NASZA MAŁA OJCZYZNA JESTEŚMY NA KASZUBACH

Transkrypt

1 Program ścieżki międzyprzedmiotowej NASZA MAŁA OJCZYZNA JESTEŚMY NA KASZUBACH przeznaczony do realizacji w Zespole Szkół Hotelarsko Gastronomicznych w Gdyni Autorka programu: mgr inż. Iwona Gunia, nauczycielka przedmiotów zawodowych Gdynia 2004

2 pielęgnujmy dawne przodków obrzędy: to, co weszło w zwyczaj, niech zwyczajem zostanie, a to co było, cośmy od Ojców zasłyszeli, lub żeśmy sami jeszcze widzieli, przekażmy tym co po nas przyjdą: pomni, że gdzie przeszłość, tam i przyszłość będzie... Leon Potocki (1854) Pragnę Was jeszcze zachęcić, abyście nadal strzegli swojej tożsamości pielęgnując więzi rodzinne, pogłębiając znajomość swojego języka i starając się przekazywać swą bogatą tradycję młodemu pokoleniu... Jan Paweł II, Sopot 5 czerwca 1999r. Edukacja regionalna umożliwia znalezienie swych etnicznych korzeni i kształtuje poczucie grupowej przynależności, wzmacnia fundament społeczno-kulturowej tożsamości. Jeśli człowiek pozbawiony jest możliwości utożsamiania się z konkretną tradycją, ze wspólnotą większą od rodziny, lecz mniejszą od narodu, z obyczajem i językiem czy dialektem wyróżniającym go pomiędzy milionami, zatraca się w bezczasowości i masie." (z artykułu prof. Brunona Synaka) 2

3 Wstęp Obowiązkiem szkoły w Polsce jest takie kształcenie i wychowanie, które służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata (preambuła do ustawy o systemie oświaty). Warunkiem zachowania własnej kultury i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego. Związek z własnym regionem jest sprawą istotną, ponieważ kształtuje poczucie przynależności społecznej, narodowej, postawę patriotyczną, międzyludzką. Szczególnie ważne jest to teraz, kiedy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. Edukacja regionalna umożliwia bycie podmiotem a nie przedmiotem toczących się procesów kulturowych, uczniowie stają się bardziej tolerancyjni i otwarci na współpracę z jednostkami samorządowymi regionu, przygotowują się do roli aktywnego współgospodarza regionu i kraju. Program powstał na podstawie wprowadzonej do realizacji w nauczaniu ścieżki międzyprzedmiotowej,,edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie" 1. Pozwala na poznawanie kultury regionu Kaszub ze szczególnym zwróceniem uwagi na dorobek kulturalny i historyczny najbliższej okolicy miasta Gdyni, gminy, powiatu, Uwzględnia też specyfikę szkoły i jej społeczności. Uczniowie zdobędą wiedzę o regionie w odniesieniu do treści nauczania przedmiotów: języka polskiego i historii, geografii, chemii, organizacji i techniki pracy w hotelarstwie, organizacji usług turystycznych, technologii gastronomicznej, zajęć praktycznych, przedsiębiorczości przy pomocy nauczycieli informatyki, technologii informacyjnej, techniki prac biurowych, a także nauczycieli języków obcych. Biorąc pod uwagę fakt, że szkoła nasza kształci też techników hotelarzy i techników obsługi ruchu turystycznego w policealnym Studium, program uwzględnia przygotowanie słuchaczy tych szkół do aktywnej promocji regionu w kraju i za granicą. 1 Mrówczyńska G. (2000). Edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie (konferencja wojewódzka). Przegląd Edukacyjny nr 2 (26) 3

