prace oryginalne Dzieci ze steroidozależnym zespołem nerczycowym (SZZN) wymagają wieloletniego leczenia immunospupresyjnego,
|
|
- Martyna Grzelak
- 4 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 prace oryginalne Joanna Kwinta-Rybicka Katarzyna Zachwieja Przemysław Korohoda Ewa Wierzchowska-Słowiaczek Katarzyna Wilkosz Iwona Ogarek Dorota Drożdż Ocena czynności nerek u dzieci ze steroidozależnym zespołem nerczycowym leczonych cyklosporyną A i mykofenolanem mofetilu Renal function assessment in children with steroiddependent nephrotic syndrome treated with cyclosporine A and mycophenolate mofetil Klinika Nefrologii Dziecięcej i Nadciśnienia Tętniczego Katedry Pediatrii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Dorota Drożdż Dodatkowe słowa kluczowe: steroidozależny zespół nerczycowy u dzieci cyclosporyna A mykofenolan mofetilu czynność nerek Additional key words: steroid-dependent nephrotic syndrome in children cyclosporine A mycophenolate mofetil kidney function Autorzy nie deklarują konfliktu interesów Otrzymano: Zaakceptowano: Adres do korespondencji: Prof. dr hab. n. med. D. Drożdż Kraków, ul.wielicka dadrozd@cm-uj.krakow.pl Dzieci ze steroidozależnym zespołem nerczycowym (SZZN) wymagają wieloletniego leczenia immunospupresyjnego, co zwiększa ryzyko wystąpienia objawów ubocznych, w tym pocyklosporynowego uszkodzenia nerek. Celem pracy była ocena czynności nerek u dzieci z SZZN leczonych przewlekle cyklosporyną A(CsA) i mykofenolanem mofetilu (MMF) na podstawie wyliczeń egfr różnymi wzorami wykorzystującymi stężenia kreatyniny i cystatyny C wzór Schwartza z 2009 r. (S-2009) oraz trójmarkerowy wzór Schwartza z 2012 r. (S-3M). Materiał i metodyka: Grupę badaną (ZNS) stanowiło 38 dzieci (14 dziewczynek), leczonych przewlekle z powodu idiopatycznego zespołu nerczycowego. Czas obserwacji wynosił średnio 8,21+/-2,13 lat, czas trwania choroby 12,7+/-3,5 lat, czas leczenia CsA 9,1 +/-3,65 lat. Pacjenci zostali podzieleni na 2 grupy: MMF+CsA -22 dzieci leczonych CsA i MMF oraz CsA 16 dzieci leczonych CsA, które nie wymagały włączenia MMF podczas obserwacji. U wszystkich wyliczano egfr wzorami S-2009 i S-3M oraz ilość nawrotów i średnie stężenie CsA we krwi, a następnie porównano wyniki w obu grupach. Wyniki: Na początku obserwacji wartość egfr wyliczona wzorem S-3M w całej grupie wynosiła średnio 104,9±28,9, a wzorem S ,8±55,4 ml/min/1,73 m 2. Przy zakończeniu obserwacji wartości egfr wynosiły odpowiednio 109,9±14,9 i 115,6±23,4 ml/min/1,73 m 2. Wartości egfr oznaczane na początku i na końcu choroby nie wykazały istotnych różnic pomiędzy grupami, niezależnie od użytego wzoru. Natomiast porównanie egfr metodą S-2009 na początku i na końcu obserwacji w obrębie każdej grupy wykazało znamienne obniżenie ze średnio 144,3 do 112,8 ml/min/1,73 m 2 (p=0,047) Children with steroid-dependent nephrotic syndrome (SDNS) require many years administration of corticosteroids and long-term immunosuppressive therapy; this increases the risk of adverse reactions, including cyclosporine nephropathy. The aim of this study was to assess renal function in children with SDNS in long-term treatment with cyclosporine A and mycophenolate mofetil; the assessment was made with egfr calculations based on several formulae that use creatinine and cystatine C concentrations: that of Schwartz of 2009 (S-2009) and the three-marker Schwartz formula of 2012 (S-3M). Material and methods: The study group (ZNS) included 38 children (14 females) in long-term treatment for idiopathic nephrotic syndrome. Follow-up time was an average of 8.21+/-2.13 years; disease duration was 12.7+/-3.5 years; cyclosporine A treatment duration was 9.1 +/-3.65 lat. The patients were divided into two groups: MMF+CsA, which included 22 children treated with cyclosporine A and mycophenolate mofetil, and CsA, which included 16 children treated with cyclosporine A and who did not require mycophenolate mofetil during follow-up. In all patients, egfr was calculated with the S-2009 and S-3M formulae; relapses were counted and mean blood CsA was measured. The results for both groups were compared. Results: At beginning of follow-up, egfr based on the S-3M formula was at an average of 104.9±28.9 and, based on the S-2009 formula, 150.8±55.4 ml/min/1.73 m 2. At end of follow-up, egfr was 109.9±14.9 and 115.6±23.4 ml/min/1.73 m 2 respectively. Beginning and end egfr showed no significant differences between the two groups irrespective of the formula, while a comparison of egfr measured with S-2009 at beginning and end Przegląd Lekarski 2019 / 76 / 5 247
2 w grupie MMF+CsA i ze 160,8 do 104,9 ml/min/1,73 m 2 (p=0,012) w grupie CsA. Różnice w egfr wyliczonych metodą S-3M były nieistotne. Wnioski: U dzieci ze SZZN leczonych przewlekle cyklosporyną A monitorowanie czynności nerek przy użyciu wzorów S-2009 i S-3M oraz modyfikacja leczenia immunosupresyjnego (np. dołączenie mykofenolanu mofetilu) pozwalają na ograniczenie objawów ubocznych i zachowanie czynności nerek. of follow-up within each group yielded a significant decrease from an average of to ml/min/1.73 m 2 (p=0.047) in the MMF group and from to ml/ min/1.73 m 2 (p=0.012) in the CsA group. Conclusions: In children with SDNS in long-term treatment with cyclosporine A, monitoring renal function with the S-2009 and S-3M formulae and modification of the regime (e.g. inclusion of mycophenolate mofetil) allows to limit adverse reactions and preserve renal function. Wprowadzenie U około połowy dzieci ze steroidowrażliwym ZN może dojść do rozwoju steroidozależności lub występują częste nawroty, co powoduje konieczność stosowania przewlekle dużych dawek steroidów i leków immunosupresyjnych cyklofosfamidu, cyklosporyny A, mykofenolanu mofetilu czy rytuksymabu. Przebieg choroby i rokowanie zależy od możliwości uzyskania i trwałości remisji, ilości i ciężkości nawrotów, czasu