Emerytury. po zmianach BIBLIOTEKA

Transkrypt

1 BIBLIOTEKA Emerytury po zmianach 2014 Zasady przechodzenia na emeryturę dokumentacja, rodzaje świadczeń Ustalanie wysokości emerytury Nowe zasady wypłat świadczeń ze środków zgromadzonych w OFE Wypłata emerytur zawieszonych z powodu kontynuowania zatrudnienia Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych w 2014 r.

2 BIBLIOTEKA Emerytury po zmianach 2014 Zasady przechodzenia na emeryturę dokumentacja, rodzaje świadczeń Ustalanie wysokości emerytury Nowe zasady wypłat świadczeń ze środków zgromadzonych w OFE Wypłata emerytur zawieszonych z powodu kontynuowania zatrudnienia Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych w 2014 r.

3

4 Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/72, Autor: Marek Opolski Redaktor merytoryczny: Wojciech Łysek Redaktor prowadzący: Renata Krasowska-Kłos Projekt graficzny okładki: Kinga Pisarczyk DTP: Joanna Archacka Biuro Obsługi Klienta: Warszawa, ul. Batalionu Platerówek 3, tel , , , Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. Wydanie I/2014, luty 2014 r. ISBN

5 Spis treści Wstęp... 5 Rozdział 1. Emerytury dla osób urodzonych przed 1949 r... 7 Uprawnienia po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego... 7 Emerytura z urzędu... 9 Wcześniejsze emerytury Rozdział 2. Uprawnienia emerytalne osób urodzonych po 1948 r...13 Emerytura po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego...13 Świadczenie przyznawane z urzędu...13 Prawo do okresowej emerytury kapitałowej Emerytura częściowa Wcześniejsze emerytury...15 Rozdział 3. Wcześniejsza emerytura dla pracowników...17 Staż i wiek...17 Konieczny status pracownika...17 Ubezpieczenie przez określony czas Dodatkowe warunki dla urodzonych po 1948 r Rozdział 4. Wcześniejsza emerytura za pracę w warunkach szkodliwych...21 Praca w szczególnych warunkach...21 Sytuacja wykonujących prace z wykazu A Uprawnienia za pracę z wykazu B Uprawnienia osób wykonujących prace w szczególnym charakterze Tabela 1. Warunki uzyskania wcześniejszej emerytury przez osoby wykonujące pracę w szczególnym charakterze...25 Warunki dla urodzonych po 1948 r Rozdział 5. Wcześniejsza emerytura dla nauczycieli...29 Świadczenie z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze...29 Emerytura z Karty nauczyciela...30 Wcześniejsze emerytury dla nauczycieli urodzonych w latach Rozdział 6. Emerytura za długi staż pracy udowodniony do końca 1998 r Tabela 2. Wiek emerytalny dla osób przechodzących na emeryturę na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej Pracujący w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Wykonujący działalność twórczą lub artystyczną Warunki wymagane od kolejarzy Uprawnienia wykonujących pracę górniczą Rozdział 7. Wysokość emerytury obliczanej na starych zasadach Sposób obliczenia Podstawa wymiaru...40 Przyjęcie minimalnego wynagrodzenia Rozdział 8. Ustalanie wysokości emerytury na nowych zasadach Sposób obliczenia...44 Ustalenie kapitału początkowego Kwota składek na koncie w ZUS...46 Średnie dalsze trwanie życia...46 Rekompensata

