PRACA W GRUPACH Uwagi i wskazówki

Transkrypt

1 PRACA W GRUPACH Uwagi i wskazówki

2 Korzyści pracy w grupie Praca w grupach jest formą kooperatywnego uczenia, która angażuje wyższe poziomy myślenia i przechowywania informacji, przez znacznie dłuższy czas niż w czasie pracy indywidualnej. Badania prowadzone przez psychologów pokazują, że uczniowie, którzy pracują tą metodą mają wyższy poziom motywacji i poczucia własnej wartości, a też lepsze umiejętności rozwiązywanie problemów. Uczniowie, którzy często pracują w grupach, lepiej rozumieją teksty i mają bardziej rozwiniętą ekspresję werbalną (Vermette, 1998). Grupy uczą się więcej i skuteczniej dzięki dyskusji, możliwości wyjaśniania, precyzowania własnych pomysłów, a także dzięki możliwości oceny pomysłów kolegów. Ta forma pracy w klasie umożliwia aktywny udziału wszystkich uczniów. Uczniowie uczą się też współdziałania i odpowiedzialności, zarówno za zadania indywidualne, jaki i pracę całej grupy. Wielkość grupy Do pracy z zestawami proponujemy stworzyć grupy pięcioosobowe, ale ostateczna decyzja o rozmiarze grupy zależy od liczby dzieci w klasie i doświadczeń nauczyciela. Przyjmuje się, że grupa powinna liczyć od 4 do 6 osób. W grupach 3-osobowych lub mniejszych brakuje potrzebnej różnorodności, przez co może zabraknąć myślenia dywergencyjnego (rozbieżnego), które pozwala na uwzględnianie wielu punktów widzenia i różnorakich możliwości rozwiązania problemu, bez troski o jedną "poprawną" odpowiedź. Ten typ myślenia jest bardzo ważny dla rozwiązywania problemów inżynieryjnych, w działaniach twórczych i w metodzie naukowej (wiele problemów naukowych ma charakter dywergencyjny). Zasady organizacji pracy grupowej 1. Ustal cele grupy. Bardzo ważne jest ustalenie celów grupy i indywidualnej odpowiedzialności każdego członka zespołu. Pomaga to skoncentrować uwagę uczniów na wyznaczonym celu i konkretnym zadaniu. 2. Ustal elastyczne normy pracy w grupie. Nauczyciel może sam ustalić zasady pracy dla młodszych grup wiekowych. Starsi uczniowie mogą je stworzyć sami. Ważne, by normy były elastyczne i zakładały możliwość zmiany w zależności od sytuacji. Dzięki temu unikniemy sztywnych, nietolerancyjnych zachowań w grupie albo tworzenia się podgrup. Jeśli zauważysz, że jakaś norma została wypaczona,

