Grupa Kapitałowa PSE w strukturach europejskiej elektroenergetyki

Transkrypt

1 Grupa Kapitałowa PSE w strukturach europejskiej elektroenergetyki Rok 2004 był przełomowy w historii Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA, jednej z największych firm branży energetycznej w Europie Środkowej i Wschodniej. Stwierdzenie takie ma swoje uzasadnienie w wejściu Polski do Unii Europejskiej oraz w wynikających z niego poważnych implikacjach legislacyjnych i strukturalnych wewnątrz Grupy Kapitałowej PSE. Rozszerzenie Unii Europejskiej w maju 2004 roku o 10 nowych państw oznacza, w kategoriach europejskiego rynku energii elektrycznej, istotny wzrost potencjału wytwórczego i przesyłowego systemu elektroenergetycznego. Moc zainstalowana w elektrowniach zjednoczonej Europy wzrosła o ponad 80 GW, z czego około 40% stanowi udział polskiego systemu elektroenergetycznego. Do integracji Polski z Unią Europejską PSE SA przygotowywały się od wielu lat realizując konsekwentnie założenia polityki międzynarodowej firmy mające na celu zapewnienie funkcjonowania liberalnych rynków energii elektrycznej, pełne otwarcie na wymianę międzynarodową i rozwój infrastruktury dla przesyłu energii elektrycznej. Działania PSE SA w pełni wspierają wysiłki administracji rządowej odpowiedzialnej za bezpieczeństwo energetyczne i funkcjonowanie gospodarki krajowej w nowych uwarunkowaniach prawnych i ekonomicznych. O znaczeniu międzynarodowej współpracy w dziedzinie elektroenergetyki dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego państwa nie trzeba dziś nikogo przekonywać Odnosi się ona nie tylko do rozwoju międzynarodowego handlu energią elektryczną, ale również do poprawy niezawodności zasilania. Potwierdzeniem zasadności celów strategicznych PSE SA jest nasze ponad 9-letnie doświadczenie pracy synchronicznej polskiego systemu elektroenergetycznego w ramach zachodnioeuropejskiego systemu UCTE. Od początku lat dziewięćdziesiątych PSE SA konsekwentnie dążyły do włączenia się w struktury europejskiej elektroenergetyki. Determinacji tej towarzyszył jasny plan i skuteczność działania. Połączenie w owym czasie wysiłków firm elektroenergetycznych krajów Grupy Wyszehradzkiej, współpracujących w ramach regionalnej grupy CENTREL, doprowadziło w październiku 1995 roku do przyłączenia systemów elektroenergetycznych tych krajów do systemu UCTE. Wiązało się to

2 z koniecznością wypełnienia ostrych kryteriów technicznych i organizacyjnych zawartych w Katalogu Wymagań Połączenia Systemów CENTREL i UCTE. Warto przy tej okazji wspomnieć, że połączenie synchroniczne zaplanowano na rok 1997 i wielu sceptyków kwestionowało tę datę jako nierealną do dotrzymania. Jednak system przygotowano w ciągu zaledwie trzech lat - z dwuletnim wyprzedzeniem - mimo narzucenia przez UCTE skomplikowanych, lecz niezbędnych procedur. W październiku 1996 roku uruchomiliśmy w PSE SA w Warszawie Centrum Regulacyjno-Rozliczeniowe Grupy CENTREL, odpowiedzialne za regulację przesyłów mocy między systemem UCTE i systemami grupy CENTREL oraz za rozliczenia nieplanowanej wymiany energii elektrycznej. Nasza funkcja lidera bloku regulacyjnego grupy CENTREL została wzmocniona w lipcu 2002 roku, po objęciu swym zasięgiem również części systemu zachodnio-ukraińskiego, tzw. wyspy bursztyńskiej. W maju 2001 roku uzyskaliśmy pełnoprawne członkostwo w europejskim stowarzyszeniu operatorów przesyłowych UCTE. Dziś PSE-Operator SA kluczowa spółka Grupy Kapitałowej PSE, która zgodnie z zapisami wspólnotowej Dyrektywy Elektrycznej, jest odpowiedzialna za wypełnianie obowiązków operatora systemu przesyłowego - dysponuje w stowarzyszeniu UCTE siłą głosów, plasującą ją na piątym miejscu, tuż za potęgami na europejskim kontynencie operatorami systemów przesyłowych z Niemiec, Francji, Włoch i Hiszpanii. PSE-Operator SA aktywnie działa w strukturach eksperckich stowarzyszenia. Ma to ogromne znaczenie dla utrzymania priorytetu bezpieczeństwa pracy i niezawodności systemów elektroenergetycznych, zwłaszcza w kontekście black-outów, jakie miały miejsce w Europie we wrześniu 2003 roku. Decyzje UCTE o uruchomieniu międzynarodowych projektów i polskie uczestnictwo w ich realizacji pozwalają na rzeczywiste kształtowanie standardów bezpieczeństwa pracy systemów synchronicznych i sposobów egzekwowania stosownych procedur przez operatorów krajów członkowskich stowarzyszenia UCTE. PSE-Operator SA jest również członkiem europejskiego stowarzyszenia operatorów systemów przesyłowych ETSO, zajmującego się tworzeniem wspólnych zasad ekonomicznych i rynkowych dotyczących transgranicznej wymiany energii elektrycznej oraz zarządzania ograniczeniami zdolności przesyłowych. Udział w pracach ETSO pozwala na aktywne uczestnictwo w procesie podwyższania poziomu niezawodności pracy systemów elektroenergetycznych jego krajów członkowskich, rozwoju systemów informatycznych i wymiany danych oraz tworzeniu nowych rozwiązań w zakresie mechanizmów bilansowania mocy w systemie. Jeśli efektywne funkcjonowanie operatora systemu przesyłowego

