Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Transkrypt

1 1 Informacje wstępne Microsoft Office 2007 to zaawansowany edytor tekstu. Program ten służy do tworzenia dokumentów zawierających przede wszystkim treść tekstową, ale posiada znacznie szersze możliwości. Program umożliwia zatem tworzenie dokumentów, biorąc pod uwagę takie właściwości: Wygląd tekstu różne wielkości, kolory i rodzaje krojów czcionek, efekty graficzne tekstu, znaki wodne, inicjały, wcięcia, Logiczny podział dokumentu podział na akapity, rozdziały, sekcje, listy (tworzone przez wypunktowanie, numerowane, numerowanie wielopoziomowe), Podział stron możliwość konfiguracji nagłówka, stopki, numerowania stron, Tworzenie tabel i zaawansowane ustalanie właściwości komórek, Wstawianie obrazków i innych obiektów graficznych, z możliwością dokładnego określenia ich właściwości, Funkcje bibliograficzne programu, a także tworzenie spisów treści, przypisów, indeksów, Sprawdzanie pisowni i gramatyki, tezaurus, możliwości określana języka dokumentu lub jego fragmentu, Możliwość osadzania w dokumencie wykresów, diagramów i innych obiektów, szczególnie z innych programów rodziny Office, Możliwość korzystania z szybkich stylów dla tekstu i innych udogodnień (np. konstruktor równań), Możliwość korzystania z szablonów dla nowotworzonych dokumentów różnego rodzaju szablonów (np. zaproszeń, CV itd.), Możliwość edycji bloga poprzez program i umożliwienie innych działań internetowych udostępniania dokumentów innym użytkownikom sieci. 2 Nowy interfejs użytkownika Microsoft Office 2007 posiada zmieniony w stosunku do poprzednich wersji wygląd swoich okien. Najbardziej jednak zmieniły się paski narzędzi, które mają formę zakładkową. Prawdopodobnie intencją twórcy programu było przesunięcie na wierzch najbardziej używanych opcji programu. Klikając na nazwę danej zakładki, niejako ją włączamy. Nowy interfejs został nazwany jako Office Fluent: W interfejsie użytkownika Office Fluent tradycyjne menu i paski narzędzi zostały zamienione na Wstążkę narzędzie przedstawiające polecenia zorganizowane w formie zestawu kart. Na kartach Wstążki są wyświetlane polecenia najbardziej przydatne dla każdego z zakresów zadań wykonywanych w poszczególnych programach. Na przykład w programie Office Word 2007 polecenia są pogrupowane na kartach dla czynności takich jak wstawianie obiektów (między innymi obrazów i tabel), ustawianie układu strony, praca z odnośnikami, prowadzenie korespondencji oraz recenzowanie

2 Także w pewnej analogii do całego systemu Windows pojawił się przycisk przycisk Microsoft Office, który pozwala na dostęp do najbardziej używanych opcji programu (Rysunek 1). Przycisk ten znajduje się w lewym górnym rogu okna programu (Rysunek 4). Rysunek 1. Przycisk Microsoft Office programu Office Word 2007, ale także innych programów z pakietu Office. Rysunek 2. Rozwijane menu głównych poleceń otworzone po kliknięciu przycisku Microsoft Office. 3 Otwieranie nowego dokumentu, zapisywanie dokumentu Uruchomienie programu Word powoduje otworzenie nowego, pustego dokumentu. Podstawowe polecenia w nowym układzie interfejsu znajdują w menu wspomnianego przycisku. Jeżeli zaś chcemy w trakcie pracy nad istniejącym już dokumentem utworzyć nowy (lub nowy pusty dokument nie jest wyświetlony), klikamy prawym przyciskiem myszy na ikonę Nowy, klikając na przycisk Microsoft Office (lub naciskamy skrót klawiszowy Ctrl+N). Aby zapisać dokument (najlepiej robić to od czasu do czasu, aby w razie kłopotów nie stracić dokonanej pracy) należy kliknąć przycisk Zapisz (skrót klawiszowy Ctrl+S). Gdy pierwszy raz przystępujemy do zapisywania pliku i plik nie ma ustalonej jeszcze nazwy, w takiej sytuacji pokazuje nam się okno, w którym wybieramy miejsce zapisu naszego pliku (Rysunek 3). Standardowo program Word proponuje na lokalizację pliku folder Dokumenty, który to folder oczywiście można zmienić także na inną zdefiniowaną już lokalizację (np. Pulpit) albo wprowadzić swoją własną. Możemy także zmienić dysk i wybrać zupełnie dowolną lokalizację dokumentu. W tym celu poruszamy się po drzewie plików, klikając na odpowiedni katalog po prawej stronie okna. Jeżeli zaś chcemy przemieszczać się w katalogach nadrzędnych wobec bieżącego, to bądź klikamy na pasku adresu nazwę nadrzędnego katalogu (możemy też wpisać własną lokalizację ręcznie) albo wpisujemy skrót klawiszowy Alt+. Można tutaj zauważyć, iż otworzone okienko jest pewną formą okna eksploratora Windows, umożliwiając nawigację po 2

3 drzewie plików (zakładka Foldery), wybranie domyślnych łącz bądź też tworzenie nowych elementów w okienku bieżącego katalogu (poprzez kliknięcie prawym przyciskiem myszki). Gdy wybierzemy już odpowiednią nazwę i określoną lokalizację (albo zostawimy je bez zmian), w odpowiednim miejscu wpisujemy nazwę pliku i klikamy przycisk Zapisz. Analogiczna sytuacja występuje także wtedy, gdy chcemy zapisać nasz dokument pod nową nazwą. Dotychczasowa praca zostaje pod starą nazwą, a nowy plik, jego klon ma taką nazwę, jaką mu nadaliśmy. Wszelkie zmiany jakie wprowadziliśmy, są zapisane tylko w drugim pliku. Novum dla programu Word 2007 stanowi możliwość wprowadzania tagów (kryteriów czy też słów kluczowych) jako określeń plików pozycja Tagi (Rysunek 3). System Microsoft Vista umożliwia efektywną pracę z tagami w eksploratorze plików. Domyślnym formatem pliku Microsoft Office Word 2007 jest plik o rozszerzeniu.doxc, który posiada specyficzne dla tej edycji własności, nieredukowalne do poprzednich wersji. Jakkolwiek obecne wydanie programu zachowuje wsteczną zgodność i otwiera dokumenty o rozszerzeniu.doc (Microsoft Word ), to nie daje się w zadowalający sposób zapisać dokumentów.docx jako.doc. Oczywiście jest to możliwe, ale pewne elementy np. formatowania mogą nie zostać zapisane w starym formacie. Nowe wydanie programu rozróżnia także dokumenty niezawierające makr.docx od zawierających.docm, analogicznie także szablony zwykłe.dotx od szablonów zawierających makra.dotm. Poprzednia wersja programu Office (Microsoft Word ) nie zawierała rozróżnienia między dokumentami z makrami czy bez (zawsze.doc). Analogicznie niegdyś nie było rozróżnienia między szablonami (zawsze.dot). pozwala na edycję i zapisywanie nie tylko swojego rodzimego formatu plików dla bieżącej czy poprzednich wersji programu. Umożliwia także na pracę w formacie.odt (format Open Document) z edytora tekstu z konkurencyjnego pakietu Open Office. Oczywiście jak każdy edytor tekstu Word potrafi pracować w formatach.txt,.rtf, ale także można w nim tworzyć strony WWW 2 (.htm,.html), dokumenty.xml, ale także publikować pracę w postaci.pdf lub.xps (alternatywny dla.pdf format dokumentu autorstwa firmy Microsoft). Ustawianie zaawansowanych właściwości dokumentu odbywa się poprzez kliknięcie przycisku Opcje programu Word (polecenie na dole okna), w oknie uruchamianym przez kliknięcie przycisku Microsoft Office. (Rysunek 2). W programie Microsoft Word należy zawsze uważać na kontekst danego polecenia. Istnieją polecenia, które odnoszą się do całego dokumentu, do sekcji dokumentu, inne do akapitu, a wreszcie do zaznaczonego tekstu. Będzie jeszcze o tym mowa. 2 Word nie jest zalecanym programem do tworzenia stron WWW z powodu sławnej już nadmiarowości generowanego przezeń kodu. Taka funkcjonalność może być pomocna raczej okazjonalnie. 3

4 Rysunek 3. Zapisywanie dokumentu Word. 4 Okno dokumentu Rysunek 4. Okno dokumentu. Jak to już było wspomniane, bezpośrednie uruchomienie programu Word powoduje otworzenie pustego dokumentu. Na ilustracji (Rysunek 4) przedstawiono dokument w Widoku pt. Układ wydruku. Oczywiście marginesy i nagłówek nie wyglądają tak jak na rysunku (tzn. nie mają koloru delikatnie fioletowego), ale ukazano to tak, aby pokazać zależność między rozmiarem marginesów widocznym na linijkach. Pokazywanie linijek zostało włączone poleceniem 4

