INSTYTUT ZOOLOGII. Tom X X II Warszawa, 24 II 1978 Nr 2. [Z 21 rysunkami i 29 tabelami w tekście] 1. W STĘP

Transkrypt

1 FRAGMENTA POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT ZOOLOGII FAUNISTICA Tom X X II Warszawa, 24 II 1978 Nr 2 Agnieszka D r a b e r - M o ń k o Scatophagidae, M uscinae, G asterophilidae, H ippoboscidae, C alliphondae, Sarcophagidae R hinophoridae, O estridae, H ypoderm ałidae i Tachinidae (D iptera) Pienin [Z 21 rysunkami i 29 tabelami w tekście] 1. W STĘP W Pieninach nie prowadzono poprzednio specjalnych badań nad muchówkami z grupy Calyptrata, stąd dotychczasowe o nich informacje są nader fragmentaryczne i ograniczają się do stwierdzenia występowania na tym obszarze zaledwie kilkunastu gatunków ( N o w i c k i 1873, S t e f a ń s k i i O b i t z 1935a, b, 1937). W nowszych opracowaniach ( S t r o j n y 1961) zawarte są dane o występowaniu jednego gatunku rączycy Billaea irrorata pasożyta Saperda populnea na terenie Pienińskiego Parku Narodowego. Pewne informacje spotkać można również w pracach, które zawierają omówienie materiałów znajdowanych przypadkowo lub zbieranych podczas poszukiwań gatunków górskich, występujących w K arpatach ( M o ń k o 1957, D r a b e r - M o ń k o 1965, 1966a, b i 1968). 2. TER EN I CZAS BADAŃ, METODYKA Badania przeprowadzono na terenie Pienin, Pieninek i Małych Pienin oraz góry Wżar koło Czorsztyna. Próby ilościowe pobierane były w dziesięciu środowiskach wytypowanych przez fitosocjologów ( P a n c e r - K o t e j o w a i Z a r z y c k i 1976). B u c z y n a k a r p a c k a. Środowisko położone na północnym zboczu Ociemnego nad Ociemnym Potokiem w piętrze regla dolnego na wysokości m n.p.m. Miejsce rzadko odwiedzane przez ludzi i zwierzęta domowe, cieniste i wilgotne. Buczyna karpacka stanowi zespół przewodni piętra regla dolnego w Karpatach północnych. B u c z y n a k a r p a c k a c ie p ło lu b n a. Środowisko położone na południowych zboczach Pienińskiego Potoku pod Białymi Skałkami w piętrze regla dolnego ( m n.p.m.). Zbiorowisko azonalne. Sucha, świetlista, odwiedzana rzadko przez ludzi i zwierzęta domowe. \

2 52 A. Draber-Mońko 2 J e d lin a c ie p ło lu b n a. Środowisko położone na południowych zboczach Facimiecka, w piętrze regla dolnego ( m n.p.m.). Bardzo rzadko odwiedzana przez ludzi, niedostępna dla zwierząt domowych, cienista o umiarkowanej wilgotności. O lszy n a k a rp a ck a. Kras. Środowisko położone w dolinie Dunajca od skałki Zawiesy do ujścia potoku Grajcarek, w piętrze pogórza około 425 m n.p.m. Teren ten jest okresowo zalewany przez powodzie, cienisty i wilgotny, ale zdarzają się miejsca wyżej położone, suchsze i bardziej nasłonecznione. Środowisko bardzo silnie zniekształcone przez człowieka i bardzo często odwiedzane przez ludzi i zwierzęta domowe. Ł ą k a p ie n iń s k a. Zbiorowisko antropogeniczne. Środowisko to badane było na kilku stanowiskach: w kompleksie łąk nad Gródkiem na wysokości m n.p.m. o ekspozycji północno-wschodniej oraz na łące Stolarzówka ponad żółtym szlakiem (wysokość około 650 m n.p.m.), jak również na łące Kurnikówka przed Białymi Skałkami (wysokość około 700 m n.p.m.). Środowisko to powstało w znacznej części na gruntach porolnych. Łąka pienińska koszona jest późnym latem, w niektórych latach nie koszona. W ilgotność zmienna. Miejsce bardzo często odwiedzane przez ludzi i zwierzęta domowe. Ł ą k a z io ło r o ś lo w a. Środowisko to jest zbiorowiskiem półnaturalnym (podobnie jak łąka pienińska), rozwijającym się w siedlisku buczyny karpackiej. Zajmuje obszar na polanach pod szczytem Trzech Koron. Wysokość m n.p.m., ekspozycja północno- -wschodnia i północno-zachodnia. Łąka ziołoroślowa koszona jest bardzo rzadko i to późnym latem. Przez jej środek prowadzi szlak turystyczny bardzo licznie i często uczęszczany. M u raw a n a s k a ln a. Zespół endemiczny dla Pienin Centralnych. Jego cechą charakterystyczną jest występowanie obok siebie gatunków roślin wysokogórskich i kserotermofilnych. Badane stanowisko położone jest na stromo opadających ściankach skalnych na południe od głównego szczytu Trzech Koron. Rzadko odwiedzane przez ludzi. M u raw a k se r o te r m ic z n a. Zespół naturalny, stanowiący ogniwo w łańcuchu sukę cesji, która prowadzi od murawy naskalnej do zbiorowisk leśnych. Środowisko badanznajduje się na lewym brzegu Potoku Sobczańskiego, na zboczu nad dnem doliny, na w y sokości około 580 m n.p.m., nad szlakiem turystycznym. S u c h e p a s tw is k o. Zbiorowisko półnaturalne, rozwijające się na terenach poleśnych. Położone jest ono w dolnej części zbocza Trzech Koron ponad dnem doliny Dunajca (wysokość m n.p.m.). Ekspozycja południowa i południowo-zachodnia. Pastwisko jest intensywnie wypasane w ciągu całego okresu wegetacyjnego. M łaka. Zespół naturalny, koszony raz na rok późnym latem. Środowisko to położone jest przy dolnym odcinku Ociemnego Potoku, na wysokości 430 m n.p.m. Obok młaki znajdują się pola uprawne. Poza wymienionymi, wytypowanymi środowiskami badania prowadzono również na następujących dodatkowych stanowiskach: G r a b c z y c h a położona nad Dunajcem. Rumosze skalne przy ścieżce prowadzącej na Facimiech. Ekspozycja południowa, występują > rzadka rośliny naskalne. Materiały zbierano na wysokości około 600 m n.p.m. fly M uraw a k s e r o te r m ic z n a na Flakach i sąsiednich wzgórzach (Rabsztyn, Zamczysko, Cisowiec i Długa Grapa). W ysokość m n.p.m., ekspozycja południowa i południowo-zachodnia. Ł ą k i ś r ó d p o ln e między Flakami a Sromowcami Wyżnimi. Położone około 500 m n.p.m. Z a w ie sy. Skałki nad Dunajcem o ekspozycji wschodniej i południowo-wschodniej, porośnięte w górnych partiach przez murawę naskalną. Obok tych skałek prowadzi bardzo uczęszczany szlak turystyczny. W żar wzgórze andezytowe położone na obrzeżeniu Pienin na północ od Czorsztyna,

3 3 Calyptrata 53 koło przełęczy Snozka (Krośnicka). Od południa miejscami porośnięte przez murawę kserotermiczną. W ysokość 767 m n.p.m. Badania przeprowadzono w latach w okresie od kwietnia do października. Do opracowania włączono również materiały zebrane podczas dwóch pobytów w P ieninach w sierpniu w latach 1955 i Oprócz własnoręcznie zebranych materiałów w niniejszym opracowaniu zostały uwzględnione również okazy zebrane przez inne osoby.1 Materiały były zbierane na całym obszarze Pienin metodami jakościowymi. Przeprowadzono więc odłowy siatką na upatrzonego, koszenie czerpakiem, połów na światło oraz hodowlę z roślin i zwierząt żywicielskich. Prócz tego z dziesięciu wytypowanych środowisk w latach pobierano próby ilościowe w liczbie 30 w' okresach odpowiadających kolejnym porom roku: wiośnie, latu i jesieni, czyli 90 prób z jednego środowiska. Próba ilościowa tego typu polegała na odławianiu z wytypowanego środowiska siatką entomologiczną wszystkich muchówek badanej grupy w ciągu 30 minut. W Pieninach na jedną próbę półgodzinną przypada średnio 19 okazów tych muchówek. Pobrano około 1000 prób ilościowych. Ogółem w próbach jakościowych i ilościowych zebrano i oznaczono około okazów. 3. W YNIK I BADAŃ 3.1. C harakterystyka zoogeograficzn a W zespole Calyptrata na terenie Pienią, podobnie jak na innych obszarach Polski, przeważa elem ent zoogeograficzny europejski (51,3%) i eurosybery jsk i (23,7 %). N ieznaczny procent stanow ią elem enty h o larktyczny i pale- Tabela I. Porównanie składu zoogeograficznego zespołu Calyptrata w Pieninach i Bieszczadach._ Element zoogeograficzny Region Liczba gatunków Pieniny % fauny Liczba gatunków Bieszczady % fauny Geopolityczny 6 1,7 3 1,6 Subgeopolityczny 8 2,3 5 2,4 Holarktyczny 28 8, ,2 Palearktyczny 27 7,8 8 3,9 E ur osy bery j ski 80 22, ,5 Europejski , ,2 Syberyjski 3 0,9 B or ealno - alpej ski 8 2,3 1 0,5 Eurokaukaski 3 0,9 Borealny 8 2,3 5 2,4 Alpejski 2 0,6 2 0,9 Submedyterraneński 1 0,5 Liczba stwierdzonych gatunków ogółem Szczególnie gorąco pragnę podziękować córce mojej Grażynie oraz siostrzenicy Krystynie K o r y c k i e j za ofiarne i pełne poświęcenia zbieranie materiałów (głównie prób ilościowych).

4 54 A. Draber-Mońko 4 Tabela II. Skład zoogeograficzny zespołów Oalyptrata Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Element zoogeograficzny Liczba gatunków % fauny j Liczba gatunków % fauny Liczba gatunków >> c 3 cs 5łH Liczba gatunków 1 % fauny Liczba gatunków % fauny Geopolityczny 1 1,7 2 1,8 4 2,8 Subgeopolityczny ,7 1 0,9 3 2,1 Holarktyczny , , ,7 Palearktyczny ,2 11 9,6 13 9,1 Eurosyberyjski , , ,5 Europejski , ,3 Syberyjski Alpejski Borealny ,9 1 0,7 B orealno- alpej ski 1 1,7 2 1,8 4 2,8 Razem arktyczny (tab. I). Udział gatunków tzw. górskich w Pieninach jest niewielki, gdyż w ynosi około 7 %. Spow odowane jest to zarów no położeniem geograficznym, jak też i odm iennym i w arunkam i florystycznym i oraz innym układem p ięte r roślinnych niż w pozostałych pasm ach karpackich. P ieniny są niew y sokie piętro regla dolnego dochodzi do 982 m npm. i ma bardzo specyficzny i różnorodny ch arak ter. G atunki górskie w ystępują głównie na łące pienińskiej i łące ziołoroślowej oraz na młace, a więc w środowiskach naturalnych, ale leżących na pogórzu i w paśm ie regla dolnego. Prócz tego pojedyncze okazy spotyka się na m u raw ie kseroterm icznej, suchym pastw isku, w jedlinie i olszynie. U dział p o szczególnych elem entów zoogeograficznych w b ad an y ch środow iskach p rz e d staw ia tabela II. Największa liczba gatunków stanowiących elem enty zoogeograficzne: europejski, eurosyberyjski i holarktyozny, w ystępuje na łące p ie nińskiej, a najm niejsza w jedlinie ciepłolubnej i na suchym pastw isku. Je d y n y m i przedstaw icielam i gatunków zaliczanych do form w ysokogórskich, tzw. alpejskich są: Emporomyia kaufm ani w ystępująca na młace oraz Onycliogonia interrupta, złowiona na łące śródpolnej u podnóża Flaków. Oba g a tu n k i (należące do Tachinidae) znaleziono na pogórzu. G atunki borealno-alpejskie są rozmieszczone głównie w reglu dolnym, ale w ystępują również licznie na pogórzu. Należą do nich: Acrophaga odpina, Amaurosoma armillatum, Bothria subalpina, Ernestia vivida, Linnaem yia rossica, Macroprosopa atrata, Trafoia monticola i Billaea stackelbergi. Jeden gatunek borealny w ystępuje tylko w olszynie karpackiej Trichoparia stackelbergi, nato m iast pozostałe trz y złowione zostały ty lk o w reglu

5 i Calyptrata 55 w poszczególny cli środowiskach w Pieninach Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Ogółem Liczba gatunków % fauny Liczba gatunków % fauny Liczba gatunków > 5 a 2 c ś < M Liczba gatunków s s c S < 4-1 Liczba gatunków % fauny Liczba gatunków a a c g = ,9 3 2,85 _ 1 0,85 6 1,8 1 1,4 2 1,9 2 2,6 1 0,85 8 2, , , , , ,1 28 8, ,1 5 6,8 7 6,7 9 11,5 10 8,5 27 7, , , , , , , , , , , , ,8 3 2,85 1 0,85 3 0, ,85 1 0,3. 2 0,6 3 2, ,9 1 1,3 2 1,7 8 2, dolnym : Billaea stackelbergi na m uraw ie kseroterm icznej, Lyplia dubia w b u czynie karpackiej, na łące pienińskiej i m urawie kseroterm icznej oraz Am aurosoma nigripes, łowiony tylko na łące pienińskiej. O pochodzeniu geograficznym muchówek z grupy Calyptrata m am y doty ch czas bardzo skąpe wiadomości. Znane są tylko centra rozprzestrzenienia trzech rodzin, które reprezentowane są w Pieninach przez cztery gatunki. Stadia larwalne tych gatunków pasożytują w bydle domowym i innych zw ierzętach hodow anych przez człowieka oraz w zw ierzynie płowej. Gasterophilus intestinalis [Gasterophilidae) pochodzi praw dopodobnie, jak większość przedstaw icieli tej rodziny, z Azji Środkowej. Rodzina Hypodermatidae, reprezentow ana w Pieninach przez dw a g atunki: Hypoderma bovis i H. lineatum, ma centrum rozprzestrzenienia również w Azji Środkow ej. R odzina Oestridae, reprezentow ana przez jeden g atu n ek, pochodzi z A fryki P orów nanie z faun ą in n y ch górskich rejonów P olski Calyptrata Łuku Karpackiego zbadane są nierównom iernie. Stosunkowo najlepiej, lecz jeszcze niedostatecznie opracow ana jest fauna T atr oraz K arp at południowo-wschodnich, a znacznie słabiej pozostałych terenów. W polskich K arpatach dość dobrze opracowane są Bieszczady oraz T atry. Z obszarów tych pochodzi kilka wcześniejszych wykazów muchówek opracow anych przez N o w ic k ie g o (1873), B o b k a (1890, 1893, 1894), G r z e g o r z k a (1873) i L o e w a (1870), obejm ujących również om aw iane rodziny. B eskidu Sądeckiego doty czy

