EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

Transkrypt

1 Miejsce na naklejk z kodem (Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy) KOD ZDAJCEGO MGE-W1G1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII Czas pracy 120 minut ARKUSZ II MAJ ROK 2003 Instrukcja dla zdajcego 1. Prosz sprawdzi, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron. Ewentualny brak naley zgłosi przewodniczcemu zespołu nadzorujcego egzamin. 2. Prosz uwanie czyta wszystkie polecenia. 3. Odpowiedzi naley zapisa czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu, pokazujc drog ich uzyskania. 4. Prosz pisa tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisa ołówkiem. 5. W rozwizaniach zada trzeba przedstawi tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku. 6. Podczas egzaminu mona korzysta z ołówka, linijki, gumki, lupy oraz kalkulatora. 7. Nie wolno uywa korektora. 8. Błdne zapisy trzeba wyranie przekreli. 9. Wszelkie notatki naley sporzdza tylko w brudnopisie, który nie bdzie oceniany. 10. Obok kadego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, któr mona uzyska za jego poprawne rozwizanie. 11. Do ostatniej kartki arkusza dołczona jest karta odpowiedzi, któr wypełnia egzaminator. yczymy powodzenia! Za rozwizanie wszystkich zada mona otrzyma łcznie 60 punktów. (Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy) PESEL ZDAJCEGO

2 2 pobrano z Zadanie 22. (3 pkt) 4 a) Pustyniom oznaczonym na mapie numerami 1, 2, 3, 4 przyporzdkuj ich nazwy, wybierajc je sporód niej podanych. b) Okrel czynnik, który spowodował brak opadów i powstanie pusty oznaczonych numerami 1 i 4 (okrelenia wybierz sporód niej podanych). Nazwa pustyni: Namib, Gobi, Kara-kum, Wielka Pustynia Piaszczysta, Sahara, Atacama. Czynnik: połoenie obszaru we wntrzu kontynentu w cieniu opadowym, wy dynamiczny, wy termiczny, ciepły prd morski w strefie wyów, zimny prd morski w strefie wyów. Numer na mapie 1 Nazwa pustyni Czynnik 2 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX 3 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX 4

3 Zadanie 23. (2 pkt) Podaj nazw typu wydmy przedstawionej na fotografii. Strzałk (pod fotografi) zaznacz kierunek przemieszczania si wydmy Zadanie 24. (2 pkt) Jednym z niekorzystnych procesów zachodzcych w rodowisku jest pustynnienie obszaru. Proces ten nasila si szczególnie w strefie suchych sawann. Pustynnienie zachodzi pod wpływem zmian klimatycznych, a take wskutek działalnoci człowieka. Wykorzystujc podane poniej okrelenia, utwórz model przyczynowo skutkowy zmian w rodowisku geograficznym, prowadzcych do pustynnienia spowodowanych działalnoci człowieka. Uzupełnij schemat, wpisujc odpowiednie litery umieszczone w nawiasach. Wzrost parowania z odsłonitej gleby (A) Wzrost zapotrzebowania na drewno opałowe (B) Nadmierna eksploatacja gleb, obnienie ich yznoci i odsłonicie (C) Zmiana tradycyjnego uytkowania ziemi (wykorzystanie sawann pod upraw) (D) Pustynnienie (E) Wylesienie (F) Wzrost liczby ludnoci E

4 4 pobrano z Zadanie 25. (3 pkt) a) Uzupełnij rysunki przedstawiajce układy baryczne i kierunki prdów powietrza, wpisujc w odpowiednie miejsca: Wy (W), Ni (N), półkula płn., półkula płd. Półkula... A Półkula... B b) Podaj, jaka jest przyczyna odchylenia kierunków prdów powietrznych na półkuli północnej i południowej.

