STRATEGIA NA RZECZ AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ OPIEKUNÓW FAKTYCZNYCH Z SANDWICH GENERATION zasady wdrożeniowe: Wdrożenie elastycznego czasu pracy

Transkrypt

1 STRATEGIA NA RZECZ AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ OPIEKUNÓW FAKTYCZNYCH Z SANDWICH GENERATION zasady wdrożeniowe: Wdrożenie elastycznego czasu pracy Idea elastycznego czasu pracy Elastyczny czas pracy jest jednym z popularnych sposobów na zwiększenie atrakcyjności pracodawcy dla pracowników i potencjalnych kandydatów. Jest to system organizacji czasu pracy, w którym nie zmienia się ogólny wymiar czasu, zmieniają się natomiast pora rozpoczynania i kończenia pracy. Pracownik musi być obecny w pracy w zakresie godzin określającym tzw. czas obowiązkowy. Konkretne rozwiązanie może, na przykład, zakładać rozpoczęcie pracy pomiędzy godz a i zakończenie dnia pracy w godz , w taki sposób, aby uzyskać 8-godzinny dzień pracy. Pracownicy, w szczególności młodzi, cenią ten element sytemu motywacyjnego ze względu na fakt, że pozwala on łatwiej godzić życie osobiste z zawodowym oraz, poprzez uniknięcie korków na drogach, skrócić czas dojazdu do pracy i powrotu do domu. W szczególności dotyczy to pracowników z pokolenia sandwich, którym, z oczywistych powodów, trudno jest zachować równowagę pomiędzy pracą zawodową i życiem osobistym. Elastyczny czas pracy umożliwia pracownikom-opiekunom bardziej swobodne zaplanowanie obowiązków w godzinach porannych i popołudniowych w zależności od indywidualnych potrzeb. Pracownik może złożyć w ręce pracodawcy stosowny wniosek o organizację pracy w formie elastycznej (nie musi on zawierać uzasadnienia). Od dobrej woli pracodawcy zależy czy wniosek zostanie uwzględniony. Jeżeli pracodawca wyrazi zgodę pracownik będzie działał na indywidualnie ustalonych zasadach, nie zważając na grafik innych pracowników. Kwestie elastycznego czasu pracy zostały uregulowane m.in. w art Kodeksu pracy. Warianty elastycznego czasu pracy Pracodawca może zastosować dwa warianty ruchomego czasu pracy: Wariant 1. Pracodawca wyznacza pracownikowi rozkład czasu pracy musi wskazać konkretne godziny rozpoczynania i kończenia pracy w poszczególnych dniach. Na przykład, pracownik w poniedziałek i wtorek pracuje w godzinach od 9:00 do 17:00, w środę w godzinach od 10:00 do 18:00, a w piątek w godzinach od 8:00 do 16:00. Porę rozpoczynania i kończenia pracy pracodawca ustala w porozumieniu z pracownikiem i uwzględniając jego potrzeby związane z obowiązkami opiekuńczymi. Ten wariant elastycznego czasu pracy jest zalecany w przypadkach, kiedy ze specyfiki pracy oraz potrzeby

