Pozycje jogi dla konstytucji wata

Transkrypt

1 Pozycje jogi dla konstytucji wata Osoby typu wata są zazwyczaj drobnej budowy, z cienkimi kośćmi i smukłym ciałem. W młodości są dość elastyczne i sprawne, ale brakuje im energii i wytrzymałości. Na starość zwykle dochodzi u nich do sztywności mięśni i stawów. Wata kontroluje kości, a zatem osoby o tej konstytucji najczęściej chorują na artretyzm, zwłaszcza po pięćdziesiątce. Zwykle jest im zimno, mają suchą skórę i strzelają im stawy, mają również słabe krążenie. Osoby typu wata są nerwowe i lękliwe. Zwykle przyjmują postawę obronną z uniesionymi ramionami i przygarbionymi plecami. Są także podatne na skoliozę. Takie osoby koniecznie muszą ćwiczyć asany. Prawdopodobieństwo, że bez tego będą zdrowe lub wyciszone na tyle, by medytować, jest niskie. Jeśli spojrzymy na różne osoby praktykujące asany, to przekonamy się, że zarówno najlepsi, jak i najgorsi z nich są głównie konstytucji wata. Osoby typu wata, które zachowują elastyczność dzięki temu, że przez całe życie ćwiczą, osiągają najlepsze rezultaty (choć jeśli przesadzą z ćwiczeniami, mogą się stać zbyt elastyczne, co prowadzi do braku równowagi). Dla osób typu wata ważne jest przede wszystkim to, by dbały o elastyczny kręgosłup. Osoby o tej konstytucji, które zaniedbują ciało i zbytnio skupiają się na umyśle, najczęściej mają najsłabsze wyniki w praktykowaniu jogi. U osób typu wata, które są nieco kruche, a jednocześnie bardzo ruchliwe, występuje również najwyższe ryzyko urazów na skutek niewłaściwej praktyki i zbyt skomplikowanych asan. Osoby te muszą ćwiczyć z rozwagą, gdyż w przeciwnym razie ławo mogą zrobić sobie krzywdę. Osoby typu wata muszą wykonywać asany tak, aby zmniejszyć wata, zaczynając od właściwego nastawienia psychicznego. Nigdy nie powinny spieszyć się podczas praktykowania asan. Zanim zaczną wykonywać asany, powinny najpierw wyciszyć umysł i emocje oraz spowolnić i pogłębić oddech. Powinny stopniowo rozgrzać ciało, usprawniając krążenie i rozluźniając stawy. Należy przy tym uważać, aby wysiłek nie był nadmierny. Nie wolno wykonywać asan, zanim ciało nie będzie na to gotowe. Osoby typu wata powinny ćwiczyć do chwili, kiedy będą lekko spocone, a podczas ćwiczeń pić dużo płynów. Postawa spokoju i łagodności oraz miarowe i płynne ruchy są dla nich najodpowiedniejsze. Podczas praktyki asan osoby typu wata powinny skupić się na obszarze miednicy i jelita grubego głównych siedzib wata. Powinny one dążyć do uwolnienia napięcia z bioder, kręgosłupa lędźwiowego i stawu krzyżowo-biodrowego. Zasadniczo wybrane asany powinny być ograniczone pod względem ruchowym, aby przeciwdziałać tendencji do nadmiernej aktywności. Zbyt dużo ruchu i rozciągania się może spowodować nadmierne naciągnięcie ścięgien Praktyka jogi i ajurwedy 187

