World Energy Outlook STRESZCZENIE. Polish Translation

Transkrypt

1 World Outlook 2018 STRESZCZENIE Polish Translation

2 MIĘDZYNARODOWA AGENCJA ENERGETYCZNA MAE analizuje pełne spektrum zagadnień energetycznych, w tym zagadnienia podaży i popytu na rynkach ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla; technologie odnawialnych źródeł energii, rynki energii elektrycznej, efektywność energetyczną, kwestie ubóstwa energetycznego, zarządzanie popytem i wiele innych. Swoimi działaniami MAE wspiera polityki zmierzające do zapewnienia nieprzerwanego dostępu do przystępnej cenowo oraz zrównoważonej energii w 30 państwach członkowskich oraz 8 państwach stowarzyszonych i innych krajach świata. Cztery główne obszary, na których koncentruje się MAE, to: Bezpieczeństwo energetyczne: Promowanie różnorodności, efektywności, elastyczności i niezawodności w odniesieniu do wszystkich paliw i źródeł energii; Rozwój gospodarczy: Wspieranie otwartych rynków w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego i wyeliminowania ubóstwa energetycznego; Świadomość ekologiczna: Analiza wariantów polityki mających na celu zrównoważenie wpływu produkcji i wykorzystania energii na środowisko, w szczególności w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatycznym i zanieczyszczeniu powietrza; oraz Zaangażowanie na całym świecie: Ścisła współpraca ze państwami stowarzyszonymi i innymi krajami partnerskimi, w szczególności z głównymi gospodarkami wschodzącymi, w celu znalezienia rozwiązań dla wspólnych problemów związanych z energią i ochroną środowiska. Państwa członkowskie MAE: Australia Austria Belgia Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja OCDE/IEA, 2018 International Agency Website: Niniejsza publikacja jest zastrzeżona prawami autorskimi i podlega szczególnym rygorom wykorzystywania i rozpowszechniania. Szczegółowe warunki są dostępne pod adresem internetowym: Hiszpania Holandia Irlandia Japonia Kanada Korea Luksemburg Meksyk Niemcy Norwegia Nowa Zelandia Polska Portugalia Słowacja Stany Zjednoczone Szwajcaria Szwecja Turcja Węgry Wielka Brytania Włochy Komisja Europejska również uczestniczy w pracach MAE. Secure Sustainable Together

3 Streszczenie Świat stopniowo buduje inny rodzaj systemu energetycznego, ale pęknięcia są widoczne w jego kluczowych filarach: Przystępność cenowa: Koszty fotowoltaiki słonecznej i energii wiatrowej nadal spadają, ale w 2018 r. ceny ropy naftowej wzrosły powyżej 80 USD za baryłkę po raz pierwszy od czterech lat i trudno osiągnięte reformy subsydiów do konsumpcji paliw kopalnych są w niektórych krajach zagrożone. Niezawodność dostaw: Zagrożenia dla nieprzerwanych dostaw ropy i gazu pozostają silne jak pokazuje spirala spadku produkcji w Wenezueli. Jedna ósma światowej populacji nie ma dostępu do energii elektrycznej, a wyzwania stają się coraz większe w sektorze elektroenergetycznym - od elastyczności systemu po bezpieczeństwo cybernetyczne. Zrównoważony rozwój: Po trzech latach wypłaszczenia, emisje dwutlenku węgla (CO 2 ) związane z sektorem energetycznym wzrosły ponownie o 1,6% w 2017 r., a wstępne dane sugerują kontynuację tego trendu w 2018 r. Te wyniki są bardzo odległe od trajektorii zgodnej z celami klimatycznymi. Dodatkowo, zanieczyszczenie powietrza związane z sektorem energii powoduje corocznie miliony przedwczesnych zgonów. Przystępność cenowa, niezawodność dostaw i zrównoważony rozwój są ze sobą ściśle powiązane: każde z nich osobno i kompromisy między nimi wymagają kompleksowego podejścia do polityki energetycznej. Zależności między tymi elementami stale ewoluują. Na przykład energia wiatrowa i fotowoltaika słoneczna stanowią główne źródło niedrogiej i niskoemisyjnej energii elektrycznej, ale stwarzają dodatkowe wyzwania dla niezawodnego działania systemów elektroenergetycznych. Ruch w kierunku bardziej wzajemnie połączonego globalnego rynku gazu, jako wynik rosnącego handlu skroplonym gazem ziemnym (LNG), zwiększa co prawda konkurencję między dostawcami, jednocześnie jednak zmieniając sposób, w jaki kraje muszą przygotowywać się do potencjalnych zakłóceń dostaw. Solidne dane i dobrze uzasadnione prognozy dotyczące przyszłości są podstawą dzisiejszych decyzji politycznych. To miejsce dla World Outlook (WEO). Publikacja nie ma na celu prognozowania przyszłości, ale daje możliwość zobaczenia różnych możliwych scenariuszy przyszłości oraz dźwigni, które je indukują i interakcji, które pojawiają się w złożonym systemie energetycznym. Jeżeli polityki energetyczne nie zostaną zmienione, co przyjmujemy w Current Policies Scenario (Scenariusz Polityk Bieżących), doprowadzi to do coraz większych napięć w prawie wszystkich obszarach bezpieczeństwa energetycznego. Jeśli poszerzymy zakres badań i obejmiemy już ogłoszone polityki i cele energetyczne, co robimy w naszym głównym scenariuszu - New Policies Scenario (Scenariusz Nowych Polityk), obraz się rozjaśnia. Jednak rozbieżność między tym scenariuszem a Sustainable Development Scenario (Scenariuszem Zrównoważonego Rozwoju), w którym przyspieszone przejście w kierunku czystej energii sprawia, że świat Streszczenie 1

