmy koordynacji wsparcia w ramach funduszy objętych Wspólnymi Ramami Strategicznymi , dzięki którym możliwe będzie bardziej zintegrowane korzystanie z tych funduszy, ukierunkowane na wzmocnienie efektywności i skuteczności instrumentów strukturalnych. Niektóre uproszczenia najważniejszych elementów poszczególnych obszarów polityki spójności opierają się na wcześniejszych zmianach wprowadzonych w latach , natomiast inne są propozycjami na przyszłość. Należy zauważyć, że szereg wypracowanych rozwiązań odzwierciedla propagowane od 2007 r. przez Polskę i inne państwa członkowskie kierunki reformy polityki spójności, czyniąc ją polityką: skoncentrowaną na przedsięwzięciach przyczyniających się do wzrostu gospodarczego i zatrudnienia; zintegrowaną, tj. łączącą działania inwestycji twardych i miękkich; ukierunkowaną terytorialnie, tj. uwzględniającą odmienne uwarunkowania społeczno-gospodarcze regionów; wyposażoną w silny komponent działań lokalnych, tj. szerzej uwzględniającą rolę miast w stymulowaniu wzrostu oraz powiązań miasto wieś. Została przygotowana z uwzględnieniem listy najważniejszych zmian w pakiecie legislacyjnym polityki spójności na lata Każdy artykuł

7 7 rozporządzenia będącego przedmiotem niniejszego opracowania opatrzony jest komentarzem, a tam gdzie było to konieczne, komentarzem poszerzonym tak, aby czytelnik miał okazję zapoznać się w sposób wyczerpujący z najważniejszymi zmianami jakie zostały wprowadzone w pakiecie legislacyjnym polityki spójności na lata Najważniejsze wprowadzone zmiany w polityce spójności dotyczą w szczególności następujących zagadnień: 1. Programowanie strategiczne, 2. Koncentracja tematyczna, 3. Warunkowość ex-ante, 4. Ramy wykonania (performance framework), 5. Zarządzanie i kontrola, 6. Duże projekty, 7. Kwestie finansowe poza Wieloletnimi Ramami Finansowymi, 8. Partnerstwo Publiczno-Prywatne (PPP), 9. Europejska Współpraca Terytorialna. Publikacja jest napisana tak, aby była zrozumiała i użyteczna dla wszystkich zainteresowanych funduszami. Już sama struktura rozporządzenia określa kolejność zapoznawania się z zagadnieniami, aby uzyskać kompletny obraz opisywanych procesów. Układ poszczególnych części rozporządzenia pozwala na systematyczne studiowanie całej treści książki, jak również na swobodny wybór zagadnień, na których zależy bardziej zaawansowanemu czytelnikowi. Cały ten skomplikowany proces (przygotowywania, wdrażania (czy zamykania) perspektywy) jest w toku i podlega ciągłej aktualizacji, ze względu na zmieniające się regulacje czy procedury metodologiczne a zasady opisane w tym komentarzu, z uwagi na swój ogólny/nadrzędny charakter, pozostają niezmienne (do kolejnej nowelizacji przedmiotowego rozporządzenia). Po tę książkę mogą więc sięgnąć ci, którzy chcą poznać ścieżki w labiryncie unijnych/polskich procedur dotyczących realizowania programów/projektów unijnych. Książka ta opisuje proces absorpcji środków unijnych, który ma potencjalnie znaczące oddziaływanie na gospodarkę narodową, budżet państwa, bądź prawidłowe funkcjonowanie administracji publicznej państw członkowskich, a także istotne następstwa dla państw członkowskich. Publikacja w pierwszej kolejności adresowana jest do praktyków pracowników instytucji rządowych i samorządowych zaangażowanych w przygotowanie oraz nadzór nad procesem planowania, wdrażania, zamykania programów/projektów europejskich, ale także do beneficjentów programów UE (przedsiębiorców oraz samorządów) i studentów kierunków europeistyki czy

8 8 pozyskiwania i rozliczania środków unijnych w ramach realizowanych programów bądź projektów. Opracowanie to powinno więc stanowić źródło wiedzy przede wszystkim dla osób, które są zainteresowane zrozumieniem mechanizmów funkcjonowania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, a więc zajmujących się opracowywaniem, a następnie wdrażaniem programów/projektów aktualnej perspektywy finansowej , instytucji bezpośrednio zaangażowanych w zarządzanie i realizację programów pomocowych, udzielających wsparcia finansowego z funduszy unijnych, a także dla nowych pracowników administracji państwowej, którym po raz pierwszy zdarza się zmierzyć z zagadnieniami nowej perspektywy. Potencjalną grupę czytelników mogą stanowić również osoby zajmujące się problematyką funduszy w podmiotach korzystających z unijnego wsparcia. Dodatkową grupą czytelników mogą być studenci studiów licencjackich, magisterskich czy podyplomowych poszukujący informacji na temat pozyskiwania i rozliczania środków unijnych. Opracowanie zawiera dogłębne wyjaśnienia najistotniejszych przepisów prawa europejskiego niezbędne dla wszystkich, którzy napotykają na problemy interpretacji zasad regulujących np. system programowania instrumentów, których źródłem finansowania są m.in. fundusze unijne. Tabele zawarte w książce pozwalają na lepsze przedstawienie omawianej problematyki. Przejrzyste przygotowanie publikacji ułatwia sprawne poruszanie się w tej dość skomplikowanej materii, a równocześnie, jest próbą oswojenia wszystkich z euro biurokratyczną nowomową. Autorka

