Finansowanie działalności gospodarczej

Transkrypt

1 Finansowanie działalności gospodarczej Wielu przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą nie zdaje sobie sprawy z mechanizmów powiązanych ze źródłami finansowania prowadzonej przez nich działalności. W praktyce przedsiębiorca finansuje innych i sam jest finansowany przez innych. Dzieje się tak u większości przedsiębiorców, a polega to na tym, że firma sprzedaje swoje towary z odroczonym terminem płatności i sama kupuje materiały i towary z tzw. kredytem kupieckim. Wpływ na to mają warunki konkretnego rynku, konkurencja, niepowtarzalność sprzedawanego produktu, wielkość zarządzanego kapitału itp. Na przykład duże sieci handlowe dyktują warunki cenowe i terminy płatności małym dostawcom, których na rynku jest z reguły wielu. Ale te same sieci nie są w stanie dyktować warunków dużym firmom produkującym wyroby pod własną marką, gdyż te z reguły same organizują sobie sieć sprzedaży. Z tego punktu widzenia finansowanie zewnętrzne uzależnione jest od naszej sytuacji na rynku. Jeżeli sprzedajemy produkt poszukiwany - a więc jesteśmy pożądanym dostawcą - wówczas możemy żądać od naszych odbiorców krótkich terminów płatności, płatności natychmiastowej lub wręcz przedpłat. Z drugiej strony, jeżeli możemy wymusić na naszych dostawcach długie terminy płatności, jesteśmy finansowani przez rynek (za darmo). Sytuacja przedsiębiorcy na rynku wskazuje, z jakiego finansowania należy lub można korzystać. Większość przedsiębiorców dąży do uzyskania jakiegokolwiek kredytu obrotowego, najlepiej w rachunku bieżącym, sądząc, że takie finansowanie rozwiązuje wszystkie problemy. Należy jednak pamiętać, że takie działanie jest mało efektywne i może w dłuższej perspektywie utrudnić lub wręcz uniemożliwić dalszy rozwój. Kiedy przychodzi konieczność inwestowania, okazuje się, że pierwotne obciążenie kredytowe staje się kulą u nogi - przeszkodą w dalszym rozwoju - i dopiero wtedy przedsiębiorca uświadamia sobie, że znalazł się w potrzasku. Nie zawsze kredyt bankowy jest właściwym pomysłem na finansowanie działalności gospodarczej. W każdej sytuacji gospodarczej należy analizować, jaki produkt finansowy jest wskazany. Faktoring Jeżeli przedsiębiorca ma do czynienia z odbiorcą, który narzuca długie terminy płatności, to wskazane jest skorzystanie z faktoringu. Przedsiębiorca (faktorant) sprzedaje wierzytelności swoich odbiorców towarów (dłużników faktoringowych) wyspecjalizowanej instytucji faktoringowej (faktorowi), która ponadto świadczy na jego rzecz dodatkowe usługi związane z przelewem wierzytelności. Według konwencji ottawskiej faktoring to usługa spełniająca co najmniej dwie z czterech zasad: finansowanie faktoranta w formie zaliczek lub pożyczek,

2 przejęcie ryzyka wypłacalności dłużnika, inkaso wierzytelności, prowadzenie rozliczeń związanych z wierzytelnościami. W przypadku faktoringu pełnego uzyskujemy dodatkową korzyść polegającą na tym, że faktor bierze na siebie ryzyko wypłacalności naszego odbiorcy. Takiego efektu nie uzyskamy, korzystając z kredytu bankowego. Wydaje się, że faktoring w Polsce jeszcze jest mało doceniany jako standardowa usługa finansowa. Korzystając z factoringu, przedsiębiorca nie zmniejsza swojej szansy na kredyt bankowy, zwiększa natomiast ilość środków pieniężnych w firmie nie tylko o kwotę wartości sprzedaży towarów netto, lecz także o kwotę podatku VAT. Jeżeli firma prowadzi pełną księgowość, korzystanie z faktoringu poprawia wskaźniki finansowe w bilansie. Zachwianie finansowe odbiorcy nie wpływa negatywnie na sytuację finansową dostawcy. Gdyby dostawca korzystał z kredytu bankowego, zachwianie finansowe odbiorcy lub odbiorców mogłoby mieć wpływ na jego wypłacalność i np. ograniczenie jego możliwości korzystania z kredytu. Z faktoringu można korzystać także w sytuacji, gdy przedsiębiorca chce wejść na nowe rynki lub pozyskać nowych odbiorców przez zaproponowanie dłuższych terminów płatności. W przypadku gdy przedsiębiorca stosuje krótkie terminy płatności w stosunku do swoich odbiorców, może finansować swoje dostawy, korzystając z faktoringu na dostawców (tzw. faktoringu odwrotnego) finansującego dostawę materiałów do produkcji. Inaczej jest w sytuacji, kiedy przedsiębiorca ma np. firmę budowlaną i wygrał przetarg na wykonanie określonego zadania (budowy, remontu itp.). Wówczas może skorzystać z kredytu pod cesję z przyszłych przychodów lub z faktoringu pod kontrakt. Jest to finansowanie bardziej efektywne niż tradycyjny kredyt obrotowy. Leasing Inaczej powinien się zachować przedsiębiorca, kiedy ma zamiar finansować działalność inwestycyjną, rozwojową, modernizacyjną czy też zupełnie nową. W przypadku zakupu linii technologicznej, budowy lub modernizacji firmy należy inaczej spojrzeć na źródła finansowania. Nie zawsze skorzystanie z kredytu inwestycyjnego jest najlepszym rozwiązaniem. I tak przy zakupie jednej konkretnej maszyny wskazane jest skorzystanie z jednej z form leasingu (operacyjnego lub finansowego). Przedsiębiorca ogranicza ryzyko wyłącznie do zakupionej maszyny. Zarówno w przypadku faktoringu, jak i leasingu przedsiębiorca może korzystać z firm spoza systemów bankowych. Ma to tę zaletę, że w przypadku wystąpienia problemów z płynnością finansową przedsiębiorca nie będzie notowany w BIK-u, czyli w Biurze Informacji Kredytowej. Może mieć to znaczenie przy ubieganiu się o kredyt. Sposobem podejścia do finansowania inwestycji zajmiemy się w następnym artykule.