3 możesz zrobić dwie rzeczy - zmienić skład grupy lub towarzyszyć jej w korzystaniu z zewnętrznych informacji przy ustalaniu nowej normy. Przy zmianie zasad możesz wykorzystać technikę negocjacji, dzięki temu uczniowie zdobędą nową, ważną dla dobrej współpracy umiejętność, a jednocześnie łatwiej im będzie zinternalizować stworzone zasady. Przykłady zasad: Uważnie słuchaj wypowiedzi innych. Współpracuj z innymi. Staraj się jak najlepiej wykonać swoje zadanie. Dbaj o bezpieczeństwo swoje i innych. Bądź uprzejmy dla innych i okazuj szacunek. Wypełniaj powierzone zadania najlepiej jak potrafisz. Nie obawiaj się dyskusji i różnicy zdań. Nie bój się popełniać błędów, dzięki temu więcej się nauczysz. 3. Buduj zaufanie i wspieraj otwartą komunikację w grupie. W grupach musi mieć miejsce dobra komunikacja. Najistotniejsze jest budowanie zaufania. Reaguj od razu na emocjonalne problemy, konflikty w grupie i staraj się je rozwiązać zanim narosną. System oceniania powinien zachęcać członków zespołu do wyjaśniania sobie nawzajem pojęć i pomysłów. Otwarta komunikacja jest do tego kluczem. 4. W przypadku większych grup, stwórz role dla każdego z członków. Rozłożenie zadania na części pozwala oszczędzić czas. Uczniowie mogą przyjąć różne role, np.: lidera grupy, kronikarza, reportera, kontrolera jakości. Uczniowie mogą zmieniać się rolami w czasie kolejnych etapów zadaniach. 5. Stwórz pre-test i post-test. Dobrym sposobem na upewnienie się, że grupy pracują razem będzie włączenie pre-testu i post-testu. Wielu badaczy używa tej metody dla oceny uczenia się w grupach. Ocenianie wyznacza uczniom cel, nad którym pracują i daje nauczycielowi pewność, że uczenie się będzie dla nich priorytetem. Umożliwia również nauczycielowi ocenę efektywności pracy grupy. Uczniowie powinni także wypełnić ankietę oceniającą funkcjonowanie ich grupy. Krótkie sprawozdanie, podsumowanie pracy grupy jest bardzo istotnym elementem procesu uczenia i pozwala członkom grupy na refleksję nad własnym procesem uczenia w grupie i nad pracą swojego zespołu. 6. Włącz ocenę procesu uczenia się do systemu oceniania.

4 Wiele badań pokazuje, że uczenie oparte na współpracy pomaga dzieciom rozwijać społeczne i interpersonalne umiejętności. Naukowcy twierdzą, że ma to bardzo pozytywny, psychologiczny i społeczny wpływ na samoocenę i rozwój osobowości uczniów i jest równie ważne jak sam proces zdobywania wiedzy. Bardzo korzystne może być ocenianie jakości dyskusji, zaangażowania w pracę grupy i przestrzegania ustalonych norm. Młodszych uczniów należy chwalić za stosowanie zasad uczenia się opartego o współpracę. Nauczenie się tego jest procesem i wymaga w początkowych etapach, jasnych instrukcji. Ocenianie samego procesu motywuje uczniów do tego, by uczyli się tego, jak zachowywać się w grupie. Pokazuje to również uczniom, że nauczyciel ceni wartościową interakcję w grupie i przestrzeganie norm. 7. Postaraj się zredukować stres uczniów. Uczenie grupowe może być dobrym sposobem na radzenie sobie z trudnymi zadaniami. Często w grupach pojawia się humor i swobodna atmosfera, która umożliwia pozytywne doświadczanie procesu uczenia się i redukuje niepokój, który może wiązać się z koniecznością rozwiązania trudnego zadania. Wspieraj pozytywną atmosferę w grupie. Taka atmosfera sprzyja też kreatywnemu myśleniu. 8. Ustal zasady interakcji w grupie. Najważniejszym czynnikiem decydującym o poziomie osiągnięć grupy jest jakość dyskusji. Najlepiej jeśli funkcja lidera jest dzielona i każdy z uczniów ma okazję na to, by kierować pracami grupy. Podział ról jest bardzo ważny dla dobrego funkcjonowania grupy. Uczniowie powinni pracować wspólnie nad zadaniem, a jednocześnie dbać o wypełnianie swojej roli. W czasie dyskusji uczniowie mogą mieć przydzielone różne role, np.: Inicjowanie dyskusji Wyjaśnianie punktów Podsumowanie Stawianie wyzwań/rola adwokat diabła Dostarczenie informacji badawczych Osiągnięcie konsensusu 9. Postaraj się zadbać o różnorodność grupy. Najlepsze są grupy mieszane, których członkowie reprezentują różne umiejętności i mają różne doświadczenia. Badania pokazują, że grupa o różnych kompetencjach pozwala poprawić osiągnięcia najsłabszych członków. Zmieniaj skład grupy tak, by uczniowie mieli okazję uczyć się od siebie nawzajem.