4 Cele 1. Poznawanie regionu Kaszub, w tym dziedzictwa kulturowego i związków z kulturą narodową. pogłębianie wiedzy o własnym regionie i jego społeczeństwie (środowisko geograficzno przyrodnicze, kultura, gospodarka) budzenie zainteresowania historią i kulturą własnego środowiska i regionu dostrzeganie specyfiki kulturowej regionu i jego tradycji ukazywanie perspektyw i szans regionu w obliczu przystąpienia do Unii Europejskiej wskazanie regionalnych problemów, które należy rozwiązać dostrzeganie tendencji rozwojowych regionu na tle 2. Pogłębienie więzi ze środowiskiem, regionem, krajem. kształtowanie emocjonalnego związku z regionem kształtowanie postaw patriotycznych 3. Kształtowanie poczucia własnej tożsamości regionalnej i narodowej. identyfikacja i pogłębienie więzi z,,małą ojczyzną" i ojczyzną współuczestniczenie w pielęgnowaniu tradycji regionu, kształtowanie postaw tolerancji i otwartości na inne wspólnoty regionalne kształtowanie poczucia własnej tożsamości na tle innych wspólnot regionalnych zjednoczonej Europy 4. Przygotowanie uczniów do dojrzałego życia i zaistnienia w strukturach regionalnych, państwowych, europejskich. uczenie tolerancji dla poglądów innych wzbudzanie poczucia własnej godności i wartości wyrobienie umiejętności prezentowania własnych poglądów i opinii rozwijanie poczucia odpowiedzialności za własne działania w okolicy, w regionie i kraju we wspólnej Europie 5. Kształtowanie potrzeby ochrony tradycji, szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń. 6. Wyrabianie nawyku samokształcenia i bogacenia własnego warsztatu pracy umysłowej, poprzez korzystanie z różnorodnych źródeł wiedzy (encyklopedie, słowniki, literatura o regionie, internet) 4

5 Treści programowe Treści ogólne Treści szczegółowe Realizacja podczas lekcji Proponowane formy realizacji 1. Elementy historii regionu miejsce i rola Kaszub i Gdyni na tle historii Polski. Położenie Kaszub w Polsce i jego znaczenie (położenie Gdyni). Historyczne granice Kaszub. Administracyjne położenie Kaszub. Historyczne uwarunkowania powstania osady Gdynia i jej rola na Kaszubach i w Polsce. Dzieje Gdyni (Gdańska, Sopotu) w legendzie i historii. Historyczne związki Kaszub i Gdyni z dziejami Polski i Europy. Przewodnik po zabytkach i miejscach historycznych Kaszub. Dworki i checze. Zwyczaje ludowe na podst. lektury Geografia turystyczna Historia, Wiedza o społeczeństwie Organizacja turystyki, Usługi turystyczne Język polski, Godziny do dyspozycji wychowawcy, Technologia gastronomiczna, Biblioteka szkolna, Technologia informacyjna Wycieczka do Będomina, do Pelplina Zwiedzanie portu, Albumy 2. Najwybitniejsi przedstawiciele regionu i ich znaczenie w historii i dla kultury Polski. Życie ludzi w Gdyni dawniej i dziś. Kaszubskie rody - przykłady znaczących dla historii regionu i Polski rodów. Gdyńskie rody. Znani i nieznani - przykłady sylwetek ludzi związanych z Kaszubami i Gdynią (np. Antoni Abraham, Eugeniusz Kwiatkowski, najstarszy Gdynianin - Franciszek Pióro, rodzina Skwierczów, kmdr Bolesław Romanowski, kmdr Andrzej Kłopotowski...) Godziny do dyspozycji wychowawcy Język polski Historia Wiedza o społeczeństwie Wycieczki Muzeum Miasta Gdyni Spotkanie z przedstawiciele m Koła Starych Gdynian 5