3 Forma prawna prowadzonej działalności - pomocą czy przeszkodą w uzyskaniu finansowania Już od ponad roku można prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki z o.o., mając jedynie 5 tys. zł. Niewielu przedsiębiorców skorzystało z tego dobrodziejstwa. Wprawdzie prowadzenie spółki prawa handlowego - spółki kapitałowej - wymaga większych umiejętności zarządczych i bardziej zaawansowanej obsługi księgowej, jednak z punktu widzenia możliwości pozyskania kapitału zewnętrznego taka forma działalności jest znacząco lepszym rozwiązaniem. W przyszłości można przekształcić spółkę z o.o. w spółkę akcyjną i sięgnąć po finansowanie z giełdy. Łatwiej pozyskać kapitał (poprzez wkład dodatkowego kapitału lub połączenie z inną firmą) dla spółki prawa handlowego niż dla działalności prowadzonej w innej formie, dlatego że z definicji przepływy kapitału są tam bardziej przejrzyste. W spółkach prawa handlowego cały przepływ gotówki jest (co do zasady) w obrocie zamkniętym, czego nie można osiągnąć, prowadząc działalność na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Prywatnemu inwestorowi łatwiej zaryzykować określoną wielkość kapitału niż cały majątek - np. w przypadku spółek osobowych. W tym miejscu należy wspomnieć o mało rozpowszechnionej spółce komandytowej. Jest to spółka osobowa (osoby prawne lub fizyczne), w której komandytariusz odpowiada wobec wierzycieli do wysokości zainwestowanego kapitału, a komplementariusz, którym może być np. spółka z o.o. - całym swoim majątkiem. Fundusze inwestycyjne W przypadku prowadzenia działalności w formie spółek prawa handlowego można skorzystać z finansowania przez fundusze private equity lub ich szczególną odmianę - venture capital. Fundusze te reprezentują kapitał inwestycyjny długo- i średnioterminowy, finansujący inwestycje o dużym poziomie ryzyka, ale mogące przynieść wysokie zyski. Cechą charakterystyczną PE/VC jest to, że fundusze te współfinansują rozwój firmy poprzez inwestycje bezpośrednie, przejmując na siebie ryzyko inwestycji wspólnie z innymi właścicielami firmy. Działalność takiego funduszu polega na tym, że przejmuje on z reguły 51% akcji bądź udziałów w przedsięwzięciu (z reguły przez powiększenie kapitału własnego), przeprowadza niezbędne inwestycje, powiększa rynek zbytu, a następnie sprzedaje udziały pierwotnym właścicielom za z góry określoną cenę lub sprzedaje je na rynku. Fundusze te mają doświadczenie w pomnażaniu wartości przedsiębiorstwa. W razie skorzystania z nich przedsięwzięcie nie jest obciążone spłatami odsetek, a sama inwestycja poprawia stosunek zadłużenia do kapitałów własnych firmy i zwiększa jej zdolność kredytową. Ze względu na oczekiwaną stopę zwrotu z inwestycji w wysokości powyżej 30% - to źródło finansowania nie jest dostępne dla wszystkich. Fundusze pomocowe Do innych źródeł finansowania możemy zaliczyć środki unijne lub nisko oprocentowane linie kredytowe Banku Światowego lub innych instytucji finansowych, przeznaczone na finansowanie konkretnych przedsięwzięć lub branż. Źródłem finansowania dla przedsiębiorcy mogą być agendy rządowe, takie jak: powiatowe urzędy pracy czy PFRON (w zakresie dofinansowania do tworzenia stanowisk pracy), Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i jego wojewódzkie odpowiedniki (w zakresie dofinansowania szeroko rozumianej ochrony środowiska). Innego rodzaju finansowaniem, z którego możemy skorzystać w pewnych szczególnych przypadkach, jest ostatnio oferowany kredyt technologiczny, który może być

