Nauka Przyroda Technologie Dział: Ogrodnictwo

Transkrypt

1 Nuk Przyro Tehnologie Dził: Ogronitwo ISSN Copyright Wywnitwo Akemii Rolnizej im. August Cieszkowskiego w Poznniu 007 Tom 1 Zeszyt 1 BARBARA POLITYCKA Kter Fizjologii Roślin Akemi Rolniz im. August Cieszkowskiego w Poznniu ODCZYN PODŁOśA A FITOTOKSYCZNOŚĆ POZOSTAŁOŚCI KORZENIOWYCH DRZEW JABŁONI Streszzenie. Celem pojętyh ń yło określenie zleŝnośi pomięzy fitotoksyznośią resztek korzeniowyh rzew jłoni woe siewek Antonówki Zwykłej ilośią wprowzonyh resztek i ozynem połoŝ (ph 5,, 5, i 6,6). Stwierzono, Ŝe ilość związków fenolowyh uwlninyh o połoŝ ył wprost proporjonln o ilośi wprowzonyh resztek i większ, gy ph wynosiło 5, i 5, niŝ gy wynosiło 6,6. Zoserwowno równieŝ, Ŝe im większ ył ilość wprowzonyh resztek korzeni, tym mniejsz ył suh ms siewek Antonówki. Ponto wystąpił ytywny efekt ozynu połoŝ o ph 6,6 i resztek korzeniowyh n hmownie wzrostu siewek. Słow kluzowe: fitotoksyzność, jłoń, ozyn gley, resztki korzeniowe, związki fenolowe Wstęp Prolem replntji rzew owoowyh jest zjwiskiem złoŝonym, spowoownym zynnikmi iotyznymi i iotyznymi, z któryh jko główne wymieni się: nmierny rozwój ptogeniznyh mikroorgnizmów i niieni orz ngromznie w gleie fitotoksyznyh związków fenolowyh pohoząyh z rozkłu pozostłośi korzeniowyh (UTKHEDE 006). W literturze niewiele jest nyh n temt wpływu ozynu gley n fitotoksyzność związków fenolowyh pohoząyh z resztek roślinnyh. Celem pry yło znie wpływu ozynu połoŝ n fitotoksyzność związków fenolowyh, uwlninyh z resztek korzeni rzew jłoni, woe siewek Antonówki Zwykłej. Mterił i metoy Doświzeni przeprowzono w lth 00 i 005 w hli wegetyjnej Ktery Fizjologii Roślin Akemii Rolnizej im. August Cieszkowskiego w Poznniu. Oiektem ń yło połoŝe o zróŝniownym ozynie i róŝnej zwrtośi resztek korze-

2 Polityk B., 007. Ozyn połoŝ fitotoksyzność pozostłośi korzeniowyh rzew jłoni. Nuk Przyr. niowyh jłoni (Mlus omesti Borkh.) Cortln orz rosnąe w nim siewki jłoni Antonówki Zwykłej. Siewki Antonówki w fzie rozwoju 5. liśi szono o onizek o śreniy 1 m. PołoŜem ył torf wysoki wzogony w nwozy, zgonie z zleenimi NOWOSIELSKIEGO (1988) l rzew owoowyh (N 00, P 0, K 150, Mg 0 mg m -3 ), i oprowzony o opowieniego ozynu. W oświzeniu zróŝniowno: ozyn połoŝ (ph 5,; 5, i 6,6) przez onie węglnu wpni, n postwie krzywej neutrlizji; otek resztek korzeni jłoni (0% kontrol, 0,5%, 1% i,5% wg.), które ono o połoŝ w stnie sproszkownej, powietrznie suhej msy. Bezpośrenio prze szeniem siewek Antonówki w połoŝh oznzono spektrofotometryznie sumryzną zwrtość związków fenolowyh w ekstrkie etnolowym metoą SWAINA i HILLISA (1959), stosują jko stnr floryzynę. Doświzenie przeprowzono jko wuzynnikowe, metoą loków losownyh, kompletnyh w 10 powtórzenih. Powtórzeniem ył jen siewk rosną w onize. Po sześiu tygonih wzrostu siewek oświzenie zlikwiowno, oznzją powietrznie suhą msę ih liśi, pęów i korzeni. Przestwione wyniki stnowią śrenie z wóh lt ń. Uzyskne wyniki pono wuzynnikowej nlizie wrinji, oeniją istotność róŝni testem Dunn n poziomie P 0,05, orz nlizie regresji. Wyniki i yskusj Prze szeniem siewek Antonówki w połoŝh oznzono zwrtość związków fenolowyh (rys. 1). W połoŝh kontrolnyh zwrtość związków fenolowyh ył njmniejsz. Dotek resztek korzeniowyh o połoŝ spowoowł powyŝszenie poziomu fenoli, proporjonlnie o ilośi wprowzonyh resztek. Zznzył się teŝ wpływ ozynu połoŝ. W połoŝu o ph 6,6, przy 1- lu,5-proentowym otku resztek, stwierzono istotnie mniejszą zwrtość związków fenolowyh niŝ w poło- Ŝh o ph 5, i 5,. Wześniejsze ni prowzone w pisku glinistym lekkim o ozynie ph 5, i ph 7,1 nie wykzły róŝni w uwlniniu fenoli z pozostłośi korzeniowyh rzew jłoni w zleŝnośi o ozynu gley (ADAMSKA i POLITYCKA 00). RozieŜnośi te mogły yć spowoowne róŝną zwrtośią mterii orgniznej w nym połoŝu (torf) i w gleie. Jeną z przyzyn wystąpieni zjwisk zmęzeni gley jest kumulj sustnji fitotoksyznyh, pohoząyh z rozkłu oumrłyh zęśi roślin. Główną grupę tyh sustnji stnowią związki fenolowe (EINHELLIG 1995). Związki fenolowe uwlnijąe się z rozkłjąyh się pozostłośi korzeniowyh jłoni to głównie floryzyn orz proukty jej egrji w gleie (BÖRNER 1959). MoŜn wię przyjąć, Ŝe związki te wykzywły ziłnie inhiiyjne n wzrost siewek Antonówki. Stwierzono owiem, Ŝe otek resztek korzeniowyh jłoni hmowł wzrost siewek, proporjonlnie o ilośi wprowzonyh resztek (rys. ). Wześniejsze pre owioły, Ŝe istnieje otni korelj pomięzy zwrtośią resztek korzeniowyh jłoni w gleie jej fitotoksyznośią wykzną w testh iologiznyh (POLITYCKA i ADAMSKA 003). Anliz regresji wyników prezentownyh w niniejszej pry wykzł wysoe istotną ujemną korelję l poszzególnyh połoŝy pomięzy zwrtośią resztek korzeni jłoni wzrostem siewek Antonówki (rys. 3).