4 jest na dobrej drodze do realizacji celów związanych ze zmianą klimatu, powszechnym dostępem do energii i czystym powietrzem - pozostaje wciąż ogromny. Żadna z tych potencjalnych ścieżek nie jest z góry ustalona; wszystkie są możliwe. Działania podjęte przez rządy będą decydujące w określeniu, którą drogą podążymy. Jak zmienia się sektor energii? W Scenariuszu Nowych Polityk wskazujemy, że rosnące dochody i spodziewane dodatkowe 1,7 miliarda ludzi na świecie którzy w większości zamieszkają na obszarach miejskich w państwach rozwijających się zwiększą globalne zapotrzebowanie na energię o ponad jedną czwartą do 2040 r. Wzrost ten byłby dwa razy większy gdyby nie ciągłe usprawnienia w zakresie efektywności energetycznej, która stanowi potężne narzędzie polityk energetycznych umożliwiające rozwiązanie problemów związanych z bezpieczeństwem energetycznym i zrównoważonym rozwojem. Cały wzrost popytu na energię do 2040 r. pochodził będzie z gospodarek rozwijających się, z Indiami na czele. Jeszcze w 2000 r. Europa i Ameryka Północna stanowiły ponad 40% światowego popytu na energię a gospodarki rozwijające się w Azji tylko 20%. Do 2040 sytuacja ta całkowicie się odwróci. Głębokie przesunięcie konsumpcji energii do Azji będzie widoczne we wszystkich paliwach i technologiach, a także w inwestycjach w sektorze energii. Azja w okresie do 2040 r. odpowiadać będzie za połowę globalnego wzrostu w zakresie gazu ziemnego, 60% wzrostu w zakresie energii wiatrowej i fotowoltaiki słonecznej, ponad 80% wzrostu konsumpcji ropy naftowej oraz ponad 100% wzrostu w zakresie węgla i energii jądrowej (uwzględniając spadki w innych krajach). Piętnaście lat temu firmy europejskie dominowały na liście największych firm elektroenergetycznych na świecie, mierzonych mocą zainstalowaną; obecnie sześć z dziesięciu największych stanowią przedsiębiorstwa chińskie. Rewolucja łupkowa nadal zadziwia sektor produkcji ropy i gazu, umożliwiając Stanom Zjednoczonym pozostawienie reszty stawki w tyle i cieszenie się pozycją największego na świecie producenta ropy i gazu. W Scenariuszu Nowych Polityk Stany Zjednoczone w perspektywie do 2025 r. odpowiedzialne będą za przeszło połowę światowego wzrostu produkcji ropy i gazu (prawie 75% w przypadku ropy i 40% w przypadku gazu). Do 2025 r. co piąta baryłka ropy i co czwarty metr sześcienny gazu na świecie pochodzić będzie ze Stanów Zjednoczonych. Łupki zwiększają presję na tradycyjnych eksporterów ropy i gazu, którzy w dużej mierze opierają swój rozwój na przychodach z eksportu surowców. 1 Świat energii zmienia ścieżki interakcji sektorowych z powodu zmian w zakresie podaży, popytu i trendach technologicznych. Międzynarodowe przepływy handlu energią są coraz częściej kierowane do Azji z całego Bliskiego Wschodu, Rosji, Kanady, Brazylii i Stanów Zjednoczonych ponieważ udział Azji w globalnym handlu ropą i gazem rośnie z około połowy dzisiaj do ponad dwóch trzecich do 2040 r. Ale nowe sposoby pozyskiwania energii są również widoczne na poziomie lokalnym, gdzie cyfryzacja i coraz bardziej opłacalne 1 Patrz raport pod 2 World Outlook 2018