2 i osłabienie. Ponieważ wata prowadzi do sztywności, to praktyka asan powinna mieć na celu zwiększenie ruchu i dopływu prany do zesztywniałych miejsc, ale w sposób stopniowy i równomierny. Dla osób typu wata dobre są pozycje siedzące, zwłaszcza te, które wzmacniają podbrzusze i utrzymują je w bezruchu, na przykład siddhasana, padmasana (lotos) i wajrasana. Dzięki pozycjom tym można się wyciszyć, zwiększyć poczucie osadzenia i kontrolować apana waju. Ponieważ wata ma tendencję do tego, by gromadzić się w kręgosłupie i usztywniać go, osoby o tej konstytucji powinny dbać o giętki kręgosłup, praktykując pozycje, w których kręgosłup wygina się w różne strony. Doskonałe są skręty kręgosłupa, takie jak w pozycji matsjendrasana, ponieważ usuwają wata z układu nerwowego. Skręty są jednak wskazane tylko wtedy, gdy oddech jest pełny jeśli jest on choćby odrobinę spłycony w wyniku częściowego zablokowania płuc, które może nastąpić podczas skrętu, to wata rośnie w szybkim tempie. Skłon w przód przynosi natychmiastową ulgę w przypadku nadmiaru wata oraz wywołuje spokój i bezruch. Pozycja ta doskonale nadaje się do uwalniania wata z pleców, gdzie gromadzi się ona w postaci sztywności i napięcia. Usuwa także nadmiar wata z ciała poprzez stawy. Jeśli jednak nie połączy się tej pozycji z wygięciami do tyłu, to nie uda się usunąć wata w całości. Wygięcia do tyłu doskonale nadają się do łagodzenia wata, ale należy je wykonywać delikatnie i powoli, aby były skuteczne. Wata najczęściej powoduje kifozę i skrzywienie barków. Jeśli pracuje się z tego rodzaju sztywnością zbyt agresywnie, to możemy spowodować ból lub uraz. Silne wygięcia do tyłu pobudzają układ sympatyczny reakcję walki lub ucieczki w ciele a zatem mają działanie rozszerzające. Jeśli wykonujemy je z poczuciem ugruntowania i umiarem, to wzmacniają one u osób wata poczucie ześrodkowania i mają łagodne działanie rozgrzewające, wzmacniające apanę i okrężnicę. Łagodne wygięcia w tył, jak u kobry, są pod tym względem najbezpieczniejsze. Bardziej skomplikowane wygięcia w tył można wykonywać dopiero wtedy, gdy zyskamy biegłość w tych ćwiczeniach. Pozycje stojące, w których kładzie się nacisk na siłę, spokój i stałość, są bardzo zalecane dla wata zwłaszcza te, które wyrabiają stabilność i równowagę jak u drzewa (wrikszasana). Aby je docenić, osoby typu wata muszą jednak najpierw osiągnąć cierpliwość i koncentrację. Zasadniczo dla osób typu wata wskazane są łagodne ćwiczenia jogi, które ich nie wyczerpią. Ich wysiłek powinien być umiarkowany. Po asanach wymagających ruchu osoby te powinny przez dłuższą chwilę wykonywać asany w pozycji 188 Joga i ajurweda

3 siedzącej. Aby utrzymać wata pod kontrolą, podczas przyjmowania tych postaw należy praktykować pranajamę i medytację. Po ćwiczeniu asan osoby typu wata powinny odpocząć i zrelaksować się w pozycji martwego ciała. Nie należy kończyć ćwiczeń gwałtownie ani też pospiesznie zaczynać czegoś, co wytrąciłoby je z równowagi. Po ćwiczeniach osoby o tej konstytucji powinny odczuwać ustabilizowanie i spokój, powinny być też rozgrzane, a ich podbrzusze nie powinno być napięte. Ich umysł ma być spokojny, a emocje zrównoważone i ugruntowane, pełne przestrzeni i energii do medytacji. Pozycje jogi dla konstytucji pitta Osoby typu pitta mają średnią budowę ciała. Nie są ani za wysokie, ani za niskie, ani za ciężkie, ani za lekkie. Zwykle są dobrze umięśnione i elastyczne dzięki dobremu krążeniu i oleistej naturze pitta, która nawilża stawy. Kiedy osoby o konstytucji pitta oddają się praktykowaniu asan, są w tym całkiem dobre. Może im jednak brakować umiejętności do przyjmowania pewnych postaw, którymi są obdarzone osoby typu wata o długich kościach. Jeśli będą zbyt intensywnie ćwiczyć, ich stawy mogą zbytnio się poluzować, co stwarza problemy równie poważne jak zesztywnienie. Z psychologicznego punktu widzenia osoby pitta są agresywne, lubią błyszczeć i być najlepsze w tym, co robią. Nastawienie na osiąganie sukcesów przenoszą do praktykowania asan, gdzie nie jest ono wskazane. To może sprawić, że z technicznego punktu widzenia będą wykonywać asany prawidłowo, ale w trakcie praktyki mogą zatracić duchowy wymiar praktyki, który jest zależny od spokoju umysłu. Osoby typu pitta często są nadmiernie ambitne, łatwo się irytują i pobudzają. Asany jogi należy wykorzystywać do tego, by się wyciszyć zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i mentalnym. Pomaga to kierować inteligencję do wewnątrz, a wówczas można jej użyć do zrozumienia siebie. Osoby pitta powinny wykonywać asany w sposób, które je wyciszy, odżywi, zrelaksuje i sprawi, że poczują się rozluźnione. Do tego potrzeba spokojnego oddechu i siedzącej postawy w ciszy pomiędzy bardziej skomplikowanymi asanami w celu rozładowania pojawiającego się stresu. Osoby te powinny uważać, aby ich praktyka nie zmieniła się w intensywny trening, w trakcie którego wytwarza się dodatkowy żar w ciele, co z kolei prowadzi do nadmiernego pocenia. Powinny unikać przegrzania krwi lub głowy. Nie oznacza to, że nie mogą praktykować intensywnie, ale powinny pilnować, aby schłodzić żar, wykonując na koniec ćwiczenia wychładzające i wyciszające oraz wychładzającą pranajamę. Praktyka jogi i ajurwedy 189