6 4 Wysokość emerytury częściowej Wysokość okresowej emerytury kapitałowej...48 Rozdział 9. Emerytura mieszana...51 Rozdział 10. Emerytury pomostowe Świadczenie na ogólnych zasadach Emerytura na szczególnych zasadach Ustalanie stażu wymaganego do przyznania emerytury pomostowej Ustalenie wysokości emerytury pomostowej Rozdział 11. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne...59 Warunki nabycia uprawnień...59 Tabela 3. Wiek uprawniający do uzyskania nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego...60 Wysokość świadczenia Rozdział 12. Postępowanie w sprawie przyznania świadczenia Okresy składkowe i nieskładkowe Poświadczanie wysokości wynagrodzenia...64 Inne dowody i załączniki...64 Miejsce złożenia dokumentacji...65 Rozwiązanie stosunku pracy...66 Tabela 4. Wydłużanie wieku emerytalnego dla kobiet Tabela 5. Wydłużanie wieku emerytalnego dla mężczyzn Tabela 6. Warunki uzyskania wcześniejszej emerytury przez osoby wykonujące pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie B...71 Tabela 7. Warunki wymagane do przyznania emerytury pomostowej na szczególnych zasadach...74 Rozdział 13. Nowe zasady wypłat świadczeń ze środków zgromadzonych w OFE Dobrowolność przystąpienia do OFE...77 Decyzja do końca lipca Obniżenie opłat i obostrzenia dla OFE Ponad połowa środków do ZUS Możliwość przekazania pozostałych środków...80 Na 10 lat przed emeryturą Emerytura z II filaru wyłącznie z subkonta...82 Środki z subkonta a emerytura z FUS Prawo do przeliczenia emerytury dla kobiet...84 Korzystne zmiany w III filarze...85 Rozdział 14. Wypłata emerytur zawieszonych z powodu kontynuowania zatrudnienia Kontrowersyjny art. 103a Ustawa gwarancją wypłaty świadczenia...88 Emerytura plus odsetki...88 Dla wcześniejszych emerytów najpierw rozliczenie...89 Roszczenia uznane przez sąd...90 Konieczny wniosek do ZUS...90 Pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury Rozdział 15. Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych w 2014 r Ważne inflacja oraz wzrost płac W tym roku niewielka podwyżka emerytur i rent...94 Podwyżka innych świadczeń i kwot...94 Wyższa kwota do oddania przez dorabiających...95

7 Wstęp Obowiązujące przepisy przewidują różne możliwości przejścia na emeryturę. Zarówno osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., jak i urodzonym po 1948 r. świadczenie to przysługuje przede wszystkim po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, zróżnicowanego od 1 stycznia 2013 r. w zależności od daty urodzenia wnioskodawcy. Kobiety urodzone po 31 grudnia 1948 r., które na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym (OFE) i na subkoncie zgromadziły wystarczającą ilość środków, mają prawo również do okresowej emerytury kapitałowej. Wcześniej, bo po ukończeniu obniżonego wieku emerytalnego (62 lata kobieta i 65 lat mężczyzna), można przejść na emeryturę częściową w wysokości 50 proc. podstawowego świadczenia. Na razie jednak z możliwości tej mogą skorzystać wyłącznie mężczyźni, którzy osiągnęli wspomniany wiek, a nie ukończyli przewidzianego dla nich wieku powszechnego. Nadal możliwe jest uzyskanie jednej z wcześniejszych emerytur, zarówno przez osoby urodzone przed 1949 r., jak również po spełnieniu pewnych dodatkowych warunków przez urodzonych po 1948 r. Dotyczy to m.in. pracowników z długim stażem ubezpieczeniowym, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nauczycieli, kolejarzy, górników, twórców i artystów. Trzeba jednak pamiętać, że wniosek o przyznanie takiego świadczenia można zgłosić przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego. Dodatkowa możliwość nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych przewidziana jest dla zatrudnionych w szczególnych warunkach lub przy pracach o szczególnym charakterze (emerytura pomostowa), a także dla nauczycieli (nauczycielskie świadczenie kompensacyjne). W 2014 r. nie zmieniają się w istotny sposób zasady ustalania wysokości emerytur. Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., a także w latach , które do końca 2008 r. spełniły warunki wymagane do uzyskania wcześniejszej emerytury, zachowają prawo do starych zasad obliczenia. Otrzymają świadczenie zależne do zarobków uzyskanych w wybranych latach w czasie kariery zawodowej, aktualnej kwoty bazowej oraz udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych. Emerytura dla pozostałych osób wyliczana jest na nowych zasadach. Jej wysokość zależy od składek i kapitału początkowego zgromadzonych na indywidualnym koncie w ZUS. Nowym rozwiązaniem jest uwzględnianie w określonych przypadkach w podstawie obliczenia emerytury również środków zewidencjonowanych na subkoncie. To skutek wejścia w życie od 1 lutego 2014 r. nowych przepisów dotyczących wypłat emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych. Przepisy te wprowadziły wiele istotnych zmian w systemie emerytalnym, dotyczących m.in. przenoszenia środków zgromadzonych w OFE do ZUS, ustalania okresowych emerytur ka- 5