5 technologie OZE umożliwiają rozwój modelom rozproszonym, gdzie mikro system zapewnia produkcję energii na potrzeby społeczności lokalnej. Konwergencja tańszych technologii OZE, aplikacji cyfrowych i rosnącej roli energii elektrycznej jest zasadniczym wektorem zmian, kluczowym z perspektywy spełnienia wielu światowych celów zrównoważonego rozwoju. Ta vista jest głęboko analizowana w temacie przewodnim WEO-2018 jakim jest energia elektryczna. Energia elektryczna jest gwiazdą sceny energetycznej, ale jak jasno będzie świecić? Sektor elektroenergetyczny przeżywa największą transformację od czasu swojego powstania ponad sto lat temu. Energia elektryczna jest coraz częściej "paliwem" wyboru w gospodarkach, które bazują na lżejszych sektorach przemysłu, usługach i technologiach cyfrowych. Udział energii elektrycznej w finalnej konsumpcji świata zbliża się do 20% i będzie dalej rósł. Wsparcie w postaci polityk państwowych i redukcja kosztów technologii prowadzą do szybkiego wzrostu udziału niestałych OZE, co stawia sektor elektroenergetyczny w awangardzie wysiłków zmierzających do ograniczenia emisji, ale jednocześnie wymusza zmianę modelu funkcjonowania całego systemu, inaczej ciągłość dostaw prądu nie będzie zachowana. W rozwiniętych gospodarkach wzrost popytu na energię elektryczną jest niewielki, ale zapotrzebowanie na inwestycje jest nadal ogromne, ponieważ zmienia się struktura źródeł produkcji i ulepszana jest infrastruktura. Dzisiejszy kształt rynku energii elektrycznej na świecie nie jest zasadniczo przystosowany do szybkiej zmiany następującej w zakresie źródeł generacji. Przychody z rynków hurtowych są często niewystarczające, aby uruchomić nowe inwestycje w stałe moce wytwórcze, co może skutkować zagrożeniem dla stabilności dostaw bez odpowiednich zabezpieczeń. Po stronie popytowej, oszczędności wynikające z wprowadzenia bardziej rygorystycznych norm efektywnościowych odegrały kluczową rolę w ograniczeniu zużycia: 18 z 30 państw członkowskich Międzynarodowej Agencji Energetycznej odnotowało spadki zużycia energii elektrycznej od 2010 r. Perspektywy wzrostu zależą od tempa w jakim energia elektryczna może być bardziej powszechnie stosowana w ogrzewaniu domów, biur i fabryk oraz jako paliwo napędowe w transporcie. Podwojenie zapotrzebowania na energię elektryczną w krajach rozwijających się stawia czystszą, powszechnie dostępną i niedrogą energię elektryczną w centrum globalnej strategii rozwoju gospodarczego i redukcji emisji. Jedna na pięć kilowatogodzin wzrostu globalnego popytu pochodzić będzie z samych tylko silników elektrycznych w Chinach; rosnący popyt na klimatyzowanie pomieszczeń w krajach rozwijających da bardzo zbliżony wolumenowo impuls wzrostu zużycia. Przy braku większego ukierunkowania polityk na efektywność energetyczną, prawie jeden na trzy dolary zainwestowane na świecie łącznie we wszystkich sektorach energii po stronie podażowej, zostaną wydane na produkcję energii elektrycznej i sieci w państwach rozwijających się. Realizacja inwestycji zależy jednak od sytuacji: może ich nie być w miejscach gdzie cena prądu dla odbiorcy końcowego nie zapewnia zwrotu nakładów inwestycyjnych. Jednak na rynkach o wysokim stopniu regulacji istnieje również ryzyko, że zainstalowane moce produkcyjne będą wyprzedzać popyt: szacujemy, że obecnie w regionach takich jak Chiny, Indie, Azja Streszczenie 3