5 znajdującym się w prawym górnym rogu okna edycji tekstu. Obecność linijek jest ważna nie tylko ze względu na możliwość ukazania efektywnego rozmiaru edycji, ale także na widoczny w takiej sytuacji znacznik tabulatora (w lewym górnym rogu okna edycji). Podstawowym, domyślnym widokiem dokumentu jest Układ wydruku (Rysunek 4). Jak sama nazwa wskazuje, przedstawia on dokument, gdyby został on wydrukowany na papierze. Istnieje jeszcze kilka możliwych widoków dokumentów. Można je przełączać w okolicy prawego dolnego rogu okna programu Word (Rysunek 4). Przycisk aktualnego widoku dokumentu jest wyróżniony kolorem pomarańczowym. Odczyt pełnoekranowy pokazuje zawartość strony lub stron bez pasków narzędzi. Jest raczej przeznaczony dla zaawansowanych użytkowników bardzo sprawnie posługujących się skrótami klawiszowymi. Jego cechą charakterystyczną jest książkowy układ pokazywania stron dokumentu. Układ sieci Web ten widok nie pokazuje marginesów i ustawia cały dokument jako jedną długą stronę internetową. Konspekt ten widok z kolei ukazuje logiczne zależności tekstu, odpowiednio wyróżniając poszczególne rozdziały, akapity i wcięcia tekstu. Ten widoku dokumentu nie pokazuje ilustracji. Wersja robocza prezentuje dokument ukazując tylko schematyczny podział na strony, ale także możemy zobaczyć znaki początku sekcji. Także ten widok dokumentu nie prezentuje obrazków, nagłówków i stopek. Także w prawym dolnym rogu okna znajduje się suwak, pozwalający na zmianę skali wyświetlanego dokumentu (Rysunek 4). Wielkość dokumentu można zmieniać bądź przesuwając (przez przeciąganie) w odpowiednim kierunku wskaźnik skali, bądź też klikając w przyciski. Dokładniejsze pokazanie opcji ustalających sposób widzenia dokumentu jest prezentowane poprzez zakładkę Widok (Rysunek 5). Rysunek 5. Zakładk a Widok. Dział Widoki dokumentu (Rysunek 5) pozwala na przełączanie pomiędzy poszczególnymi widokami. Sekcja Pokazywanie/Ukrywanie umożliwia chowanie lub ukazywanie linijki, linii siatki, planu dokumentu oraz dodatkowego okna z miniaturami stron dokumentu. Sekcja Powiększenie pozwala kontrolować skalę widzenia dokumentu tak jak suwak w dolnym prawym rogu okna programu (Rysunek 4), jednakże można tutaj też ustalić ile stron dokumentu ma być widocznych. Dział Okno umożliwia różne operacje dotyczące okien programu, pozwala np. na konfigurację okien, gdy jest otworzonych kilka różnych dokumentów na raz, umożliwia także otworzenie tego samego dokumentu w dwóch oknach. Poruszanie się w obrębie całego dokumentu (wszystkich stron) może być dokonywane na wiele sposobów. Możemy przytrzymując myszką suwak przewijania (Rysunek 6), znajdujący się na pasku przewijania, przesunąć dokument od początku do końca (Rysunek 4). Zauważyć tutaj można, iż wielkość suwaka jest w pewien sposób proporcjonalna do wielkości edytowanego dokumentu. W pewnym sytuacjach, gdy dokument jest niewielki, a np. okno dokumentu nie jest zminimalizowane, suwak może nie występować. Przesunięcie suwaka maksymalnie do góry, powoduje przesunięcie obszaru roboczego na początek dokumentu, operacja odwrotna przesuwa dokument na koniec. Z kolei klikanie lub przytrzymywanie strzałek, powoduje wolne przesuwanie się dokumentu w odpowiednią stronę. 5

6 Gdy otwierany jest dokument, pokuje się nam migający kursor, wskazujący aktualne miejsce edycji. Należy tutaj dodać, iż pasek przesuwania nie zmienia miejsca, w którym aktualnie jest nasz migający kursor (czyli tam, gdzie jesteśmy w dokumencie). Jeśli chcemy przenieść się tam, gdzie jest aktualnie pokazywany obszar dokumentu ( jesteśmy na stronie 5, a oglądamy stronę 10), musimy kliknąć w jakieś miejsce prezentowanej strony dokumentu. Rysunek 6. Suwak przesuwania treści dokumentu znajdujący się na bocznym pasku przesuwania. Rysunek 7. Przyciski przemieszczania się w obszarze dokumentu. Rysunek 8. Okienko wyboru obiektów do nawigacji. W prawym dolnym rogu okna dokumentu, po stronie paska przewijania, znajduje się zespół przycisków operacyjnych, umożliwiających nawigację między kolejnymi stronami lub obiektami dokumentu (Rysunek 4 i Rysunek 7). Te narzędzie zmienia miejsce naszego kursora, tak więc w ten sposób faktycznie przesuwamy się w obrębie dokumentu. Klikanie podwójnych strzałek na narzędziu (Rysunek 4 i Rysunek 7) jest ekwiwalentnym działaniem do posługiwania się klawiszami PgUp (Page Up) i PgDn (Page Down), czyli przesuwania dokumentu odpowiednio albo o stronę wcześniej albo o stronę dalej. Kliknięcie kuleczki (lub skrót Alt+Ctrl+Home) otwiera małe okienko, w którym można wybrać między jakimi obiektami mamy przechodzić (Rysunek 8). To, że wcześniej przed wyborem obiektu do przechodzenia, nawigowaliśmy między kolejnymi stronami, wynika z domyślnego wyboru dla tego narzędzia, jakim jest przemieszczanie się między stronami. Możemy jednak wybrać np. przypisy dolne, końcowe, ilustracje, sekcje itd. Jak dokonamy takiego wyboru, klawisze podwójnych strzałek (Rysunek 4 i Rysunek 7) będą nas przemieszczać nas w dokumencie do odpowiednich obiektów. Po lewej dolnej stronie okna programu na pasku stanu znajdują się informacje dotyczące bieżącego dokumentu (Rysunek 4). Widzimy więc informacje o aktualnym położeniu kursora, czyli na której stronie jesteśmy, ilość stron w dokumencie, jaki jest używany na język tekstu, a także czy występują błędy we wprowadzonym już tekście. Poprzednie wersje programu Word pozwalały na dwa tryby pracy wprowadzania znaków. Domyślnym trybem był Wstawianie. Podobnie jest też z tą wersją. Gdy postawimy kursor między już wprowadzone znaki, wprowadzając znak umieścimy go między już istniejące. Tryb Zastępowanie polegał na tym, że wstawiany nowy znak kasował znak następny (tzn. znajdujący się po prawej stronie kursora) 3. Włączanie i wyłączanie trybu wstawiania było uruchamiane przyciskiem Ins (Insert). Istnieje możliwość skonfigurowania trybu zastępowania (polecenie Przycisk Office/Opcje programu Word/Zaawansowane/ Użyj klawisza Insert do sterowania trybem zastępowania). Aby informacja o tym, iż pracujemy w określonym trybie była pokazywana na pasku stanu, klikamy pasek prawym przyciskiem myszy i zaznaczamy pozycję Zastępowanie (Rysunek 9). 3 Przy innym kierunku tekstu (z prawej do lewej) występującym np. w językach arabskich, znakiem następnym będzie znak po lewej. 6

7 Zauważyć tutaj można, iż pasek stanu możemy wzbogacić bardzo wieloma informacjami takimi jak numer wiersza, numer kolumny, czy jest wciśnięty klawisz CapsLock itd. (Rysunek 9). Rysunek 9. Menu dostosowania paska stanu okna programu Word. Domyślnie otworzoną częścią Wstążki (czyli paska narzędzi) okna programu jest zakładka Narzędzia główne (Rysunek 4 i Rysunek 10). Otworzona zakładka jest jakby na wierzchu, a inne zakładki są z tyłu. Aby dana zakładka była aktywna, należy kliknąć jej nazwę, wtedy jej treść pojawia się na pierwszym tle. Rysunek 10. Zakładka wstążki Narzędzia główne. ując nowy interfejs programu Word przyjęto, iż nie wszystkie narzędzia będą w ogóle potrzebne użytkownikowi. Np. zakładki dotyczące tabelek albo właściwości obrazków pojawiają się tylko w sytuacji, kiedy dany obiekt jest edytowany. Zakładka Deweloper, która umożliwia korzystanie i edycję makr, pojawia się dopiero, kiedy ją ustawimy na wstążce poleceniem Przycisk Office/Opcje programu Word/Popularne/Pokaż kartę Deweloper na wstążce). Program akceptuje skróty klawiszowe, ale oferuje jeszcze jedną podobną funkcjonalność. Naciśnięcie klawisza funkcyjnego F10 wyświetla polecenia, które w tym momencie mogą być wykonane poprzez naciśnięcie odpowiednich klawiszy liter (Rysunek 11). Niezależenie od tego te same polecenia mogą być wywołane naciśnięciem Alt+dana litera. Rysunek 11. Wstążka ze skrótami do poleceń. 7

8 Rysunek 12. Polecenia zakładki Narzędzia główne. Przykładowo zależy nam na poleceniach zakładki Narzędzia główne, naciskamy więc przycisk G albo Alt+G. Gdy to zrobimy, ukazują się nam kolejne polecenia ale właśnie tej wybranej zakładki. Teraz naciskając odpowiednie klawisze (np. B, żeby pogrubić tekst) albo łańcuchy klawiszy (np. A, a potem J żeby wyjustować akapit) wywołujemy odpowiednie polecenia. Gdy wywołamy okno dalszych opcji, ono też ma tego typu podpowiedzi. Popularne opcje faktycznie zostały umieszone na wierzchu wstążki, ale jeśli chcemy dostać się do bardziej zaawansowanych ustawień, to albo zagłębiamy się w dane polecenia w podany poprzednio sposób (czyli klawiszowy) albo klikamy na znaczek. Obydwoma sposobami otwieramy okna opcji danych funkcji, identyczne ze znanymi z poprzednich edycji programu. Zauważyć można, iż w takich tradycyjnych oknach możemy także korzystać z nawigacji klawiszowej polecenia posiadają podkreślone jakieś litery (Rysunek 13). Dane polecenie możemy wtedy wykonać naciskając skrót Alt+dana litera. Rysunek 13. Fragment okna Czcionka z widocznymi poleceniami, które mają w s woich nazwach podkreślenia. Ważnym poleceniem programu jest pomoc, która jest dostępna bądź przez kliknięcie symbolu (Rysunek 4 i Rysunek 10 - prawy górny róg wstążki) albo poprzez kliknięcie klawisza F1. 5 Rozmiar i właściwości strony Program Word domyślnie ustala wiele wartości, o które oparty jest nowotworzony dokument. Ustalenia te są oparte o domyślny szablon dokumentu, jakim jest plik o nazwie Normal.dotm. Możemy zmienić ustalenia tam zawarte i zmienić treść szablonu. Lepiej jednak stworzyć własny szablon ze zmianami, żeby można było wrócić do wersji standardowej. Możemy także w trakcie pracy nad dokumentem zmieniać tego typu parametry. Zaczniemy tutaj od parametrów najbardziej ogólnych, tzn. rozmiaru strony. Word domyślnie tworzy nową stronę w formacie A4, w orientacji pionowej (zwanej także portretem). Aby zmienić te wartości klikamy, zakładkę Układ strony (Rysunek 14). W sekcji Ustawienia strony możemy przede wszystkim ustalić rozmiar strony naciskając na mały trójkąt pod poleceniem Rozmiar, możemy wybrać z listy jakiś standardowy rozmiar strony, ale możemy także ustalić własny, nietypowy rozmiar. Polecenie Orientacja pozwala nam zmienić portret (orientacja pionowa) na pejzaż (orientacja pozioma) albo też odwrotnie. Polecenie Marginesy umożliwia wybór typowych dla danego formatu marginesów. Z kolei polecenie Kolumny pozwala na ustalenie ilości kolumn na stronie. Jak można zauważyć, istnieje możliwość wstawienia na marginesie strony numerów wierszy. Aby dokładniej określić każdą z tych opcji, można otworzyć okno Ustawienia strony (Rysunek 15). Można te okno wywołać także przez kliknięcie na symbol na zakładce Układ strony/ustawienia strony. Zakładka okna 8