9 LISTA STOSOWANYCH SKRÓTÓW Zastosowane w niniejszym opracowaniu skróty oznaczają: EBI EFMR EFRROW EFRR EFS EFRR, EFS EFSI EPS EWT FS IA IC IP IZ IW KE KPR MIiR MŚP NUTS NUTS2 NUTS3 OFIP PKB PO RKSL Rozporządzenie RPO Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Fundusz Morski i Rybacki Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Europejski Fundusz Społeczny Fundusze strukturalne Fundusze EFSI europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne Europejska Polityka Spójności Europejska Współpraca Terytorialna Fundusz Spójności Instytucja Audytowa Instytucja Certyfikująca Instytucja Pośrednicząca Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym, regionalnym programem operacyjnym lub programem EWT Instytucja Wdrażająca Komisja Europejska Krajowy Program Reform Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Małe i Średnie Przedsiębiorstwa Nomenclature Units for Territorial Statistics (Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych) Poziom regionu (tj. województwa) określony w ramach Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS2) Poziom podregionu (tj. zgrupowania kilku powiatów) określony w ramach Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS3) Dokument, o którym mowa w art. 124 ust.3 rozporządzenia ogólnego Produkt Krajowy Brutto Program Operacyjny Rozwój kierowany przez społeczność lokalną Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. Regionalny Program Operacyjny

10 SL2014 Strategia Europa 2020 SZOOP TFUE UE WE WPR ZIT 10 Centralny System Teleinformatyczny Unijna strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Programu Operacyjnego Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Unia Europejska Wspólnota Europejska Wspólna Polityka Rolna Zintegrowane Inwestycje Terytorialne

11 SPIS TREŚCI Przedmowa... 5 Lista stosowanych skrótów... 9 Wstęp Część I. Przedmiot i definicje Artykuł 1 Przedmiot Artykuł 2 Definicje Artykuł 3 Obliczanie terminów przyjmowania lub zmiany decyzji Komisji Część II. Przepisy wspólne stosowane w odniesieniu do EFSI Tytuł I Zasady wsparcia unijnego dla EFSI Artykuł 4 Przepisy ogólne Artykuł 5 Partnerstwo i wielopoziomowe zarządzanie Artykuł 6 Przestrzeganie prawa unijnego i krajowego Artykuł 7 Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji Artykuł 8 Zrównoważony rozwój Tytuł II Podejście strategiczne Rozdział I Cele tematyczne EFSI oraz wspólne ramy strategiczne Artykuł 9 Cele tematyczne Artykuł 10 Wspólne ramy strategiczne Artykuł 11 Przedmiot Artykuł 12 Przegląd Artykuł 13 Wytyczne dla beneficjentów Rozdział II Umowa partnerstwa Artykuł 14 Przygotowanie umowy partnerstwa Artykuł 15 Treść umowy partnerstwa Artykuł 16 Przyjęcie i zmiana umowy partnerstwa Artykuł 17 Przyjęcie zmienionej umowy partnerstwa w przypadku opóźnienia wejścia w życie rozporządzeń dotyczących poszczególnych funduszy Rozdział III Koncentracja tematyczna, warunki wstępne i przegląd wyników Artykuł 18 Koncentracja tematyczna Artykuł 19 Warunki wstępne Artykuł 20 Rezerwa wykonania Artykuł 21 Przegląd wyników Artykuł 22 Zastosowanie ram wykonania Rozdział IV Działania związane z należytym zarządzaniem gospodarczym Artykuł 23 Działania łączące skuteczność EFSI z należytym zarządzaniem gospodarczym Artykuł 24 Zwiększenie płatności dla państwa członkowskiego mającego tymczasowe trudności budżetowe Artykuł 25 Zarządzanie pomocą techniczną dla państw członkowskich doświadczających tymczasowych trudności budżetowych Tytuł III Programowanie Rozdział I Przepisy ogólne dotyczące EFSI Artykuł 26 Przygotowanie programów Artykuł 27 Treść programów Artykuł 28 Przepisy szczególne dotyczące treści programów dedykowanych wspólnym instrumentom dotyczącym gwarancji nieograniczonych co do kwoty i sekurytyzacji zapewniającej ulgę w kapitale regulacyjnym, wdrażanych przez EBI Artykuł 29 Procedura przyjmowania programów Artykuł 30 Zmiana programów

12 12 Artykuł 31 Udział EBI Rozdział II Rozwój lokalny kierowany przez społeczność Artykuł 32 Rozwój lokalny kierowany przez społeczność Artykuł 33 Strategie rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność Artykuł 34 Lokalne grupy działania Artykuł 35 Wsparcie z EFSI na rzecz rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność Artykuł 36 Zintegrowane inwestycje regionalne Tytuł IV Instrumenty finansowe Artykuł 37 Instrumenty finansowe Artykuł 38 Wdrażanie instrumentów finansowych Artykuł 39 Wkład z EFRR i EFRROW do wspólnych instrumentów finansowych na rzecz MŚP dotyczących gwarancji nieograniczonych co do kwoty i sekurytyzacji, wdrażanych przez EBI Artykuł 40 Zarządzanie i kontrola w ramach instrumentów finansowych Artykuł 41 Wnioski o płatność obejmujące wydatki na instrumenty finansowe Artykuł 42 Wydatki kwalifikowalne w momencie zamknięcia Artykuł 43 Odsetki i inne korzyści generowane dzięki wsparciu z EFSI na rzecz instrumentów finansowych Artykuł 44 Ponowne wykorzystanie środków przypisanych do wsparcia z EFSI do końca okresu kwalifikowalności Artykuł 45 Wykorzystanie środków finansowych pozostałych po zakończeniu okresu kwalifikowalności Artykuł 46 Sprawozdanie z wdrażania instrumentów finansowych Tytuł V Monitorowanie i ewaluacja Rozdział I Monitorowanie Sekcja I Monitorowanie programów Artykuł 47 Komitet monitorujący Artykuł 48 Skład komitetu monitorującego Artykuł 49 Funkcje komitetu monitorującego Artykuł 50 Sprawozdanie z wdrażania Artykuł 51 Roczne spotkanie w sprawie przeglądu Sekcja II Postępy strategiczne Artykuł 52 Sprawozdanie z postępów Artykuł 53 Sprawozdawczość Komisji i debata na temat EFSI Rozdział II Ewaluacja Artykuł 54 Przepisy ogólne Artykuł 55 Ewaluacja ex ante Artykuł 56 Ewaluacja podczas okresu programowania Artykuł 57 Ewaluacja ex-post Tytuł VI Pomoc techniczna Artykuł 58 Pomoc techniczna z inicjatywy Komisji Artykuł 59 Pomoc techniczna z inicjatywy państw członkowskich Tytuł VII Wsparcie finansowe z EFSI Rozdział I Wsparcie z EFSI Artykuł 60 Określanie stóp dofinansowania Artykuł 61 Operacje generujące dochód po ukończeniu Rozdział II Szczególne przepisy dotyczące wsparcia z EFSI na rzecz partnerstw publiczno-prywatnych Artykuł 62 Partnerstwa publiczno-prywatne (PPP) Artykuł 63 Beneficjent w operacjach PPP Artykuł 64 Wsparcie dla operacji PPP