stosowania i dawek leków, szczególnie potencjalnie nefrotoksycznych inhibitorów kalcyneuryny. Leczenie cyklosporyną A (CsA), która stabilizując cytoszkielet podocytów, powoduje znaczne zmniejszenie lub ustąpienie białkomoczu jest zwykle skuteczne, szczególnie u dzieci ze steroidozależnym ZN. Pomimo wysokiej skuteczności, lek ten nie jest pozbawiony działań ubocznych, z których najważniejsze znaczenie ma nefrotoksyczność [1,2]. Wieloletnie leczenie cyklosporyną A może prowadzić do zmniejszenia filtracji kłębuszkowej i zmian naczyniowych z przerostem aparatu przykłębuszkowego oraz nadciśnieniem tętniczym. Dodatkowym problemem jest występowanie cyklosporynozależności, co znacznie utrudnia odstawienie leku [3-5]. Próby zmniejszenia nasilenia objawów ubocznych poprzez stosowanie niższych dawek CsA mogą prowadzić do wystąpienia nawrotów białkomoczu, a to z kolei powoduje konieczność intensyfikacji leczenia i dalsze pogorszenie funkcji nerek. Dlatego bardzo ważne jest staranne monitorowanie czynności nerek, a w przypadku narastającego uszkodzenia modyfikacja leczenia z odstawieniem lub użyciem możliwie najmniejszych dawek CsA. Według dotychczasowych doświadczeń klinicznych, także z naszego ośrodka, włączenie mykofenolanu mofetilu u pacjentów z pocyklosporynowym uszkodzeniem nerek często pozwalało na redukcję dawek CsA i poprawę funkcji nerek [4-6]. Celem pracy była ocena czynności nerek na podstawie wielokrotnych pomiarów egfr u dzieci ze steroidozależnym zespołem nerczycowym wymagających przewlekłego stosowania leków immunosupresyjnych, wykorzystując wzór Schwartza z modyfikacją z 2009 r. i wzór Schwartza 3 składnikowy w modyfikacji z 2012 r. [7,8]. Kolejnym celem było porównanie czynności nerek u pacjentów leczonych tylko CsA oraz CsA i MMF. Materiał i metodyka Grupę badaną (ZNS zespół nerczycowy steroidozależny) stanowiło 38 dzieci (14 dziewczynek, 24 chłopców) leczonych przewlekle z powodu idiopatycznego zespołu nerczycowego. U 5 pacjentów na początku stwierdzano cechy steroidooporności, a następnie w trakcie leczenia osiągano poprawę (steroidozależność), u 4 początkowo steroidozależnych doszło do wtórnej steroidooporności, u pozostałych 29 pacjentów od początku choroby obserwowano cechy steroidozależności. Pierwszy epizod ZN wystąpił średnio w wieku 2,9+/-1,99 lat, tylko u 3 dzieci powyżej 6 roku życia. Czas obserwacji wynosił od 4,4 do 14,1 lat, średnio 8,21+/-2,13 lat. Na początku obserwacji średni wiek pacjentów wynosił 7,49 +/- 3,86 lat, od 2 do 15,25 lat. Wyniki biopsji nerki (BN) u 5 dzieci stwierdzono ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków (FSGS) w pierwszej BN, u 3 submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek (MCD) ze zmianami sugerującymi wczesną fazę FSGS, lub FSGS w kolejnej BN, u 1 dziecka MCD a następnie zmiany mezangialne (MES), u 2 od początku MES, u 18 MCD, u 9 nie wykonywano biopsji nerki (Tab. I). U 8 dzieci wykonano 2 biopsje nerki. Niskorosłość na początku obserwacji stwierdzano u 1 dziecka, na końcu obserwacji u 2 (wzrost - Z-score poniżej 2). W całej grupie obniżenie Z-score dla wzrostu na końcu obserwacji nie było istotne statystycznie (p=0,071). Otyłość (BMI Z-score powyżej 2), stwierdzano u 7 pacjentów na początku, a u 2 na końcu obserwacji, nadwagę (BMI Z-score powyżej 1) u 10 na początku i u 5 na końcu obserwacji. Poprawa BMI może być częściowo wynikiem zmniejszenia z czasem ilości nawrotów ZN i redukcji dawek Encortonu (obniżenie Z- -score dla BMI w całej grupie na końcu obserwacji, p=0,00062). Spośród 38 dzieci (ZNS) wyodrębniono 2 podgrupy różniące się zastosowanym leczeniem: CsA (16) i MMF+CsA (22 dzieci). Grupa CsA 16 pacjentów (6 dziewczynek), u których nie stosowano mykofenolanu mofetilu, leczonych oprócz steroidów doustnie (16 pacjentów) i w dożylnych pulsach (15), cyklosporyną A (16), a także, przed włączeniem cyklosporyny, chlorambucilem (2), i cyklofosfamidem (2). Grupa MMF+CsA 22 pacjentów (8 dziewczynek), leczonych oprócz steroidów doustnie (22 pacjentów) i w dożylnych pulsach (20), cyklosporyną A oraz mykofenolanem mofetilu (średnio 4,4 +/-2,27 lat, mediana 4,0) wszyscy (22). Przed włączeniem cyklosporyny A, 7 dzieci otrzymywało chlorambucil, a 3 cyklofosfamid. Już podczas leczenia mykofenolanem 1 pacjentka otrzymała 6 dożylnych pulsów cyklofosfamidu (po odstawieniu CsA), a u 2 pacjentów zastosowano rytuksymab. Rozpoznania biopsyjne oraz odpowiedź na steroidy zamieszczono w tabeli I. W obu grupach wiek na początku choroby (średnio w MMF+CsA -3,36, w CsA -2,28 lat) oraz na początku obserwacji (odpowiednio 7,75 i 7,39 lat), czas leczenia cyklosporyną (8,73 i 7,48 lat), ani czas trwania obserwacji nie wykazały istotnych różnic poza granicznie znamienną (p=0,0645) długością czasu obserwacji - 8,73 lat w grupie MMF+CsA i 7,48 w grupie CsA (Ryc. 1-3). Średni poziom cyklosporyny we krwi 72,5 ng/ml u pacjentów grupy MMF+CsA i 65,5 ng/ml u pacjentów grupy CsA nie różnił się istotnie (p=0,293). Grupy pacjentów różniły się istotnie (p=0,0203) ilością nawrotów podczas obserwacji: w grupie MM+CsA średnio 14,68 nawrotów/pacjenta (1,68/pacjenta/rok obserwacji), a w grupie CsA 6,25 nawrotów/ pacjenta (0,83/pacjenta/rok obserwacji) Tabela I Odpowiedź na leczenie steroidami oraz rozpoznania biopsyjne w poszczególnych grupach pacjentów (SZ - steroidozależni, SO - steroidooporni, SZ/SO - steroidozależni, wtórnie steroidooporni, SO/SZ - steroidooporni, wtórnie steroidozależni; MCD - submikroskopowe). Response to steroid treatment and diagnosis by biopsy in groups of patients (SZ steroid-dependent, SO steroid-resistant, SZ/SO steroid-dependent with secondary steroid resistance, SO/SZ steroid-resistant with secondary steroid dependency; MCD minimal-change). liczebność Odpowiedź na steroidy Rozpoznanie biopsyjne Bez biopsji grupy SZ SO SZ/SO SO/SZ MCD MCD/FSGS FSGS MES inne MMF+CsA CsA ZSN J. Kwinta-Rybicka i wsp.