5 Zadanie 26. (3 pkt) Wybierajc z podanych przykładów, uzupełnij tabel, wpisujc: liter oznaczajc właciwy typ gleby, jej charakterystyk i obszar wystpowania. Typy gleb: a) bielicoziemne, b) brunatnoziemne, c) czarnoziemne. Charakterystyka gleb: A. Cechuje j czerwona barwa całego profilu. Poziom próchniczny o małej miszoci mimo duego przyrostu masy rolinnej; wykorzystywane pod upraw np. kawy, trzciny cukrowej. B. Maj dobrze rozwinity poziom próchniczny, du yzno, powstaj na skałach zawierajcych wglan wapnia, w lecie wymagaj nawodnie; wykorzystywane do uprawy winnej latoroli, owoców cytrusowych. C. Dobrze wykształcony poziom próchniczny o duej miszoci dochodzcy do 1 m, bardzo zasobne w składniki pokarmowe, powstaj na skałach zawierajcych zwizki wapnia, głównie na podłou lessowym; wykorzystywane do uprawy np.: pszenicy, buraków cukrowych. Obszary wystpowania: a) Nizina Zachodniosyberyjska, b) Indonezja, c) Nizina Francuska. 5 L.p. Typ gleby Charakterystyka typu gleby Przykładowy obszar wystpowania 1 Prerie amerykaskie 2 W profilu wyrónia si: poziom próchniczny słabo wykształcony o jasnej barwie, poziom wymycia, rdzawy poziom wmycia; powstaj w rodowisku kwanym, na piaskach i wirach; ze wzgldu na małyzno czsto porastaj je lasy iglaste. 3 Czerwone gleby laterytowe Zadanie 27. (1 pkt) Podkrel dwa regiony (sporód wymienionych), które charakteryzuj si stosunkowo duym udziałem yznych gleb w Polsce. Pojezierze Lubuskie, Nizina Podlaska, Kujawy, Polesie Lubelskie, Wyyna Sandomierska, Wyyna Lubelska, Wyyna lska, Nizina Mazowiecka.

6 6 pobrano z Zadanie 28. (2 pkt) Na podstawie danych zawartych w tabeli scharakteryzuj i oce: a) struktur wartoci uytkowej gleb w Polsce w 1990 roku, b) zmiany tej struktury w latach Struktura gleb według klas bonitacyjnych w Polsce w latach 1980 i 1990 (w %) Klasa bonitacyna I II III IV V VI Udział klas bonitacyjnych ,4 0,4 3,1 2,9 23,7 22,3 39,3 39,8 20,9 22,7 12,6 11,9 a) b)... Zadanie 29. (2 pkt) Załczony przekrój ilustruje midzy innymi budow wulkanu. Wpisz nazwy elementów jego budowy oznaczonych na rysunku numerami 1, 2, 3,

7 Zadanie 30. (2 pkt) Podaj cztery konsekwencje zjawisk wulkanicznych i dokonaj oceny ich znaczenia dla ycia człowieka na Ziemi. Uwzgldnij zarówno pozytywne jak i negatywne skutki działalnoci wulkanicznej Zadanie 31. (2 pkt) Na blokdiagramach ukazano poszczególne etapy kształtowania si obszaru przedstawionego na przekroju geologicznym w zadaniu 29., a obok zamieszczony został opis wydarze geologicznych. Uporzdkuj przedstawione wydarzenia geologiczne w kolejnoci chronologicznej - od najstarszego do najmłodszego - wpisujc w wykropkowane miejsca numery od 1 (wydarzenia najstarsze) do 6 (wydarzenia najmłodsze). Powstanie uskoku i wynurzenie terenu, intensywna erozja prowadzca do zrównania powierzchni Powstanie wulkanu i stoka wulkanicznego Intensywna erozja na ldzie prowadzca do powstania powierzchni zrównania Ruchy obniajce i ponowne zalanie morzem. Osadzanie wapieni, piaskowców i łupków Odsadzanie w morzu i cementacja kolejnych warstw skał osadowych: wapieni, łupków ilastych i piaskowców Powstanie monokliny na skutek działania ruchów podnoszcych, wynurzenie ldu

8 8 pobrano z Zadanie 32. (3 pkt) Na załczonej mapie przedstawiono rozmieszczenie wybranych obszarów zagroenia ekologicznego w Polsce. Niektóre z nich powstały w wyniku eksploatacji i przetwarzania surowców mineralnych. Uzupełnij tabel, wpisujc: a) numer, jakim oznaczono na mapie obszar zagroenia ekologicznego powstały w wyniku eksploatacji wymienionego surowca mineralnego; b) nazw zagłbia surowcowego lub okrgu przemysłowego; c) rodzaj zmian w rodowisku spowodowanych eksploatacj tego surowca. Surowiec Wgiel brunatny Wgiel kamienny Siarka Nr na mapie Nazwa zagłbia surowcowego lub okrgu przemysłowego Rodzaj zmian w rodowisku Rudy miedzi Zadanie 33. (2 pkt) Podaj po dwa przykłady działa lub inwestycji zmierzajcych do poprawy stanu rodowiska w obszarach eksploatacji wskazanych poniej surowców mineralnych. Wgiel brunatny: Rudy miedzi:

9 Zadanie 34. (3 pkt) Piramidy wiekowe przedstawione poniej charakteryzuj społeczestwa o rónych fazach rozwoju demograficznego. Wska piramid typow dla kraju o społeczestwie młodym, podajc nazw tego kraju. Wyjanij struktur wiekow, uwzgldniajc dwie przyczyny i okrel dwie konsekwencje (demograficzne, społeczne, gospodarcze) dla danego kraju. 9 Kraj o społeczestwie młodym:... Wyjanienie struktury wiekowej:... Konsekwencje struktury wiekowej:...

10 10 pobrano z Zadanie 35. (3 pkt) Na podstawie wykresu przedstawiajcego ruch naturalny ludnoci w Polsce w latach : a) scharakteryzuj zmiany przyrostu naturalnego w tym okresie (w charakterystyce posłu si odpowiednimi wartociami obliczonymi na podstawie wykresu), b) wyjanij przyczyny jednej z opisanych przez Ciebie zmian. Charakterystyka zmian:... Wyjanienie przyczyn wybranej zmiany:......

11 Zadanie 36. (2 pkt) Na podstawie danych z tabeli opisz dwie zmiany, które dokonały si w strukturze zatrudnienia ludnoci Polski w latach i podaj ich przyczyny. Pracujcy w Polsce (w tys. osób i w %) Rok Pracujcy (w tys. osób) ,8 w tym w %: -w rolnictwie i lenictwie w przemyle w budownictwie w usługach Zmiany w strukturze zatrudnienia: Rocznik Statystyczny GUS, Przyczyny zmian: Zadanie 37. (2 pkt) Wymie trzy czynniki sprzyjajce budowie hydroelektrowni Zadanie 38. (1 pkt) Rozwój hydroenergetyki stwarza zagroenia dla rodowiska przyrodniczego. Podaj dwa przykłady tych zagroe

12 12 pobrano z Zadanie 39. (2 pkt) Wyjanij znaczenie terminów: a) rolnictwo ekstensywne... b) rolnictwo towarowe Zadanie 40. (1 pkt) Wyrónia si róne typy rolnictwa ze wzgldu na nakłady pracy i rodków oraz efekty gospodarowania. Na poniszym schemacie np. w polu 1 mona umieci przykłady gospodarki rolnej intensywnej i jednoczenie towarowej, jak np.: uprawa kwiatów w Holandii. ROLNICTWO Intensywne 1 2 Towarowe Samozaopatrzeniowe 3 4 Ekstensywne Sporód podanych poniej przykładów podkrel jeden, który naley umieci w polu 3 powyszego schematu. pasterstwo koczownicze (Burkina Faso) uprawa ryu z nawadnianiem (Nepal) uprawa zbó (Europa) uprawa zbó (Wielkie Równiny, St. Zjednoczone) hodowla trzody chlewnej (Dania) hodowla owiec (Australia)

13 Zadanie 41. (2 pkt) Na podstawie danych zawartych w tabeli sformułuj wniosek dotyczcy wydajnoci polskiego rolnictwa w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej. Posługujc si odpowiednimi danymi, podaj dwa argumenty uzasadniajce ten wniosek. Kraj Przecitna wielko gospodarstwa (ha) Plony pszenicy (q/ha) Plony ziemniaków (q/ha) Zuycie nawozów sztucznych (kg/ha) 13 Udój mleka od 1 krowy (kg/rok) Polska , Francja , Holandia , Niemcy , Wielka Brytania 70 69, , Wniosek: Uzasadnienie: Zadanie 42. (2 pkt) Przedstaw trzy problemy, które władze lokalne i rolnicy z przecitnej gminy w Polsce musz rozwiza, aby ich rolnictwo było konkurencyjne z zachodnioeuropejskim. (wykorzystaj równie informacje zawarte w tabeli w zadaniu 41.)