9 Ustawienia strony pt Papier mimo swojej nazwy nie dotyczy tylko opcji wydruku, ale umożliwia wybór rozmiaru strony. Rysunek 14. Elementy zakładki Układ strony - Ustawienia strony i Tło strony. Rysunek 15. Okno Ustaw ienia strony. W części zakładki Układ strony pt. Tło strony (Rysunek 14) możemy ustawić znak wodny, czyli taki symbol graficzny, który będzie stale obecny pod tekstem. Istnieje także możliwość ustalenia koloru tła strony i obramowania całej strony. Ważnym zagadnieniem, o którym należy wspomnieć, jest kontekst tego typu ustaleń, o których jest tutaj mowa (rozmiar strony, orientacja, ilość kolumn, kolor tła itd.). Te wszystkie opcje mogą odnosić się do całego dokumentu, ale mogą dotyczyć wyłącznie jego części zwanej sekcją. Każdy dokument może składać się z wielu takich części. Word bowiem pozwala na tworzenie tego typu dokumentów, iż w jednym pliku możemy mieć typową treść tekstową (orientacja pionowa), ale także np. mapy o innym rozmiarze i innej orientacji strony. Najbardziej naturalnym podziałem dokumentu jest jego podział na strony. W przypadku bardzo nieskomplikowanych dokumentów w zupełności to wystarczy. Dokument wtedy nie tworzy żadnych sekcji. Jednakże kiedy chcemy by strony w jakiś sposób różniły się od siebie różnymi elementami, musimy wprowadzić podział na sekcje. W pewnych sytuacjach użytkownik robi to bezwiednie, warto jednak znać mechanizm tworzenia takich części dokumentu. W przypadku, gdy chcemy by dana strona miała orientację poziomą (orientacja pejzaż), gdy poprzednia ma pionową (orientacja portret), mowa jest o nowej sekcji. 9

10 Obszar dokumentu można podzielić na nagłówek, stopkę, marginesy oraz właściwy obszar roboczy strony. Nagłówek i stopka mogą zawierać elementy informacyjne dotyczące dokumentu, mogą zawierać numery stron, nazwę dokumentu, nazwę rozdziału i inne dane, które może zdefiniować użytkownik. Nagłówek i stopka mogą być edytowane na wiele sposobów. Najprostszym jest podwójne kliknięcie na obszar nagłówka bądź stopki. Innym sposobem jest wejście na zakładkę Wstawianie, a następnie wybranie sekcji Nagłówek i stopka (a tam polecenia Nagłówek bądź Stopka lub Numer strony). Otwierane menu pozwalają na wybór odpowiednich wbudowanych stylów tych parametrów strony. Można jednak także wybrać opcje (w rozwijanych oknach) Edytuj stopkę, Edytuj nagłówek lub Formatuj numer strony. Dwa pierwsze polecenia przeniosą nas na odpowiednie elementy w ramach strony. Europejskiego Gdy zatem Funduszu klikniemy Społecznego na stopkę/nagłówek lub wybierzemy wspomniane polecenia, będziemy mogli ręcznie edytować te elementy. Wtedy też pojawi się specjalny dodatkowy pasek poleceń Narzędzia nagłówków i stopek/owanie (Rysunek 17), który umożliwia bardzo precyzyjne określenie elementów, które mają się znaleźć na danym obszarze, ale także przechodzenie między poszczególnymi nagłówkami i stopkami. Dane ustawienia nagłówków i stopek mogą odnosić się do określonych sekcji dokumentu albo do wielu sekcji regulację tego umożliwia polecenie Połącz z poprzednim. Występuje ono tylko w przypadku dokumentów posiadających wiele sekcji. Podobnie z funkcjami przechodzenia między nagłówkami i stopkami różnych sekcji. Polecenia z sekcji Wstawianie/Nagłówek i stopka umożliwiają także usunięcie nagłówka i stopki. Rysunek 16. Grupa Nagłówek i stopka z zakładki Wstawianie. Rysunek 17. Narzędzia nagłówków i stopek/owanie. Dostęp do funkcji sterujących podziałem na sekcje możemy uzyskać przez polecenie Znaki podziału na zakładce Układ strony/ustawienia strony. (Rysunek 14) Tę samą funkcjonalność posiada zakładka Układ okna Ustawienia strony (Rysunek 15). Istnieje kilka rodzajów podziałów sekcji, które zostaną przedstawione poniżej. Strona (Ctrl+Enter) wstawienie tego znacznika powoduje utworzenie podziału strony, ale nie tworzy nowej sekcji. Zmiany w ramach sekcji będą dotyczyć wszystkich tak utworzonych stron. Polecenie te jest też dostępne w zakładce Wstawianie/Strony jako Pusta strona i Podział strony. Kolumna treść bieżącej kolumny kończy się, tekst będzie kontynuowany w nowej kolumnie. Zawijanie tekstu specjalne narzędzie do stosowania w przypadku np. tekstu sąsiadującego z obrazkiem (tabelką). Lepszą władzę nad relacją między tekstem a obrazkiem dają polecenia związane z obrazkiem pt. Zawijanie tekstu, które umożliwiają dokładniejszą konfigurację takiej relacji. Zasadniczo te trzy powyższe opcje nie dotyczą tworzenia nowej sekcji, ale raczej prawidłowego formatowania specyficznych obszarów dokumentu. Często bowiem np. edycja nowej strony jest realizowana poprzez utworzenie kilkudziesięciu pustych linijek. Kiedy treść na poprzednich stronach zostaje zwiększona, strony przesuwają się. Oczywiście kiedy strona jest tworzona przez odpowiednie znaczniki, ten problem nie występuje. 10

11 Nowa strona znacznik ten rozpoczyna nową sekcję na następnej stronie. Nowa sekcja może mieć zupełnie inne właściwości od poprzedniej (np. orientacja strony). Ciągły nowa sekcja zostaje utworzona na tej samej stronie. Taki podział umożliwia formatowanie danej strony na dwa sposoby, np. pierwsza sekcja na danej stronie posiada dwie kolumny, a druga jedną. Strona parzysta / Strona nieparzysta nowa sekcja zostanie rozpoczęta na najbliższej parzystej stronie / nieparzystej stronie. Ustalając sekcje należy sobie zdawać sprawę z tego, iż podział sekcji definiuje miejsce w dokumencie, w którym następuje zmiana formatowania. Usunięcie takiego podziału spowoduje powoduje usunięcie formatowania danej sekcji tekstu znajdującego się przed podziałem. Dany fragment dokumentu stanie się częścią następnej sekcji i przyjmie jej formatowanie. 6 Wprowadzanie znaków Była już mowa o dwóch trybach pracy wstawiania znaków. Znaki wprowadzane z klawiatury (lub innymi metodami) są umieszczane za znakiem migającego kursora tekstu. Kursor tekstowy wskazuje aktualne miejsce edycji. Może jednak istnieć sytuacja, w której on nie występuje. Wtedy musimy kliknąć w miejsce, w którym chcemy edytować dokument. Gdy przesuwamy myszkę nad edytowalnymi fragmentami okna, kursor myszki przybiera różne postacie. Znak przypominający dużą literę I, sugeruje, iż możemy na tym obszarze wprowadzać znaki. Przesuwanie myszki nad elementami sterującymi programu (wstążka i jej polecenia, inne przyciski) podświetla dane polecenia. Przesuwanie myszki po marginesach tekstu umożliwia zaznaczanie linijek tekstu wtedy wystarczy kliknąć. Określone postaci kursora myszki będą omawiane przy okazji opisu określonych funkcji. Tabela 1. Uzyskiwanie polskich znaków diakrytycznych. Uzyskana litera gdy, Kombinacja klawiszy Uzyskana litera jest włączony CapsLock lub trzymany Shift czyli Alt prawy + Shift + [znak] Alt prawy + a ą Ą Alt prawy +c ć Ć Alt prawy +e ę Ę Alt prawy +l i I Alt prawy +n ń Ń Alt prawy +o ó Ó Alt prawy +s ś Ś Alt prawy +x ź Ź Alt prawy +z ż Ż Do kasowania wprowadzonych znaków służy klawisz Backspace. Usuwa on znak po lewej stronie od kursora i przesuwa kursor o jedno pole w lewo. Klawisz Delete usuwa zaś znak po prawej stronie od kursora. Do wytworzenia przerwy między wyrazami służy Spacja. Między dwoma wyrazami powinna być tylko jedna spacja. Spacja nie służy do odsuwania tekstu od lewej krawędzi, czy też do tworzenia wcięcia. 11