3 zdefiniujemy jako nieprzerwane osiąganie celów krótkoterminowych, związanych z bieżącym i niezakłóconym funkcjonowaniem systemu przy zapewnieniu redukcji kosztów, i realizację celów długoterminowych, polegających na zapewnieniu bezpieczeństwa pracy systemu przy odpowiednim poziomie inwestycji w infrastrukturę sieciową - to możemy mówić także o wzroście międzynarodowego wymiaru kwestii bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w zjednoczonej Europie. Funkcjonowanie polskiego systemu elektroenergetycznego w ramach synchronicznej pracy systemu UCTE to bez wątpienia techniczny i organizacyjny sukces naszej firmy, umożliwiający integrację polskiej elektroenergetyki ze strukturami europejskimi na 9 lat przed rzeczywistą akcesją Polski do Unii Europejskiej. To sukces, który wymaga kontynuacji działań na rzecz umocnienia pozycji polskiej elektroenergetyki na europejskim rynku energii. Istotnym elementem aktywności GK PSE w tym zakresie jest również współpraca z elektroenergetycznymi organizacjami międzynarodowymi, w tym z Unią Przemysłu Elektroenergetycznego EURELECTRIC. Z organizacją tą współpracujemy za pośrednictwem Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej, skupiającego przedstawicieli całej krajowej elektroenergetyki. Umożliwia nam to udział w pracach struktur eksperckich EURELECTRIC, organizacji posiadającej mandat wszystkich sektorów elektroenergetycznych krajów poszerzonej UE do reprezentowania wspólnego stanowiska wobec instytucji wspólnotowych w sprawach o żywotnym dla sektora znaczeniu. Wymierne efekty tych działań, to przede wszystkim potencjalna możliwość wpływania na kształt unijnych inicjatyw legislacyjnych dotyczących wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej, ochrony środowiska i zmian klimatu, handlu energią elektryczną wewnątrz UE i z krajami trzecimi oraz regulacji dotyczących funkcjonowania rynku energii elektrycznej i polityki energetycznej Unii Europejskiej. Chodzi tu o poszukiwanie optymalnych rozwiązań prawnych i organizacyjnych nie tylko z punktu widzenia interesów przedsiębiorstw sektora, ale głównie takich, których wdrożenie ograniczy potencjalne obciążenia dla odbiorców końcowych energii elektrycznej. Z uwagą śledzimy kolejne inicjatywy Komisji Europejskiej dotyczące zapewnienia sprawnego funkcjonowania wspólnotowego rynku energii elektrycznej. Średnioterminowa wizja jego rozwoju zakłada utworzenie w etapie przejściowym kilku rynków regionalnych, zanim zostaną one połączone w jednolity europejski organizm. Zwolennicy takiej koncepcji podkreślają potencjalne możliwości wypracowania spójnej strategii inwestycyjnej w danym regionie, zarówno w odniesieniu do źródeł wytwórczych, jak i infrastruktury przesyłowej. Spodziewanym efektem powinna być również poprawa warunków współpracy