3 3 Polityk B., 007. Ozyn połoŝ fitotoksyzność pozostłośi korzeniowyh rzew jłoni. Nuk Przyr. zwrtość związków fenolowyh (mg g -1 s.m. połoŝ) ph 5, ph 5, ph 6,6 otek korzeni o połoŝ 0% 0,5% 1%,5% Rys. 1. Wpływ ozynu i otku resztek korzeniowyh jłoni n zwrtość związków fenolowyh w połoŝu. Słupki oznzone tymi smymi litermi nie róŝnią się istotnie Fig. 1. Effet of retion n rte of pple root resiues on the ontent of phenoli ompouns in sustrte. Brs mrke with the sme letters o not iffer signifintly suh ms (g roślin -1 ) 3,5 3,5 1,5 1 ph 5, ph 5, ph 6,6 0, ,5 1,5 0 0,5 1,5 0 0,5 1,5 korzenie pęy liśie otek korzeni o połoŝ (%) Rys.. Wpływ otku resztek korzeni jłoni i ozynu połoŝ n suhą msę siewek Antonówki Zwykłej. Słupki oznzone tymi smymi litermi nie róŝnią się istotnie Fig.. Effet of pple root resiues n the sustrte retion on ry mtter of Antonovk seelings. Brs mrke with the sme letters o not iffer signifintly

4 Polityk B., 007. Ozyn połoŝ fitotoksyzność pozostłośi korzeniowyh rzew jłoni. Nuk Przyr. suh ms siewek (g roślin -1 ) 3,5 3,5 1,5 1 ph 5, r = 0,8** ph 5, r = 0,81 ** ph 6,6 r = 0,853 ** 0, ,5 1 1,5,5 otek korzeni o połoŝ (%) Rys. 3. WspółzleŜność pomięzy suhą msą siewek Antonówki Zwykłej otkiem korzeni jłoni o połoŝ. ** oznz istotność współzynnik korelji przy P 0,01 Fig. 3. Correltions etween ry mtter of Antonovk seelings n the ition of pple roots to the sustrte. ** mens signifine of orreltion oeffiient t P 0.01 Njwiększą suhą msę siewek uzyskno z połoŝy o ph 5, i 5,. Jk poje CE- GŁOWSKI (198), optymlny ozyn gley l uprwy jłoni wynosi o 5,6 o 6,7. Wyniki uzyskne w tym oświzeniu wykzły jenk, Ŝe siewki kontrolne Antonówki lepiej rosły w połoŝu o ph 5, i 5, niŝ w połoŝu o ph 6,6. W owrotny sposó wpływł ntomist ozyn n fitotoksyzność resztek korzeniowyh. Porównują przeieg linii regresji l poszzególnyh ozynów połoŝ, moŝn stwierzić, Ŝe im mniejsz ył wrtość ozynu połoŝ, tym rziej hmująy ył wpływ zwrtyh w nim resztek korzeniowyh n wzrost siewek Antonówki (rys. 3). Związki fenolowe polegją w gleie sorpji przez ząstki orgnizne orz minerły ilste. Mogą yć one ktywne iologiznie tylko wówzs, gy zostną uwolnione o roztworu gleowego (MAKINO i IN. 1998). GRODZINSKI (006), ekstrhują róŝnymi rozpuszzlnikmi związki fenolowe z gley, stwierził, Ŝe znznie więej fenoli uwlniło się po zstosowniu słyh roztworów kwsów niŝ woy zy etnolu. Wyje się wię, Ŝe silniejszy efekt fitotoksyzny w porównniu z kontrolą, oserwowny w ozynie o mniejszej wrtośi, ył nstępstwem intensywniejszego uwlnini związków fenolowyh z resztek korzeniowyh jłoni. Potwierzją to wyniki zwrtośi fenoli w połoŝh, uzyskne ezpośrenio po zmieszniu połoŝy z resztkmi