12 Przeniesienie tekstu do nowego wiersza następuje w wyniku naciśnięcia klawisza Enter. Poprawnie rzecz biorąc, klawisz Enter służy do tworzenia nowego akapitu 4, zakończenia edytowanego akapitu oraz do wstawienia pustego wiersza. Przeniesienie tekstu do nowej linijki powinno wynikać z naturalnego układu tekstu. Jeśli na końcu linijki zostaną określone części zdania (np. spójniki, przyimki), jest to traktowane jako błąd. Jeśli chcemy, by dana część zdania została przeniesiona razem z następnym wyrazem, należy wstawić między nimi twardą spację zwaną też spacją nierozdzielającą. Możemy to uczynić skrótem klawiszowym Shift+Ctrl+Spacja lub też poleceniem (zakładka Wstawianie/Symbol/Więcej symboli/znaki specjalne). Jeśli faktycznie musimy zacząć wpisywać tekst w nowej linijce (np. piszemy wiersz), ale nie chcemy tworzyć nowego akapitu, możemy zastosować twardy Enter. Możemy przenosić części wyrazów do następnej linijki, wpisując znak myślnika po określonych literach. Jeśli edytowany tekst zbliża się do krawędzi, edytor automatycznie przeniesie następną część wyrazu do następnej linijki. Przenoszenie jednak ma swoje wady. Każdy dopisany w obrębie akapitu znak czy wyraz może wymusić niespodziewane przeniesienie takiego wyrazu już w całości do następnej linijki i wtedy mamy do czynienia np. z wyrazem pod-łączony. Jeśli wpisujemy myślnik, ale nie chcemy by wywołał przeniesienie, musimy wstawić myślnik nierozdzielający skrótem klawiszowym Shift+Ctrl+_ lub też poleceniem (zakładka Wstawianie/Symbol/Więcej symboli/znaki specjalne). Word daje możliwość ominięcia problemu złego przenoszenia części wyrazów poprzez zautomatyzowanie tego procesu. Na zakładce Układ strony/ustawienia strony umieszczone jest polecenie Dzielenie wyrazów. Ustalenie tego procesu jako automatyczny spowoduje, po pierwsze równomierne rozmieszczenie liter w wierszu. Tekst nie będzie nadmiernie rozciągnięty. Po drugie, w przypadku usunięcia jakiejś treści danego zdania, tekst będzie przesuwany, a niepotrzebne myślniki likwidowane. Tekst, ze względu na jego znaczeniowe elementy, powinien być podzielony na akapity. Istnienie akapitów pozwala odetchnąć wzrokowi, a także lepiej zrozumieć sens danego fragmentu dokumentu. Określone wyrównanie tekstu w akapicie może powodować, że dane wyrazy zaczną pływać w linijce. Nigdy nie należy poprawiać tego typu rozciągnięcia tekstu np. wstawianiem dodatkowych spacji. Jako to już było wspomniane, między dwoma wyrazami powinna być tylko jedna spacja. Znaki przestankowe (kropka, wykrzyknik, pytajnik, przecinek, średnik, dwukropek, wielokropek) powinny być wstawiane bez stosowania przerwy, tuż za określonymi wyrazami. Podobnie znaki nawiasu czy cudzysłowie nie powinny mieć po swoich wewnętrznych stronach przerw. Niespełnienie tego wymogu jest nie tylko błędem gramatycznym, ale może spowodować przeniesienie takiego znaku do nowej linijki. Znaki przestankowe powinny zawsze zostawać na końcach linijek, w środku itd., ale nigdy na początku. Do tworzenia wcięcia po lewej stronie tekstu w nowym wierszu służy klawisz Tab (Tabulator). Ponawiając naciskanie klawisza, można uzyskać większe wcięcie. Domyślną wartośc ią dla wcięcia tabulatora jest 1,25 cm, ale można to oczywiście zmienić. 4 Wyjątkiem są specyficzne zmiany formatowania typu np. lis ta. Wymagają one zastosowania klawisza Enter. 12

13 7 Praca z tekstem Tabela 2. Popularne skróty klawiszowe. Kombinacja lub pojedynczy klawisz / inne działanie Esc Ctrl+S Ctrl+A Ctrl+C Ctrl+V Ctrl+X Ctrl+W Ctrl+Z Ctrl+Y Ctrl+F Ctrl+P Alt+F4 Enter Backspace Del Tab Spacja Shift+Ctrl+Spacja przeciągnięcie myszką Ctrl+przeciągnięcie Shift+Ctrl+_ PgUp (Page Up) PgDn (Page Down) Klawisze strzałek: Home End Ctrl+ Ctrl+ Ctrl+ Ctrl+ Znaczenie Skróty i klawisze ogólnie stosowane Anulowanie zadania, zamknięcie okna polecenia Zapisanie dokumentu Zaznaczenie całego dokumentu Skopiowanie zaznaczonego obiektu lub fragmentu tekstu do schowka Wklejenie zapamiętanego elementu ze schowka Wycięcie zaznaczenia Zamknięcie aktywnego programu Cofnięcie operacji Powtórzenie operacji Szukanie Wywołanie okna drukarki Zamknięcie aktywnego okna, zamknięcie programu Skróty dla edytora Nowy pusty wiersz, nowy akapit, koniec akapitu Usuwanie znaku po lewej stronie kursora Usuwanie znaku po prawej stronie kursora, usuwanie zaznaczenia Wcięcie Odstęp między wyrazami Twarda spacja Przeniesienie zaznaczonego tekstu Skopiowanie zaznaczonego tekstu Łącznik nierozdzielający Przesuwanie kursora tekstowego Przesunięcie aktywnego kursora tekstowego o stronę do początku dokumentu Przesunięcie aktywnego kursora tekstowego o stronę w kierunku końca dokumentu Przesuwanie kursora tekstowego o jeden znak w wybranym kierunku Przesunięcie kursora tekstowego na początek linijki Przesunięcie kursora tekstowego na koniec linijki Przesunięcie kursora tekstowego do początku poprzedniego akapitu Przesunięcie kursora tekstowego do początku następnego akapitu Przesunięcie kursora tekstowego do początku poprzedniego słowa Przesunięcie kursora tekstowego do początku następnego słowa 13

14 Kombinacja lub pojedynczy klawisz / inne działanie Ctrl+Shift+ Ctrl+Shift+ Ctrl+Shift+ Znaczenie Zaznaczanie Zaznaczenie od początku akapitu Zaznaczenie do końca akapitu Zaznaczenie od początku słowa Zaznaczenie do końca słowa Zaznaczenie wyrazu Zaznaczenie zdania Zaznaczenie od początku dokumentu Zaznaczenie do końca dokumentu Zaznaczenie do znaku w wierszu powyżej Zaznaczenie do znaku w wierszu poniżej Zaznaczenie znaku po lewej Zaznaczenie znaku po prawej Zaznaczenie od początku wiersza Zaznaczenie do końca wiersza Ctrl+Shift+ podwójne kliknięcie w wyraz Ctrl+kliknięcie w wyraz Ctrl+Shift+Home Ctrl+Shift+End Shift+ Shift+ Shift+ Shift+ Shift+Home Shift+End Zaznaczanie tekstu w programie Word może przebiegać na kilka sposobów. Możemy zaznaczać myszką określone wyrazy, zdania lub akapity, ale możemy także stosować pewne skróty klawiszowe (Tabela 2). Gdy dany tekstu jest zaznaczony, możemy go poddawać określonym poleceniom formatowania itd. Najpopularniejsze polecenia to oczywiście Kopiuj (Ctrl+C, pasek Narzędzia główne ), Wytnij (Ctrl+X, pasek Narzędzia główne ) i Wklej (Ctrl+V, pasek Narzędzia główne ). Kliknięcie znaczka na pasku Narzędzia główne/schowek powoduje otworzenie okna Schowka (Rysunek 18). Schowek może standardowo przechowywać 24 elementy i wcale nie jesteśmy przymuszeni do wklejania ostatnio skopiowanego. Możemy wybrać między skopiowanymi elementami. Schowek pokazuje podgląd skopiowanej treści, zatem możemy zobaczyć czy mamy do czynienia z tekstem czy może z obiektami graficznymi. Rysunek 18. Przykładowa zawartość Schowka. Gdy wklejamy zawartość tekstową ze Schowka, przez chwilę w okolicy wstawianej treści tekstowej pokazuje nam się mały obrazek Opcji wklejania. Wklejany tekst posiada określone formatowanie, które może w określony sposób wpłynąć na bieżący obszar edycji. Kliknięcie Opcji wklejania pozwala nam na wybór, czy mamy wklejać tylko tekst bez formatowania, samo formatowanie czy też oryginalną całość. Domyślne zachowanie wklejanego tekstu możemy 14

15 ustawić poprzez polecenie Przycisk Office/Opcje programu Word/ Zaawansowane/Wycinanie, kopiowanie i wklejanie. Możliwość określenia tych parametrów jest bardzo ważna, bowiem często tekst pod wpływem wklejenia potrafi się rozpaść. Innym narzędziem, które może być tutaj pomocne, jest przycisk Wyczyść formatowanie z działu Czcionka w zakładce Narzędzia główne. Zakładka Narzędzia główne/czcionka (Rysunek 19) ukazuje podstawowe narzędzia formatowania tekstu. Możemy zmieniać krój czcionki, jej wielkość, kolor, pogrubiać, stosować jako kursywę, podkreślić czy przekreślić. Część z tych zadań może być wykonana poprzez zastosowanie odpowiednich skrótów klawiszowych (Tabela 3). Więcej opcji edycji tekstu jest dostępnych poprzez kliknięcie przycisku, które otwiera jest współfinansowany okno Czcionka przez Unię (Rysunek Europejską 20). Bezpośrednie otworzenie okna możliwe jest także poprzez skróty klawiszowe: Ctrl+Shift+F (aktywne okienko nazwy czcionki) lub Ctrl+Shift+P (aktywne okienko wielkości czcionki). Okno Czcionka umożliwia także ustalenie odstępów między znakami, a także innych tego typu własności zakładka Odstępy między znakami. Rysunek 19. Czcionka - element Narzędzi głównych. Rysunek 20. Okno Czcionka. Tabela 3. Skróty klawiszowe formatowania tekstu. Kombinacja lub pojedynczy klawisz / inne działanie Ctrl+B Ctrl+I Znaczenie Wymagają zaznaczenia tekstu Pogrubienie zaznaczonego tekstu Zaznaczony tekst jako kursywa (italik) 15