4 wykorzystany na wdrożenie nowych technologii (uzyskuje się możliwość częściowej spłaty w formie premii technologicznej, jej wyłącznymi beneficjentami są przedsiębiorcy sektora MSP). Prywatne instytucje finansowe W ostatnim czasie uaktywniły się prywatne - pozabankowe - instytucje finansowe, które oferują na rynku szeroki zakres usług finansowych, w tym pożyczki dla małego biznesu. Ich rola wzrasta u przedsiębiorców, u których bank lub banki stwierdziły brak zdolności kredytowej. Każdy przedsiębiorca mający dobre zabezpieczenie może bez problemu uzyskać pożyczkę. Przykład: Przedsiębiorca produkuje i sprzedaje trzy produkty. Sprzedaje je wielu odbiorcom, z których pięciu ma ponad 50% udziału w sprzedaży. Dla tych pięciu odbiorców przedsiębiorca organizuje faktoring, a jeżeli jeszcze notuje niedobór środków obrotowych, to może je uzupełnić kredytem obrotowym lub przekazać całą sprzedaż do faktoringu wraz z obsługą inkasa, ograniczając w tej części swoje koszty księgowe. Na rozwój jednego produktu przedsiębiorca wykorzysta kredyt technologiczny. Modernizując halę produkcyjną, firma może skorzystać np. w części z linii KfW[1] na budowę pompy ciepła, która będzie ogrzewała halę, lub z dofinansowania WFOŚiGW na instalację solarów do ogrzewania ciepłej wody. Wyposażenie nowych stanowisk pracy w połowie sfinansuje powiatowy urząd pracy. Pozostałe brakujące środki przedsiębiorca bez problemu pozyska w banku jako kredyt komercyjny. Może jeszcze złożyć wniosek o dofinansowanie swojej działalności inwestycyjnej ze środków UE, oczywiście jeżeli taka działalność jest ujęta w programach pomocowych. W wyniku wyżej wymienionych przedsięwzięć modernizacyjnych został wprowadzony na rynek nowy produkt. Stał się on bardziej poszukiwany na rynku niż produkt konkurencji, co w konsekwencji spowodowało skrócenie terminów płatności lub nawet przejście na płatność przy sprzedaży. Sytuacja ta pozwoliła na szybszą spłatę kredytu lub na wypłacenie dywidendy właścicielom. Co do zasady należy dążyć do tego, aby prowadzona działalność była finansowana przez źródła zewnętrzne. Nawet jeżeli w danej chwili firma nie potrzebuje finansowania zewnętrznego, należy korzystać z tych źródeł - w szczególności z tanich lub darmowych - wycofując z działalności własny kapitał. Wydaje się, że obecnie trudno jest funkcjonować przedsiębiorcy bez doradcy finansowego - dawniej taką funkcję pełnił i u niektórych nadal pełni dyrektor finansowy. Doradca śledzi na bieżąco pojawiające się źródła finansowania na rynku i może być osobą pomocną przy podejmowaniu decyzji o poszukiwaniu zewnętrznych źródeł finansowania. Adam Witt adam@witt.koti.pl Autor ukończył studia wyższe na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu na Wydziale Nauk Ekonomicznych. Ponad 11 lat pracował w bankowości, ostatnie 7 lat w Banku Ochrony Środowiska SA

5 Powered by TCPDF ( w Warszawie jako dyrektor Departamentu Kredytów Trudnych. Obecnie współpracuje z Biurem Usług Finansowych Sp. z o.o. i zajmuje się restrukturyzacją zadłużeń oraz propagowaniem faktoringu. [1] Kreditanstalt für Wiederaufbau. Obecnie w Polsce Bank Ochrony Środowiska oferuje kredyt z 5 linii KfW na długoterminowe inwestycje związane z: odnawialnymi źródłami energii, termomodernizacją obiektów usługowych i przemysłowych, unieszkodliwianiem wyrobów zawierających azbest oraz pozostałymi projektami inwestycyjnymi o charakterze proekologicznego. Artykuł pochodzi z kwietniowego Biuletynu Euro Info 2010