13 13 Rozdział III Kwalifikowalność wydatków i trwałość Artykuł 65 Kwalifikowalność Artykuł 66 Formy wsparcia Artykuł 67 Formy dotacji i pomocy zwrotnej Artykuł 68 Finansowanie w oparciu o stawki ryczałtowe w przypadku kosztów pośrednich i kosztów personelu w odniesieniu do dotacji i pomocy zwrotnej Artykuł 69 Szczególne zasady kwalifikowalności w przypadku dotacji i pomocy zwrotnej Artykuł 70 Kwalifikowalność operacji w zależności od lokalizacji Artykuł 71 Trwałość operacji Tytuł VIII Zarządzanie i kontrola Rozdział I Systemy zarządzania i kontroli Artykuł 72 Ogólne zasady funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli Artykuł 73 Obowiązki w ramach zarządzania dzielonego Artykuł 74 Obowiązki państw członkowskich Rozdział II Kompetencje i uprawnienia Komisji Artykuł 75 Kompetencje i uprawnienia Komisji Tytuł IX Zarządzanie finansowe, badanie i zatwierdzanie zestawień wydatków i korekty finansowe, anulowanie zobowiązań Rozdział I Zarządzanie finansowe Artykuł 76 Zobowiązania budżetowe Artykuł 77 Wspólne zasady dotyczące płatności Artykuł 78 Wspólne zasady obliczania płatności okresowych oraz płatności salda końcowego Artykuł 79 Wnioski o płatność Artykuł 80 Stosowanie euro Artykuł 81 Początkowe płatnośći zaliczkowe Artykuł 82 Rozliczenie początkowych płatności zaliczkowych Artykuł 83 Wstrzymanie biegu terminu płatności Rozdział II Badanie i zatwierdzanie zestawienia wydatków Artykuł 84 Termin badania i zatwierdzania przez Komisję zestawienia wydatków Rozdział III Korekty finansowe Artykuł 85 Korekty finansowe dokonywane przez Komisję Rozdział IV Anulowanie zobowiązań Artykuł 86 Zasady ogólne Artykuł 87 Wyjątki od anulowania zobowiązań Artykuł 88 Procedura Część III Przepisy ogólne mające zastosowanie do EFRR, EFS i funduszu spójności Tytuł I Cele i ramy finansowe Rozdział I Zadania, cele i zakres geograficzny wsparcia Artykuł 89 Zadania i cele Artykuł 90 Cel Inwestycje na rzecz celu wzrostu i zatrudnienia Rozdział II Ramy finansowe Artykuł 91 Zasoby na rzecz spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Artykuł 92 Zasoby na cel Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz cel Europejska współpraca terytorialna Artykuł 93 Brak możliwości przenoszenia środków między kategoriami regionów Artykuł 94 Brak możliwości przenoszenia środków między celami Artykuł 95 Zasada dodatkowości Tytuł II Programowanie Rozdział I Przepisy ogólne dotyczące funduszy polityki spójności Artykuł 96 Treść, przyjęcie i zmiana programów operacyjnych w ramach celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia

14 14 Artykuł 97 Przepisy szczególne dotyczące programowania wsparcia dla wspólnych instrumentów dla gwarancji nieograniczonych co do kwoty i sekurytyzacji w ramach celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia Artykuł 98 Wspólne wsparcie z funduszy polityki spójności w ramach celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia Artykuł 99 Zasięg geograficzny programów operacyjnych w ramach celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia Rozdział II. Duże projekty Artykuł 100 Przedmiot Artykuł 101 Informacje niezbędne do zatwierdzenia dużego projektu Artykuł 102 Decyzja w sprawie dużego projektu Artykuł 103 Decyzja dotycząca dużych projektów wdrażanych w kilku etapach Rozdział III Wspólny plan działania Artykuł 104 Zakres Artykuł 105 Przygotowanie wspólnych planów działania Artykuł 106 Treść wspólnych planów działania Artykuł 107 Decyzja w sprawie wspólnego planu działania Artykuł 108 Komitet sterujący oraz zmiany wspólnego planu działania Artykuł 109 Zarządzanie finansowe i kontrola wspólnego planu działania Tytuł III Monitorowanie, ewaluacja, informacja i komunikacja Rozdział I Monitorowanie i ewaluacja Artykuł 110 Funkcje komitetu monitorującego Artykuł 111 Sprawozdania z wdrażania w ramach celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia Artykuł 112 Przekazywanie danych finansowych Artykuł 113 Sprawozdanie na temat spójności Artykuł 114 Ewaluacja Rozdział II Informacja i komunikacja Artykuł 115 Informacja i komunikacja Artykuł 116 Strategia komunikacji Artykuł 117 Osoby odpowiedzialne za informację i komunikację oraz sieci łączące te osoby Tytuł IV Pomoc techniczna Artykuł 118 Pomoc techniczna z inicjatywy Komisji Artykuł 119 Pomoc techniczna państw członkowskich Tytuł V Wsparcie finansowe z funduszy Artykuł 120 Określenie stóp dofinansowania Artykuł 121 Różnicowanie stopy dofinansowania Część IV przepisy ogólne mające zastosowanie do funduszy polityki spójności i EFMR Tytuł I Zarządzanie i kontrola Rozdział I system zarządzania i kontroli Artykuł 122 Obowiązki państw członkowskich Rozdział II Instytucje zajmujące się zarządzaniem i kontrolą Artykuł 123 Wyznaczanie instytucji Artykuł 124 Procedura desygnacji instytucji zarządzającej i instytucji certyfikującej Artykuł 125 Funkcje instytucji zarządzającej Artykuł 126 Funkcje instytucji certyfikującej Artykuł 127 Funkcje instytucji audytowej Rozdział III Współpraca z instytucjami audytowymi Artykuł 128 Współpraca z instytucjami audytowymi Tytuł II Zarządzanie finansowe, sporządzanie, analiza, zatwierdzanie i zamknięcie zestawienia wydatków i korekty finansowe