5 Badania pokazują, że najbardziej efektywne są grupy z równą liczbą chłopców i dziewczynek. Niektóre badania sugerują, że chłopcy są chętniej słuchani przez grupę i bardziej przez nią akceptowani. W grupach, w których przeważają chłopcy, dziewczęta są często ignorowane. By tego uniknąć, możesz ustalić równość płciową jako ważną zasadę pracy w grupach. 10. Problem z syndromem myślenia grupowego. Praca w grupach przynosi uczniom wiele korzyści, należy jednak pamiętać o możliwości pojawienia się takich mechanizmów jak syndrom myślenia grupowego. Czasami potrzeba harmonii i utrzymania zgody w grupie, może być dla uczniów ważniejsza od przyjmowania krytycznej perspektywy i niezależnego myślenia. Badania psychologów społecznych pokazują, że grupy najbardziej faworyzują pewnych siebie i najsilniejszych członków i często bezkrytycznie podporządkowują się ich pomysłom. W takich sytuacjach dobrze jest zmienić skład grupy. 11. Zanim uczniowie zaczną pracę w grupie: wyjaśnij uczniom zadanie wytłumacz cele zadania przedstaw procedury postępowania poddaj przykłady przypomnij podstawowe zasadach współpracy w grupie wyznacz limity czasowe odpowiedz na pytania uczniów

6 Techniki pracy w grupie Podkładka i karuzela Dzięki tej technice głos każdego uczestnika może być usłyszany, rozpoznany i przeanalizowany. 1. Podziel uczestników na cztero-pięcioosobowe grupy. 2. Daj każdej grupie arkusz papieru i poproś, by narysowali diagram (przykład diagramu na dole). 3. Każdy z członków grupy zapisuje swoje pomysły związane z tematem. 4. Zakręć arkuszem, tak by każdy z uczestników mógł zapoznać się z pomysłami innych. 5. Kółko pośrodku jest po to, by wpisywać wspólne dla wszystkich uczestników pomysły (robi to kronikarz). 6. Każda grupa prezentuje wspólne punkty (te ze środka koła) całej klasie.

7 Karty pomagające uczyć się roli By praca grupy zakończyła się sukcesem należy: podziel uczniów na cztero-pięcioosobowe grupy, rozdaj Karty Roli, poproś uczniów, by zapoznali się z Kartą Roli upewnij się, że każdy uczeń rozumie swoją rolę upewnij się, że każdy z członków grupy rozumie, że występuje również w roli Motywatora (przykłady kart pracy na ostatniej stronie) Technika PMI (Plus, Minus, Interesujące) Technika PMI pomaga ustrukturalizować dyskusję o plusach, minusach i interesujących punktach związanych z lekcją, pojęciem lub zadaniem. Wpisz to, co ci się podoba. Plusy (+) Wpisz to, co się nie podoba. Minusy (-) Wpisz to co wydawało ci się ciekawe, intrygujące. Pytania, pomysły

8 Kronikarz i Motywator zapisuje pomysły nie blokuje nowych pomysłów szuka wyjaśnień przygotowuje krótki raport Magazynier i Motywator* rozdaje narzędzia i materiały potrzebne materiały rozdaje i zbiera karty pracy przygotowuje narzędzia do pisania porządkuje i zbiera narzędzia i oddaje je nauczycielowi *może zmieniać miejsce bez zgody nauczyciela Super Agent i Motywator* Sprawdza co robią inne grupy Wymienia się pomysłami z innymi grupami Podsumowuje odkrycia swojej grupy *może zmieniać miejsce bez zgody nauczyciela Leader i Motywator Czyta instrukcje i kieruje uczestnictwem Czyta instrukcje i wskazuje mówców, dba o to by się zmieniali Ogłasza głosowanie Liczy głosy Ogłasza uzgodnione stanowisko