3 Rycina 1 Czas trwania choroby (lata) w grupach CsA i MMF+CsA. Disease duration (years) in CsA and MMF+CsA groups. Rycina 3 Iloraz czasu leczenia cyklosporyną A do czasu trwania choroby w grupach CsA i MMF+CsA. Ratio of cyclosporine A treatment duration to disease duration in CsA and MMF+CsA groups. Rycina 2 Czas leczenia cyklosporyną A w grupie CsA i MMF+CsA. Cyclosporine A treatment duration in CsA and MMF+CsA groups. Rycina 4 Średnia ilość nawrotów u pacjenta/rok obserwacji w grupie CsA i MMF+CsA. Mean yearly relapses per patient in CsA and MMF+CsA groups. (Ryc. 4). W grupie MMF+CsA u 4 dzieci obserwowano rozwój wtórnej steroidooporności i konieczność intensyfikacji leczenia (pulsy cyklofosfamidu, rytuksymab). Metodyka W badanej grupie dzieci ze steroidozależnym zespołem nerczycowym analizowano przebieg choroby na podstawie wyników zgromadzonych podczas wielokrotnych kontroli w Klinice Nefrologii Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie. Stężenia mocznika, kreatyniny, cystatyny C, CsA oznaczano z tej samej porcji krwi rozdzielonej do odpowiednich pojemników. Stężenie kreatyniny w surowicy oznaczano metodą enzymatyczną (VITROS FS Ortho Clinical Diagnostics). Do marca 2010 r. metoda była walidowana względem HPLC, natomiast później wprowadzono oznaczanie kreatyniny stosując nową kalibrację, a walidacja metody przez producenta wykonana była przy użyciu materiału referencyjnego SRM 967, w którym stężenia kreatyniny wyznaczono według metody spektrometrii mas izotopowego rozcieńczenia (IDMS isotop dilution mass spectrometry) [9]. Jest to obecnie zalecana metoda referencyjna przy oznaczaniu stężenia kreatyniny i dlatego wyniki wcześniejszych pomiarów zostały przeliczone do wyników kreatyniny IDMS (wg zaleceń producenta). Stężenia cystatyny C oznaczane były metodą Przegląd Lekarski 2019 / 76 / 5 249
4 nefelometryczną (firma Dade-Behring, zestawy Siemens N-latex Diagnostix). Stężenie mocznika oznaczano metodą enzymatyczną (VITROS FS Ortho Clinical Diagnostics). Stężenia białka w moczu, albuminy, białka całkowitego, cholesterolu, CsA i innych parametrów biochemicznych oznaczane były rutynowo podczas kontroli z wykorzystaniem standardowych metod laboratoryjnych stosowanych w naszym ośrodku. U wszystkich chorych (520 obserwacji w grupie CsA i 1145 w grupie MMF+CsA) wyliczono egfr stosując podane niżej wzory: skrócony przyłóżkowy Schwartza z 2009 r.: egfr-(s-2009) [GFR=36,5 x (wzrost (cm))/s kreat (μmol/l)] [7], oraz trójmarkerowy Schwartza i wsp. z 2012 r.: egfr-(s-3m) [ GFR=39,8 x (wzrost(m))/skreat/88,4 (μmol/l)) x (1,8/CysC (mg/l)) x (30/mocznik x 2,8 (mmol/l)) x (1,076 dla mężczyzn) x (wzrost (m)/ 1,4) ][8]. Powierzchnię ciała wyliczano wg wzoru Haycocka. Porównano wyniki egfr uzyskane według dwóch wzorów Schwartza na początku i na końcu obserwacji w grupie CsA i MMF+CsA. Do prezentacji wyników w przypadku zmiennych ilościowych zastosowano liczebność, medianę, zakres minimum- -maximum. Porównanie zmiennych ilościowych w badanych w grupach przeprowadzono za pomocą testu Wilcoxona i testem U Manna-Whitneya. Analiza statystyczna została wykonana z użyciem środowiska oprogramowania statystycznego R oraz programu Matlab. Różnice i zależności uznano za istotne statystycznie, jeżeli prawdopodobieństwo odrzucenia prawdziwej hipotezy zerowej wynosiło mniej niż 5% (p<0,05). Wyniki Wyniki badań biochemicznych przedstawiono w tabeli II oraz na rycinach Stężenie albuminy w surowicy wzrosło ze średnio 31,3 +/-11,9 do 40,85 +/- 7,3 (g/l), stężenie cystatyny C (Ryc. 5) obniżyło się z 0,95 +/- 0,32 do 0,71 +/-0,14 (mg/l). Zmiany te, jak również obniżenie stężenia mocznika i wzrost stężenia kreatyniny (Ryc. 6) ze średnio 36, 35+/-22,25 do 52,9 +/-12,35 (μmol/l), były istotne statystycznie. Obserwowano także zmniejszenie białkomoczu z 7,42 +/-19,3 do 3,55 +/- 23,3 (g/l). Istotne zwiększenie stężenia albumin (p=0,0002), jak i obniżenie stężenia cystatyny C (p=0,000) między początkiem a końcem obserwacji w całej grupie wskazuje na poprawę kliniczną większości pacjentów. Znamienność statystyczna podwyższenia stężenia kreatyniny związana jest z długim czasem obserwacji (powyżej 8 lat) i wzrastaniem pacjentów. Stężenie albumin w grupach CsA i MMF+CsA nie różni się ani na początku (p=0,8473), ani na końcu (p=0,3006) ob- Tabela II Wyniki wybranych badań biochemicznych w grupach pacjentów na początku (P) i na końcu (K) obserwacji. Selected biochemistry results in patient groups at beginning (P) and end (K) of follow-up. MMF+CsA CsA ZNS N Albumina (g/l) Białkomocz (g/l) Cystatyna (mg/l) Kreatynina (μmol/l) Mocznik (mmol/l) Średnia+/-SD Mediana Średnia+/-SD Mediana Średnia+/-SD Mediana P 32,0+/-10, ,37+/-14, ,31+/-11,94 36 K 40,91+/-8,47 44,05 40,76+/-5,49 41,6 40,85+/-7,28 42,75 P 4,34+/-9, ,65+/-27,5 0 7,42+/-19,28 0 K 2,51+/-7,85 0 4,98+/-16,9 0 3,55+/-12,34 0 P 1,096+/-0,40 0,93 0,868+/-0,22 0,86 0,95+/-0,32 0,87 K 0,674+/-0,11 0,69 0,696+/-0,15 0,65 0,71+/-0,14 0,68 P 40,35+/-26,7 30,6 30,75+/-12,93 31,55 36,31+/-22,25 30,6 K 54,49+/-11,41 51,8 50,73+/-13,6 51,65 52,91+/-12,35 51,8 P 6,29+/-2,79 5,45 5,59+/-4,6 2,33 5,95+/-2,59 5 K 4,64+/-1,98 4,4 4,37+/-1,25 4,25 4,53+/-1,7 4,4 Rycina 5 Stężenie Cystatyny C (mg/l) w surowicy u pacjentów z grupy ZNS. Serum cystatin C concentration (mg/l) in patients from ZNS group. Rycina 6 Stężenie kreatyniny (μmol/l) w surowicy u pacjentów z grupy ZNS. Serum creatinine concentration (μmol/l) in patients from ZNS group. 250 J. Kwinta-Rybicka i wsp.