6 56 A. Draber-Mońko 6 jedynie spis N o w ic k ie g o (1873) i G r z e g o r z k a (1872), natom iast m uchówek okolic Przem yśla w ykaz sporządzony przez B o bk a (1894). Z nowszych opracow ań K arpat na uwagę zasługują prace P a w ł o w ic z a (1938, 1939) o Tachinoidea T atr (Calliphoridae, Sarcophagidae, Rhinophoridae i Tachinidae), znane niestety tylko z krótkiego streszczenia wygłoszonego na V II M iędzynarodowym Kongresie Entom ologicznym w Berlinie oraz jego tłum aczenia na język polski (oryginalna w ersja tej p racy nie została d o ty c h czas opublikow ana). P aw ło w icz (1938) w ykazuje z T a tr 116 gatunków, o m a wia w ystępow anie pionowe kilku pospolitych gatunków, u sta la czynniki w p ły wające na rozmieszczenie rączyc oraz przeprow adza analizę zoogeograficzną badanego m ateriału. W yróżnia dwa g a tu n k i borealno-alpejskie, cztery g a tunki w ystępujące na północy i w górach Europy, spotykane również w środkowej Europie, jeden gatunek w ystępujący w górach środkowej Europy i jeden gatunek m edyterraneński. Poza tym i skąpym i danym i zaw artym i w referacie olbrzym ia większość danych jest niestety niedostępna. W Pieninach znaleziono 348 gatunków, a z Bieszczadów w ykazano 206 gatunków (D r a b e r -M o ń k o 1971), nie znaczy to jednak, że fauna Bieszczadów jest uboższa. Teren ten był po prostu słabo zbadany, a m ateriały zbierane przypadkow o przez różne osoby. Gdyby w Bieszczadach zbierano m ateriały podobnie jak w Pieninach, liczba stw ierdzonych gatunków b y łaby zapew ne co najm niej dw ukrotnie w yższa od liczby dotychczas wykazanych. Liczba gatunków pienińskich jest praw ie 1,5 razy wyższa od liczby gatunków podaw anych z Bieszczadów (tab. I i III), a trz y k ro tn ie przew yższa liczbę gatunków w ym ienianych z T atr. Z Sudetów R ie d e l (1930) wymienia 83 gatunki z grupy Cały pirata. Pewne dane dotyczące w ystępow ania niektórych Calyptrata Sudetów m ożna sp o tk ać Tabela III. Liczebność gatunków z poszczególnych rodzin zebranych w Bieszczadach i P ieninach w porównaniu z fauną Calyptrata całej Polski Rodzina Liczba gatunków znanych w Polsce Liczba gatunków wykazanych z Bieszczadów % fauny Liczba gatunków wykazanych z Pienin % fauny Scatophagidae Gasterophilidae Muscinae Eippoboscidae Calliphoridae Sarcophagidae Rhinophoridae Oestridae Hypodermatidae Tachinidae Razem

7 7 C alyptrata 57' również w pracach M ack o i N o sk ie w ic z a (1954) oraz D r a b e r -M o ń k o (1966a, b, 1968, 1973 i 1974), któ re zaw ierają om ówienie m ateriałów znalezionych p rz y padkow o lub zbieranych podczas poszukiw ań gatunków górskich, w y stęp u jących w K a rp a ta c h. Ogółem z Sudetów znanych jest 108 gatunków, co s ta nowi 31 % liczby Calyptrata Pienin P orów nanie z faun ą Polski Dotychczas znanych było z Polski 658 gatunków muchówek z om awianych rodzin. W Pieninach znaleziono 56 gatunków nowych dla fauny Polski. Są to : Amaurosoma brevifrons, A. mgripes, Clidogastra veratri, Norellisoma lesgiae, Parallelomma fuscipes i Scatophaga taeniopa {Scatophagidae) ; M esembrina in termedia (Muscidae) ; Lucilia fuscipalpis, Pollenia griseotomentosa, P. pectinata, Protocalliphora falcozi i P. peusi (Calliplioridae); Bellieria novercoides, Heteronychia ebrachiata, H. ostensackeni, H. nigricauda, H. rohdendorfi i Pierretia nemoralis (Sarcophagidae); Hoplisa oldenbergi {Rhinophoridae) ; Bothria subalpina, Ceromyia {Stenoparia) nigrohalterata, Epicampocera succincta, Gastrolepta antłiracina, Exorista nova, Ligeriella aristata, M edina separata, Meigenia unicinata, Myxexoristops hertingi, Oswaldia reducta, Siphona collini, Siphona setosa, Trichoparia maculisquamma, T. stackelbergi i W inthemia crassicornis (Exoristinae); Anthoica vacua, Cleonice callida, Emporomyia kaufmani, Fabriciella atripalpis, Linnaem yia impudica, Macguartia viridana, Ptilopsina nigrisguamata, Rliinotachina glirina, Rh. modesta, Trafoia monticola (Tachininae); Billaea stackelbergi, B. tsherepanovi, B. guadrinota, B. trigonota, Eriothrix accolus, Stomina varians, 8. tachinoides (Dexiinae) ; Dionaea forcipata, D. setifacies, Leucostoma anale, L. anthracina i Weberia thoracica (P hasiinae, Tachinidae). Ogółem w ykazano z Pienin 348 gatunków, co stanowi 49% ogólnej liczby stw ierdzonych w Polsce gatunków Calyptrata. Stopień zbadania poszczególnych rodzin pod względem znajomości biologii i taksonom ii przedstaw ia się bardzo różnorodnie. R odziny muchówrek, w k tó ry c h większość gatunków s ta nowią form y synantropijne, reprezentow ane są w badanym m ateriale znacznie liczniej niż grupy, w których przew ażają form y pasożytnicze. Stwierdzone w P ieninach gatu n k i M uscinae stanow ią 81% ogólnej liczby krajow ych gatunków, Rhinophoridae 75%, Calliphoridae 71 % Hypodermatidae 50%, Sarcophagidae 48%, Tachinidae 47%, Scatophagidae 25%, Gasterophilidae 25%, Oestridae 17% i Hippoboscidae 13%. W innych stosunkowo dokładnie zbadanych krainach Polski stwierdzono występowanie następujących liczb gatunków Calyptrata: Pojezierze Pom orskie 381 gatunków (K a r l 1937); Nizina W ielkopolsko-kujaw ska 287 gatunków (S z n a b l 1881, R i e d e l 1934, D r a b e r -M o ń k o 1966a, b, 1968, 1973 i 1974); Nizina Mazowiecka 288 gatunków (S z n a b l 1881, D r a b e r -M o ńk o 1957, 1966a, b, 1968,1970,1973 i 1974); W yżyna M ałopolska i Góry Św iętokrzyskie

8 58 A. Draber-Mońko gatunki (K a r c z e w s k i 1957, 1961a, b, 1962a, b, 1968, M y ś l ic k a 1968, D r a b e r -M ońko 1957, 1961, 1966a, b, 1968, 1973 i 1974). W idać więc, że muchówki om awianych rodzin najliczniej reprezentowane są na Pojezierzu Pom orskim, gdzie stanow ią 53 % Calyptrata Polski, liczących obecnie 714 znanych gatunków. N a drugim m iejscu pod względem liczby gatunków są Pieniny 49%, a na trzecim W yżyna M ałopolska 45% W ystępow anie pionow e poszczególnych gatun ków W Pieninach w yróżnia się dwa piętra roślinności: p iętro pogórza, obejm u jące tereny wzniesione do 500 m n.p.m. oraz piętro regla dolnego wzniesione do 982 m n.p.m. Powyższy podział Pienin na strefy fitoklim atyczne został p rzy ję ty za podstaw ę przy opracow aniu pionowego rozm ieszczenia p ienińskich m uchów ek z grupy Calyptrata (tab. IV - X II). Tabela IV. Pionowe rozmieszczenie gatunków Scatophagidae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Amaurosoma Norellisoma armilatum lituratum + Amaurosoma, Norellisoma brevifrons + striolatum + Amaurosoma Parallelomma nigripes + fuscipe8 - + Clidoga8tra Scatophaga veratri + anale + Cordylura Scatophaga ciliata + furcata + + Chylisosoma Scatophaga vittatum + lutaria + + Delina nigrita + + Scatophaga Norellisoma stercoraria + + lesgiae + + Scatophaga taeniopa + G atunki stw ierdzone w poszczególnych p iętrach m ożna zgrupow ać n a stępująco : 1. G atunki zebrane na pogórzu i w paśm ie regla dolnego stanowią 49% opracow anego m ate ria łu; w y stępują bądź we w szystkich b adanych środow iskach, bądź w buczynach, olszynie, na łąkach i na młace. 2. G atunki zebrane ty lk o w reglu dolnym stanow ią 34% ; w ystępują n a j częściej na łąkach, m urawach i w jedlinie, a niekiedy tylko w buczynach i na łąkach pienińskich.

9 9 C alyptrata 59 Tabela V. Pionowe rozmieszczenie gatunków Muscinae i Hippoboscidae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Dasyphora Muscina cyanicolor + + assim ilis + + Dasyphora Muscina pennicillata + + pabulorum + + Dasyphora Muscina pratorum + + pa8quorum + + Dasyphora Muscina zim ini + stabulans + + Graphomyia M yospila maculata + + meditabunda -j- + Mesembrina Orthelia intermedia +. caesarion + + Mesembrina Orthelia meridiana + + cornicina + + Mesembrina Polietes mystacea + lardaria + + Morellia Pyrellia aenescens cadaverina + + Morellia Pyrellia hortorum + + ignita + + Morellia Siphona podagrica + stimulans \ + Morellia Stomoxys simplex + + calcitrans + + Musca Lipoptena domestica + + cervi + Musca autumnalis + +

10 60 A. Draber-Mońko 10 Tabela VI. Pionowe rozmieszczenie gatunków Calliphoridae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Acrophaga alpina _ + Melinda pusilla _ + Acrophaga subalpina + + Onesia austriaca + + Calliphora loewi + + Onesia kowarzi - + Galliphora vomitoria + + Phormia regina + Calliphora uralensis + + Pollenia atramentaria + + Calliphora vicina + -f Pollenia dasypoda + + Cynomyia mortuorum + + Pollenia griseotomentosa + - Lucilia ampullacaea + + Pollenia intermedia - + Lucilia caesar + + Pollenia pallida + + Lucilia illustris + + Pollenia pectinata + Lucilia fuscipalpis + Pollenia rudis + + Lucilia richardsi + + Pollenia vagabunda + + Lucilia sericata + + Pollenia varia + Lucilia silvarum + + Pollenia vera + + M elinda agilis + Pollenia vespilo + Melinda biseta + + Protocalliphora azurea + + M elinda cognata + + Protocalliphora M elinda gentilis + + chrysorrhoea + + M elinda polita + Protocalliphora falcozi - + Melinda pruinosa Lucilia bufonivora 'Protocalliphora peusi Protophormia terraenovae Tabela VII. Pionowe rozmieszczenie gatunków Rhinophoridae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Angioneura acerba + + H oplisa tergestina + + Angioneura fimbriata + + Melanomyia nana + + Anthracomyia melanoptera + + Melanophora rordlis + -- Chaetostevenia Rhinomorinia maculata - + sarcophagina + + Frauenfeldia rubricosa + - Rhinophora lepida ' + + H oplisa oldenbergi - + Stevenia atramentaria +

11 1 1 G alyptrata 6 1 Tabela V III. Pionowe rozmieszczenie gatunków Sarcophagidae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Acanthothecum testaceifrons + Metopia stackelbergi + Angiometopa ruralis + - N yctia halterata + + Belliera agnata - + Oebalia cylindrica + + Bellieria crassimargo + + Oebalia sachtlebeni + Bellieria hirticrus + + Parasarcophaga albiceps + + Bellieria melanura + + Parasarcophaga aratrix + + Bellieria norerca + + Parasarcophaga emdeni + + Bellieria novercoides + Parasarcop haga portschinskyi + + Bellieria roselei + + Parasarcophaga sim ilis + + Bellieriomima subulata + Parasarcop haga tuberosa + Blaesoxipha erythrura + Pierretia clathrata + Blaesoxipha lineata + + Pierretia discifera - + Blaesoxipha rossica + + Pierretia granulata + + Brachycoma devia + + Pierretia lunigera - + Discochaeta pum ila + Pierretia nemoralis + Helicobosca palpalis + + Pierretia nigriventris + Heter onychia boetcheriana + + Pierretia rostrata + Heter onychia dissimilis + + Pierretia soror + Heteronychia ebrachiata + Pierretia villeneuvei + + Heter onychia filia + B avinia striata + + Heteronychia haemorrhoa + + Robineauella scoparia + + Heteronychia ostensackeni - + Sarcophaga carnaria + + Heteronychia obscurata + + Sarcophaga dolosa + + Heteronychia nigricauda + + Sarcophaga lehmani - + Heteronychia proxima + + Sarcophaga moldavica + Heteronychia rohdendorfi _ + Sarcophaga schultzi + + Heteronychia schineri + + Sarcophaga subvicina + + Heteronychia vagans - + Sarcotachinella sinuata + - Kramerella setipennis + + Senotainia conica + Metopia argyrocephala Metopia campestris + + Thyrsocnema incisilobata + +

12 62 A. Draber-Mońko 1 2 Tabela IX. Pionowe rozmieszczenie gatunków Tachinidae, Exorisiinae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego A ctia crassicornis + Meigenia mutabilis + + Arrhinom yia innoxia + + Meigenia pilosa + + Blondelia nigripes + + Meigenia unicinata + + Blondelia inclusa - + Myxexoristops hertingi + Bothria subalpina + - Nemorillia floralis + Brachychaeta strigata + - Onychogonia interrupta + Carcelia amphion + Oswaldia albisquama + Garcelia excavata + Oswaldia muscaria + Ceromasia rubifrons + + Oswaldia reducta + Ceromyia nigrohalterata - + Perichaeta unicolor + + Ctenophorocera pavida Ctenophorocera + + Phebellia fuscipennis Phorinia aurifrons + + pumicata + Phorocera assimilis + Drino vicina + + Phorocera obscurata + Epicampocera succincta + -L. Phryxe erythrostoma + + Erycilla ferruginaea + + Phryxe nemaea + + Exorista larvarum Phryxe vulgaris + Exorista nova + Platym yia m itis + Exorista rustica + + Ehacodineura pallipes + + Exorista pratensis + + Siphona confusa + + Exorista verax + + Siphona collini + Frontina laeta + - Siphona cristata + + Gastrolepta anthracina - + Siphona flavifrons + - Gonia ornata - + Siphona geniculata + IIi8tochaeta marmorata Hyperrecteina + Siphona maculata Siphona setosa longicornis + Sturmia bella + - Lecanipus bicinctus + Trichoparia blanda + Lecanipus leucomelas : + Trichoparia Ligeria angusticornis. + maculisguamma + + Ligeriella aristata + - Trichoparia stackelbergi + - Masicera cuculiae + Winthemia crassicornis + + Masicera pratensis + Winthemia cruentata + + Masicera silvatica + W inthemia erythrura + + Medina collaris + + Winthemia Medina separata + - ąuadripustulata + + Meigenia bisignata + + Winthemia variegata - + Meigenia incana + + Viviania cineraea - +