15 15 Rozdział I Zarządzanie finansowe Artykuł 129 Wspólne zasady dotyczące płatności Artykuł 130 Wspólne zasady obliczania płatności okresowych oraz płatności salda końcowego Artykuł 131 Wnioski o płatność Artykuł 132 Płatności na rzecz beneficjentów Artykuł 133 Stosowanie euro Artykuł 134 Płatności zaliczkowe Artykuł 135 Terminy przedstawiania wniosków o płatność okresową oraz ich wypłacania Artykuł 136 Anulowanie zobowiązań Rozdział II Sporządzanie, analiza oraz zatwierdzanie zestawień wydatków i zamknięcie programów operacyjnych oraz zawieszenie płatności Sekcja I Sporządzanie, analiza oraz zatwierdzanie zestawień wydatków Artykuł 137 Sporządzanie zestawień wydatków Artykuł 138 Składanie informacji Artykuł 139 Analiza i zatwierdzanie zestawień wydatków Artykuł 140 Dostępność dokumentów Sekcja II Zamknięcie programów operacyjnych Artykuł 141 Złożenie dokumentów zamknięcia oraz płatność salda końcowego Sekcja III Zawieszenie płatności Artykuł 142 Zawieszenie płatności Rozdział III Korekty finansowe Sekcja I Korekty finansowe dokonywane przez państwa członkowskie Artykuł 143 Korekty finansowe dokonywane przez państwa członkowskie Sekcja II Korekty finansowe dokonywane przez komisję Artykuł 144 Kryteria dokonywania korekt finansowych Artykuł 145 Procedura Artykuł 146 Obowiązki państw członkowskich Artykuł 147 Zwrot środków Tytuł III Proporcjonalna kontrola programów operacyjnych Artykuł 148 Proporcjonalna kontrola programów operacyjnych Część V Przekazanie uprawnień, przepisy wykonawcze, przejściowe i końcowe Rozdział I Przekazanie uprawnień i przepisy wykonawcze Artykuł 149 Wykonywanie przekazanych uprawnień Artykuł 150 Procedura komitetowa Rozdział II Przepisy przejściowe i końcowe Artykuł 151 Przegląd Artykuł 152 Przepisy przejściowe Artykuł 153 Uchylenie Artykuł 154 Wejście w życie Literatura Spis tabel Spis rysunków Indeks

16 16 WSTĘP Rozporządzenie nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r., podobnie jak większość rozporządzeń wspólnotowych, składa się z preambuły stanowiącej jego wstęp i zawierającej przesłanki, którymi kierował się prawodawca przy uchwalaniu tego aktu oraz zawierającej odniesienia do poszczególnych artykułów, a także ze 154 artykułów ujętych w pięć części. W poszczególnych częściach wyodrębniono tytuły, a w większości z nich rozdziały, a także sekcje, które opisują główne elementy procesu przygotowywania, wdrażania i zarządzania programami finansowanymi w ramach polityki regionalnej realizowanej w perspektywie finansowej Część pierwsza określa przedmiot rozporządzenia i definicje, druga przepisy mające zastosowanie do wszystkich EFSI, trzecia przepisy mające zastosowanie tylko do funduszy polityki spójności (EFRR, EFS, FS), czwarta zawiera przepisy mające zastosowanie wyłącznie do funduszy polityki spójności i EFMR, natomiast piąta przepisy końcowe. Jasne określenie zależności między poszczególnymi częściami Rozporządzenia 1 oraz między Rozporządzeniem a rozporządzeniami dotyczącymi poszczególnych funduszy ma zapewnić spójność interpretacji przepisów. Ponadto przepisy szczególne, ustanowione w przepisach dotyczących poszczególnych funduszy, mogą mieć charakter uzupełniający. W przypadku, gdy w Rozporządzeniu jest wyraźnie przewidziane odstępstwo dotyczące poszczególnych funduszy przepisy szczególne, ustanowione w przepisach dotyczących poszczególnych funduszy mogą odbiegać od odpowiadających im postanowień Rozporządzenia. Zgodnie z zapisem w preambule Rozporządzenia nr 1303/2013, zawierającej odniesienia do poszczególnych artykułów, przepisy szczegółowe, dotyczące poszczególnych funduszy zostały określone odpowiednio we właściwych dla nich rozporządzeniach. 1 Zawsze jeśli będziemy używać zwrotu Rozporządzenie będzie mowa o Rozporządzeniu nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