5 Rycina 7 Stężenie cystatyny C (mg/l) na początku i na końcu obserwacji w grupie CsA. Serum cystatin C concentration (mg/l) at beginning and end of follow-up in CsA group. Rycina 8 Stężenie cystatyny C (mg/l) na początku i na końcu obserwacji w grupie MMF+CsA. Serum cystatin C concentration (mg/l) at beginning and end of follow-up in MMF+CsA group. Rycina 9 Stężenie kreatyniny (μmol/l) na początku i na końcu obserwacji w grupie CsA. Serum creatinine concentration (μmol/l) at beginning and end of follow-up in CsA group. Rycina 10 Stężenie kreatyniny (μmol/l) na początku i na końcu obserwacji w grupie MMF+CsA. Serum creatinine concentration (μmol/l) at beginning and end of follow-up in MMF+CsA group. serwacji. Obniżenie stężeń cystatyny C (p=0,0416 w grupie CsA i p=0,0001 w grupie MMF+CsA) oraz podwyższenie stężeń kreatyniny (p=0,0004 w grupie CsA i p=0,0043 w grupie MMF+CsA) w trakcie obserwacji jest istotne statystycznie w obu grupach i związane ze wzrastaniem (Ryc. 7-10). Na początku obserwacji wartość egfr wyliczona wzorem S-3M w całej grupie ZNS wynosiła średnio 104,9±28,9, a wzorem S ,8±55,4 ml/min/1,73 m 2 (p=0,000). Przy zakończeniu obserwacji wartości egfr wynosiły odpowiednio 109,9±14,9 i 115,6±23,4 ml/min/1,73 m 2 (p=0,038). Wartości egfr oznaczane na początku i na końcu obserwacji całej grupie wzorem S-3M nie wykazały istotnych różnic (p=0,46), a egfr wyliczone wzorem S-2009 były znamiennie niższe na końcu obserwacji (150,8-115,6 p=0,00018), ale w zakresie wartości prawidłowych (Tab. III). Również wartości egfr wyliczone wzorami S-2009 i S-3M w grupach CsA i MMF+CsA na początku i na końcu obserwacji były zbliżone i nie różniły się statystycznie niezależnie od użytego wzoru (wyniki Tab. III; Ryc ). Przegląd Lekarski 2019 / 76 / 5 251
6 Tabela III Wartości egfr wyliczone wzorem Schwartza z 2009 r. (S-2009) i wzorem trójmarkerowym Schwartza z 2012 r. (S-3M) w ml/min/1,73 m 2 na początku i na końcu obserwacji u pacjentów z grupy ZNS oraz MMF i CsA. Values of egfr according to Schwartz s formula of 2009 (S-2009) and Schwartz s three-marker formula (S-3M) at beginning and end of follow-up in patients from ZNS, MMF and CsA groups. N Średnia Mediana Odch. standardowe Zakres ZNS Początek obserwacji egfr wg S-3M ,9 107,5 28,9 45,5 170,9 ZNS Początek obserwacji egfr wg S , ,4 42,8 274,2 MMF+CsA początek obserwacji egfr wg S-3M ,22 106,54 29,58 45,5 143,3 MMF+CsA początek obserwacji egfr wg S ,3 145,15 58,14 42,8 228,8 CsA początek obserwacji egfr wg S-3M ,6 108,4 27,8 73,2 170,9 CsA początek obserwacji egfr wg S ,77 168,2 51,2 94,6 274,2 MMF+CsA koniec obserwacji egfr wg S-3M ,92 106,5 13, ,1 MMF+CsA koniec obserwacji egfr wg S ,78 110,7 20,98 77,1 138,2 CsA koniec obserwacji egfr wg S-3M , ,25 72,8 141,3 CsA koniec obserwacji egfr wg S ,9 97,2 22,7 76,5 163,2 ZNS Koniec obserwacji egfr wg S-3M ,9 109,15 14,9 72,8 141,3 ZNS Koniec obserwacji egfr wg S ,6 110,3 23,4 76,5 163,2 Rycina 11 Wartości egfr S-2009 w grupach CsA i MMF na początku obserwacji. Values of egfr S-2009 in CsA and MMF groups at beginning of follow-up. Rycina 12 Wartości egfr S-2009 w grupach CsA i MMF na końcu obserwacji. Values of egfr S-2009 in CsA and MMF groups at end of follow-up. Rycina 13 Wartości egfr S-3M w grupie CsA i MMF na początku obserwacji. Values of egfr S-2009 in CsA and MMF groups at beginning of follow-up. Rycina 14 Wartości egfr S-3M w grupach CsA i MMF na końcu obserwacji. Values of egfr S-2009 in CsA and MMF groups at end of follow-up. 252 J. Kwinta-Rybicka i wsp.