13 13 C alyptrata 6 3 Tabela X. Pionowe rozmieszczenie gatunków Tachinidae, Tachininae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Anthoica fuscana + + Loewia phaeoptera _ + Anthoica inanis + Lypha dubia + + Anthoica tibialis + + Lyplia ruficauda + Anthoica vacua - + Macroprosopa atrata + Anthomyiopsis Macquartia nigrisquamata + chalconota + + Bebrica praefica + + Macquartia dispar + Gleonice callida - + Macquartia grisea + + Digonichaeta Macquartia pubiceps + + setipennis + Macquartia Demotions plebejus + + tenebricosa + + Elfia zonella + - Macquartia Emporymia viridana + kaufmani + -. M eriania puparum + Eurythia anthophila + + M eriania vagans + Eurythia caesia + + Nowickia atripalpis + + Eurythia consobrina + + Nowickia ferox Eurythia conjugata - + Panzeria rudis + Eurythia connivens + + Peletieria ferina + Eurythia vivida + + Peletieria rubescens + + Fausta nemorum + + Pseudodemoticus Helocera delecta + geniculatus + Linnaemyia compta + - Rhinotachina glirina + Linnaemyia Bhinotachina modesta + haemorrhoidalis + + Tachina jera + + Linnaemyia impudica + - Tachina grossa Linnaemyia pudica + + Tachina ursina + Linnaemyia rossica - + Tachina vernalis + + Linnaemyia vulpina + - Trafoia monticola + Loewia foeda + Zophomyia temula + +

14 64 A. Draber-Mońko 14 Tabela XI. Pionowe rozmieszczenie gatunków Tachinidae, Dexiinae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Billaea irrorata + Eriothrix monochaeta + Billaea pectinata + + Eriothrix rufomaculata + +. Billaea stackelbergi - + Estheria cristata + Billaea subrotundata + K irbya moerens + Billaea triangulifera + + Phorostoma ferina + + Billaea trigonota + + Phorostoma carinifrons + + Billaea tsherepanovi + + Peteina erinaceus + - Billaea guadrinota - + Pseudoptilops nitida + Blepharigena łrepida + + Phyllomyia volvulus + + Blepharigena erythrocera - + Prosena siberita + - Campogasłer exigua + + Redtenbacheria insignis + - Campylochaeta inepta - + Stomina tachinoides + - Dexia rustica + + Stomina varians + Dexiomorpha petiolata - + Thelaira nigripes + + Dexiosoma caninum + + Trixa oestroidea + Dufouria chalybeata - + Voria ruralis + + Dufouria nigrita + - Wagneria spathulata - + Eriothrix accolus Eriothrix appeninus : + + TTagneria nigrans " + Tabela XII. Pionowe rozmieszczenie gatunków Tachinidae, Phasiinae w Pieninach Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Gatunek Piętro pogórza Piętro regla dolnego Alophora hemiptera + + Leucostoma anale + + Alophora obesa + + Leucostoma anthracina + Clytiomyia continua + + Leucostoma simplex + Clytiomyia helluo + + Ocyptera bosci - + Dionaea aurifrons + - Ocyptera intermedia - + Dionaea forcipata + + Ocyptera interrupta - + Dionaea setifacies - + Ocyptera pilipes - + Ectophasia rostrata + - Ocyptera scalaris - + Ectophasia rubra + + Ocyptera pusilla - + Gymnosoma clavatum + Weberia curvicauda + Gymnosoma nudifrons + + Weberia pseudofunesta + + Gymnosoma rotundatum + + Weberia thoracica + Gymnosoma verbekei + + Tamiclea globulus + +

15 15 Cały pirata G atunki zebrane tylko na pogórzu stanow ią 15% (tab. X III). Zbierano je najczęściej w olszynie, na m łace, Zawiesach, na łące śródpolnej koło S romowców W yżnich oraz w K rościenku. Tabela X III. Zestawienie danych dotyczących pionowego rozmieszczenia Calyptrata Pienin (cyfry oznaczają liczbę gatunków) Rodzina Piętro regla dolnego i piętro pogórza Regiel dolny Pogórze Ogólna liczba gatunków Scatophagidae Muscinae Hippoboscidae Calliphoridae Sarcophagidae Rhinophoridae Tachinidae, Exoristinae Tachinidae, Tachininae Tachinidae, Dexiinae Tachinidae, Phasiinae Razem Charakterystyka ekologiczna C h arak tery sty k a jakościow a i ilościowa fau n y poszczególnych środow isk Buczyna karpacka. Znaleziono tu 90 gatunków, co stanowi 26% ogólnej liczby gatunków Calyptrata Pienin. Najliczniej reprezentow ane są tu trzy rodziny: Tachinidae 33 gatunki, Sarcophagidae 22 gatunki i Calliphoridae 18 gatunków. Buczyna karpacka charakteryzuje się znacznym zagęszczeniem Calyptrata. Średnia liczebność p róby wynosi 15 okazów jest to piąty co do wielkości wskaźnik w porównaniu z innym i środowiskami. 9 gatunków złowiono wyłącznie w tym środow isku: Heteronychia rohdendorfi, Angioneura acerba, Eurythia conjugata, Myxexoristops hertingi, Pollenia rudis, Ligeria angusticornis, Nemorilla floralis, Oswaldia muscaria, Phorocera assim ilis. N ie są to jed n ak g atu n k i ch arakterystyczne, w próbach bowiem re prezentują je pojedyncze okazy. Najliczniej w ystępują gatunki: 1. Dasyphora pennicillata (77,1% ogółu osobników zebranych we w szystkich środow iskach)1. L arw y tego g a tu n k u są koprofagam i; 2. Morellia caerulaea (38%) larw y p a so ży tu ją w ślim a kach, m.in. w Discus rotundatus, w ystępującym licznie w buczynie k a rp a c k ie j; 3. Sarcophaga dolosa (17%) i S. carnaria (12%) łowione rów nież licznie na 1 Podane w nawiasach wartości procentowe dotyczą łącznej liczebności gatunku we wszystkich środowiskach. Dane o liczebności poszczególnych gatunków zespołu Calyptrata w obrębie omawianych środowisk zawarte są w odpowiednich tabelach (X IV -X X II).

16 66 A. Draber-Mońko 16 innych terenach o znacznej wilgotności, 8. carnaria pasożytuje bowiem między innym i w dżdżow nicach; E urythia anthophila (około 10%) larw y tego g a tu nku pasożytują w gąsienicach m otyli Lophopteryx camelina, Mamesłra persicariae, Spilosoma menthastri i 8. lubriciperda, w ystępujących bądź na terenie całych Pienin, bądź w środow iskach leśno-zaroślowych i ruderalno - ogrodow ych; 5. Bellieria rosellei (38%) gatunek najliczniej łowiony w obu buczynach. Jego biologia nie jest znana, praw dopodobnie larwy pasożytują w ślimakach, k tó re w obu w ym ienionych środow iskach w Pieninach w ystępują dość licznie; 6. Heteronychia boetcheriana (53%). Im agines zbierano na liściach krzewów, a larw y praw dopodobnie pasożytują w ślim akach; 7. Robineauella scoparia (22%). Form y dorosłe łowiono głównie na liściach krzewów na spadzi mszyc. Larw y rozw ijają się na innych owadach jako drapieżniki oraz pasożytują w Lym antria dispar m otylu w ystępującym głównie w środowiskach leśnych m ieszanych i liściastych (zwłaszcza sztucznie sadzonych); 8. Dexiosoma caninum (89%). Form y dorosłe łowiono na liściach krzewów, larwy pasożytują w chrząszczach Melolontha melolontha, w ystępujących dość licznie na łące przed buczyną karpacką nad Ociemnym Potokiem ; 9. Meigenia pilosa (58%). Larw y tego gatunku prawdopodobnie pasożytują w chrząszczach; 10. Rhinom orinia sarcophagina (5%). Biologia nie znana. Liczebność gatunków w ystępujących w buczynie karpackiej ilustrują tabele X IV -X X II. Ogółem w środowisku tym zebrano 1392 okazy z grupy Calyptrata, co stanow i 10,6% ogółu m ateriału ilościowego zebranego w w y ty pow anych środowiskach. W buczynie karpackiej występuje 25 gatunków synan tropi jnych. Buczyna ciepłolubna. Skład gatunkow y tego środowiska jest uboższy w porów naniu z buczyną k arpacką. W ystępuje tu tylko 68 gatunków, co s ta nowi 19,6% ogólnej liczby gatunków Calyptrata Pienin. Również i tu taj licznie reprezentow ane są trzy rodziny: Tachinidae 20 gatunków", Sarcophagidae 17 gatunków i Calliphoridae 15 gatunków. Środowisko to charakteryzuje się bardzo m ałym zagęszczeniem Calyptrata średnia liczebność próby w y nosi 6 okazówr; jest to przedostatni co do wielkości wskaźnik w porównaniu z innym i środowiskami. Trzy stwierdzone w" Pieninach gatunki złowiono w y łącznie w buczynie ciepłolubnej: Chylizosoma vittatum, Loewia foeda i Actia crassicornis. Najliczniej w ystępują: 1. Chaetostevenia maculata (50%). Form y dorosłe tego gatunku łowiono na ziemi i na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Larwy pasożytują w stonogach (o których rozmieszczeniu wt Pieninach nie m a danych); 2. Polietes lardaria (36,8%). Formy dorosłe są koprofagami. Larw y rozw ijają się w gnijących substancjach roślinnych i zwierzęcych; 3. R hinom orinia sarcophagina (14,2%). Biologia tego g a tu n k u nie jest znana. 4. Macquartia grisea (37%). Form y dorosłe łowiono na kw iatach Euphorbia cyparissias, a larw y p aso ży tu ją w Chrysomela sanguinolenta i Ch. fa stu o sa; 5. Siphona confusa (54%). F orm y dorosłe łowiono na kw iatach roślin z rodziny

17 Tabela XIV'. Liczebność Scatopliagidae w Pieninach w wytypowanych środowiskach. W rubryce inne podano liczby tylko w przypadku złowienia gatunku wyłącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) ^ Środowisko i Gatunek ^ Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Amaurosoma armillatum 1 Amaurosoma brevifrons Amaurosoma nigripes 5 i Chylizosoma vittatum 6 Clidogastra veratri 5 Cordylura ciliata 4 Deliria nigrita Norelisoma lesgiae 2 2 Norelisoma lituratum 1 Norelisoma striolatum 1 1 Parallelomma fuscipes 3 1 Scatophaga anale 1 Scatophaga furcata Scatophaga lutaria Scatophaga stercorąria Scatophaga taeniopa 1 2 Olszyna karpacka ci Z* co eg -2.2 ft Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna.... I Suche pastwisko BjpJłM j Inne 1 o ' s s a_ a Kazem a i

18 6 8 A. Draber-Mońko 18 Compositae, larwy pasożytują w gąsienicach m otyla Leucania litoralis, nie wymienianego dotychczas z Pienin; 6. Blepharigena trepida (39%). Form y dorosłe łowiono na spadzi mszyc i czerwców oraz na kw iatach roślin głównie z rodzin Compositae i Umbelliferae, larw y pasożytują w gąsienicach m otyli nie wym ienianych dotychczas z Pienin; 7. Pbyllomyia volvulus (21%). Form y dorosłe łowiono głównie na kw iatach m ięty, larwy pasożytują w błonkówkach z rodziny Tenthredinidae (w ystępujących m iędzy innym i w ty m środowisku). W buczynie ciepłolubnej nie w ystępuje ani jeden gatunek z podrodziny PJiasiinae, a M elinda cognata bardzo liczna w buczynie karpackiej, tu stanowi zaledwie 10,4% ogółu zebranego m ateriału. Prawdopodobnie wiąże się to z brakiem odpow iednich wrarunków dla bytowrania ślim aków, w k tó ry c h p a sożytuje ten gatunek. Okazy złowione w ty m środowisku zalatują zapewne przypadkow o z sąsiednich buczyn karpackich. Liczebność gatunków w ystępujących w buczynie ciepłolubnej ilustrują tabele X IV -X X II. Ogółem wr środowisku tym złowiono 545 okazów z grupy Cały pirata, co stanow i 4,2% ogółu m ateriału ilościowego zebranego w w y ty powanych środowiskach. Je st to więc jedno z najuboższych środowisk, zarówno pod względem liczby gatunków", jak i ich liczebności. W buczynie ciepłolubnej w ystępuje 27 gatunków svnantropijnych. Jedlina ciepłolubna. Znaleziono tu najm niejszą liczbę 58 gatunków, co stanow i 16,7% składu gatunkow ego Calyptrata Pienin. Dość licznie rep re zentowane tu są trzy rodziny: Tachinidae 16 gatunków, Sarcophagidae 14 i Calliplioridae 13 gatunków7. Środowisko to charak tery zu je się m inim alnym zagęszczeniem Calyptrata średnia liczebność próby wynosi 5 o k a zów. Je st to najm niejszy wskaźnik w porównaniu z innym i środowiskami. Cztery stw ierdzone w7 Pieninach g atu n k i złowiono wyłącznie wr jedlinie ciepłolubnej : Scatophaga anale, Bellieriomima sub ulata, Phorinia aurifrons i Bhinotachina glirina. Nie są to jednak gatunki charakterystyczne, w próbach bowiem rep rezen tu ją je pojedynczo okazy. Najliczniej w ystępują: 1. Scatophaga lutaria (64%). Biologia larw jest nie znana; 2. Billaea pectinata (50%). Larw y tego gatunku pasożytują w chrząszczach z rodzin: Cerambycidae, Chrysomelidae i Scarabaeidae; 3. Polietes lardaria (37%). G atunek synantropijny, larw y rozw ijają się m. in. w nawozie; 4. Demotions plebejus (35%). Larwy pasożytują w gąsienicach Arctia Inebe, form y dorosłe łowiono główuiie na kw iatach Aegopodium podagraria, porastającym brzegi jedliny oraz polanę; 5. Heteronychia proxim a (33%). Biologia tego g a tunku nie jest znana. 6. Erycilla ferruginaea (32 %). Larwy pasożytują w7 gąsienicach Lym antria monacha, w ystępującej najczęściej w lasach iglastych i mieszanych. Liczebność gatunków7 w ystępujących w jedlinie ciepłolubnej ilustrują tabele X IV -X X II. Ogółem w" środowisku tym zebrano 425 okazów z grupy Calyptrata, co stanow i 3,3% ogółu m ateriału ilościowego, zebranego w w y ty pow anych środow iskach. M uchówki z g rupy Calyptrata odznaczają się dość