16 Kombinacja lub pojedynczy klawisz / inne działanie Ctrl+U Ctrl+= Ctrl+Shift++ Ctrl+Shift+F Ctrl+Shift+P Ctrl+> Ctrl+< Znaczenie Wymagają zaznaczenia tekstu Podkreślenie tekstu Indeks dolny tekstu Indeks górny tekstu Wybór kroju czcionki Wybór wielkości czcionki Zwiększ czcionkę Zmniejsz czcionkę W odsłonie Word 2007 pojawiła się nowa funkcjonalność. Jeśli zaznaczymy dany fragment tekstu i przejedziemy przez niego myszką (z dołu do góry), obok niego (zwykle nad tekstem) pojawia się przezroczyste małe pływające menu z najbardziej użytecznymi poleceniami (Rysunek 21). Gdy na nie najedziemy, menu staje się aktywne i możemy klikać dane polecenia. O znaczeniu poszczególnym poleceń będzie jeszcze mowa. Rysunek 21. Pływające menu pojawiające się obok zaznaczonego fragmentu tekstu. Program Word w trakcie wprowadzania tekstu domyślnie wspiera pracę użytkownika. Po wprowadzaniu znaku kropki i następnie wprowadzeniu małymi literami wyrazu, jego pierwsza litera zostanie poprawiona na wielką. Podobnie wprowadzenie dwóch wielkich liter (dwa początkowe wersaliki) w wyrazie i dalsza kontynuacja wprowadzania znaków małymi literami, spowoduje poprawienie drugiej wielkiej litery na małą. Program oferuje bardzo dużo tego typu rozwiązań, które dostępne są do konfiguracji poprzez przycisk Office/Opcje programu Word/Sprawdzanie. Możemy skonfigurować dla swoich potrzeb opcje Autokorekty i poprawiania pisowni. Tego typu działanie pozwala nam korygować tekst, ale także pozwala na szybkie wprowadzanie potrzebnych specyficznych znaków. Przykładowo użycie bezpośrednio po sobie znaków ( C ) spowoduje utworzenie znaku. W niektórych sytuacjach możemy nawet nie dostrzec działania korekty, np. przy tzw. czeskich błędach. W innych błędy są sygnalizowane podkreśleniem danego wyrazu (Rysunek 22). Częściowo program może sprawdzać także poprawność gramatyczną, nie więc tylko ortograficzną, ale z oczywistych względów, tego typu działanie może sensownie ograniczać się np. do wskazywania powtórzeń wyrazów. Błędny wyraz możemy poprawić poprzez jego kliknięcie prawym przyciskiem myszy, a następnie przez wybór w ten sposób w otwartym menu odpowiedniego wyrazu. Jeżeli program nie proponuje żadnego pasującego wyrazu (może bowiem mylnie skojarzyć, o jaki poprawny wyraz chodzi albo też nie posiada odpowiedniego prawidłowego wyrazu w swoim słowniku), musimy oczywiście poprawny wyraz wprowadzić sami. Jeśli wyraz jest poprawny, wprowadzany język jest zgodny z tekstem, a mimo to program sygnalizuje błąd, oznacza to, iż program nie posiada w swojej bazie słownikowej danego wyrazu. Należy go zatem wprowadzić poleceniem Dodaj do słownika. Edytor Word potrafi określony fragment tekstu zinterpretować jako tekst w określonym języku. Czasem jednak jeśli na przemian stosujemy zdania czy inne fragmenty tekstu w różnych języka i program raczej nie dostrzeże zmiany języka i zaznaczy dane wyrazy jako błędne. Możemy wtedy zaznaczyć określony tekst i przypisać mu określony język poleceniem zakładka 16

17 Recenzja/Ustaw język. Istnieje także możliwość wykonania tego zadania poprzez klikniecie prawym przyciskiem na dane wyrażenie, a następnie wybranie polecenia Język (Rysunek 22). Rysunek 22. Podkreślenie błędnie napisanego wyrazu w programie Word i menu rozwinięte prawym przyciskiem myszy. 8 Akapit Akapit stanowiący większą całość logiczną tekstu jest podstawowym elementem nadawania stylów dla dokumentu. Pewne własności tekstu odnoszą się właśnie do takiego bloku tekstu. Operując w ramach akapitu, nie musimy go zaznaczać, żeby ustalać jego pewne ogólne własności. Oczywiście cechy, które stosowaliśmy dla mniejszych wielkości tekstu (znaków, zdań itd.), takie jak wielkość czy krój czcionki, możemy zastosować także dla akapitu i wtedy musimy go zaznaczyć. Rysunek 23. Narzędzia z grupy Akapit z zakładki Narzędzia główne. Rysunek 24. Narzędzia z grupy Akapit z zakładki Układ strony. Wyrównanie akapitu ustalamy poprzez kliknięcie odpowiednich poleceń na zakładce Narzędzia główne/akapit (Rysunek 23). Możemy więc wyrównać tekst do lewej (skrót klawiszowy Ctrl+L), wyśrodkować (Ctrl+E), wyrównać do prawej (Ctrl+R) lub wyjustować (Ctrl+J). Możemy także skorzystać ze znaków pokazywanych przez kursor, gdy w trakcie pokazywania takiego znaku podwójnie klikniemy, wprowadzimy akapit o danym wyrównaniu: akapit wyrównany do lewej, akapit wyrównany do lewej z wcięciem w pierwszej linijce, akapit wyrównany do prawej, 17

18 akapit wyrównany do środka daje kursor, taki zaś kursor umożliwia wstawienie znaku podziału strony Zawijanie tekstu (str. 10), który umożliwia oblewanie tekstem obrazka albo tabeli. Interlinia to odległość między liniami tekstu. Możemy ją ustalić poprzez kliknięcie odpowiedniego przycisku znajdującego się w zakładce Narzędzia główne/akapit. Prawidłowym narzędziem do przesuwania całego bloku tekstu jest para przycisków tworzenie lub zwiększenie wcięcia lub zmniejszenie wcięcia. Elementy ustalania właściwości akapitu znajdują się także na zakładce Układ Strony/Akapit, gdzie można bezpośrednio wprowadzić wartości dla wcięć i odstępów (Rysunek 24). Tabela 4. Skróty klawiszowe formatowania ak apitu. Kombinacja lub pojedynczy klawisz / inne działanie Ctrl+Shift+C Ctrl+Shift+V Ctrl+J Ctrl+L Ctrl+R Ctrl+E Znaczenie bez konieczności zaznaczania akapitu Kopiowanie formatowania akapitu Wklejenie formatowania akapitu Wyjustowanie akapitu (wyrównanie do lewej i do prawej) Wyrównanie do lewej Wyrównanie do prawej Wyśrodkowanie Podobnie jak w przypadku określania czcionki, także tutaj (zarówno w zakładce Narzędzia główne jak i Układ strony), po kliknięciu przycisku na pasku możemy przejść do okna Akapit, gdzie już bardzo szczegółowo możemy określić własności danego bloku tekstu (Rysunek 25). Okno domyślnie jest otwarte na zakładce Wcięcia i odstępy. Możemy zatem ustalić wyrównanie, wcięcia tekstu (po obu stronach), wcięcia specjalne np. w pierwszym wierszu akapitu. Okno pozwala także na ustalenie interlinii, ale również odstępów akapitu w stosunku do innych obiektów (np. innych akapitów, obrazków). Zakładka okna Akapit pt. Podziały wiersza i strony pozwala na kontrole zachowania akapitu w przypadku przenoszenia na następną stronę. Zaznaczenie opcji Kontrola bękartów i wdów nie pozwala na zostawianie na stronie jednego wiersza określonego akapitu. Wdowa to ostatni wiersz akapitu drukowany jako jedyny u góry strony. Bękart to pierwszy wiersz akapitu drukowany jako jedyny u dołu strony. Zaznaczenie opcji Zachowaj wiersze razem powoduje możliwość przeniesienia wyłącznie całego akapitu tekst nie zostanie podzielony. Polecenie Podział strony przed powoduje przeniesienie akapitu na nową stronę. Tymczasem opcja Razem z następnym zapobiega wstawieniu znacznika podziału strony między sąsiadującymi akapitami. Wcięcia akapitu mogą być kontrolowane także poprzez ręczne ustalenie ich właściwości. Przycisk powyżej paska przesuwania po prawej stronie okna (Rysunek 4) umożliwia włączenie linijki tekstu. W swojej części poziomej ukazuje ona rozmiar poziomego obszaru przeznaczonego do edycji, pokazuje także inne właściwości tekstu. Granica tekstu z lewej strony to Wycięcie z lewej, a granica po prawej to Wycięcie z prawej. Gdy dany akapit posiada wcięty pierwszy wiersz, pokazane jest także Wcięcie pierwszego wiersza. Gdy najedziemy na obszar linijki w tych miejscach, możemy przesuwać te obszary przeciągając je. Możemy także ręcznie ustalić tabulację akapitu. Klikając na znaczek po lewej stronie linijki (lewy górny róg okna), możemy (klikając powtórnie), ustalić o jaki tabulator nam chodzi, a następnie kliknąć linijkę w wybranym miejscu. Dany tabulator zostanie tam wstawiony. 18