7 Rycina 15 Wartości egfr S-3M na początku i na końcu obserwacji w grupie CsA. Values of egfr S-3M at beginning and end of follow-up in CsA group.. Rycina 16 Wartości egfr S-2009 na początku i na końcu obserwacji w grupie CsA. Values of egfr S-2009 at beginning and end of follow-up in CsA group. Rycina 17 Wartości egfr S-3M na początku i na końcu obserwacji w grupie MMF+CsA. Values of egfr S-3M at beginning and end of follow-up in MMF+CsA group. Rycina 18 Wartości egfr S-2009 na początku i na końcu obserwacji w grupie MMF+CsA. Values of egfr S-2009 at beginning and end of follow-up in MMF+CsA group. Natomiast porównanie wartości egfr metodą S-2009 na początku i na końcu obserwacji w obrębie każdej grupy wykazało znamienne obniżenie ze średnio 144,3 do 112,8 ml/min/1,73 m 2 (p=0,047) w grupie MMF+CsA (Tab. III; Ryc. 18) i ze 160,8 do 104,9 ml/min/1,73 m 2 (p=0,012) w grupie CsA (Tab. III; Ryc. 16). Różnice wartości wyliczonych metodą S-3M były nieistotne w grupie CsA wzrost z 110,6 do 111,45 ml/min/1,73 m 2 (p=0,61) (Tab. III; Ryc. 15), a w grupie MMF+CsA wzrost z 101,2 do 108,9 ml/min/1,73 m 2 (p=0,73) (Tab. III; Ryc. 17). Dyskusja Leczenie dzieci z zespołem nerczycowym steroidozależnym, steroidoopornym, lub z ZN z częstymi nawrotami wiąże się z koniecznością przewlekłego podawania dużych dawek kortykosteroidów, oraz stosowania leków immunosupresyjnych, w tym w tym bardzo skutecznej, ale potencjalnie nefrotoksycznej cyklosporyny A (CsA). Pocyklosporynowe uszkodzenie nerek zależy od czasu ekspozycji na lek, dawki oraz możliwości uzyskania i podtrzymania remisji. W celu ograniczenia niepożądanych skutków ubocznych u pacjentów, którzy muszą być leczeni cyklosporyną A (CsA), w naszym ośrodku od wielu lat stosujemy mykofenolan mofetilu, co pozwala na zmniejszenie dawek, a czasem nawet na odstawienie CsA [4]. Zmniejszenie dawek CsA pozwala na zminimalizowanie ryzyka poważnych objawów ubocznych, co potwierdzają autorzy japońskiej pracy oceniającej nefrotoksyczność cyklosporyny u 36 pacjentów z dobrą odpowiedzią na leczenie (w przewlekłym leczeniu utrzymywano poziom leku we krwi ng/ml), częstość występowania Przegląd Lekarski 2019 / 76 / 5 253
8 zmian pocyklosporynowych wynosiła ok. 36% po średnio 4,5 latach leczenia, ale w większości były to niewielkie, potencjalnie odwracalne zmiany naczyniowe [2]. W prezentowanej pracy pacjenci byli leczeni cyklosporyną dłużej (9,08+/-3,65 lat), a średni czas trwania choroby wynosił 12,7±3,495 lat. W grupie CsA w okresie obserwacji u wszystkich pacjentów udało się uzyskać remisję lub poprawę i zmniejszenie ilości nawrotów, a u 4 pacjentów odstawić CsA. W grupie MMF +CsA ze względu na cyklosporynozależność oraz epizody pogorszenia czynności nerek, dodatkowo stosowano mykofenolan mofetilu (średnio przez 4,2±2,3 lat), co pozwoliło na zmniejszenie dawek, a nawet 6 pacjentów odstawienie CsA. Jednak u 2 pacjentów konieczne było podawanie rytuksymabu, u 1 pacjentki podanie dożylnych pulsów cyklofosfamidu z powodu objawów ubocznych stosowania CsA. U jednego pacjenta po 3,5 latach zakończono podawanie mykofenolanu z powodu powikłań infekcyjnych. Czynność nerek oceniono stosując dwa wzory Schwartza S-2009 i S-3M, które są obecnie zalecane do oceny czynności nerek u dzieci. W opublikowanej w 2017 r. w Am J Kidney Dis. pracy wieloośrodkowej porównano w około rocznym odstępie wyniki mgfr mierzonych bezpośrednio (iohexol, klirens inuliny) z wynikami egfr wyliczanymi wzorami S-2009 i S-3M stwierdzając bardzo dobrą zgodność, zwłaszcza wzoru trójmarkerowego z mgfr, równie dobrą wartość predykcyjną tego wzoru w ocenie pogorszenia czynności nerek i nawet lepsze korelacje z innymi czynnikami ryzyka progresji przewlekłej choroby nerek [10]. Ocena czynności nerek podczas nawrotu ZN, szczególnie w populacji pediatrycznej, gdy pacjent może demonstrować zarówno prawidłową, jak też zmniejszoną lub zwiększoną objętość wewnątrznaczyniową i filtrację kłębuszkową, może być niejednoznaczna. Wyliczenie egfr opiera się na stężeniach w surowicy odpowiednich markerów, które z różną szybkością odpowiadają na zmiany filtracji kłębuszkowej cystatyna C wcześniej a kreatynina z opóźnieniem. Dlatego używane we wzorach do obliczania egfr stężenia cystatyny C i kreatyniny zmierzone z tej samej próbki krwi odzwierciedlać mogą inny stan czynnościowy nerek [11]. Wielkość zmian egfr wyliczanych wzorem trójmarkerowym S-3M, u pojedynczych pacjentów oraz zbiorczo w poszczególnych grupach, wykazuje stosunkowo niewielkie wahania w porównaniu ze zmianami egfr wyliczanych ze stężenia kreatyniny czyli wzorem S Nie oznacza to, że wzór S-2009 jest lepszy, a jedynie, że szczególnie u młodszych dzieci z niskimi stężeniami kreatyniny, może przeszacowywać wartość egfr. We wspomnianym już wieloośrodkowym badaniu amerykańskim obserwowano, że wyniki egfr uzyskane wzorem przyłóżkowym S-2009 przeszacowują spadek egfr na rok w porównaniu do mgfr i egfr ze wzoru S-3M [10]. Różnice wartości egfr zarówno na początku jak i na końcu obserwacji między grupami CsA i MMF+CsA nie były istotne statystycznie czyli, że czynność nerek nie różniła się istotnie pomimo różnych sposobów leczenia. Można by było oczekiwać, że u dzieci leczonych mykofenolanem funkcja nerek będzie lepsza niż w grupie leczonej tylko cyklosporyną A, ale w grupie MMF+CsA pacjenci demonstrowali cięższy przebieg choroby, więcej nawrotów ZN, wymagali częstszych kontroli i, poza 1 przypadkiem, byli leczeni CsA wcześniej niż mykofenolanem (dokładanym z powodu powikłań posterydowych i pocyklosporynowych). Obecnie u dzieci ze SZZN leczenie mykofenolanem mofetilu rozpoczynamy zwykle przed włączeniem CsA, co w dłuższym okresie obserwacji zapewne dodatkowo wpłynie na poprawę czynności nerek [12]. W grupie MMF+CsA średni czas leczenia cyklosporyną A był nawet nieco dłuższy, a średnie stężenie CsA we krwi