4 Zgodnie z ajurwedyjskim rozumieniem ciała właściwości słońca skupiają się wokół pępka, miejsca ognia trawiennego, które rozgrzewa ciało. Właściwości księżyca umiejscowione są w okolicy podniebienia miękkiego, gdzie nieustannie wydzielana jest ślina, która wychładza i nawilża. Żar słońca poruszający się do góry w pępku osłabia funkcjonowanie księżyca w podniebieniu miękkim. Regularne wykonywanie świecy lub pługu chroni właściwości księżyca przed nadmiernym żarem słońca oraz schładza organizm. Takie postawy pomagają odwrócić miejscami pozycje słońca i księżyca w ciele, co prowadzi do równowagi. Jest to w naturalny sposób korzystne dla osób typu pitta. Pozycje, w których skręca się kręgosłup, na przykład matsjendrasana, również doskonale chronią właściwości księżyca, nie redukując agni, czyli siły trawienia. Dla osób o konstytucji pitta korzystne są postawy, których celem jest uwolnienie napięcia ze środkowej części podbrzusza, jelita cienkiego i wątroby, gdzie gromadzi się pitta. Są to pozycje łuku, kobry, łódki i ryby. Pozycje te pozwalają wyeliminować z ciała nadmiar pitta, przede wszystkim dzięki temu, że pita spływa w dół poprzez układ trawienny. Stanie na głowie wzmacnia pitta i nie należy go wykonywać, chyba że wie się, jak zrównoważyć wytwarzający się żar. Skłony w przód są zasadniczo zalecane dla pitta, ponieważ energetyzują środek podbrzusza, a jeśli wykonuje się je łagodnie, to mają działanie wychładzające i uziemiające. Wygięcia do tyłu są raczej rozgrzewające, a zatem powinno się je ćwiczyć z umiarem, a po nich przejść do pozycji wychładzających. Skręty w pozycji siedzącej pomagają oczyścić wątrobę poprzez odtrucie pitta. Osoby o konstytucji pitta powinny po zakończeniu praktyk asan czuć chłód, zadowolenie i spokój oraz brak napięcia pośrodku podbrzusza. Umysł ich powinien być spokojny i zrelaksowany, a emocje wyciszone, pozbawione rozdrażnienia lub chęci do rywalizacji. Osoby te powinny odczuwać nastrój sprzyjający medytacji, być lekko rozproszone i łagodnie nastawione do otoczenia. Pozycje jogi dla konstytucji kapha Osoby typu kapha mają krępą budowę i z łatwością przybierają na wadze. Na ogół są niższego wzrostu, ale bywają też wysocy. Ich kościec jest jednak zawsze gruby, o krótkich kościach i słabej elastyczności. Z tego powodu typ kapha nie powinien zmuszać się do takich pozycji jak lotos, gdyż są one niewłaściwe dla ich stawów, a ich wykonywanie mogłoby wyrządzić im krzywdę. Osoby kapha nie powinny sobie wyobrażać, że są wysokimi, smukłymi joginami. To nie ich budowa, nie zdołają więc utrzymać takiej sylwetki, nawet jeśli uda im się to osiągnąć na chwilę. 190 Joga i ajurweda