19 Tabulator lewy to domyślny rodzaj tabulatora. Służy on do ustawienia początkowej pozycji tekstu. Podczas pisania tekst będzie przemieszczany w prawo. Tabulator środkowy służy do ustawienia środka tekstu. Dany tekst będzie następnie wyśrodkowywany względem niego. Tabulator prawy służy do ustawienia prawego końca tekstu. Podczas pisania tekst będzie przesuwany w lewo. Tabulator dziesiętny służy do wyrównywania cyfr ze względu na przecinek dziesiętny. Program będzie wyrównywał wpisaną liczbę ze względu na znak przecinka, niezależnie od jej długości. Niezależnie od liczby cyfr przecinek dziesiętny będzie umieszczany w tym samym miejscu. Za pomocą tabulatora dziesiętnego można wyrównywać liczby jedynie względem znaku dziesiętnego. Z kolei tabulator jest paskowy współfinansowany nie służy przez Unię do Europejską ustawiania pozycji tekstu, ale powoduje wstawienie pionowego paska w w ramach miejscu Europejskiego tabulatora. Funduszu Społecznego Rysunek 25. Okno Akapit. Aby precyzyjniej ustawić dane tabulatory w ramach określonego akapitu, należy wyświetlić okno Akapit, a następnie Tabulatory (Rysunek 25). Kliknięcie sąsiadującej opcji Domyślnie powoduje przywrócenie domyślnych ustawień programu dla akapitu. Polecenia grupy Akapit pozwalają także na wstawianie list. Listy możemy tworzyć poprzez zaznaczenie danego fragmentu tekstu i kliknięcie danego przycisku listy. Możemy także kliknąć odpowiednie polecenie listy i wpisywać kolejno pozycje listy. Przyciśnięcie klawisza Enter powoduje koniec edycji danego punktu i rozpoczęcie następnego. Polecenia tworzenia list znajdują się na zakładce Narzędzia główne/akapit (Rysunek 23). Generalnie można rozróżnić trzy rodzaje list, które zostaną przedstawione poniżej. Lista punktowana lista jest tworzona poprzez wypunktowanie. Kliknięcie na mały trójkącik obok symbolu listy umożliwia jej konfigurację, wybór odpowiadającego nam punktora. Analogicznie sytuacja wygląda z innymi rodzajami list. 19

20 Lista numerowana elementy listy są numerowane. Można wybrać odpowiedni sposób numerowania (cyfry arabskie, cyfry rzymskie, litery wielkie, litery małe). Lista wielopoziomowa (konspekt numerowany) - ten rodzaj listy umożliwia zagnieżdżanie różnych list w sobie. Nie musimy koniecznie wybierać tego rodzaju listy, żeby utworzyć konspekt. Wystarczy, że po rozpoczęciu edycji kolejnego punktu czy numeru użyjemy klawisza Tab, co spowoduje wcięcie danego wiersza i przyjęcie domyślnego sposobu numerowania podrzędnego poziomu. Opcje listy pozwalają nam na tworzenie różnego rodzaju list, które mogą zawierać elementy list numerowanych i punktowanych. Elementy konfiguracyjne list pozwalają na szeroką konfigurację list, biorąc jest współfinansowany pod uwagę przez wielkość Unię Europejską wcięcia, rodzaj symbolu listy, sposób formatowania tekstu punktu. Akapity, pola, także punkty po zaznaczeniu mogą być sortowane poprzez polecenie Sort uj. Zaznaczone elementy mogą być sortowane zarówno malejąco jaki i rosnąco. Polecenie Pokaż wszystko (Ctrl+Shift+8) nie odnosi się wprawdzie do konkretnego akapitu, ale do całego dokumentu. Pokazuje ukryte znaki formatowania tekstu. Jest to często dość pomocne narzędzie, kiedy nie wiemy, jaką treść kryje dany obszar dokumentu. Cieniowanie odnosi się do tła, jakie może przyjąć dany akapit. Klikając na dany trójkącik obok ilustracji wiaderka z farbą możemy dokonać wyboru tła danego bloku tekstu. Możemy otoczyć nasz akapit określona linią poprzez polecenie Krawędzie. Akapit w takiej sytuacji jest traktowany jako jednokomórkowa tabela, dla której klikając na trójkąt obok ilustracji możemy wybrać jakie krawędzie będą widoczne, ale także jakiej mają być grubości i w jakim kolorze. Istnieje możliwość kopiowania samego formatowania stylu danego akapitu. Mając aktywny kursor w obrębie danego akapitu, klikamy przycisk, znajdujący się na pasku Narzędzia główne/schowek. Wybieramy akapit docelowy i z powrotem klikamy na to polecenie. Dane formatowanie zostaje nadane określonemu blokowi tekstu. Tę samą akcję możemy dokonać poprzez wykorzystanie skrótu klawiszowego Ctrl+Shift+C, a następnie wklejenie formatowania klawiszami Ctrl+Shift+V. 9 Wstawianie obiektów Dokumenty programu Word mogą zawierać nie tylko tekst, ale takie inne elementy. Żeby operować takimi obiektami, przechodzimy na zakładkę Wstawianie. Najpierw zajmiemy się obiektami, które można traktować jako ilustracje, dlatego zajmiemy się częścią zakładki Wstawianie pt. Ilustracje. Rysunek 26. Grupa Ilustracje z zakładki Wstawianie. Gdy chcemy w naszym pliku umieścić plik graficzny, klikamy na zakładce Wstawianie na ikonę Obraz. W oknie eksploratora wybieramy odpowiedni plik. Automatycznie plik zostaje wstawiony w miejsce, w którym jest ustawiony kursor tekstu. Pliki graficzne w ten sposób wstawiane mają domyślnie ustawione Zawijanie tekstu jako Równo z tekstem. Powoduje to taką sytuację, iż obrazki są traktowane jako jeden z wielu znaków w akapicie. Także wklejanie obrazka następuje tam, gdzie akurat w danym momencie znajduje się kursor tekstowy. Zawijanie tekstu to cecha, która właśnie określa jaka jest relacja między obiektami (obrazkami, rysunkami, klipartami, obiektami SmartArt i innymi) a tekstem. 20

21 Równo z tekstem - obiekt jest traktowany jako element akapitu. Góra i dół obiekt wymusza utworzenie wokół niego poziomej ramki obejmującej całą szerokość strony. Obiekt niejako przepycha tekst albo/ i nad siebie albo/i pod siebie. Ramka takie zawijanie tekstu spowoduje, że wokół obrazka zostanie utworzona prostokątna przestrzeń, a tekst będzie w odpowiednich miejscach wyrównany do takiej przestrzeni. Przyległe tekst oblewa damy obiekt w ten sposób, iż dostosowuje się do jego kształtu, ale nie wypełnia wklęsłych krzywizn w osi pionowej. Na wskroś tekst jest oblewany ze względu na wszystkie krzywe jego kształtu. Za tekstem i Przed tekstem obiekt można dowolnie przesuwać. Dany element i tekst są niezależne. Gdy wstawiamy dany obiekt albo go zaznaczymy, Word wyświetla dodatkowy pasek na wstążce, umożliwiający edycję tego elementu. Jest to wyraz nowego pojmowania użyteczności części narzędzi programu. Pewne opcje są dostępne dopiero wtedy, kiedy dany element edytujemy i tego dowodem jest właśnie ta zakładka Narzędzia obrazów Formatowanie (Rysunek 27). Rysunek 27. Narzędzia obrazów/formatowanie - pasek do edycji obrazków rastrowych i klipartów wklejanych do plików Word. Jeżeli obiektem jest plik rastrowy 5 (można wstawić do dokumentu każdy plik tego rodzaju dostępny na naszym komputerze), możemy zmienić parametry graficzne wstawionego obiektu poprzez sekcję Formatowanie/Dopasowywanie. Narzędzia te umożliwiają zmianę jasności, kontrastu, pozwalają też na przekształcenie obrazka w ramach określonej kolorystyki (konwersje na monokolor np. czarnobiały, sepia, ustalenie koloru przezroczystego itd. Koloruj ponownie). Te wszystkie operacje są odwracalne poprzez polecenie Resetuj obraz. Sekcja Style obrazu pozwala na otoczenie ilustracji ramką (nawet okrągłą), ustalenie cienia, czy nawet na operacje przestrzenne na obrazku mamy tutaj do wyboru kilkanaście zdefiniowanych już stylów obrazu. W dokładniejszy sposób (tzn. umożliwiający bardzo precyzyjne wybranie właściwości) możemy te przekształcenia osiągnąć poprzez otworzenie okna Formatowanie obrazu (te okno nie występowało w poprzednich wersjach programu Word) klikamy przycisk w sekcji Style obrazu. Sekcja Rozmieszczenie oferuje możliwość ustawienia wspomnianych już funkcje zawijania tekstu z dodatkowymi opcjami położenia obrazka wobec akapitu (wyrównanie Ramka górny lewy róg akapitu, górny środek akapitu, środek akapitu itd.). Inne polecenia występujące we wspomnianym dziale to Wyrównanie (możliwość wyrównywania wielu obiektów w stosunku do siebie) czy Obrót obrazka o ustalony kąt. Ostatnia sekcja Rozmiar umożliwia ręczną zmianę rozmiaru obrazka i jego wykadrowanie. Dodatkowe opcje są dostępne przez kliknięcie przycisku. Wszystkie wspomniane polecenia są dostępne także poprzez rozwijane menu urucha miane poprzez kliknięcie prawym przyciskiem na obrazek. Najbardziej podstawowym poleceniem 5 Plik rastrowy to plik, który nie może być skalowany bez straty jakości. Informacje o wyglądzie obrazu odnoszą się do punktów obrazu i ich zmiana (tak więc skalowanie), zniekształca obraz. Pliki rastrowe występują najczęściej w formatach *.bmp, *.gif, *.jpg, *.png. 21