wyższe niż w grupie CsA (choć nie stwierdzono istotności statystycznej tej różnicy), więc narażenie na powikłania nefrotoksyczne było podobne. Ponadto u pacjentów z grupy MMF+CsA obserwowano więcej epizodów pogorszenia czynności nerek (u 4 pacjentów początkowe wartości egfr mierzone wg S-3M < 50 ml/min1,73 m 2 ), co było też powodem włączenia mykofenolanu. Jeśli weźmiemy pod uwagę zmianę stężeń cystatyny C podczas obserwacji w obu grupach stwierdzono istotne obniżenie (p=0,042 w grupie CsA i p=0,0004 w grupie MMF) wynikające z uzyskania poprawy klinicznej i zmniejszenia dawek CsA. Przewlekłe leczenie dzieci z ZN, nawet potencjalnie nefrotoksyczną cyklosporyną A, nie musi więc powodować znaczącego pogorszenia filtracji kłębuszkowej. W przypadku stwierdzenia pogorszenia czynności nerek, szczególnie stopniowego obniżania egfr, modyfikacje leczenia z dołączeniem mykofenolanu mogą umożliwić redukcję dawek CsA i pozwolić na zachowanie, a czasem nawet poprawę czynności nerek. Jednak u pacjentów z ZN, którzy wymagają kontynuacji leczenia immunosupresyjnego także w wieku dorosłym, musimy liczyć się z możliwością występowaniem kolejnych nawrotów choroby, wtórnej steroidooporności i zwiększonym ryzykiem wystąpienia schyłkowej niewydolności nerek w późniejszym okresie. Wnioski: U dzieci ze SZZN leczonych przewlekle cyklosporyną A monitorowanie czynności nerek przy użyciu wzorów S-2009 i S-3M oraz modyfikacja leczenia immunosupresyjnego (np. dołączenie mykofenolanu mofetilu) pozwalają na ograniczenie objawów ubocznych i zachowanie czynności nerek. Piśmiennictwo 1. Faul C., Donnelly M., Merscher-Gomez S., Chang YH., Franz S. et al: The actin cytoskeleton of kidney podocytes is a direct target of the antiproteinuric effect of cyclosporine A. Nat Med. 2008; 14: Hamasaki Y, Komaki F, Ishikura K, Hamada R, Sakai T. et al: Nephrotoxicity in children with frequently relapsing nephrotic syndrome receiving long-term cyclosporine treatment. Pediatr Nephrol. 2017; 32: Mendizabal S, Zamora I, Berbel O, Sanahuja MJ, Fuentes J. et al: Mycophenolate mofetil in steroid/cyclosporine-dependent/resistant nephrotic syndrome. Pediatr. Nephrol. 2005; 20: Kwinta-Rybicka J, Wilkosz K, Wierzchowska- -Słowiaczek E, Ogarek I, Moczulska A. i wsp: Mykofenolan mofetilu w leczeniu dzieci z zespołem nerczycowym doniesienie wstępne. Przegl Lek. 2006; 63 (Suppl. 3): Moudgil A, Bagga A, Jordan SC: Mycophenolate mofetil therapy in frequently relapsing steroid-dependent and steroid-resistant nephrotic syndrome of childhood: current status and future directions. Pediatr Nephrol. 2005; 20: Uliński T, Dubourg L, Said M.H, Parchoux B, Ranchin B. et al: Switch from cyclosporine A to mycophenolate mofetil in nephrotic children. Pediatr. Nephrol. 2005; 20: Schwartz GJ, Muñoz A, Schneider MF, Mak RH, Kaskel F. et al: New equations to estimate GFR in children with CKD. J Am Soc Nephrol. 2009; 20: Schwartz GJ, Schneider MF, Maier PS, Moxey- -Mims M, Dharnidharka VR. et al: Improved equations estimating GFR in children with chronic kidney disease using an immunonephelometric determination of cystatin C. Kidney Int. 2012; 82: Bugajska J, Zachwieja K, Berska J, Miklaszewska M, Korohoda P. i wsp: Wielkość błędu systematycznego w ocenie GFR w zależności od stadium przewlekłej choroby nerek u dzieci. Diagn Lab. 2013; 49: Ng DK, Schwartz GJ, Warady BA, Furth SL, Muñoz A: Relationships of measured iohexol GFR and estimated GFR with CKD-related biomarkers in children and adolescents. Am J Kidney Dis. 2017;70: den Bakker E, Gemke R, Bökenkamp A: Endogenous markers for kidney function in children: a review. Criti Rev in Clinic Lab Sciences 2018; 55: Ogarek I, Szczęsny-Choruz E, Wierzchowska-Słowiaczek E, Kwinta-Rybicka J, Stec Z. i wsp: Mykofenolan mofetilu (MMF) jako jako lek immunosupresyjny pierwszego wyboru w leczeniu steroidozależnego zespołu nerczycowego (SZZN) u dzieci. Pol Merkur Lek. 2018; 44: J. Kwinta-Rybicka i wsp.
Cel pracy Analiza porównawcza skuteczności i bezpieczeństwa stosowania rituximabu grupie dzieci steroidoopornym
Wieloośrodkowa analiza skuteczności i bezpieczeństwa stosowania leczenia immunosupresyjnego rituximabem w grupie dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym Zachwieja Jacek 1, Silska-Dittmar Magdalena
Bardziej szczegółowoNiedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Bardziej szczegółowoZakład Biochemii IP CMUJ 2017
Zakład Biochemii IP CMUJ 2017 Wczesne wykrycie przewlekłej choroby nerek u dzieci jest bardzo ważne. Polskie wieloośrodkowe badania pediatryczne wskazują, że u 20% dzieci rozpoczynających dializoterapię
Bardziej szczegółowo1. M. Mizerska-Wasiak, M. Roszkowska-Blaim, A. Turczyn 2. J. Małdyk 3. M. Miklaszewska, J. Pietrzyk 4. A. Rybi-Szumińska, A. Wasilewska, 5. A.
raport 2015 1. M. Mizerska-Wasiak, M. Roszkowska-Blaim, A. Turczyn 2. J. Małdyk 3. M. Miklaszewska, J. Pietrzyk 4. A. Rybi-Szumińska, A. Wasilewska, 5. A. Firszt-Adamczyk, R. Stankiewicz, 6. M. Szczepańska,
Bardziej szczegółowoAnaliza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne
Analiza fali tętna u dzieci z chorobami kłębuszków nerkowych doniesienie wstępne Piotr Skrzypczyk, Zofia Wawer, Małgorzata Mizerska-Wasiak, Maria Roszkowska-Blaim Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii
Bardziej szczegółowoAnna Jakubowska. Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Anna Jakubowska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Ocena przydatności oznaczania aneksyny V u dzieci z idiopatycznym zespołem nerczycowym
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoProgresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego
Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Poland VII Zjazd PTNFD,Łódź,24-26.05.,
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoLeczenie chorych na kzn: dla kogo terapia immunosupresyjna?