6 Południowo-Wschodnia i Bliski Wschód istnieje 350 gigawatów nadwyżki mocy produkcyjnych, co stanowi dodatkowe koszty, na które system i konsumenci nie mogą sobie pozwolić. Elastyczność to nowe słowo-klucz systemów elektroenergetycznych Rosnąca konkurencyjność fotowoltaiki słonecznej spowoduje, że do 2025 r. jej zainstalowana moc będzie większa niż energetyki wiatrowej, około 2030 r. wyprzedzi już energię wodną a przed rokiem 2040 także węgiel. W większości będą to projekty wielkoskalowe, chociaż inwestycje w rozproszoną energię słoneczną ze strony gospodarstw domowych i przedsiębiorstw odgrywają także dużą rolę. WEO-2018 wprowadza nowy mechanizm obliczania kosztów, aby możliwe było oszacowanie konkurencyjności różnych opcji produkcji energii elektrycznej, w oparciu o zmieniające się koszty technologii, a także wartość, jaką dodaje ona do systemu na poszczególnych etapach. Mechanizm ten potwierdza konkurencyjność energii wiatrowej i fotowoltaiki słonecznej w systemach, gdzie elastyczność można osiągnąć relatywnie niskimi kosztami. Nowe instalacje fotowoltaiki słonecznej są bardziej konkurencyjne niż nowe instalacje węglowe niemal na całym świecie, niemniej nie są konkurencyjne wobec już istniejących instalacji cieplnych bez wyraźnego wsparcia ze strony polityk krajowych. W Scenariuszu Nowych Polityk OZE i węgiel zamieniają się miejscami w bilansie energetycznym: udział generacji z OZE wzrośnie z 25% obecnie do około 40% w 2040; węgiel kroczy w zupełnie odwrotnym kierunku. Wzrost fotowoltaiki słonecznej i energii wiatrowej nadaje bezprecedensowego znaczenia elastyczności działania systemów energetycznych, aby zapewnić, że światła pozostaną włączone. Przy niskim poziomie wdrożenia problemy z zarządzaniem systemem elektroenergetycznym nie są jeszcze duże. Jednak w Scenariuszu Nowych Polityk pokazujemy, że wiele krajów w Europie, ale także Meksyk, Indie i Chiny, będzie wymagało takiego stopnia elastyczności operacyjnej systemów elektroenergetycznych, jakiego nigdy wcześniej nie widziano na tak dużą skalę. Koszt składowania energii w bateriach szybko spada, a baterie w coraz większym stopniu konkurują z gazowymi elektrowniami szczytowymi w celu zarządzania krótkoterminowymi wahaniami podaży i popytu. Jednak to konwencjonalne elektrownie pozostaną głównym źródłem elastyczności systemu, wspierane przez nowe połączenia międzysystemowe, magazynowanie i ograniczanie popytu. Cel Unii Europejskiej, jakim jest zbudowanie "Unii Energetycznej", ilustruje rolę, jaką integracja regionalna może odegrać w ułatwianiu integracji systemowej OZE. Udział generacji z elektrowni jądrowych drugiego dzisiaj co do wielkości źródła niskoemisyjnej energii elektrycznej zaraz po energii wodnej utrzyma się globalnie na poziomie około 10%, ale geografia rozmieszczenia instalacji zmieni się, jako że produkcja w Chinach wyprzedzi tę w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej jeszcze przed 2030 r. Około jednej trzeciej dzisiejszej floty jądrowej w gospodarkach rozwiniętych ma ponad 30 lat. Decyzje o przedłużeniu lub wyłączeniu tych mocy wytwórczych będą miały znaczący wpływ na bezpieczeństwo energetyczne, inwestycje i emisje. 4 World Outlook 2018