4 między operatorami systemów przesyłowych oraz harmonizacja metod stanowienia taryf przesyłowych i taryf energii elektrycznej, co w konsekwencji prowadzić powinno do konwergencji cen energii elektrycznej. Kolejną potencjalną zaletą tego rozwiązania jest możliwość wypracowania kompatybilnych metod zarządzania ograniczeniami zdolności przesyłowych przy przepływach transgranicznych oraz zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii. Oczywiście, działania w kierunku regionalizacji rynków energii elektrycznej wymagać będą stworzenia nowych kompetencji w przedsiębiorstwach elektroenergetycznych oraz nowego jakościowo podejścia do współpracy między rządami krajów w danym regionie, urzędami regulacji elektroenergetyki, operatorami systemów przesyłowych, giełdami energii elektrycznej i innymi uczestnikami rynku. Sprzyjać to będzie również naturalnemu kreowaniu liderów wśród firm walczących o prymat, czy chociażby o zajęcie stosownej pozycji na rynku regionalnym. Wiele dziś mówi się o szansach i zagrożeniach wynikających z uczestnictwa polskich przedsiębiorstw elektroenergetycznych na konkurencyjnym rynku energii elektrycznej. W walkę o pozycję na tym rynku muszą się również wpisać Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA, świadome potęgi głównych graczy skonsolidowanych gigantów elektroenergetycznych z Niemiec, Francji, Belgii i Szwecji - obecnych już od kilku lat nie tylko w Polsce, ale i w krajach sąsiednich. Uzasadniony ekonomicznie rozwój infrastruktury sieciowej, z uwzględnieniem połączeń międzynarodowych, to cel PSE SA, którego realizacją zainteresowani są również wytwórcy energii elektrycznej oraz odbiorcy. Wobec potrzeby zwiększenia możliwości inwestycyjnych w tym zakresie, podjęliśmy działania zmierzające do identyfikacji uwarunkowań i procesów pozyskiwania finansowania z funduszy unijnych oraz umieszczenia stosownych projektów połączeń sieciowych na wspólnotowej liście inwestycji. Jest to niezbędne przy potencjalnym ubieganiu się o środki pomocowe na ich realizację. Pamiętajmy jednak, że konieczne w sektorze elektroenergetycznym inwestycje, to również inwestycje w nowe moce wytwórcze. Ich brak możemy odczuć już za 4-5 lat. Dlatego istniejący dziś zapas mocy zainstalowanej, w kontekście długości procesów inwestycyjnych w energetyce, nie powinien dawać nadmiernego poczucia bezpieczeństwa w zakresie przyszłego zaopatrzenia w energię elektryczną. Już dziś wiele jednostek

5 wytwórczych nie spełnia standardów ochrony środowiska, a starzenie się bazy wytwórczej będzie realnie przybliżać moment deficytu mocy w Polsce. Potrzebujemy nowoczesnych bloków energetycznych o dużej sprawności, które będą musiały sprostać ostrym wymogom ochrony środowiska. Trudno dziś o wskazanie technologii wytwarzania energii elektrycznej pozbawionej wad, ale coraz bardziej zasadnym wydaje się powrót do uruchomienia programu jądrowego w Polsce. Jądrowe źródła wytwórcze, mimo wysokich nakładów inwestycyjnych, z założenia pracować powinny w podstawie obciążenia, co w warunkach rynkowych powinno wpłynąć na obniżenie stopnia ryzyka dla potencjalnych inwestorów. Warto pamiętać również, że największy wpływ na decyzje inwestycyjne w elektroenergetyce europejskiej ma obecnie ryzyko regulacyjne związane z możliwością administracyjnej interwencji w funkcjonowanie rynku. W dalszej kolejności plasuje się ryzyko cenowe w długim horyzoncie czasowym, ryzyko zaostrzania standardów ochrony środowiska oraz wydłużanie się procedur uzyskiwania pozwoleń lokalizacyjnych i pozwoleń na budowę, któremu towarzyszy obniżenie stopnia akceptacji społecznej dla nowych inwestycji. Zdajemy sobie również sprawę, że mimo słabych obecnie bodźców ekonomicznych - stymulujących rozwój prac badawczo-wdrożeniowych nad nowymi technologiami wytwórczymi - intensyfikacja tych działań jest niezbędna. Chodzi tu nie tylko o źródła odnawialne energii, w stosunku, do których notuje się ostatnio spadek optymizmu wynikający z braku dynamiki ich rozwoju. Chodzi również o potencjalne wykorzystanie technologii wodorowych w energetyce zawodowej oraz o ekonomiczną produkcję wodoru np. w procesie zgazowywania węgla. Działania te również wpisują się w misję naszej firmy. Utrzymanie na rynku europejskim pozycji polskich przedsiębiorstw elektroenergetycznych, w tym także PSE SA - na poziomie odzwierciedlającym ich potencjalne możliwości, wielkość naszego systemu elektroenergetycznego oraz krajowe zasoby naturalne nośników energii - jest z pewnością ogromnym wyzwaniem. Naszym obowiązkiem jest to wyzwanie podjąć. STANISŁAW DOBRZAŃSKI, Prezes Zarządu PSE SA HANNA TROJANOWSKA, Dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej PSE SA

6