Leczenie chorych na kzn: dla kogo terapia immunosupresyjna? Zbigniew Hruby Uniwersytet Medyczny, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, Wrocław Leczenie chorych na kzn: dla kogo terapia immunosupresyjna?
Bardziej szczegółowoMykofenolan mofetilu w leczeniu zespołu nerczycowego u dzieci
Forum Nefrologiczne 2013, tom 6, nr 2, 130 134 Copyright 2013 Via Medica ISSN 1899 3338 POGLĄDY, STANOWISKA, ZALECENIA, STANDARDY I OPINIE www.fn.viamedica.pl Ryszard Grenda Klinika Nefrologii, Transplantacji
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes
STRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) wzmacnia to przekonanie), że rozpoznanie PChN oznacza
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoGenetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej.
Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej. Irena Bałasz-Chmielewska 1*, Lipska-Ziętkiewicz BS. 2, Bieniaś B. 3, Firszt-Adamczyk A. 4 Hyla-Klekot L. 5 Jarmoliński
Bardziej szczegółowoOtyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku
Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoOsteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D
Atlanta Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2016 Łódź, 14.01.2017
Bardziej szczegółowoPrzewlekła choroba nerek
KONFERENCJA PRASOWA WARSZAWA 04.03.2010 PCHN - EPIDEMIOLOGIA Prof. Bolesław Rutkowski Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny 1 Przewlekła choroba
Bardziej szczegółowoWielkość błędu systematycznego w ocenie GFR w zależności od stadium przewlekłej choroby nerek u dzieci
Wielkość błędu systematycznego w ocenie GFR w zależności od stadium przewlekłej choroby nerek u dzieci Słowa kluczowe: ocena GFR, bias, standaryzacja, kreatynina, dzieci Key words: GFR estimation, bias,
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoLek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci
Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoWartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?
Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoAneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.
Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoLeczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja?
Leczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja? Przemysław Rutkowski Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych GUMed 1. Co to jest nefroprotekcja 2. Zmiany w nefroprotekcji 1.
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoProblemy przedstawione w prezentowanym przypadku: Odstawienie immunosupresji Przewlekłe odrzucanie Zwiększona immunosupresja Zakażenie
Problemy przedstawione w prezentowanym przypadku: Odstawienie immunosupresji Przewlekłe odrzucanie Zwiększona immunosupresja Zakażenie Pytania Co było przyczyną zgonu dziecka? 1. Odstawienie leków przez
Bardziej szczegółowoCzy mogą być niebezpieczne?
Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoPrzewlekła niewydolność nerek czy przewlekła choroba nerek?
Choroby Serca i Naczyń 2005, tom 2, nr 3, 131 135 N E F R O K A R D I O L O G I A Przewlekła niewydolność nerek czy przewlekła choroba nerek? Michał Kozłowski, Jacek Manitius Katedra i Klinika Nefrologii,
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek
Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Business Development Manager Konferencja naukowo-szkoleniowa Ryn Badania laboratoryjne w chorobach nerek Wyzwaniem dla współczesnej medycyny jest badanie
Bardziej szczegółowo1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała.
STRESZCZENIE Kamica układu moczowego jest stanem, w którym w drogach moczowych dochodzi do powstania złogów zbudowanych z naturalnych lub patologicznych składników moczu. W ciągu ostatnich kilku dekad
Bardziej szczegółowoGFR wyliczone w oparciu o stężenie cystatyny u pacjentów z granicznymi wartościami egfr MDRD
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2012 Volume 48 Number 2 167-171 Praca oryginalna Original Article GFR wyliczone w oparciu o stężenie cystatyny u pacjentów z granicznymi wartościami
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoLECZENIE PACJENTÓW Z WRZODZIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO (WZJG) (ICD-10 K51)
Załącznik B.55. LECZENIE PACJENTÓW Z WRZODZIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO (WZJG) (ICD-10 K51) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO 1. Kryteria włączenia ŚWIADCZENIOBIORCY Do leczenia infliksymabem mogą
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoWpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem
Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Lek. med. Bogumił Ramotowski Klinika Kardiologii CMKP, Szpital Grochowski Promotor pracy Prof. dr
Bardziej szczegółowoLECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB
LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014
Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leki przeciwpłytkowe (ASA, clopidogrel) Leki przeciwzakrzepowe (heparyna, warfin, acenocumarol) Leki trombolityczne
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoDIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK
KURS 15.04.2016 Szczecinek DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof.nadzw. Katedra Żywienia Klinicznego Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański
Bardziej szczegółowoMetody wykrywania i oceny postępu przewlekłej choroby nerek
Choroby Serca i Naczyń 2007, tom 4, nr 3, 137 141 K L I N I C Z N A I N T E R P R E T A C J A W Y N I K Ó W B A D A Ń Redaktor działu: dr hab. med. Edward Franek Metody wykrywania i oceny postępu przewlekłej
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
Bardziej szczegółowoTrudności diagnostyczne w rozpoznaniu choroby Denta opis przypadku
Trudności diagnostyczne w rozpoznaniu choroby Denta opis przypadku I. Załuska-Leśniewska, P. Czarniak, P. Szcześniak, Z. Gockowska, A. Żurowska Klinika Chorób Nerek i Nadciśnienia Dzieci i Młodzieży Gdański
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Opinia Rady Przejrzystości nr 2/2014 z dnia 7 stycznia 2014 r. w sprawie zasadności dalszego finansowania produktów leczniczych zawierających substancje
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 719 Poz. 27 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem
Bardziej szczegółowoLECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoLECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 765 Poz. 42 Załącznik B.75. LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.8) ŚWIADCZENIOBIORCY
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoPożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht
Pożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht Czynność nerek a homeostaza glukozy - Glukoneogeneza (40% tworzonej glukozy = 20% całkowitej ilości glukozy
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoDziecko z obrzękami. Prof. dr hab. n med. Ryszard Grenda Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego. Centrum Zdrowia Dziecka
Dziecko z obrzękami Prof. dr hab. n med. Ryszard Grenda Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego Centrum Zdrowia Dziecka Obrzęki w stanach zapalnych Obrzęki w stanach niezapalnych
Bardziej szczegółowoZależność między wskaźnikiem masy ciała i obwodem talii a wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej u młodych mężczyzn
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIEIS PRACA ORYGINALNA Zależność między wskaźnikiem masy ciała i obwodem talii a wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej u młodych mężczyzn The relationship between body mass index,
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32.a. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE
Bardziej szczegółowoLECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 764 Poz. 86 Załącznik B.75. LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZIARNINIAKOWATOŚCI Z ZAPALENIEM NACZYŃ (GPA) LUB MIKROSKOPOWEGO ZAPALENIA NACZYŃ (MPA) (ICD-10 M31.3, M 31.8) ŚWIADCZENIOBIORCY
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach
Bardziej szczegółowoDiabControl RAPORT KOŃCOWY
DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor
Bardziej szczegółowoMonika Augustynowicz 1, Jakub Ubysz 2, Danuta Zwolińska 1, Kinga Musiał 1. Streszczenie. Abstract
Pediatr Med Rodz 2018, 14 (2), p. 167 174 Monika Augustynowicz 1, Jakub Ubysz 2, Danuta Zwolińska 1, Kinga Musiał 1 Received: 24.01.2018 Accepted: 26.04.2018 Published: 29.06.2018 Trendy w terapii idiopatycznego
Bardziej szczegółowoJak mierzyć czynność nerek u noworodka. Małgorzata Pańczyk-Tomaszewska Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii WUM
Jak mierzyć czynność nerek u noworodka Małgorzata Pańczyk-Tomaszewska Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii WUM Czynność nerek Stężenie kreatyniny Stężenie cystatyny C GFR (glomerular filtration rate)
Bardziej szczegółowoWpływ wzorów (MDRD i CKD EPI) do wyliczania egfr, w klasyfikacji pacjentów do poszczególnych stadiów przewlekłej choroby nerek
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab. 2019; 55(1): 29-34 ISSN 0867-4043 Praca oryginalna Original Article Wpływ wzorów (MDRD i CKD EPI) do wyliczania egfr, w klasyfikacji
Bardziej szczegółowoKidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment
1 Kidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment Duża część nadmiaru przyjętego mięsa przechodzi w organizmie w postać mocznika i innych składników moczu, które
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska Łódź, 19 września 2016 r. Kierownik Kliniki Audiologii i Foniatrii Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi
Prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska Łódź, 19 września 2016 r. Kierownik Kliniki Audiologii i Foniatrii Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi Recenzja pracy doktorskiej lek. med. Izabeli Szlązak pt.