17 STRUKTURA ROZPORZĄDZ ENIA Części, tytuły, rozdziały i sekcje Rozporządzenia nr 1303/2013 CZĘŚĆ PIERWSZA PRZEDMIOT I DEFINICJE CZĘŚĆ DRUGA PRZEPISY WSPÓLNE STOSOWANE W ODNIESIENIU DO EFSI TYTUŁ I ZASADY WSPARCIA UNIJNEGO DLA EFSI TYTUŁ II PODEJŚCIE STRATEGICZNE ROZDZIAŁ I Cele tematyczne EFSI oraz wspólne ramy strategiczne ROZDZIAŁ II Umowa partnerstwa ROZDZIAŁ III Koncentracja tematyczna, warunki wstępne i przegląd wyników ROZDZIAŁ IV Działania związane z należytym zarządzaniem gospodarczym TYTUŁ III PROGRAMOWANIE ROZDZIAŁ I Przepisy ogólne dotyczące EFSI ROZDZIAŁ II Rozwój lokalny kierowany przez społeczność TYTUŁ IV INSTRUMENTY FINANSOWE TYTUŁ V MONITOROWANIE I EWALUACJA ROZDZIAŁ I Monitorowanie Sekcja I Monitorowanie programów Sekcja II Postępy strategiczne ROZDZIAŁ II Ewaluacja TYTUŁ VI POMOC TECHNICZNA TYTUŁ VII WSPARCIE FINANSOWE Z EFSI ROZDZIAŁ I Wsparcie z EFSI ROZDZIAŁ II Szczególne przepisy dotyczące wsparcia z EFSI na rzecz partnerstw publiczno-prywatnych ROZDZIAŁ III Kwalifikowalność wydatków i trwałość TYTUŁ VIII ZARZĄDZANIE I KONTROLA ROZDZIAŁ I Systemy zarządzania i kontroli ROZDZIAŁ II Kompetencje i uprawnienia Komisji TYTUŁ IX ZARZĄDZANIE FINANSOWE, BADANIE I ZATWIERDZANIE ZESTAWIEŃ WYDAT- KÓW I KOREKTY FINANSOWE, ANULOWANIE ZOBOWIĄZAŃ ROZDZIAŁ I Zarządzanie finansowe ROZDZIAŁ II Badanie i zatwierdzanie zestawienia wydatków ROZDZIAŁ III Korekty finansowe ROZDZIAŁ IV Anulowanie zobowiązań CZĘŚĆ TRZECIA PRZEPISY OGÓLNE MAJĄCE ZASTOSOWANIE DO EFRR, EFS I FUNDUSZU SPÓJNOŚCI TYTUŁ I CELE I RAMY FINANSOWE ROZDZIAŁ I Zadania, cele i zakres geograficzny wsparcia ROZDZIAŁ II Ramy finansowe TYTUŁ II PROGRAMOWANIE ROZDZIAŁ I Przepisy ogólne dotyczące funduszy polityki spójności ROZDZIAŁ II Duże projekty ROZDZIAŁ III Wspólny plan działania TYTUŁ III MONITOROWANIE, EWALUACJA, INFORMACJA I KOMUNIKACJA ROZDZIAŁ I Monitorowanie i ewaluacja ROZDZIAŁ II Informacja i komunikacja TYTUŁ IV POMOC TECHNICZNA TYTUŁ V WSPARCIE FINANSOWE Z FUNDUSZY CZĘŚĆ CZWARTA PRZEPISY OGÓLNE MAJĄCE ZASTOSOWANIE DO FUNDUSZY POLITYKI SPÓJNOŚCI I EFMR

18 18 TYTUŁ I ZARZĄDZANIE I KONTROLA ROZDZIAŁ I Systemy zarządzania i kontroli ROZDZIAŁ II Instytucje zajmujące się zarządzaniem i kontrolą ROZDZIAŁ III Współpraca z instytucjami audytowymi TYTUŁ II ZARZĄDZANIE FINANSOWE, SPORZĄDZANIE, ANALIZA, ZATWIERDZANIE I ZA- MKNIĘCIE ZESTAWIENIA WYDATKÓW I KOREKTY FINANSOWE ROZDZIAŁ I Zarządzanie finansowe ROZDZIAŁ II Sporządzanie, analiza oraz zatwierdzanie zestawień wydatków i zamknięcie programów operacyjnych oraz zawieszenie płatności Sekcja I Sporządzanie, analiza oraz zatwierdzanie zestawień wydatków Sekcja II Zamknięcie programów operacyjnych Sekcja III Zawieszenie płatności ROZDZIAŁ III Korekty finansowe Sekcja I Korekty finansowe dokonywane przez państwa członkowskie Sekcja II Korekty finansowe dokonywane przez komisję TYTUŁ III PROPORCJONALNA KONTROLA PROGRAMÓW OPERACYJNYCH CZĘŚĆ PIĄTA PRZEKAZANIE UPRAWNIEŃ, PRZEPISY WYKONAWCZE, PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE ROZDZIAŁ I Przekazanie uprawnień i przepisy wykonawcze ROZDZIAŁ II Przepisy przejściowe i końcowe Załącznik I Wspólne ramy strategiczne Załącznik II Metoda ustalania ram wykonania Załącznik III Przepisy dotyczące określania zakresu i poziomu zawieszenia zobowiązań lub płatności o których mowa w art. 23 ust. 11 Załącznik IV Wdrażanie instrumentów finansowych: umowy o finansowaniu Załącznik V Określenie stawek zryczałtowanych dla projektów generujących dochód Załącznik VI Roczny podział środków na zobowiązania w latach Załącznik VII Metoda alokacji środków Załącznik VIII Metodyka dotycząca szczególnej alokacji dla inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, o której mowa w art. 91 Załącznik IX Metoda określania minimalnego udziału EFS Załącznik X Zasada dodatkowości Załącznik XI Warunki wstępne Załącznik XII Informacja i komunikacja na temat wsparcia z funduszy polityki spójności Załącznik XIII Kryteria desygnacji instytucji zarządzającej i instytucji certyfikującej Załącznik XIV Tabela korelacji Część pierwsza rozporządzenia określa: przedmiot, definicje oraz zasady obliczania terminów przyjmowania lub zmiany decyzji Komisji dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI). Część druga, składa się z dziewięciu tytułów, które zawierają wspólne przepisy dotyczące EFSI, tj.: zasad wsparcia unijnego dla EFSI (tytuł I), podejścia strategicznego (tytuł II), programowania (tytuł III), instrumentów finansowych (tytuł IV), monitorowania i ewaluacji (tytuł V), pomocy technicznej (tytuł VI), wsparcia finansowego z EFSI (tytuł VII), zarządzania i kontroli (tytuł VIII), zarządzania finansowego, badania i zatwierdzania zestawień i korekt finansowych, a także