19 Tabela XV. Liczebność Muscinae w wytypowanych środowiskach w Pieninach (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) Gatunek - Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka ci M cc ci -3 *3 Ph Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Dasyphora cyanicolor i 5 Dasyphora pennicillata! Dasyphora pratorum Dasyphora zim ini 1 1 Graphomyia maculata Mesembrina intermedia 1 Mesembrina meridiana 8 5 Mesembrina mystacaea 1 1 Morellia aenescens 1 1 Morellia hortorum Morellia podagrica Morellia simplex Musca domestica 1 Musca autumnalis M uscina assimilis Muscina pabulorum Muscina pasquorum 3 1 Muscina stabulans M yospila meditabunda i Orthelia caesarion Orthelia cornicina Polietes lardaria Pyrellia cadaverina 1 1 Pyrellia ignita Siphona stimulans 1 Stomoxys calcitrans 1 3 Razem

20 / Tabela X V I. Liczebność Calliphoridae w wytypowanych środowiskach w Pieninach. W rubryce inne podano liczby tylko w przypadku złowienia gatunku wyłącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) - 1 Gatunek ^ Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Cg o O JS -2 cg" o ^ '5 Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Inne Acrophaga alpinn 1 Acrophaga subalpina Calliphora loewi Calliphora vicina Calliphora vomitoria Calliphora uralensis Cynomyia mortuorum Lucilia ampullacaea Lucilia bufonivora 1 3 Lucilia caesar Lucilia illustris Lucilia fuscipalpis 1 1 Lucilia richardsi Lucilia sericata Lucilia silvarum Draber-Mońko Melinda agilis 1 1 Melinda biseta Melinda cognata Melinda genłilis Melinda polita 1 Melinda pusilla 1 Melinda pruinosa 1 1

21 Onesin austrinca Onesia Tcowarzi Phormia regina Pollenia atramentaria Pollenia dasypoda Pollenia griseotomentosa Pollenia intermedia Pollenia pallida Pollenia rudis Pollenia pectinata Pollenia vagabunda Pollenia varia Pollenia vera Pollenia vespilo Protocalliphora azuraea Protocalliphora chryssorrhaea 1 Protocalliphora falcozi Protocalliphora peusi Protophormia terraenovae Razem Calyptrata

22 72 A. Draber-Mońko o o dobrą lotnością, nie stanowi dla nich trudności pokonywanie naw et znacznych odległości. Dlatego też możliwe, że część gatunków żyjących na m urawie naskalnej Grabczychy z łatwością przelatuje na polanę śródleśną na Facimiechu. Zapewne część gatunków jedliny ciepłolubnej występuje w tym środowisku przypadkowo. W jedlinie ciepłolubnej nie w ystępuje częsty we wszystkich innych środow iskach synantrop, koprofag Scatophaga stercoraria. Środowisko to jest rzadko odwiedzane przez ludzi, a w ogóle niedostępne dla bydła domowego i zapew ne dlatego te n zw iązany bardzo ściśle z człowiekiem i zwierzętam i hodow ianym i gatu n ek nie znajd u je tu odpow iednich dla siebie w a runków do życia. W jedlinie ciepłolubnej w ystępuje 27 gatunków^ synantropijnych, czyli 47% synantropówt złowionych w Pieninach. Większość z nich to koprofagi, rozw ijające się w odchodach jeleni, lub gatunki przylatujące tu z dość dużej odległości. Olszyna karpacka. Znalezione tu gatunki stanow ią 32,8% składu pienińskich Calyptrata. Najliczniej reprezentow ane są cztery rodziny: Tachinidae 45 gatunków, Sarcophagidae 26 gatunków, Calliphoridae 22 g a tunki i Muscidae {M uscinae) 14 gatunków. Środowisko to charakteryzuje się bardzo dużym zagęszczeniem Calyptrata średnia liczebność próby w y nosi 25 okazów. J e s t to drugi co do wielkości wrskaźnik w porów naniu z in nym i środow iskam i. 14 spośród złow ionych gatunków nie stw ierdzono wr in nych środowiskach. Fauna olszyny na K rasie jest bardzo zbliżona do fauny otaczających ją łąk i miedz śródpolny cli, ponieważ próby pobierano nie tylko w ew nątrz sam ej olszyny, ale i na skraju, gdzie rosną rośliny kw iatow e, przy w a biające muchówki z okolicznych terenów, sądzono bowiem, że m uchówid z głębi olszyny żerują n a brzegu, w m iejscach nasłonecznionych. W yniki o trz y m ane wt Pieninach wym agają jednak jeszcze porów nania z innym i typow ym i olszynam i karpackim i. Najliczniej w ystępują: 1. Pericliaeta unicolor (80%). Larw y pasożytują w stonce ziemniaczanej (Leptinotarsa decemlineata) i innych stonkow ntych pospolitych na uprawrach rolnych; 2. Lucilia silvarum (79%). Larwy rozw ijają się w padlinie; 3. Exorista rustica (79%). Larw y pasożytują głównie w Tenihredinidae; 4. M eigenia bisignata (60%). Biologia tego g atu n k u nie jest z n a n a; 5. Ernestia connivens (53%). L arw y p a so ży tu ją w gąsienicach m otyla z ro dziny Noctmdae E uplexla lucipara, w ystępującego na terenie całych P ien in; 6. Bellieria melanura (53%). Larwy rozw ijają się w nawozie, padlinie oraz pasożytują w' ślim akach, owradac.h, ptakach i ssakach 7. Graphomyia niaculata (51%). Larw y koprofagi i sapr of agi, niekiedy drapieżniki; 8. M uscina assimilis (50%). Larwy są saprofagam i i koprofagam i; 9. Parasarcophaga sim ilis (43%). Larwy rozw ijają się w padlinie; 10. Morellia hortorum (37%). Larwy rozw i jają się w naw-ozie bydlęcym ; 11. Eurythia antliophila (32%). Larwy pasożytują w gąsienicach m otyli pospolitych w łęgach nad D unajcem ; 12. Parasarcophaga aratrix (32%). D rapieżne larw y rozw ijają się n a Lym antria monacha; 13. L u cilia caesar (24%). Larw y rozw ijają się głównie w padlinie, nawozie zwierzęcym

23 23 Calyptrata 7 3 i ekskrem entach ludzkich; 14. Scatophaga stercoraria (17%). L arw y rozw ijają się w ekskrem entach ludzkich i nawozie bydlęcym ; 15. Pollenia rudis (15%). Larwy pasożytują w dżdżownicach, między innym i w Allolobophora clilorotica; 16. Sarcophaga carnaria (12%). Larw y tego gatunku są saprofagam i, koprofagam i, drapieżnikam i oraz p aso ży tam i m otyli i dżdżownic. Liczebność gatunków w ystępujących w olszynie karpackiej ilu stru ją t a bele X IY -X X II. Ogółem w olszynie karpackiej zebrano 2240 okazów z grupy Calyptrata, co stanow i 17,2% ogółu m ateriału ilościowego zebranego w w y ty powanych środowiskach. W olszynie karpackiej w ystępuje 35 gatunków synantropijnych. Łąka pienińska. Złowiono tu 142 gatunki, co stanowi 41% składu gatunkowego Calyptrata Pienin. Najliczniej reprezentow ane są tu cztery rodziny: Tachinidae 54 gatunki, Sarcophagidae 35 gatunków, Calliphoridae 26 gatunków i M uscidae (M uscinae) 18 gatunków. Ł ąka pienińska c h a ra k te ryzuje się znacznym zagęszczeniem Calyptrata średnia liczebność próby w ynosi p o n ad 25 okazów. J e s t to najw yższy co do wielkości w skaźnik w p o rów naniu z innym i środowiskami. W środowisku tym złowiono 21 gatunków nie sp o tykanych w innych m iejscach w Pieninach. Najliczniej w y stęp u ją: 1. Phryxe vulgaris złowiono tu 100% ogółu osobników zebranych we w szystkich środow iskach. Larw y tego g a tu n k u pasożytu ją w kilkudziesięciu gatunkach m otyli z dziesięciu rodzin; 2. Amaurosoma nigripes (100%). Larwy m inują w liściach tra w ; 3. Eriothrix monochaeta (93%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 4. Delina nigrita (90%). Larwy m inują w liściach roślin z rodziny Orchidaceae-, 5. M elinda biseta (78%). Biologia nie zn an a; 6. Heteronychia schineri (57%). Biologia nie jest znana. 7. Alophora obesa (53%). F orm y dorosłe łowiono na kw iatach Achillaea m illefolium oraz na kilkunastu innych gatunkach z rodzin Compositae i TJmbelliferae. Larwy pasożytują w pluskw iakach Zicrona caerulaea i Rhacognathus punctatus, w ystępujących najczęściej n a iwach oraz na liściach innych drzew i krzewów; 8. Cleonice callida (50%). Larwy pasożytują w chrząszczach; 9. Lypka dubia (50%). Larwy pasożytują w gąsienicach kilku gatunków m otyli z rodziny Tortricidae, żyjących głównie na terenach łąk pienińskich i polan śródleśnych; 10. Melanomyia nana (48%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 11. Blondelia nigripes (46%). Larw y tego gatunku pasożytują w błonkówkach z rodziny Tenthredinidae oraz gąsienicach m otyli z dziesięciu rodzin; 12. Exorista pratensis (42%). Larwy pasożytują w błonkówkach z rodziny Tenthredinidae; 13. Phyllom yia volvulus (33%). L arw y p aso ży tu ją w b ło n kówkach z rodziny Tenthredinidae (w ystępujących między innym i w tym środowisku); 14. Brachycoma devia (33%). Larwy pasożytują w gniazdach trzm ieli i os dość licznych w tym środow isku; 16. Sarcophaga carnaria (28%). Larw y tego polifagicznego gatunku są częstymi pasożytam i dżdżownic, które w tym środowisku są również bardzo liczne; 15. Pollenia rudis (28%). Larwy tego pospolitego g atu n k u, p aso ży tu jące w dżdżow nicach, osiągają ma-.

24 Tabela X V II. Liczebność Rarcophagidae w wytypowanych środowiskach w Pieninach. W rubryce inne* podano liczby tylko w przypadku złowienia gatunku wyłącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) 1 i Gatunek Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Inne Anacanthothecum testaceifrons 1 Angiometopa ruralis Bellieria agnata 3 i Bellieria crassimargo Bellieria hirticrus Bellieria noverca Bellieria novercoides 1 1 Bellieria melanura Bellieria rosellei Bellieriomima subulata 2 Blaesoxipha erythrura 1 Blaesoxipha lineata 5 Blaesoxipha rossica 2 Brachycoma devia Discochaeta pum ila 1, Helicobosca palpalis Ileteronychia boetcheriana H eter onychia dissim ilis Ileteronychia ebrachiata Heter onychia filia 1 1 Heter onychia haemorrhoa 1 Heter onychia ostensaclceni Ileteronychia obscura Heteronychia nigricauda Heter onychia proxima Heteronychia rohdendorfi 1 1

25 Heter onychia schineri I I Heter onychia vagans Metopia argyrocephala 1 M etopia campestris 2 Metopia stackelbergi 2 N yctia halterata Oebalia cylindrica 1 2 Oebalia sachtlebeni 1 Parasarcophaga albiceps Parasarcopliaga aratrix Parasarcophaga emdeni Parasarcophaga portschinskyi 2 Parasarcophaga sim ilis Parasarcophaga tuberosa ' 6 3 Kramerella setipennis Pierretia clathrata j Pierretia discifera 1 3 Pierretia granulata Pierretia lunigera Pierretia nemoralis 3 2 Pierretia nigriventris 1 10 Pierretia rostrata Pierretia soror 2 4 Pierretia villeneuvei Ravinia striata 1 Robineauella scoparia Sarcophaga carnaria Sarcophaga dolosa Sarcophaga lehmani 1 Sarcophaga moldavica 2 Sarcophaga schultzi Sarcophaga subvicina Sarcotachinella sinuata 1 Senotainia conica 2 Thyrsocnema incisilobata Razem Calyptrata

26 76 A. Draber-Mońko 26 ksim um liczebności na łące pienińskiej; 17. Eurythia anthophila (27%). Larwy paso ży tu ją w gąsienicach m otyli pospolitych w całych Pieninach lub środowiskach leśno-zaroślowych i ruderalno-ogrodow ych; 18. Melinda cognała (25%). Larwy tego gatunku pasożytują między innymi w ślim akach z gatunku Discus rotundatus w ystępujących w buczynach, które w Pieninach zazwyczaj otaczają łąki pienińskie; 19. Cynomyia mortuorum (24%). Larw y tego g a tu n k u rozwijają się w gnijącym mięsie i m artw ych zw ierzętach; 20. Robineauella scoparia (22%). D rapieżne larw y rozw ijają się w innych ow adach, m iędzy innym i w g ą sienicach Lym antria mon acha, głównie w ystępujących w środowiskach leśnych, z k tó ry m i sąsiadują łąki pienińskie; 21. M usca autum nalis (20%). F orm y do rosłe chętnie zlizują w ydzieliny z oczu, pyska i nosa bydła oraz krew ze świeżych ra n na skórze ssaków; spotkać je m ożna również na owocach, ekskrem entach ludzkich oraz nawozie końskim i bydlęcym. Larwy rozw ijają się głównie wt nawozie krowim ; 22. Sarcophaga dolosa (19%). Biologia nie jest znana; 23. Scatophaga stercoraria (18%). Larw y tego koprofagicznogo gatunku znajdują doskonałe w arunki do życia na łąkach pienińskich, leżących obok uczęszczanych szlaków turystycznych oraz niedaleko miejsc, gdzie wypasa się bydło; 24. Bellieria rosellei (18%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 25. Rhinomorinia sarcophagina (16%). Biologia nie jest znana; 26. Helicobosca palpalis (14%). Larwy pasożytują w gniazdach Bombus i Bembex\ 27. Polietes lardaria (27%). G atunek koprofagiczny; 28. Sarcophaga subvicina (12%). Biologia niedostatecznie po zn an a; 29. Erycilla ferruginaea (11%). Larw^y p a sożytują w Lym antria monacha; 30. Exorista rustica (7%). Larwy tego gatunku pasożytują wr Tenthredinidae. Liczebność gatunków w ystępujących na łące pienińskiej ilustrują tabele X IV -X X II. Ogółem w środowisku tym zebrano 2279 okazów z grupy Calyptrata, co stanow i 17,5% ogóhi m ateriału ilościowego zebranego w w y ty p o w anych środowiskach. Na łące pienińskiej przew ażają form y pasożytujące w stadium larwalnym. W środowisku tym złowiono 45 gatunkówr synantropijnych. Łąka ziołoroślowa. Znaleziono tu 117 gatunków, stanowiących 33,8% zespołu pienińskich Calyptrata. Najliczniej reprezentow ane są tu cztery rodziny: Tachinidae 44 gatunki, Sarcophagidae 26 gatunków, Calliphoridae 24 gatunki i Muscidae 13 gatunków. Środowisko to charakteryzuje się dużym zagęszczeniem Calyptrata, średnia liczebność próby wrynosi 22 okazy, jest to więc czw arty co do wielkości wskaźnik w porówmaniu z innymi środowiskami. W środowisku ty m złowiono 17 gatunków nie spotykanych w innych m iejscach w P ienińach. Najliczniej w ystępują: 1. Eurythia vivida (75%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 2. Tachina fer a (67%). Larw y tego gatunku pasożytują wr gąsienicach kilkudziesięciu gatunkówr m otyli z rodziny Noctuidae; 3. Tachina vernalis (64%). Larwry pasożytują również w gąsienicach m otyli z rodziny N octuidae; 4. M esembrina meridiana (62%). L arw y są koprofagam i i drapież

