Rozwiązanie problemu decyzyjnego polegającego na wyborze zestawu transportowego przy użyciu metody ELECTRE III

Transkrypt

1 Mrusz Trel AGH w Krowe Rozwązne roblemu deyzynego olegąego n wyborze zestwu trnsortowego rzy użyu metody ELECTRE III Wrowdzene Relz zsd rozwou zrównowżonego n ozome mroeonomznym możlw est dzę wyorzystnu welu nstrumentów o hrterze rwnym eonomznym tehnznym orgnzynym logstyznym 4]. Oen stnu ersetyw rozwou setor trnsortu w Polse est możlw mędzy nnym orzez wyorzystne th nstrumentów rzeglądy ohrony środows eonomzne eetywnoś rzedsęborstw. Kluzowym elementem te oeny est roblemty osztów unonown odmotów gosodrzyh 5]. Przedsęborstwo dzłąe w brnży rzewozów mędzynrodowyh odemue deyze dotyząe zuu tboru rzede wszystm n odstwe osztów bezośredno zwąznyh z ego eslotą. Brne są wę od uwgę: utrt wrtoś oszty lw sodzewne oszty serwsowe oszty ołt drogowyh. Wrtoś tyh rmetrów są dość rzewdywlne szzególne rzedsęborstwo eslotue uż zestwy trnsortowe orte n dnym modelu ągn sodłowego. Pondto rzerowdzene th oblzeń ne wymg osdn selstyznego orogrmown n orzystn z zwnsownyh metod nuowyh. Te dw zynn owoduą że rzedsęborstw nzęśe odemuą swoe deyze tborowe n odstwe tylo wyże wymenonyh zmennyh. Tymzsem stotne ozuą sę eszze nne zynn n rzyłd: ryzyo newyonn zleen w termne z owodu wr omort ry erowów subetywne zdowolene erowy z ozdu wygląd ozdu zy restż rmy zwązny z eslotownym modelem ągn sodłowego. Uwzględnene tyh ryterów owodue edn onezność zstosown metody umożlwąe rozwązne roblemu weloryterlnego le wszne rozwązne może być nne nż to oreślone edyne n odstwe nlzy osztów. Celem rtyułu est wę rozwązne roblemu o hrterze weloryterlnym olegąego n wyborze zestwu trnsortowego słdąego sę z ągn sodłowego orz nzey urtynowe rzy użyu metody ELECTRE III z untu wdzen włśel tboru orównne go z rozwąznem wsznym edyne n odstwe nlzy osztów bezośredno zwąznyh z eslotą ozdów 10]. Metodolog relz oblzeń Do rozwązn roblemu deyzynego wyorzystno rogrm omuterowy ELECTRE III/IV wers 3.1. Aby możlwe było wyonne oblzeń w rogrme onezne było oreślene nstęuąyh rmetrów: ryter n odstwe tóryh odemown est deyz wg rog reeren rog równowżnoś orz rog wet dl oszzególnyh ryterów wrnty rozwązń wrz z h hrterystyą to znzy z oreślenem wrtoś żdego ryterum dl żdego wrntu. Kryter h wg orz rog reeren równowżnoś orz wet zostły oreślone n odstwe rozmowy rzerowdzone z osobą zrządząą w rme trnsortowe zreestrowne w Nowym Sązu tór udostęnł dne eslotyne swoh ozdów oblzen tóryh wyn stnową dne orównwze wyonywne były n odstwe tyh smyh dnyh. Dne dotyząe subetywnego zdowolen erowów ozysno n odstwe rzerowdzonyh z nm rozmów tóryh wyn nstęne rzezno osobe zrządząe. 1 Dr nż. M. Trel dunt AGH w Krowe Wydzł Zrządzn Ktedr Eonom Fnnsów Zrządzn Środowsem 9882

2 9883 Os metody ELECTRE III Metod ELECTRE III est edną z metod rodzny ELECTRE. Podstwową zsdą w nh wyorzystywną est orównywne żdego wrntu z wszystm ozostłym. Umożlw to srwdzene zy stneą rzesłn do uznn dnego wrntu z mąy rzewgę nd żdym z ozostłyh 3]. Metod ELECTRE III orządue wrnty deyzyne est on ort n rel rzewyższn. Umożlw on wybór nleszego wrntu deyzynego dzę uorządownu h z untu wdzen deydent w tym rzydu osoby zrządząe rzedsęborstwem trnsortowym wyrżonego rzez ego reerene 2]. W elu rzerowdzen oblzeń tą metod nleży oreślć: wrnty deyzyne ryter wg ryterów orz rog równowżnoś reeren wet. N te odstwe tworzon est merz wsółzynnów zgodnoś. W tym elu dl żde ry wrntów oblzmy wrtość wsółzynn zgodnoś n odstwe wzoru: 1 n w 1 gdze w to wg -tego ryterum wynos: 2. ] ] ' ] 0 ] ] ] 1 rzydu rzewnym q q w q gdze 1 do to zdenowne rzez osobę odemuąą deyzę une ryterlne q oreśl róg równowżnoś zyl oreśl o le musz sę różnć dw wrnty n dnym ryterum by mogły być uwżne z rozróżnlne oreśl róg reeren zyl oreśl o le muszą sę różnć dw wrnty n dnym ryterum by eden mógł zostć uznny z brdze reerowny od drugego 3]. K olenym roem est wyznzene wsółzynnów wrygodnoś ze wzoru: 1 1 D d 3 gdze d wynos: h ozostłozhrzyd v w v ] ] ] ] ] }. : { d D 5 gdze v oreśl róg wet zyl oreśl wrtość owyże tóre nstęue odrzuene hotezy o rzewyższnu ednego wrntu nd drugm To umożlw rzerowdzene roedury destyl zstęuąe wyznzą erwszy z wyorzystywnyh dle orządów rozozyną od wrntów nleszyh do ngorszyh orz destyl wstę-