8 Emerytury po zmianach 2014 pitałowych, a także obliczania i przeliczania emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) z uwzględnieniem również środków przeniesionych do ZUS z OFE. Warto zaznaczyć, że już niedługo będzie można zgłosić wniosek o wypłatę emerytury przyznanej przed styczniem 2011 r. i zawieszonej w związku z kontynuowaniem zatrudnienia w październiku 2011 r. Możliwość ta będzie dotyczyła osób, których roszczenia nie zostały zrealizowane w postępowaniu sądowym. W 2014 r. emerytów i rencistów czeka też, podobnie jak w ubiegłym roku, waloryzacja świadczeń. Wzrosną również kwoty dodatków oraz najniższych emerytur i rent. Od 1 marca 2014 r. zmieni się kwota bazowa uwzględniana przy obliczaniu niektórych świadczeń. 6

9 Rozdział 1. Emerytury dla osób urodzonych przed 1949 r. Urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. mogą uzyskać emeryturę przede wszystkim po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego. Przepisy, które obowiązują od 2013 r., wydłużyły okres aktywności zawodowej mężczyzn urodzonych w 1948 r. Osoby ze wskazanej grupy wiekowej mogą po spełnieniu dodatkowych warunków skorzystać z wcześniejszych emerytur. Przysługują one m.in. pracownikom z długim stażem ubezpieczeniowym, zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nauczycielom. Zasady nabywania prawa do tych emerytur zostały omówione w dalszych rozdziałach tej książki. Uprawnienia po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. mogą skorzystać z emerytury przede wszystkim na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przysługuje ona po spełnieniu dwóch warunków: ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego oraz udowodnieniu przynajmniej 20-letniego (w przypadku kobiet) i 25-letniego (w przypadku mężczyzn) okresu składkowego i nieskładkowego. Powszechny wiek emerytalny wynosi 60 lat dla wszystkich kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn urodzonych przed 1 stycznia 1948 r. Dla mężczyzn urodzonych w 1948 r. powszechny wiek emerytalny, w którym mogą uzyskać prawo do omawianej emerytury, został na mocy nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS z 11 maja 2012 r. wydłużony w zależności od miesiąca urodzenia. Wynosi on: 65 lat i 1 miesiąc dla mężczyzn urodzonych od 1 stycznia do 31 marca 1948 r., 65 lat i 2 miesiące dla mężczyzn urodzonych od 1 kwietnia 1948 r. do 30 czerwca 1948 r., 65 lat i 3 miesiące dla mężczyzn urodzonych od 1 lipca 1948 r. do 30 września 1948 r., 65 lat i 4 miesiące dla mężczyzn urodzonych od 1 października 1948 r. do 31 grudnia 1948 r. Ustalając staż ubezpieczeniowy wymagany do przyznania emerytury (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), ZUS uwzględnia wszystkie udowodnione okresy składkowe oraz okresy nieskładkowe z dokładnością do jednego dnia. Okresy składkowe to, najkrócej mówiąc, okresy, w których dana osoba pracowała i opłacane były za nią składki do ZUS (np. okresy pozostawania w stosunku pracy, wykonywania umowy-zlecenia, prowadzenia działalności gospodarczej). 7