27 27 Calyptrata 77 nikam i, rozw ijają się w nawozie bydlęcym ; 5. Calliphora vomitoria (52%). Larwy rozw ijają się w trupach zwierząt i w fekaliach; 6. C. uralensis (48%). G atunek koprofagiczny; 7. Cynomyia mortuorum (44%). Larwy tego gatunku są saprofagam i; 8. Rhinomorinia sarcophagina (43%). Biologia tego gatunku nie jest z n a n a; 9. Alophora hemiptera (42%). L arw y p aso ży tu ją w pluskw iakach z rodziny Pentatomidae, w ystępujących na drzew ach liściastych i krzewach, jakich jest bardzo dużo na obrzeżach łąki ziołoroślowej; 10. Erycilla ferruginaea (39%). Larwy pasożytują w Lym antria monacha; 11. Sarcophaga subvidna (35%). Biologia tego gatunku nie jest dostatecznie poznana; 12. Pierretia lunigera (34%). Biologia nie jest zn an a; 13. Helicobosca palpalis Tabela X V III. Liczebność Rhinophoridae i Hippoboscidae w wytypowanych środowiskach w Pieninach. W rubryce inne podano liczby tylko w przypadku złowienia gatunku w y łącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) Gatunek Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko i Młaka Inne Angioneura ncerba 1 Angioneura fimbriata 2 1 ( Anthracomyia melanoptera Chaetostevenia maculata 1 1 Frauenfeldin rubricosa 1 Jloplisa oldenbergi 1 Hoplisa tergeslina Melanomyia nana Melanophora roralis 5 Rhinomorinia sarcophagina i Rhinophora lepida 1 Stevenia atramentaria 1 ' liazom Lipoptena cervi 1 (31%). Larwy pasożytują w gniazdach Bombus i Bembex; 14. Alophora obesa (28%). Larw y pasożytują w pluskw iakach Zicrona caerulaea i Rhaoognatus punctatus, żyjących n a drzew ach liściastych i krzew ach; 15. Phyllom yia volvulus (25%). L arw y p a so ży tu ją w błonków kach z rodziny Tenthredinidae (występ u jący ch m iędzy innym i w ty m środow isku); 16. Onesia austriaca (24%).

28 78 A. Draber-Mońko 28 Larwy tego gatunku prawdopodobnie pasożytują w dżdżownicach; 17. Sarcophaga dolosa (22%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 18. Scatophaga stercoraria (16%). G atunek koprofagiczny; 19. Sarcophaga carnaria (11%). Larwy tego polifagicznego gatunku pasożytują również w dżdżownicach, k tóre w ty m środow isku są bardzo liczne. Liczebność g atunków w ystępujących na łące ziołoroślowej ilu stru ją t a bele X IV -X X II. Ogółem w środowisku ty m zebrano 1967 okazów z grupy Calyptrata, co stanow i 15% ogółu m ateriału ilościowego zebranego w w y ty p o wanych środowiskach. Xa łące ziołoroślowej złowiono 33 gatunki synantropijne. Murawa naskalna. Znaleziono tu 74 gatunki, oo stanowi 21% zespołu pienińskich Calyptrata. Najliczniej reprezentow ane są tu trzy rodziny: Tachinidae 24 gatunki, Sarcophagidae 24 gatunki i Calliphoridae 14 gatu n ków. M uraw a n askalna charak tery zu je się niew ielkim zagęszczeniem Calyptrata średnia liczebność p róby wynosi 6 okazów. J e s t to ósmy co do wielkości w skaźnik w porów naniu z innym i środow iskam i. M urawę n ask aln ą zasiedla 7 gatunków nie stw ierdzonych w innych m iejscach w P ieninach. Najliczniej w ystępują: 1. Pierretia nigriventris (91%). Larwy pasożytują w ślim akach; 2. P. lunigera (59%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 3. Ctenophorocera pavida (56%). Larwy tego gatunku pasożytują w gąsienicach Tenthredinidae oraz kilkudziesięciu gatunkach m otyli z siedmiu rodzin; 4. CalUphora uralensis (11%). G atunek koprofagiczny; 5. Sarcophaga dolosa (11%). Biologia nie jest znana; 6. S. subvicina (9%). Biologia tego gatunku nie jest dostatecznie poznana; 7. Rhinomorinia sarcophagina (8%). Biologia nie jest znana; 8. Sarcophaga carnaria (4%). Larw y pasożytują między innym i w dżdżownicach (nielicznych w tym środow isku); 9. Musca autumnalis (4%). Form y dorosłe zlizują wydzieliny ze śluzówek oraz krew z ran ssaków, larwy rozw ijają się w nawozie bydlęcym. Liczebność gatunków w ystępujących na m uraw ie naskalnej ilu stru ją t a bele X IV -X X II. Ogółem w badanym środowisku złowiono 554 okazy z grupy Calyptrata, co stanow i 4,3 % ogółu m ateriału ilościowego zebranego w w y ty powanych środowiskach. Na m urawie naskalnej zebrano 23 gatunki synantropijne. Murawa kserotermiczna. Znaleziono tu 104 gatunki, co stanowi 30% składu pienińskich Calyptrata. Najliczniej reprezentow ane są tu cztery rodziny: Tachinidae 47 gatunków, Sarcophagidae 20 gatunków, Calliphoridae 18 gatunków i Muscidae (M uscinae) 16 gatunków. M urawa kseroterm iczna charakteryzuje się nieznacznym zagęszczeniem Calyptrata średnia liczebność p róby wynosi 9 okazów, co je st szóstym co do wielkości w skaźnikiem w porów naniu z innym i środowiskami. Złowiono tu 12 gatunków gdzie indziej nie stw ierdzonych. W iększość z nich, mimo że reprezentow ana była przez niewielką liczbę okazów, w ydaje się być charakterystyczna dla danego środowiska, gdyż żywiciele ich z n a jd u ją tu ta j odpow iednie dla siebie w arunki.

29 Tabela X IX. Liczebność Tachinidae, Exoristinae w wytypowanych środowiskach w Pieninach. W rubryce inne podano liczby tylko w przypadku złowienia gatunku wyłącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) J. Gatunek Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka 1 Łąka pienińska i Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka 2 Actia crassicornis 1 Arrhinomyia innoxia 1 Blondelia nigripes Blondelia inclusa 1 Bothria subalpina 1 1 Brachychaeta strigata 2 Carcelia amphion 1 1 Carcelia excavata 1 Ceromasia rubrifrons Ceromyia nigrohalterata 1 Ctenophorocera pavida Gtenophorocera pumicata 1 Drino vicina 2 Epicampocera succincta Erycilla ferruginea Exorista larvarum 1 Exorista nova 1 Exorista rustica Exorista pratensis Exorista verax 2 Frontina laeta 1 2 Gastrolepta anthracina 1 Calyptrata

30 c. d. tabeli X IX 00 O Gatunek Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Inne Gonia ornata Histochaeta marmorata Hyperrecteina longicornis Lecanipus bicinctus Lecanipus leucomelas Ligeria angusticornis 2 Ligeriella aristata Masicera cuculiae Masicera pratensis Masicera silvatica 1 Medina collaris Medina separata Meigenia bisignata 3 Meigenia incana 2 Meigenia mutabilis 1 Meigenia pilosa 42 3 Meigenia unicinata Myxexoristops hertingi 1 Nemorilla floralis 1 Onychogonia interrupta Oswaldia albisguama 2 Oswaldia muscaria 1 Oswaldia reducta 1 Perichaeta unicolor Phebellia fuscipennis Phorinia aurifrons Phorocera assim ilis S' o

31 Phorocera obscurata j Phryxe erythrostoma Phryxe nemaea Phryxe vulgaris Platym yia mitis Bhacodineura pallipes Siphona confusa Siphona collini Siphona cristata Siphona flavifrons Siphona geniculata Siphona maculata Siphona setosa Sturmia bella Trichoparia blanda Trichoparia maculisquamnia Trichoparia stachelbergi Winthemia crassicornis Winthemia cruentata Winthemia erythrura Winthemia quadripustulata Winthemia variegata Viviania cineraea I 1 Calyptrata Razem oo

32 Tabela X X. Liczebność Tachinidae, Tachininae w wytypowanych środowiskach w Pieninach. W rubryce inne podano liczby tylko w przypadku złowienia gatunku wyłącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) Gatunek Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka o c Anthoica fuscana Anthoica inanis 1 Anthoica tibialis Anthoica vacua 1 Anthracomyiopsis nigrisquamata 1 Oleonice callida 1 1 Digonichaeta setipennis 1 Demoticus plebejus Elfia zonella 1 Emporomyia kaufmani 1 Eurythia antliophila Eurythia caesia Eurythia consobrina 1 1 Eurythia conjugata 2 Eurythia connivens Eurythia vivida Fausta nemorum Helocera delecta 1 Linnaem yia compta 1 Linnaem yia haemorrhoidalis Linnaem yia impudica 1 Linnaem yia pudica Linnaem yia rossica 1 Draber-Mońko

33 Linnaemyia vulpina i Loewia foeda 1 Loewia phaeoptera 1 Lypha dubia 2 Lypha ruficauda Macroprosopa atrata Macquartia chalconota 1 Macquartia dispar Macquartia grisea 1 3 Macquartia pubiceps 3 Macquartia tenebricosa Macquartia viridana Bebricia praefica M criania puparum M eriania vagans 1 N owickia atripalpis Nowickia ferox Banzeria rudis Peletieria ferina Peletieria rubescens Pseudodemoticu8 geniculatus Rhinotachina glirina Bhinotachina modesta Tachina fera 1 Tachina grossa Tachina ursina Tachina vernalis Trafoia monticola Zophomyia temula Razem V Calyptrata Oo W

34 Tabela X X I. Liczebność Tachinidae, Dexiinae w wytypowanych środowiskach w Pieninach. W rubryce inne podano liczby tylko w przypadku złowienia gatunku wyłącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) 1 1 Gatunek Środowisko ^ Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Inne Billaea irrorata 3 Billaea pectinata Billaea stackelbergi 1 Billaea subrotundata 1 Billaea triangulifera Billaea trigonota 1 1 Billaea tsherepanovi 1 Billaea quadrinota 1 Blepharigena trepida Blepharigena erythrocera 1 Campogaster exigua 1 Campylochaeta inepta 1 Dexia rustica / 2 Dexiomorpha petiolata 1 Dexiosoma caninum 16 2 Dufouria chalybeata 1 Dufouria nigrita 2 Eriothrix accolus 1 Eriothrix appeninus 1 Eriothrix monochaeta 1 13 Eriothrix rufomaculata Estheria cristata 1 i

35 K irbya moerens \ 1 Phorostoma ferina Phorostoma carnifrons 3 1 Peteina erinaceus 1 Pseudoptilops nitida Płiyllom yia volvulus i : Prosena siberita u Bedtenbacheria insignis 1 Stomina tachinoides 1 Stomina varians i Thelaira nigripes Trixa oestroidea Voria ruralis Wagneria spathulata 1 Wagneria nigrans 1 Razem i a» 00 01

36 86 A. Draber-Mońko 36 N ajliczniej w y stęp u ją: 1. Dasyphora pratorum (57%). G atunek koprofagiczny; 2. M yospila meditabunda (50%). G atunek koprofagiczny; 3. Dionaea forcipata (44%). L arw y p a so ży tu ją w pluskw iakach z rodziny Coreidae, w ystępujących w Pieninach; 4. Onesia austriaca (32%). Larwy pasożytują praw dopodobnie w dżdżownicach, 5. Calliphora uralensis (29 %). Larwy tego gatunku rozw ijają się w ekskrem entach; 6. C. vomitoria (10%). Larwy rozw ijają się w tru p ach zw ierząt i w fekaliach; 7. Pollenia rudis (8%). Larwy tego gatunku pasożytują w dżdżow nicach; 8. M usca autumnalis (7%). Form y dorosło zlizują wydzieliny z oczu, pyska.i nozdrzy bydła oraz krew ze świeżych ran na skórze ssaków7, spotkać je można również na owocach, ekskrem entach ludzkich oraz nawozie końskim i bydlęcym. Larwy rozw ijają się głównie w nawozie krow.m ; 9. Sarcophaga dolosa (7%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 10. Eurytliia anthophila (7 %). Larw y pasożytują w gąsienicach m otyli pospolitych wr całych Pieninach lub w środowiskach ruderalno-zarosłow ych; 11. Sarcophaga subvicina (6% ). G atunek o niedostatecznie poznanej biologii; 12. Sarcophaga carnaria (4% ). Larwy tego polifagicznego gatunku są częstymi pasożytam i dżdżow nic; 13. B hinom orinia sarcophagina (3%). Biologia nie jest znana. Liczebność gatunków w ystępujących w Pieninach na m urawie kserotermicznej ilustrują tabele X IV -X X II. Ogółem w środowisku ty m zebrano 801 okazów z g ru p y Gały pirata, co stanow i 6,2 % ogółu m ateriału ilościowego zebranego w w ytypow anych środow iskach. N a m uraw ie kseroterm icznej zn a leziono 39 gatunków synantropijnych. S u c h e p a s tw is k o. Znaleziono tu 78 gatunków, co stanowi 22,3% składu pienińskich Calyptrcuta. Na pastw isku najliczniej reprezentowane są cztery ro d zin y: Tacliinidae 27 gatunków, Sarcophagidae 18 gatunków, Calliphoridae 17 gatunków" i M uscidae 13 gatunków. Środowisko to c h a ra k teryzuje się nieznacznym zagęszczeniem Cały pirata średnia liczebność próby wynosi 8 okazów i jest to siódm y co do wielkości wrskaźnik w porów naniu z innym i środowiskam i. Cztery spośród stwierdzonych tu gatunków w ystępują w P ien in ach wyłącznie w om aw ianym środowisku. Najliczniej w ystępują: 1. Orthelia caesarion (90%). Larwy rozw ijają się w nawozie końskim i bydlęcym ; 2. O. cornicina (65%). G atunek koprofagiczny; 3. Parasarcophaga emdeni (44%). G atunek koprofagiczny; 4. Mełanomyia nana (29 %). Biologia tego gatunku nie jest znana; 5. Mesembrina meridiana (38%). Larw y rozw ijają się wr nawozie bydlęcym ; 6. Parasarcophaga aratrix (23 %). L arw y tego g atu n k u rozw ijają się jako drapieżniki w L ym antria monachal 7. M usca autumnalis (22%). Form y dorosłe zlizują wydzieliny z oczu, pyska i nozdrzy bydła oraz krewr ze świeżych ran na skórze ssaków, spotkać je również można na owucach, ekskrem entach ludzkich, na nawozie końskim i bydlęcym. Larwy rozw ijają się głównie w nawozie krow im ; 8. Sarcophaga subvicina (12%). Larwy praw dopodobnie pasożytują w dżdżownicach; 9. Scatophaga stercoraria (9%). G atunek koprofagiczny; 10. Połłenia rudis (8%). Larw y pasożytują w dżdżownicach, które bardzo licznie w ystępują w tym śro