5 5 Polityk B., 007. Ozyn połoŝ fitotoksyzność pozostłośi korzeniowyh rzew jłoni. Nuk Przyr. (rys. 1). Z połoŝ o ph 6,6, o którego ono 1 lu,5% resztek, wyekstrhowno etnolem istotnie mniejszą zwrtość związków fenolowyh niŝ z połoŝy o ph 5, i 5,. Ntomist fkt, Ŝe w kominjh z otkiem resztek przy ph 6,6, stwierzono poone hmownie wzrostu siewek jk przy ph 5, i 5,, świzy o ytywnym ziłniu resztek i ozynu. Wnioski 1. W korzenih jłoni występują związki fenolowe, które wprowzone o poło- Ŝ w posti resztek korzeniowyh hmowły wzrost siewek Antonówki Zwykłej proporjonlnie o wniesionej ilośi resztek korzeniowyh.. Ozyn połoŝ w nym zkresie wpływł n wzrost siewek Antonówki owrotnie proporjonlnie o ph: przy ph 6,6 wzrost siewek ył istotnie słszy niŝ przy ph 5,, i 5,. 3. Przy ph 6.6 wystąpił ytywny efekt ozynu połoŝ i resztek korzeniowyh n hmownie wzrostu siewek Antonówki. Litertur ADAMSKA D., POLITYCKA B., 00. Deomposition of pple leves n roots in soil. Post. Nuk Roln. 81: BÖRNER H., The pple replnt prolem. I. The exretion of phlorizin from pple root resiues n its role in the soil sikness prolem. Contri. Boye Thompson Inst. 0: CEGŁOWSKI S.M., 198. Jłoń. PWRiL, Wrszw. EINHELLIG F.A., Mehnism of tion of llelohemils in llelopthy. W: Allelopthy orgnisms, proesses n pplitions. Re. Inerjit, K.M.M. Dkshini, F.A. Einhellig. Wshington, ASC Symp., ser. 58: GRODZINSKI A.M., 006. Allelopthy in soil sikness. Sientifi Pulishers (Ini), Johpur. MAKINO T., TAKAHASHI Y., SAKURAI Y., KAMIMURA Y., Influene of ir-rying on sorption n oxition of phenoli is on nosols n non-nosols. Soil Si. Plnt Nutr., 3: Nowosielski O., Zsy oprowywni zleeń nwozowyh w ogronitwie. PWRiL, Wrszw. POLITYCKA B., ADAMSKA D., 003. Relese of phenoli ompouns from pple resiues eomposing in soil n the influene of temperture on their egrtion. Pol. J. Environ. Si. 1, 1: SWAIN T., HILLIS W.E., The phenoli onstituents of Prunus omesti. I. The quntittive nlysis of phenoli onstituents. J. Si. Foo Agri. 1: UTKHEDE R.S., 006. Soil sikness, replnt prolem, or replnt isese n its integrte ontrol. Allelopthy J. 18, 1: 3-39.

6 6 Polityk B., 007. Ozyn połoŝ fitotoksyzność pozostłośi korzeniowyh rzew jłoni. Nuk Przyr. SUBSTRATE REACTION AND PHYTOTOXICITY OF ROOT RESIDUES OF APPLE TREES Summry. The stuies hve een performe to investigte the phytotoxiity of pple root resiues with respet to Antonovk seelings in epenene of their rte n the retion (ph 5., 5. n 6.6) of sustrte. It hs een foun tht the mount of phenoli ompouns entering to sustrte from pple root resiues ws proportionl to the rte of introue resiues n ws higher t ph 5. n 5. thn t ph 6.6. It ws oserve tht the higher rte of roots ws the smller ry mtter of Antonovk seelings. Moreover the itive effet of sustrte retion t ph 6.6 n root resiues on growth inhiition of seelings hs ourre. Key wors: pple tree, phenoli ompouns, phytotoxiity, root resiues, soil retion Ares o koresponenji Corresponing ress: Brr Polityk, Kter Fizjologii Roślin, Akemi Rolniz im. August Cieszkowskiego w Poznniu, ul. Wołyńsk 35, Poznń, Poln, e-mil: rpolit@jy.u.poznn.pl Zkeptowno o ruku Aepte for print: Do ytowni For ittion: Polityk B., 007. Ozyn połoŝ fitotoksyzność pozostłośi korzeniowyh rzew jłoni. Nuk Przyr.