7 Ile energii elektrycznej możemy wytrzymać? Znacznie silniejsze dążenie do mobilności napędzanej energią elektryczną, ogrzewania elektrycznego i powszechnego dostępu do energii elektrycznej, może doprowadzić do wzrostu zapotrzebowania na prąd o 90% pomiędzy 2017 a 2040 r. (w Scenariuszu Nowych Polityk ten wzrost wynosi już 60%) i to oznacza wzrost popytu w wysokości ponad dwukrotnego dzisiejszego zużycia energii elektrycznej w Stanach Zjednoczonych. W scenariuszu Future is Electric Scenario, udział energii elektrycznej w finalnej konsumpcji energii na świecie wzrasta do jednej trzeciej przy założeniu, że prawie połowa floty samochodowej będzie napędzana prądem w 2040 r. a energia elektryczna gwałtownie wkroczy do sektora mieszkaniowego i przemysłowego. Jednak niektóre znaczące elementy systemu energetycznego takie jak dalekobieżny transport drogowy, transport morski i lotnictwo nie są przystosowane do zasilania elektrycznego przy zastosowaniu dzisiejszych technologii. Elektryfikacja przynosi korzyści, w szczególności poprzez zmniejszenie zanieczyszczeń lokalnych, ale wymaga dodatkowych działań w celu obniżenia emisyjności systemów elektroenergetycznych jeżeli ma pokazać swój pełny potencjał dla osiągnięcia celów klimatycznych: w przeciwnym razie istnieje ryzyko, że emisje CO 2 po prostu przeniosą się z sektorów zużycia końcowego do zródła jej wytwarzania. A co z paliwami kopalnymi przy takim wzroście roli energii elektrycznej, OZE czy efektywności energetycznej? W Scenariuszu Nowych Polityk rosnąca fala energii elektrycznej, OZE i poprawy efektywności powoduje zatrzymanie wzrostu zużycia węgla. Konsumpcja węgla odbiła się w 2017 r. po dwóch latach spadków, ale finalne decyzje inwestycyjne w nowe moce węglowe są daleko poniżej poziomu obserwowanego w ostatnich latach. Kiedy zostaną otwarte obecnie budowane elektrownie węglowe, fala nowych projektów węglowych rozpoczynających działanie gwałtownie spowalnia po 2020 r. Ale jest zbyt wcześnie, aby skreślać węgiel z globalnego bilansu energetycznego: średni wiek elektrowni opalanej węglem w Azji wynosi mniej niż 15 lat, w porównaniu z około 40 latami w rozwiniętych gospodarkach. Przy przemysłowym zużyciu węgla wykazującym niewielki wzrost do 2040 r., ogólne globalne zużycie pozostaje płaskie w Scenariuszu Nowych Polityk, a spadki w Chinach, Europie i Ameryce Północnej będą kompensowane przez wzrosty w Indiach i Azji Południowo-Wschodniej. Wykorzystanie ropy naftowej do napędu samochodów osiągnie szczyt około połowy lat 2020-tych, ale sektor petrochemiczny, ciężarówki, samoloty i statki nadal utrzymają ogólny popyt na ropę w tendencji wzrostowej. Poprawa efektywności zużycia paliw w konwencjonalnej flocie samochodowej ma 3-krotnie większy efekt oszczędnościowy w potencjalnym zużyciu ropy naftowej niż wzrost floty aut elektrycznych do 300 milionów sztuk w 2040 r. co samo w sobie da 3 miliony baryłek dziennie (mb/d) zmniejszenia konsumpcji. Ale szybkie tempo zmian w segmencie samochodów osobowych (25% światowego zużycia ropy) nie jest powtarzany w innych sektorach. Produkty petrochemiczne będą największym źródłem wzrostu zużycia ropy. Nawet gdyby światowy poziom recyklingu tworzyw sztucznych podwoił się, zmniejszyłoby to popyt tylko o około 1,5 mb/d z przewidywanego wzrostu o ponad 5 mb/d. Ogólny wzrost zapotrzebowania Streszczenie 5