2 współdziałania w innymi pracownikami wymaga obecności pracownika w ściśle wyznaczonych godzinach. Wariant 2. Wariant 2 to klasyczny typ elastycznego czasu pracy. W tym systemie organizacji czasu pracy pracownik ma pełną swobodę w decydowaniu o godzinie rozpoczęcia pracy w ramach wyznaczonych godzin, np. w godz. 8:00 10:00. Jest on w szczególności korzystny dla pracownikaopiekuna, u którego często występują nieprzewidziane obowiązki opiekuńcze. Warto podkreślić, że po podpisaniu stosownego porozumienia o zmianie czasu pracy na elastyczny, pracodawca w przypadku wariantu 2 nie może żądać od pracownika stawiania się o określonej godzinie w pracy (chyba, że są to okoliczności nadzwyczajne, nie pojawiające się często i nie będące nadmiernym utrudnieniem dla pracownika). Zalety i wady elastycznego czasu pracy Zalety elastycznego czasu pracy z punktu widzenia pracownika: 1) Elastyczność zaspokajania potrzeb rodzinnych, osobistych obowiązków i obowiązków życiowych. Jeśli harmonogram pracownika jest elastyczny, można iść do lekarza z dzieckiem lub dorosłą osobą zależną, wziąć lekcję jogi lub być w domu, gdy przychodzi osoba naprawiająca pralkę. 2) Zmniejszenie czasu pracy i kosztów paliwa dla pracowników. Na niektórych obszarach dojazdy do pracy trwające powyżej godziny nie są rzadkością. Dojazdy do pracy poza godzinami szczytu są szybsze i tańsze. 3) Pracownik posiada zwiększone poczucie osobistej kontroli nad harmonogramem i środowiskiem pracy. Jednym z powodów, dla których ludzie lubią pracować dla siebie, jest kwestia kontroli. 4) Zmniejsza się ryzyko wypalenia zawodowego pracownika z powodu przeciążenia. Elastyczność oznacza, że pracownicy mogą zrobić sobie przerwę, kiedy jej potrzebują. 5) Pozwala pracownikowi wykonywać pracę wtedy, kiedy osiąga największą wydajność, czuje się świeżo i cieszy się pracą. 6) W zależności od wybranego elastycznego harmonogramu pracy, może to zmniejszyć godziny i koszty opieki nad dziećmi. Jeśli oboje rodzice mają elastyczne harmonogramy, mama może iść do biura na 6:00, a tata może przygotować dzieci do szkoły. 8-godzinny dzień mamy kończy się o 14:00. Zdąży odebrać dzieci ze szkoły o 15:00, a tata zaczyna dzień pracy o 9:30 rano. Rezultatem są dwa pełne etaty i dwa pełne dochody bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów opieki nad dziećmi. Wady elastycznego czasu pracy z punktu widzenia pracownika: 1) Pracownicy, którzy dobrze się czują w środowisku biurowym, mogą mieć trudności z pracą w systemie elastycznego czasu pracy, gdy ich koledzy mają inny harmonogram pracy. Dlatego wielu pracodawców określa godziny, podczas których wszyscy są w biurze.

3 Zalety elastycznego czasu pracy z punktu widzenia pracodawcy: 1) Zwiększone morale pracowników oraz ich zaangażowanie i wydajność. 2) Zredukowana absencja i liczba spóźnień. 3) Zwiększona możliwość rekrutacji wykwalifikowanych pracowników. 4) Zmniejszona rotacja personelu. 5) Pracodawca pozwala ludziom pracować, kiedy osiągają najwięcej, czują się świeżo i cieszą się pracą. 6) Wydłużone godziny pracy dla działów takich jak obsługa klienta. 7) Tworzy wizerunek jako pracodawca przyjazny rodzinie dzięki elastycznym harmonogramom pracy. Wady elastycznego czasu pracy z punktu widzenia pracodawcy: 1) W przypadku, gdy pracownik nie ma ściśle określonych ram czasowych, może to doprowadzić do rozleniwienia, a co za tym idzie to powstania niedogodzin pracownik obiecuje sobie, że nadrobi braki, ale w końcu nie robi tego. 2) Prace zespołowe wymagają cyklicznych spotkań sprawozdawczych, trudniej jest takie spotkanie zwołać, gdy pracownicy mają elastyczne godziny pracy. Pogarsza to przepływ ważnych informacji na liniach: pracownik pracodawca, oraz pracownik pracownik 3) Zdarza się, że niespodziewanie pojawi się pilne zadanie, które trzeba wykonać od razu, a nie będzie pracowników, którzy mogliby się tym zająć. Aspekty praktyczne elastycznego czasu pracy Dobowy czas pracy, nadgodziny oraz dobowa przerwa na odpoczynek Warto podkreślić, że ruchomy system czasu pracy wyklucza traktowanie pracy wykonywanej przez pracownika ponownie w tej samej dobie pracowniczej jako pracy w godzinach nadliczbowych (art Kodeksu pracy). Doba pracownicza różni się od pojęcia doba w powszechnie używanym tego słowa znaczeniu. Doba pracownicza zgodnie z art pkt. 1 Kodeksu pracy są to kolejne 24 godziny, rozpoczynające się od godziny, w której pracownik rozpoczął pracę, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. W przypadku elastycznego czasu pracy w trakcie rozpoczętej i trwającej doby, może rozpocząć się następna doba pracownicza. Jedynym warunkiem jest konieczność dochowania dobowego wymiaru odpoczynku, zatem kolejna doba pracownicza nie może rozpocząć się wcześniej niż po 11 godzinach od zakończenia poprzedniej doby pracowniczej (art Kodeksu Pracy). Przykład 1 Pracownik pracuje według systemu elastycznego czasu pracy. W poniedziałek wykonuje on pracę w godzinach 10:00-18:00. Doba pracownicza tego pracownika trwa więc do wtorku, do godziny 10:00. Jeżeli w kolejnym dniu pracownik rozpoczyna pracę o godz. 8:00 to wystąpi sytuacja, że w ciągu 24

4 godzin liczna godzin pracy przekroczy limit 8-godzinny. W sytuacji takie nie traktuje się jednak dodatkowych godzin ponad 8-godzinny limit jako godzin nadliczbowych. Zgodnie z art Kodeksu pracy pracownik ma prawo do odpoczynku - w każdym tygodniu co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Przykład 2 Pracownik ustalił z pracodawcą, że może rozpoczynać pracę pomiędzy 8:00 a 14:00. W poniedziałek rozpoczął pracę o 14:00 i wykonywał ją do godziny 22:00. Następnie rozpoczął pracę we wtorek o godzinie 8:00. W takim przypadku dobowa przerwa w wykonywaniu pracy wynosi 10 godzin, naruszony więc został wymóg 11-godzinnego odpoczynku dobowego pracownika. Brak obowiązku sporządzania rozkładu czasu pracy Przepisy prawa pracy zobowiązują pracodawcę do sporządzania rozkładu czasu pracy dla każdego pracownika. Istnieje jednak kilka wyjątków od tego obowiązku. Zgodnie z art pkt. 3 Kodeksu pracy, pracodawca nie ma obowiązku sporządzania harmonogramu czasu pracy, jeżeli na pisemny wniosek pracownika, pracodawca stosuje w stosunku do pracownika ruchomy czas pracy. Zwolnienie z obowiązku sporządzania rozkładu czasu pracy dotyczy więc przypadku, gdy ruchomy czas pracy został wprowadzony w trybie art Kodeksu pracy, czyli na wniosek pracownika. Innym wyjątkiem, kiedy polskie prawo pracy dopuszcza pominięcie obowiązku sporządzania rozkładu czasu pracy jest sytuacja, kiedy zaplanowanie harmonogramu czasu pracy dla danego pracownika jest niewykonalne. Dzieje się tak np. wtedy gdy to pracownik decyduje, o której godzinie danego dnia rozpocznie pracę. Pracodawca zna jedynie przedział czasowy, kiedy pracownik musi rozpocząć pracę, nie zna jednak dokładnej pory rozpoczęcia pracy. Umowa wprowadzająca elastyczny czas pracy Dogodnym dla pracownika i pracodawcy sposobem uregulowania systemu elastycznego czasu pracy pracownika-opiekuna jest podpisanie odpowiedniej umowy pomiędzy stronami. Umowa taka powinna określać: strony umowy, datę wprowadzenia elastycznego czasu pracy oraz okres jego obowiązywania, zakres elastyczności dziennego czasu pracy, uprawnienia pracownika (czy może on każdorazowo decydować o porze rozpoczęcia pracy, czy są one ruchome, ale ustalone z góry w wybranych dniach tygodnia). Poniżej załączono przykładową umowę pomiędzy pracodawcą a pracownikiem-opiekunem wdrażającą ruchomy czas pracy.

5 Przykład umowy wprowadzającej elastyczny czas pracy Porozumienie w sprawie stosowania ruchomego czasu pracy Na podstawie art i art Kodeksu pracy, strony postanawiają o zawarciu w dniu... porozumienia dotyczącego stosowania ruchomego czasu pracy. Niniejsze porozumienie zostało zawarte przez: pracodawcę..., reprezentowanego przez..., oraz pracownika... (imię i nazwisko, adres) 1 Strony postanawiają, że wyznacza się przedział czasu między godz.... a godz...., w którym pracownik jest zobowiązany rozpocząć pracę i następnie przepracować obowiązujący go dobowy wymiar czasu pracy. O godzinie rozpoczęcia pracy w swoim dniu pracy decyduje pracownik. 2 Pierwszym dniem stosowania ruchomego czasu pracy, o którym mowa w 1, jest... 3 Ruchomy czas pracy będzie stosowany w celu umożliwienia pracownikowi opieki nad osobą nieletnią oraz nad dorosłym zależnym członkiem rodziny. 4 Niniejsze porozumienie zostało zawarte na okres do dnia... Po tym dniu pracownik będzie podlegał systemowi organizacji czasu pracy na zasadach ogólnych (podpis osoby reprezentującej pracodawcę) (podpis pracownika)