19 19 anulowania zobowiązań (tytuł IX). Trzecia część określa przepisy ogólne mające zastosowanie do EFRR, EFS i Funduszu Spójności, które są rozpisane w pięciu tytułach, dotyczących: celów i ram finansowych (tytuł I), programowania (tytuł II), monitorowania, ewaluacji, informacji i komunikacji (tytuł III), pomocy technicznej (tytuł IV) oraz wsparcia finansowego (tytuł V). Czwarta część przedstawia przepisy ogólne mające zastosowanie do funduszy polityki spójności i EFMR, stanowiące treść jej trzech tytułów, w następującym zakresie: zarządzanie i kontrola (tytuł I), zarządzanie finansowe, sporządzanie analiz, zatwierdzanie i zamknięcie zastawienia wydatków i korekty finansowe (tytuł II) oraz proporcjonalnej kontroli programów operacyjnych (tytuł III). Zamykająca dokument część piąta to przepisy dotyczące przekazania uprawień, wykonawcze, przejściowe i końcowe. Dołączone do dokumentu czternaście załączników prezentują obowiązujące w nowej perspektywie finansowej: załącznik I Wspólne ramy strategiczne; załącznik II metodę ustalania ram wykonania; załącznik III przepisy dotyczące określania zakresu i poziomu zawieszenia zobowiązań lub płatności, o których mowa w art. 23 ust. 11; załącznik IV wdrażanie instrumentów finansowych: umowy o finansowaniu; załącznik V określenie stawek zryczałtowanych dla projektów generujących dochód; załącznik VI roczny podział środków na zobowiązania w latach ; załącznik VII metodę alokacji środków; załącznik VIII metodykę dotyczącą szczególnej alokacji dla inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, o której mowa w art. 91; załącznik IX metodę określania minimalnego udziału EFS; załącznik X zasadę dodatkowości; załącznik XI warunki wstępne; załącznik XII informację i komunikację na temat wsparcia z funduszy polityki spójności; załącznik XIII kryteria desygnacji Instytucji Zarządzającej i Instytucji Certyfikującej, załącznik XIV tabelę korelacji. Dla zapewnienia transparentności opracowania zostały one omówione w kolejności tytułów i rozdziałów. Rozporządzenie uchyla, z dniem 1 stycznia 2014 r., Rozporządzenie Rady (WE) 1083/2006 ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności, które zawierało przepisy określające kształt oraz zasady wdrażania polityki spójności Unii Europejskiej w latach (zwane dalej: rozporządzeniem 1083/2006).

20 CZĘŚĆ I PRZEDMIOT I DEFINICJE 20 Struktura części I W części I określono zakres stosowania Rozporządzenia (art. 1), przedstawiając równocześnie charakterystykę instrumentów finansowych, stanowiących główne źródła finansowania polityki regionalnej : 1. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), 2. Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), 3. Funduszu Spójności (FS), 4. Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), 5. Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR). Cele, jakie te instrumenty realizują: zarówno traktatowe (zawarte w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), jak również określone w przepisach szczególnych każdego z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, charakteryzują zakres przedmiotowy Rozporządzenia. W części I wyraźnie wyodrębniono również zakres przedmiotowy poszczególnych części Rozporządzenia, tj. przepisy wspólne mające zastosowanie do europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI), przepisy ogólne odnoszące się do funduszy polityki spójności, tj. funduszy strukturalnych (EFRR, EFS) i Funduszu Spójności (FS), a także przepisy wspólne mające zastosowanie w funduszach polityki spójności oraz Europejskim Funduszu Morskim i Rybackim (EFMR). Komentarz do części I zawiera analizę zmian, jakie powstały w odniesieniu do katalogu funduszy strukturalnych, w porównaniu do poprzednich perspektyw ( oraz ). Część I wskazuje również istotę rozwiązań legislacyjnych, w rozumieniu konstrukcji poszczególnych aktów prawnych dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych i ich powiązań z Rozporządzeniem. Rozporządzenie zawiera ramy dla działań podejmowanych z zastosowaniem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, tj. określa cele tematyczne, zasady i przepisy dotyczące programowania, monitorowania i ewaluacji, zarządzania i kontroli. Na-

21 21 tomiast rozporządzenia dla poszczególnych funduszy uszczegóławiają przepisy dla każdego z nich z uwzględnieniem ich specyfiki. Wskazano również definicje najważniejszych pojęć stosowanych w Rozporządzeniu (art. 2). W części I określone zostały również zasady dotyczące (art. 3): przyjęcia i zmiany umowy partnerstwa (art. 16 ust. 2 i 3), procedury przyjmowania programów (art. 29 ust. 3), zmiany programów (art. 30 ust. 2 i 3), decyzji w sprawie dużego projektu ( art. 102 ust. 2), decyzji w sprawie wspólnego planu działania ( art. 107 ust. 2), Komitetu sterującego oraz zmiany wspólnego planu działania ( art. 108 ust. 3). ARTYKUŁ 1 PRZEDMIOT Art. 1 wyczerpująco określa zakres przedmiotowy stosowania rozporządzenia 1303/2013, wskazując, że zawiera ono wspólne zasady dotyczące europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (zwanych dalej: EFSI, tab. 1 oraz rys. 1), tj.: 1. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), 2. Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), 3. Funduszu Spójności (FS), 4. Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), 5. Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR). Tabela 1. Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne (EFSI) Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne (EFSI) Fundusze polityki spójności Fundusz rozwoju obszarów wiejskich Fundusz w sektorze morskim i rybołówstwa 1 EFRR 2 EFS 3 Fundusz Spójności 4 EFRROW 5 EFMR Źródło: opracowanie własne na podstawie rozporządzenia 1303/2013 Jednocześnie ustawodawca unijny definiuje termin funduszy strukturalnych, do których zalicza Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Europejski Fundusz Społeczny, do których dodaje Fundusz Spójności i określa w ten sposób fundusze polityki spójności. Dodając do tak sformułowanej listy

