INFORMATION MATTERS INFORMACJE JAKO NOWY CZYNNIK PRODUKCJI

Transkrypt

1 Wykład: INFORMATION MATTERS INFORMACJE JAKO NOWY CZYNNIK PRODUKCJI

2 Asymetria informacji Asymetria informacji fakt, iż różne osoby dysponują różnymi wiadomościami. Asymetria informacji jest nie do uniknięcia, jej rozmiary i konsekwencje zależą od struktury rynku. Niedoskonałość informacji jest w gospodarce zjawiskiem powszechnym. Rynki, na których informacja nie jest doskonała, nie są efektywne. Źródło: J.Stiglitz, Informacja i zmiana paradygmatu w ekonomii, 2004.

3 William Vickrey ( ) James Mirrlees (ur. 1936) Nagroda Nobla (1996) "for their fundamental contributions to the economic theory of incentives under asymmetric information"

4 Joseph Stiglitz (ur. 1943) George Akerlof (ur. 1943) Michael Spence (ur. 1943) Nagroda Nobla (2001) "for analyses of markets with asymmetric information"

5 Asymetria informacji - rynek samochodów używanych INFORMACJE KUPUJĄCY SPRZEDAJĄCY CENY TRANSAKCYJNE LICZBA TRANSAKCJI ŚREDNIE I NISKIE NIEZBYT WYSOKA EFEKTYWNOŚĆ RYNKU MAŁA WIELE OSÓB NIEZADOWOLONYCH; NABYWCÓW ZNAJDUJĄ NAJGORSZE PRODUKTY

6 Asymetria informacji na rynku ubezpieczeń Zakład ubezpieczeniowy nie jest w stanie śledzić stopnia uzależnienia od papierosów, który ma negatywny wpływ na zdrowie. Osoby, które są najmniej narażone na wypadek, mogą się nie zdecydować na wykupienie polisy. Źródło: J.Stiglitz, Informacja i zmiana paradygmatu w ekonomii, 2004.

7 Asymetria informacji - rynek ubezpieczeń na życie INFORMACJE UBEZPIECZYCIEL UBEZPIECZONY CENY UBEZPIECZEŃ LICZBA TRANSAKCJI ROSNĄ MALEJE EFEKTYWNOŚĆ RYNKU MAŁA Z UBEZPIECZEŃ REZYGNUJĄ OSOBY NAJZDROWSZE; FIRMY UBEZPIECZENIOWE ZACZYNAJĄ PONOSIĆ STRATY

8 Niedoskonałe informacje a rynek kredytowy

9 Zdolność interpretacji informacji

10 Informacja jako narzędzie manipulacji - bait-and-switch ; przynęć i przełącz

11 Korzyści osób posiadających dostęp do informacji Posiadanie informacji może mieć skutki redystrybucyjne: zyski tych, którzy dysponują informacją, mogą być osiągane kosztem pozostałych. Źródło: J.Stiglitz, Informacja i zmiana paradygmatu w ekonomii, 2004.

12 Porównanie wartości giełdowej i wartości fundamentalnej akcji na rynku w USA w latach Źródło: Shefrin, 2000

13 Zachowania menedżerów w warunkach asymetrii informacji Menedżerowie mogą podejmować działania nastawione na realizację własnych interesów kosztem interesów udziałowców. Właściciele nie tylko nie są w stanie monitorować swoich pracowników i menedżerów, ale z uwagi na asymetrię informacji zazwyczaj nie wiedzą nawet, co ci ludzie, którzy działają w ich imieniu, powinni robić. Skłonność swoich (osób zaangażowanych w przedsiębiorstwie) do sprzedaży papierów wartościowych własnego przedsiębiorstwa po określonych cenach, zawiera informację o ich poglądzie na temat faktycznej wartości tych papierów. Źródło: J.Stiglitz, Informacja i zmiana paradygmatu w ekonomii, 2004.

14 Ryzyko w warunkach asymetrii informacji Brak ostrożności ze strony jakiegoś podmiotu, rodzi negatywne efekty zewnętrzne dla pozostałych; tego rodzaju efekty zewnętrzne stają się silne wówczas, gdy informacja nie jest doskonała. Źródło: J.Stiglitz, Informacja i zmiana paradygmatu w ekonomii, 2004.