8 na ropę naftową do poziomu 106 mb/d w Scenariuszu Nowych Polityk pochodził będzie wyłącznie z gospodarek rozwijających się. Gaz ziemny wyprzedzi w 2030 r. węgiel aby stać się drugim co do wielkości paliwem w globalnym bilansie energetycznym. W największym stopniu to konsumenci przemysłowi przyczynią się do 45% wzrostu światowego zużycia gazu do 2040 r. Handel LNG zwiększy się ponad dwukrotnie w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie ze strony gospodarek rozwijających się, z Chinami na czele. Rosja pozostanie największym na świecie eksporterem gazu ziemnego w związku z otwarciem nowych szlaków na rynki azjatyckie, ale coraz bardziej zintegrowany europejski rynek energii zapewni kupującym coraz więcej opcji dostaw gazu. Wyższe udziały energii wiatrowej i fotowoltaiki słonecznej w systemach energetycznych zmniejszają wykorzystanie turbin gazowych do produkcji energii elektrycznej w Europie a modernizacje istniejących budynków również przyczyniają się do obniżenia zużycia gazu do ogrzewania. Niemniej infrastruktura gazowa nadal będzie odgrywać istotną rolę, szczególnie w zimie, dostarczając ciepło i gwarantując nieprzerwane dostawy energii elektrycznej. W jakim miejscu jesteśmy a w jakim chcemy być w zakresie emisji i powszechnego dostępu do energii? Scenariusz Nowych Polityk zakłada powolny trend wzrostowy emisji CO 2 związanych z sektorem energii w perspektywie do 2040 r., co jest dalece niezgodne z trajektorią niezbędną według wiedzy naukowej aby sprostać zmianom klimatycznym. Jeżeli nie każdy kraj indywidualnie to łącznie państwa, które zadeklarowały ograniczenia emisji w ramach Porozumienia Paryskiego, wypełnią cel porozumienia. Ale to nie wystarczy aby osiągnąć wczesny szczyt światowych emisji. Prognozowany trend wzrostowy emisji stanowi znacząca porażkę świata w zakresie środowiskowych konsekwencji konsumpcji energii. Nawet niższe emisje głównych zanieczyszczeń powietrza w tym scenariuszu nie wystarczą, aby powstrzymać wzrost liczby przedwczesnych zgonów powodowanych złym stanem powietrza. W 2017 r. po raz pierwszy w historii liczba osób nieposiadających dostępu do energii elektrycznej spadła poniżej 1 miliarda, niemniej cele w zakresie powszechnego dostępu do energii również nie zostały osiągnięte. Scenariusz Nowych Polityk zakłada pewną poprawę sytuacji, zwłaszcza dzięki przyrostom w Indiach. Jednak przewiduje się, że ponad 700 milionów ludzi, głównie w osadach wiejskich w Afryce Subsaharyjskiej, pozostanie bez prądu w 2040 r. i jedynie niewielkie postępy zostaną poczynione w zmniejszeniu zależności od tradycyjnego wykorzystania stałej biomasy jako paliwa do gotowania. Scenariusz Zrównoważonego Rozwoju stanowi zintegrowaną strategię mającą na celu osiągnięcie powszechnego dostępu do energii, lepszej jakości powietrza i celów klimatycznych, który dzięki zaawansowaniu we wszystkich sektorach energetycznych i z wykorzystaniem technologii niskoemisyjnych w tym wychwytywania, wykorzystania i składowania CO 2 przyczyni się do szerokiej transformacji światowej energetyki. W tym scenariuszu sektor elektroenergetyczny dalej i jeszcze szybciej rozwija się w kierunku rozwoju generacji energii elektrycznej ze źródeł niskoemisyjnych. Technologie odnawialne 6 World Outlook 2018