37 37 Calyptrata 87 dowisku; 11. Onesia austriaca (8%). Larw y tego gatunku praw dopodobnie pasożytują w dżdżownicach; 12. Sarcophaga carnaria (7%). Larw y tego polifagicznego g a tu n k u są również częstym i pasożytam i dżdżow nic; 13. Sarcophaga dolosa (6%). Biologia tego g a tu n k u nie jest poznana. Liczebność gatunków w ystępujących na pastw isku ilustrują tabele X IV - X X II. Ogółem zebrano tu 714 okazów z grupy Calyptrata, co stanow i 5,5% ogółu m ateriału ilościowego zebranego w w ytypow anych środowiskach. Xa suchym pastw isku stw ierdzono 34 g atu n k i synantropijne. M ła k a. Złowiono tu 118 gatunków, co stanowi 34% składu pienińskich Calyptrata. Najliczniej reprezentowane są tu trzy rodziny: Tachinidae 51 gatunków, Calliphoridae 27 gatunków, Sarcophagidae 23 g atu n k i. Środowisko to charakteryzuje się bardzo dużym zagęszczeniem Calyptrata, średnia liczebność próby wynosi 23 okazy jest to trzeci co do wielkości wskaźnik w porównaniu z innym i środowiskami. Na młace złowiono 14 gdzie indziej nie znajdow anych gatunków. Ponieważ łowiono je jedynie w pojedynczych okazach, nie można ich więc nazyw ać gatunkam i charakterystycznym i dla danego środowiska. Najliczniej w y stę p u ją: 1. Heteronychia dissim ilis (84%). Biologia tego g a tunku nie jest znana; 2. Pierretia granulata (73%). Biologia nie jest znana; 3. Pollenia vera (58%). Rozwój larw nie jest znany; 4. Lucilia illustris (58%). G atunek sapro- i koprofagiczny; 5. Heteronychia nigricauda (57%). Biologia tego gatunku nie jest znana; 6. Lucilia caesar (54%). G atunek kopro- i saprofagiczny; 7. Parasarcophaga albiceps (51%). G atunek kopro- i saprofagiczny; 8. Alophora hemiptera (50 %). Larwy są pasożytam i pluskwiaków z rodziny Pentatomidae, w ystępujących pospolicie na drzewach i krzew ach liściastych otaczających z trzech stron m łakę; 9. Parasarcophaga sim ilis (43%). Larwy rozw ijają się w padlinie i innych rozkładających się substancjach organicznych; 10. Phryxe erythrostoma (40%). Larwy pasożytują w kilkudziesięciu gatunkach m otyli należących do dziesięciu rodzin; 11. Thelaira nigripes (35%). Larwy pasożytują w kilkunastu gatunkach m otyli należących do czterech rodzin; 12. Graphomyia maculata (34%). G atunek polifagiczny; 13. Scatopliaga stercoraria (31%). G atunek koprofagiczny;.14. Nyctia halterata (30%). Larwy paso ży tu ją w w ołkach zbożow ych; 15. Phorostoma ferina (29%). L arw y p aso żytują w chrząszczu z rodziny Lucanidae Dorcus parallelopipedus; 16. Helicobosca palpalis (27%). Larw y p aso ży tu ją w ciele ślim aków z ro d zaju H e lix ; 17. Bellieria melanura (24%). Larw y rozw ijają się w nawozie, padlinie, niekiedy pasożytują w ślim akach, owadach, ptakach i ssakach; 18. Morellia hortorum (24%). Larw y są koprofagam i; 19. Eurythia anthophila (21%). Larwy pasożytują w gąsienicach m otyli w ystępujących na terenie Pienin w zaroślach łęgowych, albo pospolitych na terenie całych Pienin; 20. M eigenia incana (19%). Larwy pasożytują główpie w chrząszczach z rodziny Chrysomelidae\ 21. Sarcophaga carnaria (18%). G atunek polifagiczny, pasożytuje również w dżdżow nicach; 22. Lucilia silvarum (18%). L arw y rozw ijają się w padlinie;

38 Tabela X X II. Liczebność Tachinida e, Phatiiinae w wytypowanych środowiskach w Pieninach. W rubryce inne podano liczby tylko w p rzyp ad ku złowienia gatunku wyłącznie poza badanymi środowiskami (cyfry oznaczają liczbę odłowionych okazów w 90 próbach ilościowych) Gatunek \ Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowra Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Inne Alophora hemiptera 1 * 5 6 Alophora obesa Clytiomyia continua 16 Clytiomyia helluo ' 7 Dionea aurifrons 1 Dionea forcipata Dionea setifacies 2 Ectophasia rostrata 1 Ectophasia rubra 2 Gymnosoma claratum 2 Gymnosoma nudifrons 1 Gymnosoma rotundatum 1 1 Gymnosoma verbekei ' 5 Leucostoma anale Leucostoma anthracina 1 Leucostoma simplex 1 Ocyptera bosci 1 Ocyptera intermedia Ocyptera interrupta 1 Ocyptera pilipes 1 Ocyptera scalaris 1 Ocyptera pusilla 1 Weberia curvicauda 1 Weberia pseudofunesta Weberia thoracica 1 Tamiclea globulus Kazem o

39 39 Calyptrata Musca autumnalis (18%). Larwy rozw ijają się w nawozie; 24. Pollenia rudis (1.6%). Larwy pasożytują w dżdżow nicach; 25. Robineauella scoparia (15%). Larwy rozw ijają się w innych owadach jako drapieżniki; 26. Blondelia nigripes (15%). Larwy pasożytują w rośliniarkach i kilkudziesięciu gatunkach m otyli należących do kilkunastu rodzin; 27. Exorista rustica (14%). G atunek polifagiczny, larw y pasożytują w rośliniarkach i m otylach; 28. Onesia austriaca (13%). Larw y tego gatunku pasożytują prawdopodobnie w dżdżownicach; 29. Sarcophaga subvicina (10%). Biologia nie jest dostatecznie poznana; 30. Sarcophaga dolosa (9%). Biologia nie jest znana; 31. M elinda eognata (9%). Larwy pasożytują w ślim akach; 32. Rhinomorinia sarcophagina (5%). Biologia tego gatunku nie jest znana. Liczebność gatunków w ystępujących na młace ilustrują tabele X IY -X X II. Ogółem zebrano 2120 okazów z grupy Calyptrata, co stanowi 16,3% ogółu m ateriału zebranego w w ytypow anych środow iskach. Stw ierdzono tu 35 g a tunków sy n an tropijnych Jakościow e i ilościowe porów nanie fauny poszczególnych środowisk Xa podstaw ie wzoru J a c c a k d a i S ó k e n s e n a (1948): 2c/a -f b X 100 = QS (a liczba gatunków w środowisku A; b liczba gatunków w środowisku B;. c liczba w spólnych gatunków dla obu środow isk; QS wielkość podo- Tabela X X III. Podobieństwo (%) składu gatunkowego Calyptrata poszczególnych środowisk w Pieninach obliczone według wzoru J a c c a r d a i S ó r e n s e n A (1948) Środowiska Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska 'O D O 2 s. c8*_0 ^ '5 Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka ' - i Młaka

40 90 A. Draber-Mońko 40 bieństw a składu gatunkow ego środowisk A i B w %) obliczono stopień podobieństw a poszczególnych biotopów w Pieninach (tab. X X III). A nalizując stopnie podobieństw a zespołów Cały pirata poszczególnych środowisk w Pieninach widać, że nie są one zbyt duże. W yraźnie jednak zaznacza się odrębność jedliny ciepłolubnej podobieństwo poniżej 50% względem pozostałych biotopów. Skład fauny jedliny, ta k zresztą jak i flory, różni się w yraźnie od pozostałych dziewięciu wy typow anych środow isk. Jed lin a ciepłolubna jest najuboższym biotopem zarówno pod względem liczby gatunków jak i liczebności okazów. W ystępuje tu również najm niejsza liczba gatunków, swoistych, łowionych wyłącznie w tym środowisku. Poza Billaea pectinata, Scatophaya lutaria, Polietes lardaria, Heteronychia proximo,, Demotions pjebejus i Erycilla ferruginaea, które osiągają w jedlinie ciepłolubnej m aksimum liczebności w zestaw ieniu z innym i środow iskam i, pozostałe g atu n k i rep rezentow ane są m ało licznie. Stw ierdzono tu również niew ielką liczbę g a tu n ków synantropijnych oraz prawie najm niejszą liczbę okazów tych muchówek w porów naniu z innym i badanym i środow iskam i. Je d lin a cipełolubna odznacza się również najm niejszą liczbą typóa\r elem entów zoogeograficznych w składzie fauny (tab. II). Buczyna karpacka wykazuje największe podobieństwo do m urawy kseroterm icznej (56%), m łaki i łąki ziołoroślowej (po 55%) oraz buczyny ciepłolubnej (54%). Mniej podobne do buczyny karpackiej jest środowisko łąki pienińskiej (51%) oraz suchego pastw iska (50%), n a to m ia st jedlina ciepłolubna i m uraw a naskalna w ykazują podobieństwo mniejsze od 50%. Mimo, że buczyna karpacka jest terenem zacienionym i zadrzewionym, m a najwięcej wspólnych gatunków z m uraw ą kseroterm iczną w W ąwozie Sobczańskim, a więc środowisku otw artym, nasłonecznionym i o zupełnie innej wilgotności. W buczynie karpackiej w ystępuje praw ie najm niejsza liczba gatunków sy n an tropijnych (25), lecz reprezentow ana przez znaczną liczbę okazów (piąte p o d ty m wrzględem środowisko). W śród w ystępujących tu synantropów p rze w ażają ilościowo koprofagi. W yłącznie w buczynie karpackiej złowiono tylko 9 gatunków, a 10 gatunków (na 90 w skazanych) w ystępuje licznie. Brawie połowa złowionych tu gatunków to pasożyty w stadium larwalnym. Udział trzech najliczniej reprezentow anych elem entów zoogeograf icznych (holarktyczny, eurosyberyjski i europejski) w buczynie karpackiej i murawie kseroterm icznej je st również bardzo zbliżony (tab. II). Buczyna ciepłolubna wykazuje największe podobieństw a (54%) do buczyny karpackiej i łąki ziołoroślowej, a m niejsza do łąki pienińskiej (53%) i m uraw y naskalnej (51%). U dział poszczególnych elem entów zoogeograficznych wr p o dobnych środowiskach jest również zbliżony (tab. II). Stopień podobieństwa do innych środow isk jest m niejszy niż 50%. W buczynie ciepłolubnej w y stę pu je niew ielka liczba gatunków syn an tro p ijn y ch (27), a niew ielka liczba o k a zów tych m uchówek została złowiona również w ty m środowisku (tab. X X IV ). W yłącznie w buczynie ciepłolubnej złowuono ty lk o 3 g a tu n k i, a 7 z 68 g atun

41 Tabela XXIV. Udział synantropijnych Calyptrata w wytypowanych środowiskach w Pieninach w zależności od typu biotycznego larw (cyfry oznaczają liczbę okazów odłowionych w 90 próbach ilościowych) Grupa pokarmowa Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna r ' Olszyaa karpacka 1 Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Liczba okazów razem Liczba gatunków razem Koprofagi Saprofagi Polifagi Sapro koprofagi Drapieżniki koprofagi Drapieżniki Pasożyty Inne Razem o

42 92 A. Draber-Mońko 42 ków w ystępuje dość licznie. Środowisko to charakteryzuje się w porównaniu z innym i brakiem gatunków z podrodziny Phasiinae (Tachinidae). Buczyna ciepłolubna jest sucha, prześwietlona i m a południową ekspozycję, stanow i więc przeciwieństwo buczyny karpackiej. Dlatego być może, stopień podobieństwa obu buczyn nie jest z b y t duży, m niej więcej tak i, jak m iędzy buczynam i i łąkam i pienińskim i, z któ ry m i sąsiadują te środowiska. Olszyna karpacka, kolejne środowisko zadrzewione, podobnie jak buczyna ciepłolubna najw iększe podobieństw o w ykazuje do czterech środowisk. Szczegółowe zestawienie stopnia podobieństwa poszczególnych biotopów zawarto w tabeli X X III. W yłącznie w olszynie w ystępuje 14 gatunków spotykanych w Pieninach, a 16 gatunków (na 114 w ykazanych) w ystępuje licznie. W ystępu je tu 36 gatunków sy n atro p ijn y ch (jest to trzecie pod ty m względem środowisko w Pieninach). W śród synantropów w yraźną większość pod względem liczby okazów stanow ią form y, k tó ry ch larw y są saprofagam i: W olszynie k a r packiej złowiono najw iększą liczbę okazów m uchów ek synantropijnych. W środowisku tym stwierdzono również duże zagęszczenie muchówek z grupy Calypirata (około 25 okazów). Duże podobieństwo olszyny karpackiej do łąki pienińskiej można w ytłum aczyć tym, że obok olszyny znajdują się pola upraw ne z miedzam i lub sąsiadują z nią łąki śródpolne. Gatunki tam bytujące można złowić n a kw iatach roślin znajdujących się na sk raju olszyny karpackiej. Znaczny udział gatunków saprofagicznych w śród synantropów w ystępujących w olszynie w yjaśnia sąsiedztwo wysypiska śmieci, na którym znajdują doskonałe w arunki bytow e larwy tych muchówek. M łaka m a podobną faunę do olszyny karpackiej i chociaż nie jest środowiskiem zadrzewionym, to jest otoczona dokoła zaroślam i lub buczyną. P anują tu podobne w arunki wilgotnościowe, tym więc prawdopodobnie można, przynajm niej częściowo, w ytłum aczyć podobieństwo fauny. Trudniej wyjaśnić równie wysoki procent podobieństw a z m uraw ą kseroterm iczną. Być może zaw ażył tu znaczny udział sy n an tro pów, gdyż przez oba te środow iska prow adzą licznie uczęszczane szlaki t u rystyczne. Łąka pienińska wykazuje największe podobieństwo do m łaki 59%, olszyny karpackiej i łąki ziołoroślowej (po 58%) i m uraw y kseroterm icznej (56%). Stosunkowo niewielkie zaś do buczyny ciepłolubnej (53%) i buczyny karpackiej (51%). Łąka pienińska wykazuje podobieństwo mniejsze niż 50% do jedliny ciepłolubnej, m uraw y naskalnej oraz suchego pastw iska. Duże podobieństwo łąki pienińskiej z m łaką i łąką ziołoroślową wytłum aczyć można podobnym i w arunkam i w ilgotnościow ym i, nasłonecznieniem i brakiem z a drzew ienia. O podobieństw ie do olszyny karpackiej w spom niano wyżej. N a to m iast podobieństw o do obu buczyn m ożna w yjaśnić sąsiedztw em tych środowisk. Udział trzech najlicznej reprezentow anych elementów zoogeograficznych w podobnych środowiskach jest również bardzo zbliżony (tab. II). Na łące pienińskiej w ystępuje najw iększa liczba gatunków 142, w ty m 30 g a tunków w y stępuje licznie oraz najw ięcej gatunków 21 je st sw oistych dla