6 3. Elementy dziejów kultury regionalnej tradycja, obyczaje, muzyka. nasze i europejskie tradycje kulturowe - wspólne korzenie, specyfika kulturowa Kaszub, Gdyni. gwara kaszubska historia języka, literatura, poezja. Poznajemy twórców kultury na Kaszubach - poetów, aktorów, muzyków itp. Haft kaszubski, zdobnictwo Lokalne, regionalne i narodowe święta - wpływ na zachowanie dziedzictwa kulturowego. Tradycyjna kultura, folklor i sztuka ludowa na Kaszubach i w Gdyni. Kuchnia regionalna wyposażenie kuchni, surowce, typowe potrawy, estetyka podania (w tym planowanie wyżywienia grupy turystycznej rodziny w gospodarstwie agroturystycznym). Dziedzictwo kulturowe Gdyni na wybranych przykładach rodzin gdyńskich Obyczaje związane z zawodem rybaka. Język polski Język niemiecki Zajęcia pozalekcyjne koła zainteresowań Obsługa konsumenta Zajęcia praktyczne Technologia gastronomiczna Historia Muzeum piśmiennictwa i kultury kaszubskiej w Wejherowie. Regionalne dekoracje na stołach (konkurs stołów wigilijnych, wielkanocnych) Dzień kuchni regionalnej Wycieczka do skansenu we Wdzydzach Muzeum Rybołówstwa Hel 4. Główne zabytki architektoniczne na Kaszubach. Najważniejsze zabytki budownictwa na Kaszubach przykłady architektury od średniowiecza do współczesności przegląd stylów architektonicznych. Chaty, dwory, pałace, zamki i świątynie widoczne miejsca życia naszych przodków. Bogactwo i dziedzictwo kultury ludowej. Organizacja turystyki, Usługi turystyczne, Organizacja i technika pracy w hotelarstwie Geografia turystyczna Albumy Fotografie Wycieczka do Wejherowa Jerozolima Kaszubska 6

7 5. Historia i tradycja własnej rodziny na tle historii i tradycji regionu. Historia regionu i Gdyni pokazana na przykładzie dziejów własnej rodziny lub innej znanej w mieście przekaz pokoleniowy Ślady działalności naszych przodków na ziemi kaszubskiej Rodzinne tradycje wywodzące się z tradycji regionu. Język polski Historia, Biblioteka szkolna, Wiedza o społeczeństwie Współpraca z instytucjami kulturalno oświatowymi Poszukiwanie etymologii własnego nazwiska, Wykonanie albumu biograficznego drzewo genealogiczne mojej rodziny 6. Środowisko przyrodnicze naszego regionu Krajobraz polodowcowy, rzeki, jeziora, Bałtyk. Cechy klimatu. Lasy. Rezerwaty, pomniki przyrody. Geografia turystyczna Spacer po Trójmiejskim Parku Krajobrazowym Flora i fauna Bałtyku ze szczególnym uwzględnieniem Zatoki Gdańskiej. Wpływ cywilizacji na stan naszego środowiska. Geografia z ochroną środowiska Zbiory eksponatów, fotografie Wycieczka do Mechowa (groty) Oczyszczalnie ścieków (analiza chemiczna wody Zatoki Gdańskiej, ocena poziomu zanieczyszczeń). Rekreacja i wypoczynek wyszukiwanie terenów rekreacyjnych na Kaszubach. Chemia Usługi turystyczne, Obsługa ruchu turystycznego Wyszukiwanie informacji w internecie, tworzenie programów wycieczek szkolnych po Kaszubach 7

8 7. Problemy regionu Stowarzyszenia i związki Aktualna praca samorządu lokalnego Problemy które dostrzega młodzież Bezrobocie w naszym regionie Nasze szanse i zagrożenia (wpływ przystąpienia do Unii Europejskiej na gospodarkę naszego regionu, Analiza SWOT)), promocja regionu na Targach Turystycznych Co byś zrobił w Gdyni gdybyś był radnym list do władz miasta (konkurs) Wiedza o społeczeństwie, Przedsiębiorczość Technologia informacyjna, Zajęcia praktyczne z hotelarstwa, zajęcia praktyczne z turystyki Technika pracy biurowej Biblioteka szkolna Spotkanie z działaczem samorządu gminy, miasta Wycieczka do Urzędu Pracy, Strona internetowa przedstawiająca walory turystyczne regionu, przygotowanie folderu na targi Poszukiwanie informacji w prasie lokalnej, statystykach ogłaszanych przez Urząd Miasta, w internecie 8