9 stanowią główną oś zapewnienia powszechnego dostępu do energii. Wdrażane są wszystkie ekonomicznie uzasadnione narzędzia poprawy efektywności energetycznej, utrzymując ogólny popyt w 2040 r. na dzisiejszym poziomie. Mocno rośnie elektryfikacja zużycia końcowego, tak samo jak bezpośrednie wykorzystanie OZE bioenergii, ciepła z energii słonecznej i źródeł geotermalnych w sektorach ogrzewania i mobilności. Udział energii z OZE w bilansie energetycznym wzrośnie w tym scenariuszu z jednej czwartej dzisiaj do dwóch trzecich w 2040 r.; w zakresie dostarczania ciepła rośnie z 10% obecnie do 25%, a w transporcie osiąga poziom 19% z dzisiejszych 3,5% (w tym zarówno zużycie bezpośrednie jak i pośrednie, jak np. wykorzystanie energii elektrycznej z OZE). Tegoroczne WEO jako pierwsze uwzględnia wymiar sektora wody w Scenariuszu Zrównoważonego Rozwoju, obrazując jak ograniczenia w dostępie do wody będą wpływać na wybory co do stosowanych paliw i technologii, oraz wskazuje szczegółowo jakie potrzeby energetyczne są niezbędne dla zapewnienia powszechnego dostępu do czystej wody i urządzeń sanitarnych. Czy sektor ropy i gazu może poprawić swój wpływ na środowisko? W 2040 r. gaz ziemny i ropa naftowa nadal będą pokrywać lwią część światowego zapotrzebowania na energię, nawet w Scenariuszu Zrównoważonego Rozwoju. Nie wszystkie źródła ropy naftowej i gazu są równe pod względem ich wpływu na środowisko. Nasza całościowa analiza emisji pośrednich związanych z produkcją, przetwarzaniem i transportem ropy naftowej i gazu do odbiorców wskazuje, że odpowiadają one za około 15% emisji gazów cieplarnianych w sektorze energetycznym (w tym CO 2 i metanu). Istnieje bardzo duża różnica w intensywności emisji między poszczególnymi źródłami: transformacja z najbardziej emisyjnych źródeł wydobycia do tych o najniższym wskaźniku emisyjności obniżyłoby emisje o 25%, a powtórzenie tego samego dla gazu zmniejszyłoby emisje o 30%. Można by zrobić jeszcze więcej, aby zmniejszyć emisje związane z dostarczaniem ropy i gazu do odbiorców. Wiele wiodących przedsiębiorstw podejmuje zobowiązania w tej dziedzinie, które jeśli zostaną szeroko przyjęte i wdrożone, będą miały istotny wpływ na emisyjność. Zmniejszenie emisji metanu i eliminacja flarowania gazów są dwoma najbardziej efektywnymi kosztowo rozwiązaniami. Istnieje również kilka opcji, które całkowicie zmieniłyby poziomy emisji w tym wykorzystanie CO 2 do wspomagania zwiększonego uzysku ropy naftowej, większe wykorzystanie niskoemisyjnej energii elektrycznej w procesach operacyjnych czy potencjał konwersji węglowodorów na wodór (z wychwytywaniem CO 2 ). Wiele krajów, w szczególności Japonia, bacznie przygląda się możliwości zwiększenia roli zeroemisyjnego wodoru w systemie energetycznym. Czy inwestycje w zakresie podaży paliw kopalnych odbiegają od trendów konsumpcyjnych? Obecne portfolio nowych projektów upstreamowych wydaje się być nastawione na możliwość bliskiego spowolnienia popytu na paliwa kopalne, chociaż w Scenariuszu Nowych Polityk może to doprowadzić do niedoborów surowców i dalszej eskalacji cen. Ryzyko zapaści podaży jest największe w przypadku ropy naftowej. Średni poziom Streszczenie 7