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoUdary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoOcena rozprawy doktorskiej lekarz Sławomira Milczarka. pt.: Polimorfizmy AIF-1 a częstość występowania ostrego odrzucania, opóźnienia
Ocena rozprawy doktorskiej lekarz Sławomira Milczarka pt.: Polimorfizmy AIF-1 a częstość występowania ostrego odrzucania, opóźnienia podjęcia funkcji graftu i przewlekłej dysfunkcji graftu u pacjentów
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoPowikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych
Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM
Bardziej szczegółowoCewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek
Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek Krzysztof Letachowicz Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Kierownik: Prof. dr hab. Marian Klinger Cewkowo-śródmiąższowe
Bardziej szczegółowoZałożenia i cele: Postanowiłam zbadać i przeanalizować:
Streszczenie. Wstęp: Starzejące się społeczeństwa całej Europy, skutki wysoko rozwiniętej cywilizacji urbanistyczno-technicznej, oddalenie człowieka od natury, ogromny postęp nauki i techniki, powodują
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 731 Poz. 66 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoProjektowanie badań i interpretacja wyników okiem biostatystyka. Warszawa, 15 marca 2016, Anna Marcisz
Projektowanie badań i interpretacja wyników okiem biostatystyka Warszawa, 15 marca 2016, Anna Marcisz Agenda Część I Cel badań - hipotezy badawcze/statystyczne Wielkość próby potrzebna do badania Jak odczytywać
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoŚmiertelność przypisana w tys; całość Ezzatti M. Lancet 2002; 360: 1347
Nadciśnienie tętnicze Prewencja i leczenie Prof. dr hab. med. Danuta Czarnecka I Klinika Kardiologii i Elektrokardiologii Interwencyjnej oraz Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Jagielloński, Kraków Warszawa.07.04.2013
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie
Bardziej szczegółowoPierwotnie steroidooporny zespół nerczycowy w populacji dzieci polskich na podstawie danych Nephrosis OnLine
Pierwotnie steroidooporny zespół nerczycowy w populacji dzieci polskich na podstawie danych Nephrosis OnLine M.Drożyńska-Duklas 1, M.Pańczyk-Tomaszewska 2,E.Kuźma-Mroczkowska 2, D.Ostalska-Nowicka 3, A.Kluska-Juźwiak
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W
Bardziej szczegółowoZastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek.
Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek. Klinka Kardiologii i Nefrologii Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoNCBR: POIG /12
Rezultaty polskiego rocznego wieloośrodkowego randomizowanego badania klinicznego telepsychiatrycznej metody terapii pacjentów ze schizofrenią paranoidalną czy jesteśmy gotowi do leczenia? Krzysztof Krysta
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowo4.5. Joduria. Grupy wieku Płeć >60 Razem Min Max Min Max Min Max
4.5. Joduria. Jodurię w porannej próbce moczu oznaczono u 489 osób (54,9%) z populacji badanej miasta Krakowa w tym u 316 kobiet (55,3%) i 173 mężczyzn (54%). Pozostała część osób nie dostarczyła próbki
Bardziej szczegółowoRola IL-13 w patogenezie idiopatycznego zespołu nerczycowego (IZN) u dzieci
: 149 154 doi: 10.5114/fmpcr/42427 PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Rola IL-13 w patogenezie idiopatycznego zespołu nerczycowego (IZN) u dzieci Copyright by Wydawnictwo Continuo The role of IL-13 in the
Bardziej szczegółowoPodoNet. sprawozdanie z pracy wieloośrodkowej. Aleksandra Żurowska Irena Bałasz-Chmielewska
PodoNet sprawozdanie z pracy wieloośrodkowej Aleksandra Żurowska Irena Bałasz-Chmielewska Katedra i Klinika Pediatrii, Nefrologii i Nadciśnienia GUMed Liczba pacjentów w Rejestrze PodoNet- 1788 Liczba
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu
Aneks IV Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu 137 Wnioski naukowe CHMP rozważył poniższe zalecenie PRAC z dnia 5 grudnia 2013 r. odnoszące się do procedury zgodnej
Bardziej szczegółowoPrzewodnik stosowania mykofenolanu mofetilu (MMF) w leczeniu kłębuszkowych zapaleń nerek
POGLĄDY, STANOWISKA, ZALECENIA, STANDARDY I OPINIE Forum Nefrologiczne 2013, tom 6, nr 3, 197 202 Copyright 2013 Via Medica ISSN 1899 3338 Marian Klinger 1, Magdalena Durlik 2, Ryszard Grenda 3, Bolesław
Bardziej szczegółowoOcena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Bardziej szczegółowoOncoOVARIAN Dx (Jajniki) - Raport
IMS Sp. z o.o. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 4 4 OncoOVARIAN Dx (Jajniki) - Raport Informacje o pacjencie Dane identyfikacyjne Kod: PRZYKLAD PESEL: 00999000000 Dane osobowe Wiek (w latach): 40 Status menopauzalny
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 738 Poz. 42 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowo