KONFERENCJA Jakich systemowych rozwiązań w kształceniu uczniów zdolnych potrzebuje współczesna szkoła? Lublin, 20 września 2012

Transkrypt

1 KONFERENCJA Jakich systemowych rozwiązań w kształceniu uczniów zdolnych potrzebuje współczesna szkoła? Lublin, 20 września 2012

2 Sesja III: Społeczne aspekty funkcjonowania uczniów zdolnych Struktura sesji: Moderator: dr Tamara Kozikowska Niwelowanie zjawiska syndromu nieadekwatnych osiągnięć szkolnych Sposoby motywowania i oceniania uczniów zdolnych Wzbogacenie oferty szkoły wspierającej aktywność uczniów zdolnych podczas zajęć dodatkowych 2

3 Dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione, z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach, potencjalną wybitną inteligencją i zadatkami na rozwijanie wielkiej twórczości oraz dużym talentem społecznym. Trzeba stworzyć mu możliwości ich maksymalnego rozwoju. David Lewis Każde dziecko jest uzdolnione, a nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. Człowiek żyje poniżej swoich możliwości, posiada różne rodzaje mocy, której z przyzwyczajenia nie wykorzystuje. William James 3

4 Syndrom Nieadekwatnych Osiągnięć Niewykorzystywanie możliwości przejawiające się w dużej rozbieżności pomiędzy ocenami i zachowaniami szkolnymi dziecka a jego wysokim potencjałem, takim jak: inteligencja, twórczość, mierzonym za pomocą testów, opinii nauczyciela i rodziców. B.Dyrda,2000 4

5 Jak rozpoznać SNO? wyraźna dysproporcja między wysokim poziomem zdolności poznawczych a niskim poziomem wykonywanych zadań szkolnych szeroka wiedza ogólna przy jednoczesnym braku opanowania przerabianego materiału szerokie zainteresowania pozaszkolne i minimalny wysiłek włożony w prace szkolne koncentrowanie swojej uwagi na wybranych przedmiotach bierne lub negatywne postawy wobec obowiązków szkolnych 5

6 Przyczyny SNO Przyczynami niepowodzeń szkolnych ucznia są: 1. Czynniki tkwiące w uczniu jako przyczyny somatyczne, emocjonalne, zaburzenia i uszkodzenia centralnego układu nerwowego oraz wady fizyczne i choroby somatyczne. 2. Przyczyny społeczne, które dotyczą warunków i procesów uczenia się (niezdyscyplinowane klasy, silna rywalizacja, tradycyjne metody nauczania). 3. Czynniki środowiskowe, do których należy zaliczyć warunki socjalne, więź emocjonalną z rodziną i postawy rodzicielskie. 6

7 Niwelowanie zjawiska SNO z wykorzystaniem metody określania celów SMART S specyficzny (co chcesz osiągnąć?, po co?, jak?) M mierzalny (skąd będziesz wiedział, że osiągnąłeś cel?) A ambitny (rozbijanie celu na mniejsze i definiowanie ich) R realny (stanowiący wyzwanie, ale możliwy do realizacji) T terminowy (określony w czasie) 7

8 Poziom rozwoju zdolności twórczych zależy od: nauczyciela, form i metod pracy oraz środków dydaktycznych, jakie stosuje on w pracy z dziećmi profesjonalnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej (indywidualnej, grupowej czy rodzinnej) naturalna motywacja do nauki rozwija się w atmosferze bezpieczeństwa i zaufania 8

9 Model terapii syndromu nieadekwatnych osiągnięć Syndrom nieadekwatnych osiągnięć Terapia, oddziaływanie, interwencja Satysfakcjonujące osiągnięcia szkolne Problemy emocjonalne Nauczyciel jako doradca, mentor Zrozumienie samego siebie i swoich potrzeb Problemy z nauką szkolną Rozwijanie zainteresowań Autoregulacja Problemy w funkcjonowaniu społecznym Wzmacnianie mocnych stron ucznia, budowanie wysokiego poczucie własnej wartości Pozytywne relacje z dorosłymi i grupą rówieśniczą Niewłaściwe programy nauczania Niewłaściwe metody nauczania Wzajemny szacunek, nauczyciel i uczeń podmiotami w nauczaniu i wychowaniu Aktywizujące metody nauczania, metody problemowe Program nauczania dostosowany do możliwości uczniów Uczeń zmotywowany do nauki Źródło: Baum S.M., Renzulii J.S., Hebert T.P., (1994) Reversing Underachievement: Stories of Success Educational Leadership 9

10 MOTYWACJA DO UCZENIA LUB NIEUCZENIA SIĘ ZALEŻY OD DOMINUJĄCEGO W: KLASIE, SZKOLE, SYSTEMIE OŚWIATOWYM SYSTEMU BODŹCÓW 10

11 Motywowanie uczniów do uczenia się Aby nauczyciel mógł motywować uczniów do pracy, sam musi tę motywację posiadać. 11

12 Rola nauczyciela w rozwijaniu uzdolnień ROZPOZNANIE UZDOLNIEŃ (identyfikacja, diagnoza) POPARCIE (wsparcie w dążeniu do celu, empatia) UŁATWIANIE (organizowanie pomocy) MOTYWOWANIE ( przymuszanie, motywowanie do wysiłku, rozwoju, krystalizowanie uzdolnień) Na podstawie K. Robinsona Uchwycić żywioł,

13 Co najbardziej motywuje uczniów do nauki? dobry kontakt interpersonalny nauczyciela z uczniami, wdrażanie uczniów do samooceny, uczenie zagadnień o jeden poziom powyżej wiedzy i umiejętności uczniów, prowadzenie oceniania kształtującego, poprawa zachowania uczniów, dokładne precyzowanie celu zadania, informacje zwrotne od i do uczniów. 13

14 Motywacja do uczenia się Jak jest? Co zrobić, żeby było tak jak być powinno? Wnioski Jak być powinno? rola wsparcia ze strony dorosłych Dlaczego nie jest tak jak być powinno? 14

15 OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE - PRZESŁANIE Budzenie motywacji wewnętrznej i wspieranie pełniejszego rozwoju poprzez czynienie ucznia odpowiedzialnym za proces uczenia się. 15

16 OCENIAJĄC UCZNIA WARTO PAMIĘTAĆ O: 1. Budowaniu atmosfery uczenia się. 2. Określaniu celów lekcji i formułowaniu ich w języku zrozumiałym dla ucznia. 3. Ustalaniu wraz z uczniami kryteriów oceniania, czyli tego, co nauczyciel będzie brał pod uwagę przy ocenie pracy ucznia. 4. Rozróżnianiu funkcji oceny sumującej i kształtującej. 5. Formułowaniu pytań kluczowych. 6. Stosowaniu efektywnej informacji zwrotnej. 7. Wprowadzaniu samooceny i oceny koleżeńskiej. 16

17 P L A N O W A N I E IDENTYFIKACJA UZDOLNIEŃ PROGRAM ZAJĘĆ REALIZACJA Z A J Ę Ć MONITOROWANIE EWALUACJA 17

18 Zajęcia dodatkowe wspierające rozwój uczniów zdolnych Zajęcia pozalekcyjne organizowane w szkołach: szkolne koła zainteresowań, zajęcia sportowe i artystyczne zajęcia z twórczości i kreatywnego myślenia, własnego rozwoju koła naukowe, obozy naukowe konkursy koła hobbystyczne 18

19 Zajęcia pozaszkolne międzyszkolne koła zainteresowań zajęcia on-line zajęcia organizowane przez szkoły wyższe, instytucje kulturalno - oświatowe, np. PAN zajęcia realizowane przez podmioty zewnętrzne olimpiady, festiwale naukowe, artystyczne wolontariat studencki centra wspierania zdolności w kraju i za granicą, np. domy kultury, pałace młodzieży. 19

20 Realizacja zajęć dodatkowych w szkołach Czy i w jakim stopniu zajęcia dodatkowe realizowane szkołach odpowiadają rzeczywistym potrzebom uczniów? Analiza pogłębiona: Czego potrzebujemy, aby osiągnąć cel? Czego nam brakuje? Jak możemy to osiągnąć? Jakie działania należy podjąć, aby zajęcia dodatkowe odpowiadały potrzebom uczniów? 20

21 Kontakt: Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie Warszawa tel