15 Richard Fuld CEO Lehman Brothers, W okresie zarobił w Lehman Brothers prawie 500 mln USD (w 2007 r. 22 mln USD). W lutym 2007 r. wartość rynkowa Lehman Brothers wynosiła ok. 60 mld USD; wartość aktywów wynosiła 691 mld USD r. ogłoszono upadłość Lehman Brothers. W wyniku kryzysu z 2008 r. kapitalizacja rynkowa firm notowanych na światowych giełdach zmniejszyła się o 10 bln USD.

16 Ograniczanie dostępu do informacji przez polityków Z punktu widzenia polityków istnieje jeszcze inny powód zabiegania o brak jawności: ograniczenie jawności jest równoznaczne ze sztucznie wykreowaną rzadkością informacji i pozwala, jak większość sztucznie stworzonych sytuacji, w których jakieś dobro staje się rzadkie, osiągać rentę, która w niektórych krajach jest zdobywana na drodze nieskrywanej korupcji (poprzez sprzedaż informacji). W innych sytuacjach renta może stać się częścią wymiany podarunków, jak w przypadku dziennikarzy, którzy oferują laurki i zniekształcone relacje w zamian za uprzywilejowany dostęp do informacji. Źródło: J.Stiglitz, Informacja i zmiana paradygmatu w ekonomii, 2004.

17 Program naprawczy H. Paulsona Plan Paulsona program ratunkowy dla amerykańskiego sektora finansowego; głównym celem tego planu jest wykup z rynku złych długów udzielonych przez banki klientom, którzy nie mają możliwości ich spłaty. Kwota przeznaczona przez rząd USA na ten cel sięga 700 mld dolarów. Jako CEO Goldman Sachs zarobił w 2005 r. 37 mln USD, a w 2006 r. 16 mln USD; wartość netto majątku ponad 700 mln USD. Sekretarz Skarbu w rządzie G. Busha, W ramach programu ratowania AIG Goldman Sachs otrzymał 12,9 mld USD.

18 Wzrost gospodarczy w wybranych krajach

19 Wskaźniki gospodarcze /11 Wskaźnik /11 PKB (w mld USD) 9,225 14,593 Dług publiczny (w mld USD) 5,758 14,283 Wydatki budżetowe (w mld USD) 1,717 3,495 Wydatki na obronę (w mld USD) Aktywa small businessu (w bln USD) 3,6 4,9 Aktywa korporacji (w bln USD) 8,3 12,6 Aktywa narodowe (w bln USD) 54,2 72,5 Dług narodowy (w bln USD) 25,5 55,6

20 Sytuacja gospodarstw domowych /11 Wskaźnik /11 Aktywa gospodarstw domowych (w bln USD 42,2 55,0 Zadłużenie gospodarstw domowych (w bln USD) 7,8 16,2 Bezrobocie rejestrowane (w tys.) 5,682 13,703 Bezrobocie rzeczywiste (w tys.) 9,638 24,593 Korzystający z programów dożywiania (w tys.) 18,030 44,357 Średni roczny dochód realny amerykańskiej rodziny (w tys. USD) Mediana dochodów realnych amerykańskich rodzin (w tys. USD) Odsetek gospodarstw domowych uzyskujących rocznie dochody poniżej 15 tys. USD (w %) 71,2 68,0 52,3 49,8 12,1 13,0

21 Gospodarka informacyjna Gospodarka informacyjna (ang. new economy lub information economy) to rozwinięta forma gospodarki rynkowej, w której dominuje zatrudnienie w sektorze informacyjnym oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych. Gospodarka informacyjna oznacza przeniesienie środka ciężkości z gospodarek przemysłowych, rolniczych, usługowych, opartych na zasobach kapitału, ziemi i pracy, do bardziej zaawansowanych technologicznie i instytucjonalnie struktur społecznych i gospodarczych, wyrastających przede wszystkim na wiedzy i kapitale intelektualnym. Instytut Otwartego Społeczeństwa Informacyjnego, 2006