22 jest Formatuj obraz Jego wywołanie powoduje wyświetlenie okna Formatowanie obrazu (Zawijanie tekstu ). Rysunek 28. Okno Formatow anie obrazu. Gdy naszą ilustracją ma być klipart 6, klikamy odpowiednie polecenie wstawienia Obiekt clipart (Rysunek 26). W przeciwieństwie jednak do wstawiania plików rastrowych, program otwiera odpowiednie okno Clipart, wyświetlające kolekcje klipartów znajdujących się na komputerze. Program Office przechowuje kliparty w określonym katalogu w specjalnych plikach. Format ten jest odczytywalny wyłącznie przez pakiet Office. Firma Microsoft operuje możliwość pobrania tysięcy klipartów na swojej stronie. Mimo iż kliparty oferowane przez firmę Microsoft są plikami wektorowymi 7, pasek narzędzi Narzędzia obrazów Formatowanie wygląda identycznie jak w przypadku wstawiania pliku rastrowego (Rysunek 27). Dany klipart, podobnie jak plik rastrowy, jest domyślnie wklejany w trybie zawijania tekstu Równo z tekstem. Możemy przeciągać dany klipart z bocznego paska, ale możemy także podwójnie kliknąć w dany obrazek i klipart zostanie wstawiony tam, gdzie aktualnie znajduje się kursor. Odmienna sytuacja do poprzednich występuje w przypadku wstawiania Kształtów (Rysunek 26). Po kliknięciu polecenia otwiera się menu pokazujące rodzaje rysunków, wśród których możemy wybrać. Gdy klikniemy określony kształt, kursor myszki zmieni się w krzyżyk i będziemy mogli narysować dany kontur w trybie zawijania tekstu Przed tekstem. Pasek, który pokazuje się w trakcie edycji rysunku kształtu, także jest inny Narzędzia do rysowania Formatowanie (Rysunek 29). 6 Nazwą klipart określa się często jakiekolwiek niewielkie pliki rysunkowe, służące do prostego ilustrowania dokumentów. W ścisłym znaczeniu, które tutaj występuje, są to tylko pliki wektorowe. 7 Czyli możliwe jest dowolne ich przeskalowywanie bez straty ich jakości dobrym przykładem takich obrazków są czcionki. 22

23 Rysunek 29. Narzędzia do rysowania/formatowanie - pasek do edycji kształtów wektorowych wklejanych do plików Word. Polecenia znajdujące się na pasku narzędziowym pozwalają na edycję kształtu, ustalenie charakteru konturu, koloru tła, a także umożliwiają tworzenie efektów przestrzennych poprzez obracanie rysunku wokół określonych jest współfinansowany osi. Możemy przez Unię także Europejską swojemu rysunkowi nadać np. cień. Podobnie jak w przypadku ilustracji rastrowych i klipartów, w programie przedstawiono galerię wbudowanych stylów kształtów, ale oczywiście możemy sami dokładniej doprecyzować wygląd naszego rysunku. Inne polecenia są podobne do paska dla obiektów rastrowych i dla klipartów, tzn. sekcje Rozmieszanie i Rozmiar. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż wiele rysunków można ze sobą grupować (w innych trybach zawijania niezależnych od tekstu), czego nie można robić z plikami rastrowymi i z klipartami. Analogicznie, wszystkie prawie polecenia, które są na wstążce, mogą być uzyskane poprzez menu uruchamiane prawym kliknięcie przyciskiem myszy. Zarówno obrazki rastrowe, kliparty, a także kształty mogą być ręcznie edytowane. O ile w przypadku dwóch pierwszych zmieniać można tylko wielkość i proporcje ilustracji, to z kształtami można wykonywać o wiele więcej działań. Można zmieniać stopień zakrzywienia linii, zmieniać długość czy nachylenie określonych linii, a także można dodawać tekst do kształtów. Nowym rodzajem obiektów, które są dostępne w programie Word 2007 są grafiki SmartArt. Okno wyboru grafiki (Rysunek 30) wywołuje się odpowiednim poleceniem z zakładki Wstawianie (Rysunek 26). Umożliwiają one tworzenie najróżniejszych list, układów hierarchii, przedstawień cyklów, procesów, piramid, macierzy i innych struktur. Tego typu obiekty mogą być zarówno przydatne jako prezentacje różnorodnych zagadnień i problemów poczynając od problemów zarządzania kadrami, kończąc na procesach produkcyjnych. Grafiki SmartArt są o tyle ciekawe, iż umożliwiają bardzo swobodne manipulowanie tego typu strukturami. Rysunek 30. Okno wyboru grafiki SmartArt. Wstawienie obiektu SmartArt otwiera dwie sekcje Narzędzi grafiki SmartArt: owanie i Formatowanie. Pierwsza sekcja owanie zawiera polecenia związane z możliwością manipulowania strukturą grafiki. Sekcja Tworzenie grafiki umożliwia dodawanie kształtów do 23

24 wybranej struktury. Dział Układy umożliwia zmianę ogólnej struktury grafiki, zaś Style grafiki umożliwiają przyjęcie określonego wyglądu grafiki. Można zmieniać kolorystykę i dodać efekty przestrzenne. Druga sekcja Formatowanie umożliwia szczegółowe określenie właściwości kształtów, ich konturu oraz wypełnienia, efektów przestrzennych, standardowe kształty mogą być zastąpione własnymi. Sam tekst opisujący dane grafiki może także być poddawany przekształceniom, także przestrzennym. Obiekty SmartArt podobnie jak inne obiekty mogą być skalowane i wyrównywane w stosunku do innych. Grafiki SmartArt zachowują się, jak sama nazwa wskazuje, w sposób inteligentny. Podpisy tekstowe w określonym miejscach automatycznie przeskalowują się do określonej długości. Dodawane nowe poziomy automatycznie tworzą odpowiednie grafiki itd. Same poszczególne obiekty mogą zawierać inne pliki rastrowe, kliparty, różne kształty. Rysunek 31. Przykładowy obiekt SmartArt. Ostatnim rodzajem obiektów, które mogą być wstawiane do pliku Word, są wykresy Excel (Rysunek 26). Koncepcja wstawiania tego typu obiektów jest oparta na mechanizmie OLE (ang. Object Linking and Embedding). Umożliwia on osadzanie wzajemnie między różnymi aplikacjami obiektów z pakietu Office. Dokument Word może mieć osadzony wykres z programu Excel. Wykres może być na stałe połączony z plikiem macierzystym, który może być odrębnym plikiem. Aktualizacja pliku macierzystego spowoduje zmianę treści wykresu. Wykres może istnieć także jako niezależny obiekt Excela tylko w dokumencie Word. W przypadku wstawiania w ten sposób wykresu (tzn. poprzez polecenie - Rysunek 25). Oczywiście obiekty (wykresy, elementy arkusza kalkulacyjnego) mogą być osadzane w inny sposób, np. poprzez polecenie z zakładki Wstawianie/Tekst/Obiekt. Wykresy będą omawiane przy okazji prezentowania programu Excel. Każdy ze wspomnianych obiektów może posiadać podpis czy legendę zawierającą etykietę obiektu, jego numer i tytuł. Podpis można wstawić zaznaczając dany obiekt prawym przyciskiem myszy i klikając na pokazanym menu polecenie Wstaw podpis (Rysunek 32). Wartością dodaną takiego opisywania rysunków (albo innych obiektów) jest ich automatyczne numerowanie, możliwość odwołania się do takiego obiektu w tekście (poprzez automatycznie tworzony odnośnik), a także możliwość automatycznego sporządzenia listy elementów tego typu. Istnieją standardowe etykiety dla określonych obiektów, ale możemy także zaproponować swoje własne etykiety np. zamiast Rysunku, może być Ilustracja albo Zdjęcie. 24

25 Rysunek 32. Okno Podpis. 10 Wstawianie tabel Tabele służą do prezentowania danych, które można łatwo uporządkować. Mogą więc to być wszelkiego rodzaju listy, wyliczenia, wszelkiego rodzaju dane mające postać macierzową. Okazjonalnie tabele mogą być wykorzystywane do organizowania przestrzeni dokumentu. Nie jest to wprawdzie zasadnicza rola tego typu obiektów, ale można tabele także wykorzystywać w takim celu. Żeby wstawić tabelę, należy wybrać zakładkę Wstawianie, sekcję Tabele polecenie, a następnie polecenie Tabela (Rysunek 33). Polecenie umożliwia nam narysowanie na pokazanym menu poprzez zaznaczenie myszką, z ilu komórek i z ilu kolumn ma składać się nasza tabelka (obszar z kwadracikami). Polecenie Wstaw tabelę umożliwi nam wprowadzenie ilości kolumn i wierszy jako cyfr oraz innych podstawowych własności (określenie czy szerokość kolumn ma być stała czy może rozmiar ma się dopasowywać do zawartości). Z kolei polecenie Rysuj tabelę spowoduje, iż kursor myszki zamieni się w długopis i będziemy mogli bezpośrednio na obszarze roboczym dokumentu narysować tabelę. Kliknięcie na link Szybkie tabele umożliwia wybór tabel już z pewną treścią, ale ich zaletą jest to, iż posiadają już określoną stylistykę, a treść można szybko zmienić stosownie do własnych potrzeb. Rysunek 33. Menu polecenia Tabela. Gdy dana tabela zostanie już wstawiona, można ją dostosować do własnych potrzeb. Można od razu zauważyć, iż pojawiają się dwie dodatkowe sekcje na wstążce w ramach Narzędzi tabel: owanie i Układ. 25