5 Kobiety o konstytucji kapha w młodości mogą być szczupłe, ale gdy się starzeją, z łatwością przybierają na wadze, zwłaszcza po urodzeniu dziecka. To często przeszkadza im i sprawia, że starają się schudnąć w tym także ćwiczą jogę ale rzadko im się to udaje. Muszą nauczyć się akceptować swoją sylwetkę i nie zmuszać ciała, by nabrało kształtu, który nie jest naturalny dla typu kapha. Osoby te muszą jednocześnie starać się, by unikać nadwagi, ale i nie głodzić się. Nadwaga u osób kapha powoduje odkładanie się tłuszczu, przede wszystkim w żołądku i na udach. To sprawia, że środek ciężkości obniża się, a w konsekwencji pojawia się przygarbienie i inne wady postawy. Dosza kapha prowadzi także do tworzenia się śluzu w obszarze klatki piersiowej, który następnie przemieszcza się do innych miejsc w ciele, zwłaszcza ku dołowi. Śluz blokuje przepływ przez kanały, ponieważ jest wilgotny i ciężki. Zwiększa też ilość tłuszczu w okolicach stawów i na powierzchni ciała. W stawach odkłada się w postaci nadmiernego występowania maziówki. Zbyt duża ilość kapha powoduje puchnięcie gruczołów oraz występowanie łagodnych cyst i ostróg na kościach. U wielu osób o tej konstytucji rozwija się artretyzm, będący wynikiem nadwagi oraz słabego krążenia. Osoby o konstytucji kapha zazwyczaj prowadzą siedzący tryb życia i rzadko są aktywne, zwłaszcza gdy okres dzieciństwa zakończy się, chyba że się je do tego nakłoni lub zmobilizuje. Dla nich są wskazane aktywne ćwiczenia pobudzające metabolizm i krążenie. Jednakże osoby kapha powinny zwiększać liczbę ćwiczeń w sposób powolny i stopniowy, zwłaszcza jeśli mają dużą nadwagę. Jako kapha osoby te są podatne na choroby serca i wysoki poziom cholesterolu, muszą więc zadbać o to, aby nie przeciążać serca podczas ćwiczeń. Dosza kapha jest jak zamarznięta rzeka. Jej ruch powstrzymuje zimno. Jeśli za pomocą ćwiczeń i głębokich oddechów rozgrzejemy ją, to lód zaczyna topnieć. Następnie łamie się i jako kra spływa w dół rzeki. Taka kapha kiedy już opuści miejsca, w których się kumulowała może wszędzie spowodować problemy, jeśli wypływa zbyt intensywnie. Dla osób typu kapha bardzo korzystne są ćwiczenia, które powodują pocenie się, nawet obfite, i sprawiają, że osoba ta przekracza granice tego, co uważa za kres swoich możliwości (chyba że ma ogromną nadwagę w takim wypadku jest wymagana ostrożność). Na ogół osoby o tej konstytucji należy namawiać do bardziej energicznych ćwiczeń i uczyć je podejmowania wyzwań. Asany w pozycji siedzącej jak każdy stan ograniczonego ruchu nasila kapha. Osoby tego typu łatwo się męczą lub popadają w rozmarzenie, kiedy tkwią w pozycji siedzącej. Aby odnieść korzyści z postaw siedzących, które są niezbędne podczas medytacji, osoby typu kapha muszą praktykować pranajamę o działaniu rozgrzewającym. Praktyka jogi i ajurwedy 191

6 Asany wymagające ruchu, takie jak powitanie słońca ze swoją nieustającą aktywnością, pobudzają osoby o konstytucji kapha. Pozycje stojące są na ogół dobre dla tego typu osób, zwłaszcza gdy połączy się je z ruchem i rozciąganiem. Wirabhadrasana i jej odmiany są także wskazane, przede wszystkim te, których celem jest rozluźnienie klatki piersiowej miejsca, gdzie w ciele zbiera się kapha. Wygięcia do tyłu są zasadniczo korzystne dla osób kapha, ponieważ odblokowują klatkę piersiową i poprawiają dopływ krwi do głowy, w której może łatwo dojść do gromadzenia się śluzu blokującego zmysły i przytępiającego umysł. Skłony w przód, które powodują ściśnięcie mięśni klatki piersiowej, nie są dla nich dobre, chyba że osoby te odczuwają silne napięcie emocjonalne i szukają sposobu, by choć na chwilę się uspokoić. Osoby typu kapha zazwyczaj mają powolne trawienie i metabolizm. Aby pobudzić ich zdolność trawienia, odpowiednie są ćwiczenia (na przykład nauli), które oddziałują na obszar pępka (siedzibę agni). Pozycja łuku jest jedną z najkorzystniejszych asan jogi dla osób kapha właśnie ze wspomnianego powodu. Aby zapobiegać stagnacji i brakowi ruchu u kapha, właściwe pozycje należy łączyć z pranajamą. Pobudza to krążenie zarówno w ciele, jak i umyśle, co pozwala nadać życiu pozytywny kierunek. Pozycja pługu także działa bardzo korzystnie, gdyż wpływa na poszerzenie płuc. Osoby typu kapha powinny po zakończeniu ćwiczeń czuć się ożywione, rozgrzane i lekkie, powinny odczuwać poprawę krążenia oraz rozluźnienie klatki piersiowej i płuc. Umysł i zmysły powinny być wyostrzone i czyste, a praktykujący powinien uwolnić się od ociężałości emocjonalnej, zapomnieć o niej. Asany odpowiednie dla poszczególnych dosz Poniżej podane są asany zasadniczo zalecane dla poszczególnych dosz, ale ponownie należy podkreślić, że trzeba wziąć pod uwagę indywidualne kwestie dotyczące budowy i kondycji ciała, które są ważniejsze niż kierowanie się doszami w doborze asan. Wata Kluczowe słowa w odniesieniu do praktyki: spokojna, powolna, stabilna, ugruntowana, wzmacniająca, konsekwentna. 192 Joga i ajurweda