22 22 funduszy polityki spójności Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejski Fundusz Morski i Rybacki ustawodawca unijny konstruuje katalog podstawowych instrumentów polityki regionalnej, określając te fundusze jako europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne. Rysunek 1. Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne (EFSI) Źródło: opracowanie własne na podstawie rozporządzenia 1303/2013 Ustawodawca wskazuje też akty prawne, które szczegółowo regulują zasady ich funkcjonowania. Rozwijając nieco pojęcie poszczególnych funduszy strukturalnych i inwestycyjnych przedstawiamy krótką charakterystykę każdego z nich, posiłkując się aktami prawnymi regulującymi szczegółowe zasady funkcjonowania tych instrumentów. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) realizuje zadania traktatowe oraz określone w przepisach szczególnych, zawartych w rozporządzeniu w sprawie EFRR 1, które mają zastosowanie do EFRR i są ukierunkowane, ze względu na jego specyfikę, na osiągnięcie następujących celów: przyczynianie się do zmniejszenia głównych zróżnicowań regionalnych w Unii (artykuł 176 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)); przyczynianie się do zmniejszania zróżnicowań w poziomach rozwoju różnych regionów oraz opóźnienia regionów najmniej uprzywilejowanych, 1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006.

23 23 wśród których szczególną uwagę należy zwrócić na regiony cierpiące na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, takie jak regiony najbardziej wysunięte na północ o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regiony wyspiarskie, transgraniczne i górskie. (art. 176 oraz art. 174 akapit drugi i trzeci TFUE); przyczynianie się do finansowania wsparcia mającego na celu zwiększenie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej przez niwelowanie głównych dysproporcji regionalnych w Unii, przez zrównoważony rozwój oraz dostosowanie strukturalne regionalnych gospodarek, w tym przekształcenie upadających regionów przemysłowych i regionów opóźnionych w rozwoju (art. 2 rozporządzenia w sprawie EFRR). Ponieważ, zgodnie z zapisem preambuły rozporządzenia w sprawie EFRR, fundusz ten powinien przyczynić się do realizacji unijnej strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu (strategia Europa 2020 ), zapewniając w ten sposób większą koncentrację wsparcia EFRR na priorytetach Unii, rozporządzenie w sprawie EFRR określa przepisy szczególne dotyczące rodzajów przedsięwzięć, które mogą uzyskać wsparcie z EFRR. Konstrukcja tych zapisów zapewnia ustanowienie w ramach każdego celu tematycznego, określonego w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013, szczególnych dla EFRR przedsięwzięć stanowiących priorytety inwestycyjne. Natomiast te priorytety inwestycyjne powinny określać szczegółowe, niewykluczające się wzajemnie cele, do osiągnięcia których ma przyczynić się EFRR. Takie priorytety inwestycyjne powinny stanowić podstawę do zdefiniowania, w ramach programów szczególnych, celów uwzględniających potrzeby i specyfikę obszaru objętego programem. Definiując przedsięwzięcia wchodzące w zakres EFRR ustawodawca jednocześnie opisał przedsięwzięcia niewchodzące w zakres EFRR, w tym inwestycje służące redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Aby nie dopuścić do nadmiernego finansowania inwestycje takie nie powinny kwalifikować się do wsparcia z EFRR, ponieważ czerpią już korzyści finansowe ze stosowania dyrektywy 2003/87/WE. Wyłączenie to nie powinno ograniczać możliwości wykorzystania EFRR do wspierania działań nieuwzględnionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE (nawet jeżeli są one realizowane przez te same podmioty gospodarcze), takich jak: inwestycje w obszarze efektywności energetycznej w lokalnych sieciach ciepłowniczych, inteligentne systemy dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii oraz środki mające na celu reduk-

24 24 cję zanieczyszczenia powietrza, nawet jeśli jednym z pośrednich skutków takich inwestycji jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych lub jeśli są one wymienione w krajowym planie, o którym mowa w dyrektywie 2003/87/WE. Tabela 2 zawiera zestawienie rodzajów przedsięwzięć, które mogą uzyskać wsparcie z EFRR, a także wykluczonych z tego wsparcia. Jak wspomniano, aby uwzględnić specyficzne potrzeby EFRR i zapewnić zgodność ze strategią Europa 2020, konieczne jest ustanowienie w ramach każdego celu tematycznego, określonego w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013, szczególnych dla EFRR przedsięwzięć stanowiących priorytety inwestycyjne. Zgodnie z art. 5 rozporządzenia w sprawie EFRR, wspiera on priorytety inwestycyjne w ramach celów tematycznych określonych w art. 9 akapit pierwszy rozporządzenia (UE) nr 1303/2013 uwzględniając potrzeby rozwojowe i potencjał wzrostu, o których mowa w art. 15 ust. 1 lit. a) ppkt (i) tego rozporządzenia oraz określone w umowie partnerstwa. Europejski Fundusz Społeczny (EFS) realizuje zadania traktatowe ukierunkowane na osiągnięcie następujących celów: zwiększenie możliwości zatrudnienia, wzmacnianie włączenia społecznego, zwalczanie ubóstwa, wspieranie kształcenia i umiejętności uczenia się przez całe życie oraz rozwijanie polityki aktywnego, kompleksowego i trwałego włączenia w ramach zadań powierzonych EFS w art. 162 TFUE; przyczynianie się do spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, zgodnie z art. 174 TFUE; uwzględnianie wymogów związanych ze wspieraniem wysokiego poziomu zatrudnienia, zapewnianiem odpowiedniej ochrony socjalnej, zwalczaniem wykluczenia społecznego, a także z wysokim poziomem kształcenia, szkolenia oraz ochrony zdrowia ludzkiego, zgodnie z art. 9 TFUE. EFS realizuje również zadania określone w rozporządzeniu w sprawie EFS, polegające na: wspieraniu dążenia do wysokiego poziomu zatrudnienia i wysokiej jakości miejsc pracy, poprawy dostępu do rynku pracy oraz mobilność geograficzną i zawodową pracowników, a także ułatwianiu im dostosowania się do zmian w przemyśle oraz w systemach produkcyjnych koniecznych dla zrównoważonego rozwoju, zachęcaniu do dostępności kształcenia i szkolenia dla wszystkich i wspieraniu przechodzenia młodych ludzi z etapu kształ-