22 Gospodarka informacyjna i społeczeństwo informacyjne "...OECD uznała, iż gospodarka jutra będzie, w dużym stopniu, "gospodarką informacyjną" a społeczeństwo będzie w rosnącym stopniu "społeczeństwem informacyjnym". Oznacza to, że informacja będzie stanowiła dużą część wartości dodanej większości dóbr i usług a działalności informacyjnie intensywne będą, w rosnącym stopniu, charakteryzować gospodarstwa domowe i obywateli." (ICCP 1998)

23 Społeczeństwo informacyjne definicje Społeczeństwo informacyjne - [ang. information society] - nowy system społeczeństwa kształtujący się w krajach o wysokim stopniu rozwoju technologicznego, gdzie zarządzanie informacją, jej jakość, szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności zarówno w przemyśle, jak i w usługach, a stopień rozwoju wymaga stosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i użytkowania informacji." e-polska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata , Ministerstwo Łączności, Warszawa, 2001 "Termin społeczeństwo informacyjne jest używany do określenia społeczeństwa, w którym jednostki - jako konsumenci, czy też pracownicy - intensywnie wykorzystują informację." Kubicek 1999

24 Społeczeństwo informacyjne - podstawy U podstaw społeczeństwa informacyjnego leżą dwa kolejne przełomowe wynalazki techniczne: komputery i telekomunikacja. Ich rola jest podobna do tej, jaką odegrały: maszyna parowa i elektryczność w rewolucji przemysłowej. Źródło: W. Cellary, w opracowaniu: Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego, 2002

25 Przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery w niektórych krajach europejskich w 2011 r. Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat

26 Gospodarstwa domowe z dostępem do internetu w domu w krajach europejskich 70,5% gospodarstw domowych w Polsce miało dostęp do internetu w 2012 r. [w 2008 r. 47,6%]. Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat

27 Dostęp do internetu w krajach OECD w 2011 r. Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

28 millions Per 100 inhabitants Liczba i odsetek użytkowników internetu na świecie Individuals using the Internet (in millions) Individuals using the Internet per 100 inhabitants Źródło: ITU

29 Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do internetu w krajach europejskich w 2011 r. Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat

30 Przedsiębiorstwa w niektórych krajach europejskich posiadające własną stronę internetową w 2011 r. Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat

31 Firmy sprzedające / kupujące towary i usługi przez internet w 2011 r. Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

32 Gospodarstwa domowe wyposażone w komputery w krajach europejskich 73,4% gospodarstw domowych w Polsce wyposażonych w komputer w 2012 r. [w 2008 r. 58,9%]. Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat

33 Osoby regularnie korzystające z internetu w krajach europejskich Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat

34 Zamawiający przez internet produkty do użytku prywatnego w krajach europejskich 30,3% w 2012 r. Łączna wartość zakupów internetowych dokonanych przez mieszkańców naszego kraju w 2009 r. wyniosła ok. 9,5 miliarda złotych, czyli ponad dwukrotnie więcej niż w poprzednim roku. Źródło: GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat

35 Użytkownicy internetu w USA, 2007 Źródło: The Digital Economy Fact Book,

36 Gospodarstwa domowe korzystające z internetu, wg grup dochodowych (2011) Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

37 ICT sector - definicja WPIIS 1.Produkcja komputery, urządzenia biurowe światłowody, okablowanie urządzenia do przekazu telefonicznego, telewizyjnego i radiowego odbiorniki telewizyjne i radiowe urządzenia pomiarowe, testujące, nawigacyjne urządzenia kontrolne stosowane w procesach produkcyjnych 2.Usługi usługi telekomunikacyjne usługi komputerowe leasing / wynajem urządzeń (w tym komputerów) handel hurtowy urządzeniami komputerowymi i telekomunikacyjnymi Working Party on Indicators for the Information Society

38 Firmy z sektora ICT, 2011 Firma Wartość rynkowa (w mld USD) Obroty (w mld USD) Dochód netto (w mld USD) Apple 559,0 (1 m.) 108,6 25,9 Microsoft 270,6 (4 m.) 70,0 23,2 IBM 241,8 (5 m.) 106,9 15,9 Google 165,4 (25 m.) 37,9 9,7 Oracle 145,1 (32 m.) 35,6 8,5 Intel 140,5 (33 m.) 54,0 12,9 Źródło: Fortune 500.