9 Przewidywane osiągnięcia uczniów 1. Uczeń umie gromadzić, systematyzować i interpretować różne informacje na temat Kaszub i Gdyni. 2. Potrafi zaprezentować własną wiedzę dotyczącą wybranych zagadnień historii, kultury Kaszub i Gdyni. 3. Uczeń docenia rolę i wpływ tradycji na kształtowanie współczesnych postaw ludzi. 4. Zna sylwetki najważniejszych postaci związanych z regionem i Gdynią oraz ich rolę w kształtowaniu wizerunku regionu. 5. Dostrzega atrakcyjność własnego środowiska lokalnego i aktywnie uczestniczy w jego życiu kulturalnym i społecznym. 6. Dostrzega związki między historią i kulturą regionu a historią i kulturą narodu polskiego i ogólnoeuropejską. 7. Posiada umiejętność wskazania wpływu wydarzeń z dziejów Europy i Polski na losy regionu i miasta. 8. Uczeń docenia i rozumie odrębność regionu i jednocześnie dostrzega wartość kultury narodowej i rozumie potrzebę pielęgnowania dziedzictwa kulturowego regionu, szczególnie w związku z rychłym wejściem Polski do Unii Europejskiej. 9. Umie wskazać placówki, instytucje i organizacje zajmujące się ochroną dziedzictwa kulturowego regionu. 10. Potrafi prezentować region w kraju i za granicą. 11. Prezentuje postawę solidarności narodowej i otwartości na inne kultury. Proponowane metody pracy Osiągnięcie założonych celów będzie możliwe dzięki wprowadzeniu na lekcjach regionalnych aktywizujących metod nauczania, takich jak,,burze mózgów", wywiady, ankiety, reportaże i fotoreportaże, zbieranie, systematyzowanie i prezentowanie materiałów na określony temat. Uczniowie na lekcjach będą mieć możliwość samodzielnego poznawania regionu poprzez uczestniczenie w organizowanych wycieczkach w ciekawe, znane i nieznane miejsca Kaszub, poprzez prowadzenie samodzielnych prac badawczych, dotyczących dziejów, tradycji i kultury regionu a przede wszystkim Gdyni. 9

10 Niezbędne jest pozostawienie uczniom dużej swobody w doborze technik pracy nauczyciel powinien pozostać przewodnikiem, tak aby młodzież realizująca program miała jak największe poczucie odpowiedzialności za swoje dzieło. Możliwość samodzielnego opracowywania zagadnień dotyczących,,małej ojczyzny" w postaci prac graficznych, projektów, folderów czy prac literackich pozwoli uczniom na dokładniejsze poznanie nie tylko historii regionu ale także ukaże wpływy i zależności między dziejami Kaszub i Gdyni a innymi regionami Polski czy dziejami Europy. Proponowany projekt pozostawia nauczycielom poszczególnych przedmiotów możliwość twórczego działania i wprowadzania własnych pomysłów na realizację ścieżki. Odpowiedzialni za realizację poszczególnych elementów ścieżki międzyprzedmiotowej powinni być przewodniczący komisji przedmiotowych. Podsumowaniem osiągnięć uczniów może być zorganizowany w szkole Dzień Regionu na którym uczniowie zaprezentują swoje prace (np. wystawa szkolna Gdynia w starych fotografiach lub Gdynia wczoraj i dziś prezentacja zeskanowanych zdjęć, stworzone przez uczniów programy wycieczek, wystawa haftów kaszubskich i w bibliotece prezentacja twórczości pisarzy i poetów regionu), połączony z konkursem wiedzy o Kaszubach, oraz konkursem znajomości języka kaszubskiego wśród uczniów i nauczycieli i Dniem Kuchni Kaszubskiej w szkolnej sali konsumpcyjnej. Opracowane materiały powinny pozostać w bibliotece szkolnej. Proponowane działania mogą być powtarzane w kolejnych latach szkolnych, a program będzie podlegał ewaluacji. Literatura: 1. Mrówczyńska G.; Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie (konferencja wojewódzka). Przegląd Edukacyjny nr 2 (26) (2000). 2. dr Prusak P.; Rola edukacji regionalnej w wychowaniu, Pomorskie Centrum Kształcenia Kadr I Consultingu 3. Kiedrowska W.; Regionalne programy edukacyjne, Akwen, Gdańsk Ministerstwo Edukacji Narodowej - o edukacji regionalnej - dziedzictwie kulturowym w regionie, Warszawa, sierpień