10 zatwierdzeń korporacyjnych dla nowych projektów konwencjonalnych w ciągu ostatnich trzech lat stanowi tylko połowę ilości niezbędnej do zrównoważenia rynku do 2025 r. uwzględniając trendy wzrostu popytu w Scenariuszu Nowych Polityk. Jest mało prawdopodobne aby amerykański boom łupkowy był tu samoistnym rozwiązaniem. Nasze prognozy już i tak uwzględniają podwojenie produkcji ropy z łupków w Stanach Zjednoczonych pomiędzy 2018 i 2025 r., ale produkcja w Stanach Zjednoczonych musiałaby wzrosnąć ponad trzykrotnie aby uzupełnić postępujący brak projektów konwencjonalnych. W przeciwieństwie do ropy naftowej, ryzyko nagłego zacieśnienia na rynkach LNG w połowie lat 2020-tych zostało złagodzone przez ogłoszenie znaczących nowych projektów inwestycyjnych, zwłaszcza w Katarze i Kanadzie. To polityki rządowe będą kształtować rynki energii w długim okresie Szybka i możliwie najtańsza transformacja energetyczna wymaga przyspieszenia inwestycji w czystsze, inteligentniejsze i bardziej wydajne technologie energetyczne. Jednak decydenci muszą również zapewnić, aby wszystkie kluczowe elementy łańcucha podaży włączając sieci elektroenergetyczne pozostały niezawodne i sprawne. Ryzyka związane z tradycyjnymi zakłóceniami dostaw i ryzyka inwestycyjne po stronie węglowodorów nie słabną a wraz z postępującą transformacją energetyczną mogą przybierać na sile. Zmiany zachodzące w sektorze elektroenergetycznym wymagają ciągłej uwagi, aby zagwarantować, że rynki pozostaną stabilne mimo dekarbonizacji systemów elektroenergetycznych. Ponad 70% z 2 bilionów dolarów inwestycji rocznie w globalny systemy zaopatrzenia w energię, we wszystkich sektorach, pochodzi albo bezpośrednio z przedsiębiorstw państwowych albo podlega regulacjom krajowym gwarantującym całościowy lub częściowy zwrot z inwestycji. Także w zakresie tempa poprawy efektywności energetycznej czy innowacji technologicznych to rządy mają kluczowe znaczenie poprzez zapewniania ram prawnych wsparcia. Polityki i preferencje rządowe będą odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości energetycznej świata. 8 World Outlook 2018

11 Explore the data behind the World Outlook Visit our website to explore key findings and scenario outcomes from the World Outlook In addition, those that purchase the book will have access to a new World Outlook online database that includes the scenario results, full energy balances for key regions, and over 300 downloadable figures and tables.

12 Online bookshop International Agency webstore.iea.org Secure Sustainable Together PDF versions at 20% discount Global Gas Security series Statistics series Policies Beyond IEA Countries series Gas Technology Perspectives series Coal Oil World Outlook series Renewable Efficiency Policies of IEA Countries series World Investment series Market Report Series

13 Polish Translation of World Outlook No reproduction, translation or other use of this publication, or any portion thereof, may be made without prior written permission. Applications should be sent to: Obecny dokument był oryginalnie opublikowany przez MAE w języku angielskim. Pomimo iż ten tekst został przetłumaczony możliwie najdokładniej dzięki współpracy ze Stałym Przedstawicielstwem Rzeczypospolitej Polskiej przy OECD w Paryżu, mogą istnieć drobne różnice w przekładzie. This publication reflects the views of the IEA Secretariat but does not necessarily reflect those of individual IEA member countries. The IEA makes no representation or warranty, express or implied, in respect of the publication s contents (including its completeness or accuracy) and shall not be responsible for any use of, or reliance on, the publication. Unless otherwise indicated, all material presented in figures and tables is derived from IEA data and analysis. This publication and any map included herein are without prejudice to the status of or sovereignty over any territory, to the delimitation of international frontiers and boundaries and to the name of any territory, city or area. IEA/OECD possible corrigenda on: IEA Publications International Agency Website: Contact information: Typeset in France by IEA - November 2018 Cover design: IEA; Photo credits: Shutterstock

14 World Outlook 2018 Co dzisiejsze polityki energetyczne, ambicje polityczne i trendy technologiczne mówią nam o przyszłości? Czy świat zbliża się czy odchodzi od spełnienia celów zrównoważonego rozwoju w zakresie energii? Opierając się na najnowszych danych dotyczących rynków energii i trendów technologicznych, tegoroczne World Outlook złoty standard długoterminowych analiz energetycznych zapewnia szczegółowe opracowanie tych fundamentalnych kwestii w perspektywie do roku 2040, obejmujące wszystkie paliwa, technologie i regiony świata. Energia elektryczna jest tematem wiodącym tegorocznej publikacji. Udział energii elektrycznej w globalnym zużyciu energii rośnie, a wzrost technologii niskoemisyjnych powoduje znaczną transformację sposobu wytwarzania energii elektrycznej. Jak mógłby wyglądać jutrzejszy sektor elektroenergetyczny? W jaki sposób może on zapewnić nieprzerwane dostawy energii przy jednoczesnej redukcji emisji? World Outlook 2018 analizuje również, co można zrobić, aby zmniejszyć wpływ sektorów wydobycia ropy i gazu na środowisko. Więcej informacji pod: iea.org/weo/