3 uąe rozozyną od wrntów ngorszyh do nleszyh8] wyznzą drug z orządów. Wyznzone w ten sosób dw orząd są odstwą do stworzen rnngu ońowego rzy wyorzystnu nstęuąyh zsd: wrnt uznemy z leszy od wrntu b eżel rzynmne w ednym z orządów est umeszzony wyże nż b zś w drugm est n tym smym ozome wrnt b uznemy z leszy od wrntu eżel rzynmne w ednym z orządów b est umeszzony wyże nż zś w drugm est n tym smym ozome wrnty b uznemy z równowżne eżel w obu orządh b umeszzone są n tym smym ozome wrnty b uznemy z neorównywlne eżel w ednym z orządów umeszzone est wyże zś w drugm nże nż b 3]. T stworzony rnng ońowy może być zobrzowny z omoą gru. Rozwązne roblemu deyzynego Rozwązne roblemu deyzynego rzebegło w nstęuąyh eth: Wszne ryterów zdenowne trzeh wrntów rozwązn roblemu oreślene wrtoś dl rzyętyh ryterów dl żdego wrntu. Przysne wg rogów równowżnoś reeren orz wet dl oszzególnyh ryterów Wyznzene wsółzynnów zgodnoś wrygodnoś Oreślene dwóh orządów wrntów rozwązn roblemu z zego eden est oreślony rzy zstosownu roedury destyl zstęuąe drug destyl wstęuąe. Końowe wyznzene rnngu wrntów rozwązn rzedstwene go rzy wyorzystnu gru. Ad. 1. Wszne ryterów zdenowne trzeh wrntów rozwązn roblemu oreślene wrtoś dl rzyętyh ryterów dl żdego wrntu. Przyęto sześć ryterów: Koszt eslot zestwu trnsortowego w orese 7-letne eslot zostł rzyęty n odstwe wześne doonnyh oblzeń 10]: IVECO H-Wy PLN DAF XF PLN VOLVO FH PLN. Ryzyo newyonn lub netermnowego wyonn zleen wynąe z wr ągn sodłowego 1 brdzo młe ryzyo 5 brdzo duże ryzyo uwzględnne zostły wre owoduąe uneruhomene ozdu dltego ryterum to ne mus meć odzweredlen w złdnyh oszth serwsown: IVECO H-Wy 2 DAF XF 2 VOLVO FH 3 Komort ry erowy 1 brdzo mły 5 brdzo duży oreślony zostł w główne merze n odstwe weloś bny tże ozy z erowną orz wygody wyozynu: IVECO H-Wy 5 DAF XF 5 VOLVO FH 4 Subetywne zdowolene erowy 1 brdzo młe 5 brdzo duże oreślone zostło n odstwe on erowy o oś ozdu: 9884

4 IVECO H-Wy 2 DAF XF 3 VOLVO FH 4 Wygląd ozdu 1 brdzo brzyd 5 brdzo łdny oreślony zostł n odstwe subetywnego odzu osoby zrządząe: IVECO H-Wy 4 DAF XF 4 VOLVO FH 5 Prestż rmy wynąy z osdn dnego ozdu 1 brdzo mły 5 brdzo duży oreślny zostł n odstwe ostrzegn dnego modelu w brnży trnsortowe: IVECO H-Wy 3 DAF XF 4 VOLVO FH 5. Ad. 2. Przysne wg rogów równowżnoś reeren orz wet dl oszzególnyh ryterów N odstwe reeren osoby zrządząe w rzedsęborstwe ustlono wg dl oszzególnyh ryterów orz h rog równowżnoś reeren orz wet o zostło rzedstwone w tbel 1. Tbel 1. Wg orz rog równowżnoś reeren wet dl oszzególnyh ryterów dl roblemu wyboru zestwu trnsortowego L. Kryterum Wg Próg równowżnoś Próg reeren Próg wet 1 Koszt eslot zestwu trnsortowego Ryzyo newyonn lub netermnowego wyonn zleen Komort ry erowy Subetywne zdowolene erowy Wygląd ozdu Prestż rmy Źródło: orowne włsne Ad. 3. Wyznzene wsółzynnów zgodnoś wrygodnoś Wsółzynn zgodnoś wrygodnoś w tym rzydu są dentyzne zostły rzedstwone w ost merzy tbel 2. Tbel 2. Merz wsółzynnów zgodnoś wrygodnoś dl roblemu wyboru zestwu trnsortowego IVECO H-Wy DAF XF VOLVO FH IVECO H-Wy DAF XF VOLVO FH Źródło: rogrm omuterowy ELECTRE III/IV wers 3.1 Ad. 4. Oreślene dwóh orządów wrntów rozwązn roblemu z zego eden est oreślony rzy zstosownu roedury destyl zstęuąe drug destyl wstęuąe. Porząd rozwązn roblemu zostły rzedstwone n rysunu