43 43 Calyptrata 93 tego środowiska. N a łące pienińskiej w ystępuje najw ięcej w porów naniu z innym i środow iskam i m uchów ek synantropijnych 45 gatunków (79% w szystkich synantropów pienińskich). Najliczniej reprezentowane są muchówki, k tó ry ch larw y są polifagam i i pasożytam i. Łąka ziołoroślowa wykazuje duże podobieństwo do łąki pienińskiej 58%, m uraw y kseroterm icznej 57% oraz buczyny karpackiej 55%. Nieco mniejsze do m łaki i buczyny ciepłolubnej 54%, a do suchego pastw iska tylko 50%. Udział trzech najliczniej reprezentow anych elem entów zoogeograficznych w pięciu podobnych środowiskach jest zbliżony (tab. II). W yłącznie na łące ziołoroślowej w ystępuje 17 gatunków spotykanych w Pieninach, a 19 znajdow anych było licznie. W om awianym środowisku w ystępują 33 gatunki synantropijne, z których najliczniej reprezentow ane są form y prowadzące saprofagiczno-koprofagiczny try b życia. Podobieństwo łąki ziołoroślowej do m łaki, łąki pienińskiej i obu buczyn m ożna w ytłum aczyć podobnym i w aru n kam i wilgotnościow ym i i sąsiednim położeniem. Trudności nastręcza w y ja śnienie przyczyn występowania dużej liczby wspólnych gatunków z m uraw ą kseroterm iczną. Być może niepoślednią rolę odgrywa tu znaczna insolacja oraz wzniesienie n ad poziom m orza, albo zaw ażył znaczny udział sy n a n tro pów w o b u środow iskach. M urawa naskalna jest drugim środowiskiem po jedlinie ciepłolubnej, które jest bardzo mało podobne do pozostałych badanych środowisk, chociaż nie ta k wyraźnie, jak w przypadku jedliny ciepłolubnej. M urawa naskalna w ykazuje tylko niew ielkie podobieństw o do buczyny ciepłolubnej i suchego p astw iska (51%), natom iast jest znikomo podobna do m uraw y kseroterm icznej (50%). Z pozostałym i środow iskam i m a jeszcze m niej wspólnych gatunków. P odobieństwo m uraw y naskalnej do wym ienionych środowisk można wytłum aczyć sukcesją fitosocjologiczną, gdyż m uraw a kseroterm iczną stanow i ogniwo w su k cesji, prowadzącej od m uraw y naskalnej do zbiorowisk leśnych. Udział trzech najliczniej reprezentow anych elementów zoogeograficznych na obu m urawach, buczynie ciepłolubnej i suchym pastw isku jest zbliżony. W yłącznie n a m u ra wie naskalnej złowiono tylko 7 gatunków, również niowielki jest udział form w ystępujących licznie zaledwie 9 gatunków. N a m uraw ie naskalnej w y stępuje najm niej, w porównaniu z innymi środowiskami, muchówek synantropijnych tylko 23 gatunki, które również najm niej licznie reprezentow ane są pod względem liczby okazów. M urawa kseroterm iczną w ykazuje dość duże podobieństwo do olszyny karpackiej 58%, łąki ziołoroślowej 57%, buczyny karpackiej, suchego pastw iska oraz łąki pienińskiej po 56%, a niewielkie do młaki 52% oraz m uraw y naskalnej 50%. Podobieństwo fauny m uraw y kseroterm icznej do fauny suchego pastw iska można wytłum aczyć podobnym i w arunkam i term icznym i, wilgotnościowymi i insolacją. N atom iast na podobieństwie z fauną w ystępującą na młace zaważył prawdopodobnie znaczny udział synantropów. W yłącznie n a m uraw ie kseroterm icznej w ystępuje 12 gatunków, a 13 gatunków

44 91 A. Draber-Mońko 44 dość licznie. F o rm y sy n an tro p ijn e reprezentow ane są plzez 39 g atunków (drugie pod względem liczby tych gatunków środowisko w Pieninach). Udział trzech najliczniej reprezentow anych elementów zoogeograficznych w podobnych środowiskach jest zbliżony. M urawy kseroterm iczne położone są w pobliżu bardzo licznie i często uczęszczanego szlaku turystycznego i ty m praw dopodobnie m ożna w ytłum aczyć ta k znaczną liczbę gatunków sy n an tro p ijn y ch. Suche pastw isko stanow i trzecie środowisko w Pieninach, które składem fauny odbiega od pozostałych. W ykazuje ono największe podobieństwo 56% do m uraw y kseroterm icznej oraz niew ielkie do m uraw y naskalnej i m łaki po 51%. M urawy m ają podobne w arunki dla bytow ania muchówek i stąd duże podobieństwo tych środowisk. Na niewielkim podobieństwie do dwu pozostałych środowisk zaważył praw dopodobnie znaczny udział gatunków synantropijnych. W yłącznie na suchym pastw isku w ystępują tylko 4 gatunki spotykane w Pieninach, a 13 gatunków było bardzo licznie łow ionych. Z naleziono bardzo licznie w ystępujące 34 gatunki synantropijne. Przew ażają tu form y, k tó ry c h larw y są saprofagam i. U dział trzech najliczniej rep rezen to wanych elementów zoogeograficznych na m urawie kseroterm icznej i suchym p astw isku jest zbliżony. M łaka wykazuje największe podobieństwo do łąki pienińskiej 59%, olszyny karpackiej 58% oraz buczyny karpackiej i łąki ziołoroślowej po 54%, nieco mniejsze zaś do m uraw y kseroterm icznej 52% oraz suchego pastw iska 51%. Próby w ytłum aczenia jrzy czy n tych podobieństw podano poprzednio. U dział trzech najliczniej re x rezentow anych elem entów zoogeograficznych w podobnych środowiskach jest również bardzo zbliżony (tab. II). M łaka charakteryzuje się znacznym zagęszczeniem muchówek z grupy Calyptrata (średnio około 24 okazów w próbie). W yłącznie na młace w ystępuje 9 gatunków, a 10 gatunków łowiono licznie. Liczba m uchów ek s y n a n tro p ijnych w ty m środowisku jest dość duża i wynosi 35 gatunków. Podobnie jak w olszynie karpackiej przew ażają tu g atu n k i, k tó ry c h larw y są saprofagam i. W e wszystkich dziesięciu badanych środowiskach w ystępuje 15 ubikwistycznych gatunków : M usca autumnalis, Morellia hortorum, Lucilia caesar, Calliphora vomitoria, C. uralensis, M elinda cognata, Pollenia rudis, Onesia austriaca, Protocalliphora azuraea, Helicobosca palpalis, Sarcophaga carnaria, S. dolosa, 8. subvicina, Robineauella scoparia i E urythia anthophila S ynantropizacja fauny N iniejsze opracow anie Calyptrata P ienin jest pierw szym tego ro d zaju zestawieniem, traktującym o stosunkach ilościowych i jakościowych, jakie panują w środowiskach naturalnych lub częściowo zmienionych przez człowieka. Trudno więc mówić o zm ianach zachodzących w faunie, jeżeli nie jest znany stan wyjściowy, ani nie m a innego punktu odniesienia. Można tylko przypuszczać, że w raz z człowiekiem i hodow anym i przez niego roślinam i

45 45 Calyptrata 9 5 i zw ierzętam i w targnęła na tere n P ienin fan n a synantropijna. P rzez w prow a dzenie upraw rolnych, budowanie dróg i szlaków turystycznych niszczy się wiele kseroterm icznych stanowisk, a tym samym ogranicza się ciepłolubnym zw ierzętom n a tu ra ln e w arunki rozwojowe. W Pieninach w ystępuje 57 gatunków synantropijnych muchówek z grupy Calyptrata. Największa liczba okazów muchówek związanych z człowiekiem została złowiona w olszynie karpackiej (tab. XXV). Udział form synantropijnych w ogólnej liczbie okazów złowionych w w ytypow anych środow iskach jest stosun- Tabela X X V. Udział gatunków synantropijnych w zespole Calyptrata w w ytypow anych środowiskach w Pieninach (cyfry oznaczają liczbę okazów odłowionych w 90 próbach ilościowych) Środowisko Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa..... Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Liczba okazów złowionych w środowisku Liczba okazów synantropijnych / /o Liczba gatunków złowionych w środowisku Liczba gatunków synan tropi j nych / /o kowo w y soki, w większości przypadków wynosi około 60%. Tylko w jednym środowisku, stosunkowo trudno dostępnym dla ludzi, a mianowicie na m uraw ie naskalnej wynosi on 35%. W środowisku ty m w ystępuje również najm niejsza liczba gatunków syn an tro p ijn y ch spośród stw ierdzonych we w szystkich b a danych środowiskach (tab. X X V I). Najwyższy procent okazów m uchówek synantropijnych 77%, stwierdzony został w olszynie karpackiej. N atom iast najwięcej form synantropijnych w ystępuje na łące pienińskiej 45 gatunków (tab. X X V I). Liczba gatunków synantropijnych w porównaniu z ogólną liczbą gatunków zebranych w danym środowisku jest niezbyt duża i wynosi około 30%. Tylko w dw u środow iskach jest wyższa, a m ianowicie w jedlinie ciepłolubnej 47% i n a suchym pastw isku 44%. W śród m uchów ek synantropijnych w ystępujących w Pieninach przew ażają pod względem liczby gatunków formy, których larwy są koprofagam i 20 ga

46 9 6 A. Draber Mońko 46 Tabela X X V I. Liczba synantropijnych gatunków Calyptrata w wytypowanych środowiskach w Pieninach! \ Środowisko Rodzina Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa ksero termiczna Suche pastwisko Młaka Scatophagidae ' Muscinae Galliphoridae Sarcophagidae Razem tunków. Dość dużo okazów tych form łowiono na suchym pastw isku, w buczynie karpackiej, na łące ziołoroślowej i młace (tab. X X IV ). N atom iast pod względem liczebności złowionych okazów dom inują saprofagi, szczególnie w olszynie karpackiej i na młace. Polifagi i saprofagi w ystępują mniej licznie na obu łąkach pienińskiej i ziołoroślowej. Form y drapieżne oraz d ra Ł,ieżno-koprofagiczne reprezentow ane są przez niewielką liczbę gatunków, jak również okazów. Najwięcej form drapieżnych w stadium larw alnym w ystępuje w b u czynie karpackiej i na łące pienińskiej. W badanych środowiskach znaleziono również niewiele gatunków i okazów synantropijnych, których larwy prowadzą pasożytniczy try b życia. Stosunkow o najw ięcej ich w ystępuje n a łące p ienińskiej, w buczynie karpackiej i n a m łace (tab. X X IV ). N a podstaw ie zestaw ienia można przypuszczać, że muchówki synatropijne przew ażają na terenach o dużej wilgotności. Podobieństwo składu gatunkowego synantropijnych Calyptrata w badanych środowiskach w Pieninach obrazuje tabela X X V II. N ajbardziej podobny skład gatunkow y tych muchówek m ają: olszyna karpacka, m urawa kseroterrniczna, suche pastw isko i łąka pienińska. Znaczne podobieństwo występuje w przypadku buczyn i m łaki. N ajm niejszym podobieństwem odznaczają się jedlina ciepłolubna i m uraw a naskalna. Za wskaźnik zanieczyszczenia środowiska odchodami zw ierząt i ludzi może być uw ażana Scatophaga stercoraria jest to jeden z najpospolitszych koprofagów, odżywiających się w stadium larw alnym i im aginalnym odchodami bydła i ludzi. W Pieninach stwierdzono ten gatunek we wszystkich dziewięciu b ad an y ch środow iskach, k tó re są dość często i licznie odw iedzane przez t u rystów. Nie w ystępuje on tylko w jedlinie ciepłolubnej, która jest niedostępna dla zw ierząt hodow lanych i rzadko odw iedzana przez ludzi. Faunę potencjalną Pienin w zakresie muchówek z grupy Calyptrata sta nowią praw dopodobnie gatunki niesynantropijne, ew entualnie te formy synantropijne, k tó re m ogą współżyć ze zw ierzyną dziką np. Musca autum nalis.