14 14 pobrano z Zadanie 43. (2 pkt) Na podstawie diagramów: a) przedstaw w punktach struktur działalnoci produkcyjnej w 1993 roku, b) podaj trzy rodzaje działalnoci produkcyjnej (wpisujc ich numery), których udział w porównaniu z rokiem 1990 zmienił si najbardziej oraz okrel kierunek zmian. Struktura działalnoci produkcyjnej w Polsce w latach 1990 i Udział w % (ceny biece) Rodzaje działalnoci produkcyjnej Produkcja: 1 - artykułów spoywczych, napojów i wyrobów tytoniowych, 2 - wyrobów włókienniczych, odzieowych i skórzanych, 3 - wyrobów przemysłu drzewno-papierniczego i poligraficznego, 4 -wyrobów przemysłu chemicznego, 5 - wyrobów z surowców mineralnych, 6 - metali, 7- wyrobów metalowych, maszyn i urzdze oraz sprztu transportowego, 8 - pozostałych wyrobów przemysłowych. a)...

15 b) Zadanie 44. (2 pkt) Dokonaj ogólnej oceny zmian struktury działalnoci produkcyjnej w Polsce po 1990 roku (przedstawionych na diagramie w zadaniu 43.) i podaj dwa argumenty uzasadniajce t ocen. Ocena:... Argumenty:

16 16 pobrano z Zadanie 45. (4 pkt) Drogi kołowe i autostrady w wybranych krajach europejskich w 1997 r. Kraj Powierzchnia kraju (w km 2 ) ogółem (w km) Drogi kołowe w tym autostrady (w km) Polska Niemcy Norwegia Włochy Hiszpania Wielka Brytania Na podstawie Rocznika Statystyki Midzynarodowej GUS, 2000 a) Na podstawie danych z tabeli Drogi kołowe i autostrady... podaj nazw kraju o: najwikszej gstoci dróg kołowych... najmniejszej gstoci dróg kołowych... najwikszym udziale autostrad w ogólnej długoci dróg kołowych... najmniejszym udziale autostrad w ogólnej długoci dróg kołowych... b) Wyjanij zrónicowanie gstoci sieci dróg kołowych (ze wskazaniem czynników sprzyjajcych i ograniczajcych).... c) Wyjanij zrónicowanie udziału autostrad w ogólnej długoci dróg kołowych (z uwzgldnieniem czynników warunkujcych budow autostrad)....

17 Zadanie 46. (2 pkt) Mapa przedstawia proponowany przebieg autostrad w Polsce. Dokonaj oceny projektu przebiegu autostrady A2 uwzgldniajc po dwie zalety (szanse) i bariery jego realizacji. 17 Zalety (szanse) Bariery (wady, ograniczenia)

18 18 pobrano z Zadania rozwi wykorzystujc załczon map i tekst. 26 wrzenia obchodzony jest Dzie Uchodcy. Dlaczego powinnimy przyjmowa uchodców? Oto wypowied dla Gazety Wyborczej z 27 wrzenia 1999 roku George a Chaponda, przedstawiciela Wysokiego Komisarza ds. Uchodców ONZ w Polsce. Uchodcami było wielu wybitnych ludzi, np. naukowcy jak Albert Einstein. Jeeli ludzie s zmuszeni ucieka z ojczyzny do innego kraju i chc sta si czci jego społeczestwa powinno si ich przyj. Powinni by traktowani jak kady inny obywatel. Jeszcze niedawno wielu Polaków opuszczało kraj i pozostawało za granic. Teraz wasza kolej. Sahara Zachodnia Liberia Bonia i Hercegowina Chorwacja Sierra Leone Kosowo Kongo Sudan Angola Armenia Azerbejdan Irak Erytrea Somalia Burundi Afganistan Bhutan Birma Chiny Wietnam Zadanie 47. (3 pkt) Uzupełnij tabel wpisujc nazw kraju o najwikszej liczbie uchodców na danym kontynencie. Dla kadego z wpisanych krajów podaj liczb uchodców i przyczyn wystpowania tego zjawiska. Kontynent Kraj Liczba uchodców Przyczyna uchodctwa Afryka Azja Europa

19 Zadanie 48. (2 pkt) Podaj po dwie konsekwencje (społeczne, polityczne, kulturowe lub gospodarcze) uchodctwa: a) dla kraju z którego uchodcy uciekaj, b) dla kraju udzielajcego im azylu. 19 a) b)