Ekonomiczne aspekty eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu w Polsce

Transkrypt

1 Dr Andrzej Cylwik Ekonomiczne aspekty eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu w Polsce 1. Perspektywa do roku 2020 W chwili obecnej dysponujemy mała liczbą sprawdzonych informacji, które dotyczą ekonomicznych aspektów rozpoczęcia eksploatacji gazu niekonwencjonalnego w Polsce, a główny problem polega na tym, że są to prawie wyłącznie informacje o kosztach. Natomiast brakuje, co jest zrozumiałe w tak wczesnej fazie poszukiwań, danych o potencjalnych przychodach (dochodzie) możliwych do osiągnięcia w rzeczywistych warunkach krajowych. W tej sytuacji proponuję analizę polegającą na porównywaniu rzeczywistych i szacowanych kosztów z potencjalnymi przychodami Informacje kosztowe Wg oceny specjalistów amerykańskich 1 : Koszty wykonania odwiertów w Polsce są obecnie dużo wyższe niż w USA. Szacuje się, że koszt wykonania pierwszych poziomych odwiertów wraz z wieloetapowym procesem szczelinowania wyniesie około 17 mln USD w basenie bałtyckim, podczas gdy wykonanie nieco głębszych odwiertów w USA zamyka się w kwocie 8-9 mln USD. Przewiduje się, że z czasem koszty będą maleć ze względu na: - wzrost konkurencji będący wynikiem zwiększenia dostępności usług w odpowiedzi na zwiększony popyt; - uzyskanie efektu skali dzięki rozłożeniu kosztów stałych, takich jak koszt mobilizacji sprzętu, na większą liczbę odwiertów; 1 K&L Gates, First Annual Poland Oil & Gas Seminar, Warszawa, listopad

2 - wzrost wydajności odwiertów wraz z rozpoczęciem etapu realizacji programu, dzięki wykorzystaniu krzywej doświadczenia i zastosowaniu bardziej efektywnych programów wierceń zakładających wiercenia szybów etc. Szacuje się, że koszty wierceń spadną do 11 mln USD/odwiert w okresie 4 lat i będą wyższe o ok % niż obecny koszt wykonania analogicznych odwiertów w USA. Scenariusz optymistyczny zakłada obniżenie kosztów o 30 % w porównaniu ze scenariuszem bazowym, do poziomu 7,7 mln USD (tj. poziomu niższego o 5-10% niż obecne koszty w USA), natomiast scenariusz pesymistyczny zakłada 30% wzrost w porównaniu ze scenariuszem bazowym, do poziomu 14,3 mln USD (tj. poziomu wyższego o 70-80% niż koszty analogicznych odwiertów w USA). Powyższe dane dotyczą odwiertów eksploatacyjnych, na które składa się: otwór pionowy + otwór poziomy + szczelinowanie. Jednakże zanim za kilka lat rozpocznie się pierwsza komercyjna eksploatacja należy wykonać jeszcze szereg pionowych wierceń poszukiwawczych z pobieraniem rdzenia. Koszty takich wierceń na ok. 2,5 km wynoszą obecnie ok.4-4,5 mln USD. Nie wiadomo ile wierceń poszukiwawczych będzie potrzeba do rozpoznania złóż gazu łupkowego, na które koncesje mają polskie firmy (PGNiG, ORLEN i LOTOS). Minister Skarbu postuluje przeprowadzenie 120 wierceń poszukiwawczych na obszarach koncesyjnych tych firm już w ciągu najbliższych 2 lat co jest wymaganiem nadmiernym i z założenia zbyt trudnym. Do poniższej analizy przyjęto następujące dane hipotetyczne: a) 50 odwiertów poszukiwawczych po średnim koszcie 4,2 mln USD; b) 150 odwiertów eksploatacyjnych po średnim koszcie - 50 po 17 mln USD - 50 po 14 mln USD - 50 po 11 mln USD Biorąc powyższe dane do obliczeń łączne koszty wyniosą: a) poszukiwania 210 mln USD b) eksploatacja = mln USD RAZEM: mln USD 2

3 Przyjmując w dużym uproszczeniu, że nie bierzemy pod uwagę kosztów finansowych przeprowadzimy obliczenia: Jaka ilość wydobytego gazu (w przeliczeniu na wysoki metan) jest niezbędna do pokrycia powyższych hipotetycznych kosztów? Do obliczenia przyjmujemy następujące ceny: 400 USD za 1000 m³ - maksymalna cena konkurencyjna 320 USD za 1000 m³ - cena średnia 240 USD za 1000 m³ - najniższa możliwa cena Przy powyższych założeniach ilość gazu ziemnego niezbędna do pokrycia hipotetycznych kosztów wyniesie: USD mln m³ przy cenie 400 USD za 1 m³ USD mln m³ przy cenie 320 USD za 1 m³ USD mln m³ przy cenie 240 USD za 1 m³ Tak więc pokrycie powyższych nakładów inwestycyjnych w każdym wariancie będzie wymagało wydobycia większego niż aktualne roczne wydobycie gazu konwencjonalnego. Będzie to trudne do osiągnięcia, ponieważ na jeden eksploatowany odwiert przypadnie wydobycie średnie wynoszące aż 38,5 mln m³ przy cenie 400 USD/1000m³. Pozytywnym wyjściem z takiej sytuacji byłoby przede wszystkim obniżenie kosztów odwiertów eksploatacyjnych oraz wspólne poszukiwania i eksploatacja gazu łupkowego z firmami mającymi doświadczenie w tym zakresie Możliwości obliczenia korzyści krajowych i regionalnych z rozpoznawania i eksploatacji złóż gazu łupkowego Niestety, obecnie nie ma odpowiednich danych do obliczeń, ale jeżeli za 1 rok będzie można je oszacować to wówczas warto skorzystać z modeli wielorównaniowych i obliczyć bardziej wszechstronnie zarówno korzyści krajowe i lokalne. Model RegPOL należy do rodziny obliczeniowych regionalnych modeli równowagi ogólnej (CGE). Modele tego typu są popularnymi narzędziami ilościowymi wykorzystywanymi do oceny wpływu inwestycji na gospodarki regionów, ponieważ za pomocą równań matematycznych odzwierciedlają w uproszczony sposób całą gospodarkę danego kraju. Są one popularnym narzędziem analizy wpływu (impact assessment) w Europie zachodniej, USA, Australii. Bardzo aktywnymi ośrodkami w analizach wpływu za pomocą modeli CGE są m.in. Uniwersytet Helsiński (Finlandia), Centre of Policy Studies (Monash University, Australia), ETH - Swiss Federal Institute of Technology (Szwajcaria), 3

4 Free University of Brussels (Belgia), Government Institute for Economic Research (Finlandia) oraz liczne instytucje finansowe (Banki Narodowe, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Gospodarki, etc). Swoją popularność zawdzięczają temu, że opierają się na bardzo szczegółowych danych statystycznych dotyczących przepływów międzygałęziowych pomiędzy wszystkimi sektorami i podmiotami gospodarczymi w danym regionie i pomiędzy regionami. Trzon bazy danych modelu RegPOL stanowią regionalne tablice przepływów międzygałęziowych, które przedstawiają przepływy pieniężne pomiędzy przedsiębiorstwami, konsumentami, rządem centralnym i władzami regionalnymi. Model wykorzystuje również wiele innych danych z GUS ze statystyk regionalnych i krajowych. Model ten obejmuje 86 sektorów (dzielących się na rolnicze, przemysłowe i usługowe) dla wszystkich 16 województw Polski. Jako uniwersalny model odwzorowujący całą gospodarkę Polski model RegPOL może służyć analizom wielu sektorów. Proponowane wskaźniki dotyczą wpływu inwestycji na najbardziej newralgiczne zmienne społeczno-ekonomiczne. Należą do nich na poziomie krajowym: Produkt Krajowy Brutto (PKB), dochody ogółem, zatrudnienie ogółem (z uwzględnieniem efektów mnożnikowych), stopa bezrobocia, presja inflacyjna, eksport, import. Na poziomie wojewódzkim wskaźniki te to: Produkt Regionalny Brutto (PRB), zatrudnienie w województwie, stopa bezrobocia, produkcja, dochody, konsumpcja, presja inflacyjna, presja migracyjna. Dodatkowo, wskaźniki wojewódzkie w większości występują jeszcze w ujęciu sektorowym. Lista proponowanych wskaźników wraz z ich wymiarami przedstawiamy poniżej: - PRB regionu (województwa) - Zatrudnienie (sektory x województwa) - Zmiana stopy bezrobocia (województwa) - Produkcja (sektory x województwa) - Dochody z pracy i kapitału (województwa) - Konsumpcja prywatna (województwa) - Wskaźniki cen tj. inflacja (województwa) - Saldo migracji (województwa) - Inne zmienne do uzgodnienia 4

5 1.3 Wstępne krajowe możliwości zagospodarowania gazu łupkowego Tabela 1 Zamierzenia budowy nowych elektrowni i elektrociepłowni gazowych Źródło: Gaz System S.A. Warszawa, 23 stycznia 2012 r. 5