5 Rys. 1. Porząde wrntów rzy zstosownu roedury destyl zstęuąe desendng dostllton orz destyl wstęuąe sendng dstllton dl roblemu wybór zestwu trnsortowego Źródło: rogrm omuterowy ELECTRE III/IV wers 3.1 Ad. 5. Końowe wyznzene rnngu wrntów rozwązn rzedstwene go rzy wyorzystnu gru Rnng ońowy zostł rzedstwony rzy wyorzystnu gru n rysunu 2. Rys. 2. Rnng ońowy dl roblemu wybór zestwu trnsortowego Źródło: rogrm omuterowy ELECTRE III/IV wers 3.1 Zgodne z rzerowdzonym oblzenm rzy zdnyh złożenh otymlnym wyborem z untu wdzen rzedsęborstw est zu ągn sodłowego IVECO H-Wy EURO 6. N drugm mesu znlzł sę ągn sodłowy VOLVO FH n trzem DAF XF. 9886

6 Podsumowne Przedsęborstwo odemuą deyze w zrese wyboru ągn sodłowego do zestwu trnsortowego eruą sę edyne osztm eslot wybrłoby ozd VOLVO FH10]. W oszth eslot uwzględn sę edn tylo ryter lośowe mąe wymr nnsowy ne m ntomst możlwoś uwzględnne ryterów ośowyh. Uwzględnene rzy odemownu deyz wszysth ryterów wsznyh rzez osobę zrządząą o stotne dl tego tyu dzłlnoś gosodrze zrówno lośowyh ośowyh sowodowło wszne nnego wrntu rozwązn o otymlny ągn sodłowego IVECO H-Wy. Z untu wdzen rzedsęborstw wszne est ztem wyorzystywne metod umożlwąyh weloryterlne odemowne deyz ż umożlw to uwzględnene węsze loś zynnów deyduąyh o ostteznym suese dnego dzłn rzez to dołdnesze oreślene elementów un relzuąe el rzedsęborstw. Streszzene Artyuł rzedstw rozwązne roblemu deyzynego olegąego n wyborze ednego z trzeh model ągn sodłowego do zestwu trnsortowego rzy zstosownu metody ELECTRE III. Uzysny wyn orównno z wyborem wyonnym tylo n odstwe uwzględnen zynnów osztotwórzyh dl rzedsęborstw. Słow luzowe: roblem deyzyny metod ELECTRE III wybór zestwów trnsortowyh SOLVING OF THE DECISION-MAKING PROBLEM INVOLVING THE CHOICE OF TRUCK AND TRAILER SET USING THE METHOD ELECTRE III Abstrt The rtle resents the soluton o the deson-mng roblem nvolvng the hoe o one o three models tru usng the method ELECTRE III. The result ws omred wth the deson mde only on the bss on the ost tors or the omny Keywords: deson roblem ELECTRE III method tru nd trler sets seleton Ltertur 1] Górny P.: Elementy nlzy deyzyne. Adem Obrony Nrodowe. Wrszw ] Mstlerz M.W. Metod ELECTRE III w wyborze ltorm LMS Stud Inormt 26/2010 Wydwntwo Nuowe Unwersytetu Szzeńsego Szzen 2010 s. 40 3] Now M. Metody ELECTRE w determnstyznyh I stohstyznyh roblemh deyzynyh Deyze nr 2 Wrszw grudzeń 2004 s. 49 4] Pndór T. red.: Proes wdrżn rozwou zrównowżonego w rzedsęborstwe Wyd. Eonom Środowso Błysto ] Presner L. Pndór T.: Audyty środowsowe o nstrumenty wsomgąe system zrządzn środowsowego w:] Logsty Odzysu Nr 2/

7 6] Roy. B.: Weloryterlne wsomgne deyz. WNT. Wrszw 1990 r. 7] Szwbows J. Deszz J.: Metod weloryterlne nlzy orównwze. Podstwy teoretyzne rzyłdy zstosowń w budowntwe. Wydwntwo Poltehn Śląse Glwe 2001 r. 8] Trzsl T. Weloryterlne wsomgne deyz. Przegląd metod zstosowń Orgnz Zrządzne z. 74 ISSN s ] Trzsl T. Wrowdzene do bdń oerynyh z omuterem PWE Wrszw 2003 r. 10] Trel M. Porównne osztów rywtnyh osztów sołeznyh zwąznyh z eslotą zestwów trnsortowyh dl trzeh model ągnów sodłowyh Logsty 5/