25 Tabela 2. Zakres wsparcia z EFRR Zakres wsparcia z EFRR 1. EFRR wspiera następujące przedsięwzięcia w celu przyczynienia się do realizacji priorytetów inwestycyjnych określonych w art. 5: a) inwestycje produkcyjne, przyczyniające się do tworzenia i ochrony trwałych miejsc pracy przez bezpośrednie wspieranie inwestycji w MŚP; b) inwestycje produkcyjne, bez względu na wielkość danego przedsiębiorstwa, które przyczyniają się do realizacji priorytetów inwestycyjnych określonych w art. 5 pkt 1 i 4, a także w przypadku gdy ta inwestycja wiąże się ze współpracą między dużymi przedsiębiorstwami a MŚP w art. 5 pkt 2; c) inwestycje w infrastrukturę zapewniającą obywatelom podstawowe usługi w dziedzinie energetyki, środowiska, transportu oraz TIK; d) inwestycje w infrastrukturę społeczną, zdrowotną, badawczą, innowacyjną biznesową, i edukacyjną; e) inwestycje w rozwój potencjału endogenicznego przez inwestycje trwałe w wyposażenie i małą infrastrukturę, w tym małą infrastrukturę kulturalną i małą infrastrukturę zrównoważonej turystyki, usługi dla przedsiębiorstw, wsparcie pod-miotów zajmujących się badaniami i innowacjami oraz inwestycje w technologie i badania stosowane w przedsiębiorstwach; f) tworzenie sieci, współpracę i wymianę doświadczeń między właściwymi instytucjami regionalnych, lokalnych, miejskich i innych władz publicznych z partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz odpowiednimi podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie, o których mowa w art. 5 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013, badania, działania przygotowawcze i budowanie potencjału. 2. W ramach celu Europejska współpraca terytorialna EFRR może również wspierać wspólne wykorzystywanie obiektów i zasobów ludzkich oraz wszystkich rodzajów infrastruktury trans granicznej we wszystkich regionach. 25 Wyłączenie ze wsparcia z EFRR EFRR nie wspiera: a) likwidacji ani budowy elektrowni jądrowych; b) inwestycji na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych pochodzących z listy działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE; c) wytwarzania, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu tytoniu i wyrobów tytoniowych; d) przedsiębiorstw w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa; e) inwestycji w infrastrukturę portów lotniczych, chyba że są one związane z ochroną środowiska lub towarzyszą im inwestycje niezbędne do łagodzenia lub ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko. Źródło: opracowanie własne na podstawie art. 3 rozporządzenia w sprawie EFRR.

26 26 cenia do etapu zatrudnienia, zwalczaniu ubóstwa, wzmacnianiu włączenie społecznego, oraz wspieraniu równości płci, niedyskryminacji i równych szans, przyczyniając się tym samym do wdrażania priorytetów Unii dotyczących wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej; realizowaniu tych zadań (określonych w ust. 1 art. 2 rozporządzenia w sprawie EFRR) przez wspieranie państw członkowskich we wdrażaniu priorytetów i głównych celów unijnej strategii na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu (strategia Europa 2020 ) oraz przez umożliwianie państwom członkowskim zaradzenia szczególnym wyzwaniom, które napotykają na drodze do osiągnięciu celów strategii Europa EFS wspiera projektowanie i wdrażanie polityk i przedsięwzięć związanych z jego zadaniami, z uwzględnieniem stosownych zintegrowanych wytycznych oraz zaleceń dla poszczególnych państw, przyjętych zgodnie z art. 121 ust. 2, i art. 148 ust. 4 TFUE, oraz w stosownych przypadkach na szczeblu krajowym, krajowych programów reform oraz innych właściwych krajowych strategii i sprawozdań; przynoszeniu korzyści ludziom, w tym osobom w niekorzystnej sytuacji, np. osobom długotrwale bezrobotnym, osobom z niepełnosprawnościami, migrantom, mniejszościom etnicznym, społecznościom marginalizowanym i osobom zagrożonym ubóstwem i wykluczeniem społecznym bez względu na ich wiek. EFS udziela również wsparcia pracownikom i przedsiębiorstwom, w tym podmiotom z dziedziny ekonomii społecznej, oraz przedsiębiorcom; udziela także wsparcia na rzecz systemów i struktur w celu ułatwienia ich dostosowania do nowych wyzwań, w tym zmniejszania niedostosowania umiejętności i promowania dobrego rządzenia, postępu społecznego oraz wdrażania reform, w szczególności w dziedzinie zatrudnienia, kształcenia, szkolenia i polityk społecznych (art. 2 rozporządzenia w sprawie EFS zadania określone w rozporządzeniu). Ponieważ, zgodnie z zapisem preambuły rozporządzenia w sprawie EFS, fundusz ten powinien przyczynić się do realizacji strategii Europa 2020, zapewniając w ten sposób większą koncentrację wsparcia EFS na priorytetach Unii, rozporządzenie w sprawie EFS określa przepisy szczególne dotyczące zadań i zakresu działań EFS, wraz z powiązanymi priorytetami inwestycyjnymi odpowiadającymi celom tematycznym oraz ustanawia przepisy szczególne dotyczące typu przedsięwzięć, jakie mogą być finansowane przez EFS.