26 W większości tabel można wyróżnić wiersz nagłówka i wiersze danych. Czasem można spotkać także wiersze sumy, w których dane wartości są w jakiś sposób zbierane (sumowane, uśredniane 8 itd.). Sekcja owanie (Rysunek 34) pozwala w bardzo optymalny sposób ustalić takie własności tabeli. Najpierw wybieramy w dziale Opcje stylu tabeli poszczególne własności tabeli (czy jest wiersz nagłówka, czy jest wiersz sumy), następnie ze względu na to, program tworzy przykładowe style dla takie tabeli w sekcji Style tabeli. Rysunek 34. Narzędzia tabel/owanie. Właściwości można nadać zaznaczonemu zakresowi tabeli (komórka, kilka komórek, kolumna, kilka kolumn, cała tabela) lub aktywnej komórce bez jej zaznaczania. Zaznaczać można przez ręczne zakreślenie określonego zakresu. Można także kliknąć na pojawiający się na marginesie po lewej stronie tabelki znaczek. Gdy klikniemy na niego prawym przyciskiem, w menu, które się pokaże, będziemy mieć wszystkie dostępne polecenia dotyczące formatowania tabelki. Jeśli klikniemy na znaczek, zaznaczona zostanie cała tabelka. Dany rząd tabelki można zaznaczyć klikając na margines tabelki, gdy kursor posiada formę. Określoną kolumnę można zaznaczyć klikając, gdy kursor myszki (w okolicach górnej krawędzi tabeli) nad nią ma formę. Kursory myszek umożliwiające ręczne działania wobec tabeli to: zaznaczanie zakresu wierszy (kliknięcie), zaznaczanie zakresu kolumn (kliknięcie), zaznaczenie komórki (kliknięcie), zmiana wysokości komórki/wiersza (przeciąganie), zmiana szerokości komórki/kolumny (przeciąganie). Użytkownik oczywiście sam odpowiednio sformatować tworzoną tabelę. Cieniowanie na pasku Narzędzia tabel/owanie ustala, jaki kolor tła ma mieć dany zakres. Obramowanie ustala, jakie krawędzie mają być widoczne. Narzędzie to dostępne jest w omawianej zakładce Narzędzia tabel/owanie, ale także w domyślnej zakładce programu w Narzędziach głównych/akapit (Rysunek 23). Po uruchomieniu tego polecenia otwiera się nam menu z obrazkami symbolizującymi dane krawędzie i możemy wybrać, która krawędź ma być widoczna (Rysunek 35). Ważnym poleceniem jest także pokazywanie/ukrywanie linii siatki, które jest przydatne w sytuacji, gdy krawędzie tabeli są powyłączane. Precyzyjny wybór właściwości obramowania tabelki i cieniowania dostarcza ostatnie polecenie Obramowanie i cieniowanie (Rysunek 36). Możemy poprzez znajdujące się w oknie polecenia zdefiniować bardzo wiele właściwości tabeli jak: ukrywanie/chowanie określonych krawędzi, grubości linii oddzielających dane komórki, charakter linii (ciągła, przerywana, kropkowana, podwójna, ozdobna itd.), kolor linii, wypełnienie komórki, deseń komórki, 8 Zasadniczo program Word nie wykonuje operacji matematycznych (lub innych). W tym programie to użytkownik wpisuje określone wartości. Wyjątkiem od tej reguły są proste metody sumowania, które występują przy okazji stosowania wierszy sumy. 26

27 wprowadzenie linii pojedynczej. Zauważyć można, iż te właściwości można nadać określonej komórce czy zakresowi tabeli, całej tabeli, akapitowi, ale także całej stronie. Także w obrębie tej samej tabeli różne komórki mogą mieć zupełnie inne właściwości tego typu. Ostatnia sekcja paska Narzędzia tabel/owanie pt. Rysowanie obramowań konfiguruje opcje ręcznego rysowania tabeli, a także umożliwia takie projektowanie tabeli - polecenie Rysuj tabelę (Rysunek 34). Polecenie ręcznego rysowania tabeli występuje także już we wspomnianym menu Tabela (Rysunek 33). Kliknięcie na znaczek w sekcji Rysowanie obramowań powoduje otworzenie wspomnianego okna Obramowanie i cieniowanie (Rysunek 36). Rysunek 35. Menu otworzone poleceniem Obramowanie. Rysunek 36. Okno Obramowanie i cieniowanie. 27

28 Rysunek 37. Narzędzia tabel/układ. Drugim paskiem uruchamianym w trakcie edycji tabeli jest Narzędzia tabel/układ (Rysunek 37). Pierwsza sekcja tej zakładki Tabela umożliwia podstawowe operacje na tabelach. Polecenie Zaznacz umożliwia wybranie, czy mamy zaznaczyć wiersz, kolumnę, komórkę czy całą tabelę. Oczywiście warunkiem działania ramach tego Europejskiego polecenia Funduszu jak i działania Społecznego w pasku (Narzędzia tabel/układ) jest obecność kursora tekstu w jakim miejscu tabeli. Mamy tutaj także powtórzenie polecenia umożliwiającego pokazanie lub ukrycie siatki tabeli. Kliknięcie polecenia Właściwości powoduje wyświetlenie okna Właściwości tabeli (Rysunek 38), które to okno zostało omówione dalej. Dział Wiersze i kolumny umożliwia różne operacje, takie jak: polecenie Usuń - usuwanie komórek, określonych wierszy lub kolumn albo całych tabel, wstawianie wierszy i kolumn z możliwością wyboru czy wstawienie ma być dokonane powyżej/poniżej danego wiersza z lewej/z prawej danej kolumny. Sekcja Scalanie umożliwia bądź to scalenie ze sobą odpowiednich komórek, bądź też rozdzielenie ich. Polecenie Podziel tabelę umożliwia szybkie rozdzielenie zaznaczonego zakresu od reszty tabeli. Ponieważ zawarte w tym dziale polecenia są kontekstowe, wymagają wcześniejszego zaznaczenia określonej ilości komórek (np. scalanie przynajmniej dwóch), w przeciwnym wypadku będą nieaktywne. Następny dział Rozmiar komórki zawiera polecenie Autodopasowanie, które umożliwia ustalenie, czy dany zakres tabeli ma się dostosowywać do posiadanej treści (Autodopasowanie treści - wtedy dane komórki, kolumny czy wiersze będą się rozciągać), czy ma być stały (Stała szerokość kolumn), czy tabela ma się rozciągać na dostępną dla niej maksymalną szerokość edycji Autodopasowanie okna). Możemy także ustalić określone wartości dla szerokości i dla długości komórki (komórek). Umieszczono tutaj także dwa bardzo pomocne polecenia: Rozłóż wiersze i Rozłóż kolumny. Polecenia te pozwalają na równomierne rozłożenie treści odpowiednio w wierszach i w kolumnach. Sekcja Wyrównanie umożliwia ustalenie kierunku tekstu dla zaznaczonego zakresu tabeli. Ze względu na ten kierunek możemy ustalić wyrównanie poziomego i pionowego określonych komórek. Domyślnym kierunkiem wpisywania tekstu jest z lewej na prawą, więc jeśli tego nie modyfikujemy, od razu możemy konfigurować wyrównanie. Także tutaj możemy ustalić marginesy komórek, tzn. odległość między treścią komórki a jej krawędziami. Ze względów estetycznych zaleca się by istniał jakiś margines pomiędzy treścią a ściankami komórki. W przeciwnym wypadku treści sąsiadujących ze sobą komórek będą się brzydko zlewać. Ostatnia już sekcja zakładki Narz ędzia tabel/układ to Dane. Pojawia się tutaj polecenie Sort uj, które występuje także na zakładce Narzędzia główne/akapit. Wykonanie na określonym zakresie tabeli tego polecenia umożliwi nam przesortowanie danych tam się znajdujących. Zaznaczenie opcji Powtarzaj wiersze nagłówka pozwala, w przypadku przenoszenia tabeli pomiędzy stronami, na wyświetlanie na początku tabeli na nowej stronie wiersza nagłówka. Dzięki temu możemy mieć orientację, jakie ma znaczenia dana treść, także na nowej stronie. Bardzo interesującym poleceniem jest Konwert uj na tekst, które pozwala zamienić treść tabelaryczną na zwykły tekst. Polecenie Formuła pozwala na definiowanie bardzo prostych działań na określonych zakresach. Nie są to wprawdzie możliwości arkusza kalkulacyjnego Excel, ale ta funkcja może się czasem przydać. Wszystkie wymienione działania na tabelach (komórkach, określonych zakresach itd.) mogą być wykonane także za pomocą menu otwieranego prawym przyciskiem myszy po zaznaczeniu 28

29 określonego zakresu tabeli lub całej tabeli. Szczególnie ważnym poleceniem z tak otwieranego menu są Właściwości tabeli. Otwierane tym poleceniem okno zawiera wiele opcji konfiguracyjnych, o których tutaj była mowa, ale często też zawiera ich więcej (Rysunek 38). Zauważyć można, iż oddzielnie możemy ustalać własności dla całej tabeli, inne dla danego wiersza, kolumny czy określonej komórki. Wartym wspomnienia poleceniem jest Wiersz/Zezwalaj na dzielenie wierszy między strony. Uniemożliwienie dzielenia wierszy tabeli może przyczynić się do czytelniejszego podziału tabeli, ale z kolei użycie tego narzędzia może być konieczne w przypadku komórek zawierających bardzo dużo treści. Rysunek 38. Okno Właściwości tabeli. Tabele, podobnie jak inne obiekty dokumentu, mogą posiadać swój podpis. Żeby podpisać daną tabelę, wywołujemy polecenie Wstaw podpis z menu wywołanego kliknięciem na znak przy tabeli (zaznaczoną tabelę itp.) prawym przyciskiem myszy. Pojawia nam się wtedy okno (identyczne jak w przypadku innych obiektów), w którym konfigurujemy podpis (Rysunek 32). Tabela 5. Tabela z zawijaniem tekstu L.p Nazwa Wiersz 1 Wiersz 2 Jakkolwiek tabele są zawsze traktowane w dokumencie Word jako element równorzędny w stosunku do tekstu i zasadniczo nie podlegają różnym opcjom zawijania tekstu, to jednak tekst może oblewać daną tabelę (Tabela 5). Aby tekst w ten sposób otoczył tabelę, należy albo użyć kursora w pozycji pokazującej zawijanie tekstu (tuż za prawą krawędzią tabelki) albo wybrać polecenie Układ strony/ustawienia strony/znaki podziału/zawijanie tekstu (Rysunek 14). 11 Wstawianie pól tekstowych Pola tekstowe to specjalne obiekty, które jak sama nazwa wskazuje, mogą zawierać określoną zawartość tekstową. Są one o tyle niezależne od podstawowej struktury strony, iż mogą być traktowane jak pliki rastrowe, kliparty, kształty czy też inne obiekty SmartArt czyli jako obiekty. Podlegają więc różnym relacjom w stosunku do tekstu, np. zawijaniu tekstu. Użycie pól tekstowych może umożliwić wprowadzenie takiego rozmieszczenia tekstu w dokumencie, które nie 29