39 Rentowność 250 największych firmach ICT Relacja dochodu netto do przychodów Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

40 Firmy sektora ICT wydające najwięcej na R &D (w mln USD) Źródło: OECD Information Technology Outlook 2010

41 Światowe wydatki na produkty i usługi sektora ICT (w mln USD, ceny bieżące) Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

42 Wydatki na produkty i usługi sektora ICT w krajach OECD (w mln USD, ceny bieżące) Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

43 Eksport dóbr sektora ICT (w mld USD) Eksport ICT Kraje OECD mld USD mld USD Polska ,5 mld USD ,5 mld USD Źródło: OECD

44 Średni wzrost wydajności w USA, Źródło: Digital Economy, 2003, U.S. Department of Commerce.

45 Wzrost produkcji w sektorze ICT (w % r/r) Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

46 Tempo wzrostu wartości dodanej w sektorze ICT Źródło: OECD Information Technology Outlook 2010

47 Wkład sektora informacyjnego w procesy wzrostu gospodarczego w wybranych krajach,

48 Wkład sektora ICT w procesy wzrostu gospodarczego, Źródło: The Digital Economy 2008, Statistics Netherlands, 2009

49 Prywatne inwestycje w sprzęt komputerowy i oprogramowanie w USA,

50 Udział sektora ICT w inwestycjach (poza mieszkaniowymi) Źródło: OECD

51 Zatrudnienie w branży IT w USA, Źródło: Digital Economy, 2003, U.S. Department of Commerce.

52 Udział sektora ICT w zatrudnieniu w sektorze przedsiębiorstw Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

53 Wzrost zatrudnienia w sektorze ICT Źródło: OECD Information Technology Outlook 2010

54 Zatrudnienie w 250 największych firmach ICT 2000=100 Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

55 Średni przychód na 1 zatrudnionego w 250 największych firmach sektora ICT (w tys. USD) Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

56 250 największych firmach ICT Obroty i zatrudnienie Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

57 Zatrudnienie w sektorze IT wg poziomu wykształcenia / kwalifikacji (USA)

58 Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012

59 Wpływ branży IT na zmiany cen w USA,

60 Zmiany cen w sektorze informacyjnym, USA

61 Postrzeganie informacji jako kluczowego czynnika produkcji Opinie dotyczące informacji rynkowych Informacja może być traktowana jako czynnik produkcji (podobnie jak praca, kapitał i ziemia) zdec. tak raczej tak ani tak ani nie raczej nie zdec. nie 52 % 38 % 7 % 3 % 0 % Informacja rynkowa jest jednym z głównych czynników sukcesu firmy 56 % 32 % 8 % 3 % 1 % Dzięki informacjom rynkowym można znacznie zmniejszyć ryzyko podjęcia nietrafnych decyzji 62 % 28 % 3 % 5 % 2 % Źródło: Szczepaniec, 1998.

62 Najważniejsze atrybuty jakości informacji Atrybuty jakości informacji % wskazań (n=120) wiarygodność / rzetelność 34 użyteczność / przydatność decyzyjna 21 aktualność 18 kompletność / pełen zakres 17 szczegółowość 5 dokładność 3 porównywalność 3 inne atrybuty 0 Źródło: Szczepaniec, 1998.

63 Stopień korzystania z informacji rynkowych a wyniki firm Stopień korzystania z informacji rynkowych Firmy w dobrej lub bardzo dobrej kondycji finansowej Firmy w średniej kondycji finansowej Firmy w złej lub bardzo złej kondycji finansowej bardzo duży 11% 0% 0% duży 24% 11% 10% średni 29% 40% 20% mały 13% 16% 40% bardzo mały 22% 32% 30% RAZEM 100% 100% 100% Źródło: Szczepaniec, 1998.