47 47 Calyptrata ( 97 Tabela X X V II. Podobieństwo (%) składu gatunkowego synantropijnych Calyptrata poszczególnych środowisk w Pieninach obliczone według wzoru J a c c a r d a i S o r e n s e n a (1948) 1 Środowiska Buczyna karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Buczyna, karpacka Buczyna ciepłolubna Jedlina ciepłolubna Olszyna karpacka Łąka pienińska Łąka ziołoroślowa Murawa naskalna Murawa kserotermiczna Suche pastwisko Młaka Form y dorosłe tego gatunku zlizują pot, ślinę i łzy ssaków, a larwy rozw ijają się w nawozie. Kównież niektóre wywodzące się z fauny rodzimej polifagi, saprofagi i koprofagi synantropijne doskonale sobie radzą w stanie dzikim, czego nie m ożna powiedzieć np. o M usca domestica g a tu n k u, k tó ry poza pom ieszczeniam i ludzkim i w naszym klim acie, przynajm niej okresowo, nie znajduje k o rzystnych warunków do rozwoju. Pierw otnie w Pieninach inny był zasięg buczyn, łąk oraz m uraw y ksero term icznej i naskalnej, a w zw iązku z ty m p a nowały zupełnie inne warunki dla rozwoju fitofagów i pasożytujących w nich m uchów ek z rodziny Tachinidae, k tó re stanow ią większość gatunków w b a danym m ateriale. W ydaje się bardzo praw dopodobne, że występowało tu więcej form ksero- i term ofilnych z rodziny Sarcophagidae pasożytów błonkówek oraz Tachinidae, Phasiinae w większości przypadków pasożytów pluskw iaków różnoskrzydłych i chrząszczy. W Pieninach w przyszłości m a być jeszcze bardziej niż obecnie rozw inięta tu ry sty k a, a już teraz form y synantropijne przew ażają ilościowo w tych środowiskach, które znajdują się w pobliżu szlaków turystycznych, albo przez które przechodzą te szlaki. W m iarę rozwoju tu rystyki fauna ulegnie praw dopodobnie dalszej synantropizacji. W związku ze zbudowaniem projektow anej zapory wodnej ulegnie zalaniu znaczna część terenu i zmienią się w arunki wilgotnościowe w Pieninach. Zmniejszą się zasięgi m uraw y kseroterm icznej, a co za ty m idzie zubożeje fauna kseroterm ofilna. Zwiększenie wilgotności środow iska prow adzi do stw orzenia o p tym alnych w arunków dla synantro- 7

48 98 > A. Draber-Mońko 48 pów, gdyż stw ierdzono w P ieninach liczniejsze pod względem ilościowym i ja kościow ym w ystępow anie synatropów właśnie w środow iskach o dużej wilgotności. Tak więc zarówno tu ry styka, jak i budowa zbiorników będą w ydatnie wpływ ały n a dalszą synantropizację fauny Pienin Fenologia W ystępowanie w ciągu sezonu 32 najpospolitszych gatunków Galyptrata w Pieninach obrazują tabele X X V III-X X IX. Pięć gatunków występowało przez cały sezon od kw ietnia do października. Dwa koprofagiczne gatunki Scatophaga stercoraria i Polietes lardaria należą do form w iosenno-jesiennych, Tabela X X V III.,Fenologia najpospolitszych gatunków Calyptrata w Pieninach (cyfry oznaczają liczbę okazów odłowionych w 90 próbach ilościowych) ~ ^ Miesiąc Gatunek IV V VI VII VIII IX X Razem i Scatophaga stercoraria i Dasyphora pennicillata Musca autumnalis Morellia hortorum Graphomyia maculata Polietes lardaria Calliphora loewi Calliphora vicina Calliphora vomitoria Calliphora uralensis Lucilia caesar ' 874 _ Lucilia silvarum Cynomyia mortuorum M elinda biseta M elinda cognata Onesia austriaca Protocalliphora azurea \ 30 Pollenia rudis i Bellieria melanura Bellieria rosellei Helicobosca palpalis , Bobineauella scoparia Sarcophaga car nar ia Sarcophaga dolosa ; Sarcophaga subvicina ! Bhinomorinia sarcophagina ! Eurythia anthophila Demotions plebejus Erycilla ferruginea Exorista rustica Meigenia pilosa Phyllom yia volvulus

49 49 Gailyptrata 9 9 Tabela X X IX. Fenologia najpospolitszych gatunków Calyptrata w Pieninach VIII SCATOPHARA STERCORARIA zzz M SyPH O R A PENNICILLATA M U S C A A U T U M N A L I S M O R E L L I A HO R TO R U M a R A P łło M Y la MACULATA POLIETES LARDARIA CALLIP4fORA LOEWI CALLIPłfORA VICINA?////} CALLIPłłORA V0MITORIA GALLIPHORA URALEKISIS LUCI L IA C A ESA R

50 1 0 0 A. Draber-Mońko 50 c. d. tabeli X X IX WIAJ2*S-Ł<X,<1G. IV V VI Vil VIII IX LUCI LI A SILVARUM CYNOMYIA MORTUDRl/M M E L I N D A B IS E TA MELINDA C O R N A T A ONESIA AUSTRIACA PROTORALLIPtt-DRAAZUREA -Z Z Z 2 i P O L L E N I A R U D I S 3ZZZZ E U R m i A ANT-ttOPIHLA -W Z 2 Z Z, DEMOTICVS PLEBE5US ERYCILLIA FERRUKINEA EXORISTA M E I R E N I A R U S T! C A P IL O SA PHYLLOMYIA VOLVULUS dszzzz

51 51 Galyptrata c. d. tabeli X X IX VIII BELL1ERIA MELANURA BELLIERIA ROSELLE tłelicobdsca PALPALIS ROBINEAUELLA SCOPARIA SARCOP-HACA CARNARIA ZZZ SARCOP-BAGA DOLOSA SARCOPtfAGA SUBVICINA RAIN OMO R! NIA S A R C O P A A G IN A

52 1 0 2 A. Draber-Mońko w ystępują licznie w czerwcu i wrześniu, kiedy nie jest upalnie, natom iast w ciągu dwu najcieplejszych miesięcy (lipiec i sierpień) znajdowano tylko pojedyncze ich okazy. M elinda cognata pasożyt ślimaków w ystępuje w Pieninach n a j liczniej w m aju i sierpniu, natom iast mniej licznie w czerwcu i lipcu. Pozostałe g atu n k i należą do form w yraźnie letnich, gdyż najw iększe liczby okazów z n a j dow ane by ły w lipcu i sierpniu (tab. X X V III). 4. WYKAZ ZEBRANYCH GATUNKÓW 1 Rodzina Scatophagidae W ystępowanie na świecie podaw ane jest według S ac k a (1937), H a c k m a n a (1956) i G o r o d k o y a (1970). Dane biologiczne zaś na podstaw ie hodowli i w oparciu o w ym ienione prace. Amaurosoma armillatum (Z e t t e r s t e d t, 1816) G atunek znany ze środkowej i północnej Europy (S ack 1937) oraz okolic Lwowa ( N o w ic k i 1873). E lem ent europejski. Z Polski w ym ieniony z P ojezierza Pomorskiego (K a r l 1935), okolic Gdańska (C z w a l in a 1993) i Krakow a (S t r o jn o w sk i i W n u k 1976). W Pieninach znaleziono jeden okaz (brak do kładnej lokalizacji). L arw y żyją w kłosach Phleum pratense oraz Secale cereale, okresowo w y rządzając pow ażne szkody. F o rm y dorosłe od czerwua do sierpnia. * Amaurosoma nigripes (Z e t t e r s t e d t, 1816) Gatim ek w ystępuje w Europie środkowej i północnej. Borealny elem ent zoogeografiezny. N ow y dla fau n y Polski (rys. 1-1). Pieniny: Stolarzówka, 18 V 1974, 1 y, 4 $$, leg. J. S a w o n ie w ic z. W Pieninach znaleziony tylko wr reglu dolnym na łące pienińskiej. Larw y tego gatunku, podobnie jak pozostałych przedstawicieli tego rodzaju, m inują praw dopodobnie w liściach traw. *Amaurosoma brevifrons (Z e t t e r s t e d t, 1838) G atunek podaw any z E u ro p y środkowej i północnej (S ack 1937). H a c k m a n (1956) uważa go za borealno-alpejski elem ent zoogeografiezny. Z Polski dotychczas nie w ym ieniany (rys. 5-9). Pieniny: polana pod Białymi Skałami, 14 Y 1972, I d, 1?» leg. A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na wilgotnej łące niedaleko buczyny ciepłolubnej. Larwy m inują liście roślin z rodzaju Veratrum, Salix, P runus i Eibes. 1 Gatunki nowe dla fauny Polski oznaczono gwiazdką (*).

53 53 Calyptrata 103 Rys Amaurosoma nigripes (Ze t t.), Pieniny, Stolarzówka, 18 V 1974,?, leg. J. Saw o n i e w i c z : 1 zakończenie odwłoka z boku wraz ze składanym jajem; 2 jajo z boku; 3 aparat głowowo-gardzielowy Lj; 4 pokładełko wraz ze zbiorniczkami nasiennym i.

54 104 A. Draber-Mońko 54 0,5 mm ' i 0,1 mm 0,5 mm X T a AZ7Z Z?T^ :TT )' Pieniny- POla,,a POd Bia,y i Skaikann,,4 V,97 V, leg. A. U r a b ł r -M o ^ k o. 5 - zakończenie odwloką z boku wraz ze «t i a i 6 - otwarte jajo z boku; 7 - jajo z do,u; 8 - pok,ade,k ; 9 - z b i o n ^ T a ś i e n t * ( lidogastra veratri H e n d e l, 1925 G atunek wym ieniany z E uropy środkowej. E lem ent europejski Z PoM dotychczas ni podaw any (rys ). 1 OJSJ* Pieniny: Trzy Korony, północny stok hiki ziołoroślowei nhnt k KOWSKi. CZWarki: 1 7 V IU ; im «- 3 «\ g. L a rw y m in o w a ły w liścia c h Veratrum lobelianum, d e t. J. T. N o w a k o w s k i H e n k e l w y h o d o w a ł ten g a tu n e k z Veratrum album, a w iec V b Z r j e s t n o w ą ro ślin ą ż y w ic ie lsk ą d la te g o g a tu n k u. W Pieninach złowiony w reglu d o ln y m n a łą c e zio ło ro ślo w ej. y 1

55 55 Calyptrata 105 Rys Clidogastra veratri H e n d., poczwarka, Pieniny, Trzy Korony, łąka ziołoroślowa, 17 VIII 1971, leg. cult, et det. J. T. N o w a k o w s k i: 10 aparat głowowo-gardzielowy Lm ; 11 przednia część poczwarki z góry; 12 tylny odcinek ciała poczwarki na wprost; 13 to samo z dołu. 13

56 106 A. Draber-Mońko Chylizosoma vittatum (M e ig e n, 1826) G atunek podaw any z E uropy środkowej i północnej oraz A m eryki P ó ł nocnej. E lem ent holarktyczny. Z Polski w ym ieniany z Pojezierza Pom orskiego ( K arl 1936), Oliwy, Sopotu i okolic G dańska (Cz w a l in a 1893), Sudetów Rys Chylizosoma vittatum (M e ig.), Pieniny, Trzy Korony, buczyna ciepłolubna, 22 VI 1973, leg. cult. et. det. J. T. N o w a k o w s k i: 14 przednia część poczwarki; 15 aparat głowowo-gardzielowy L n i; 16 tylny odcinek poczwarki na wprost; 18 to sam o z dołu.

57 57 Calyptrata 107 Zachodnich (R ie d e l 1930) oraz Beskidu Zachodniego ( N o w ic k i 1873) (rys ). Pieniny: Trzy Korony, buczyna ciepłolubna obok murawy naskalnej; larwy: 14 VI 1973; poczwarki: 22 VI 1973; imago: 4-6 VII 1973, 12 okazów, leg. cult, et det. J. T. N o w a k o w s k i. Larwy minowały w liściach Listera ovata (L.) i Gymnadenia conopea (L.) det. J. T. N o w a k o w s k i. Druga roślina żywicielska nie była dotychczas znana dla tego gatunku. W Pieninach znaleziony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej. Cordylura ciliata M e i g e n, 1826 W ystępuje w strefie lasów, wym ieniany z E uropy środkowej, północnej i wschodniej. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza P om orskiego (K a rl 1936), Puszczy Białowieskiej (S a c k 1925) i Sudetów Zachodnich (R ie d e l 1930). Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, VI 1973, leg. K. W i n n i k. W Pieninach znaleziony tylko na pogórzu na młace. G atunki tego rodzaju w ystępują najczęściej w środowiskach bardzo wilgotnych, często łowiono je n a torfow iskach. Delina nigrita (F a l l e n, 1819) G atunek znany ze środkowej i południowej Europy, Syberii i Ameryki Północnej. E lem ent holarktyczny. Z Polski podaw any z Pojezierza P o m o r skiego ( K a r l 1936), T atr (N o w ic k i 1873) i Bieszczadów (D r a b e r -M o ńk o 1971). Pieniny: Wąwóz Sobczański, polana pod Białymi Skałami, Trzy Korony, Stolarzówka i młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach znaleziony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej, łące pienińskiej i m łace, gdzie nielicznie w ystępow ał od połowy m aja do pierw szej dekady czerwca. N ajliczniej w ystępuje n a łące pienińskiej w m aju. Larwy tego gatunku m inują w liściach roślin z rodziny Orehidaceae: Platanthera, Orchis, Goody er a, Gymnadenia i Listera. *Norellisoma lesgiae (B e c k e r, 1891) G atunek znany dotąd tylko z K aukazu, gdzie był łowiony do wysokości 2700 m npm. W ystępuje pospolicie w zaroślach Rum ex alpina. Elem ent euro- -kaukaski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: nad Potokiem Pienińskim, 10 V 1972, leg. K. W i n n i k ; przy drodze z m ła k i n a Zawiesy, 12 V 1972, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Czorsztyn, 16 V 1972, leg. A. D r a b e r - -M o ń k o ; Ociemne, nad Potokiem Ociemnym, 19 V 1972, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Krościeuko-Trzy Korony-Macelak, 6 VII 1970, leg. S. B a l.

58 108 A. Draber-Mońko W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej i olsie od piórwszej dekady m aja do pierwszej dekady lipca. Larwy tego gatunku praw dopodobnie m inują w liściach szczawiu. Norellisoma liłuratum (M e i g e n, 1826) G atunek wykazany dotychczas z Polski, Skandynawii, półwyspu Kola, K arelii oraz Syberii. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z P ojezierza Pomorskiego (K arl 1936), Sudetów Zachodnich ( R i e d e l 1930), Beskidu Zachodniego (G r z e g o r z e k 1873), Beskidu W schodniego (B o b e k 1894) i T atr (L o e w 1870, N o w ic k i 1873). Pieniny: Stolarzówka, 18 V 1974, leg. J. S a w o n i e w ic z. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym na łące pienińskiej. Larwy tego gatunku praw dopodobnie jak i pozostali przedstawiciele tego rodzaju m in u ją w liściach roślin zielnych. Norellisoma striolatum (M e ig e n, 1826) G atunek w ykazany ze środkowej i południowej Europy, wym ieniany z K arp a t. Elem ent górski (alpejski). Z Polski podaw any z Sudetów Zachodnich (R l e d e l 1930) i Bieszczadów (D r a b e r -M o ńk o 1971). Pieniny: Trzy Korony, Ociemne, Krościenko-TrzyKorony-M acelak. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym od m aja do pierwszej dekady lipca, w buczynie karpackiej i na łące ziołoroślowej. Larwy tego gatunku praw dopodobnie jak inni przedstawiciele tego rodzaju m inują w liściach roślin zielnych. *Parallelomma fuscipes (Z e t t e r s t e d t, 1846) G atunek wym ieniany dotychczas ze Skandynaw ii, zwłaszcza Laponii oraz K am czatki i Ameryki Północnej. Praw dopodobnie elem ent holarktyczny. Z Polski dotychczas nie podaw any. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 29 V I I 1971, et A. K o r y c k i. leg. A. D r a b e r -M o ń k o W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, późnym popołudniem. Larwy tego gatunku praw dopodobnie m inują w liściach roślin zielnych, podobnie ja k pozostałe g atu n k i tego rodzaju. Scatophaga anale M e i g e n, 1826 G atunek podaw any z Europy. E lem ent europejski. Z Polski wym ieniany z K rakow a ( B o b e k 1893) i T atr (dolina Białki) ( B o b e k 1890). Pieniny: Facimiech, 20 IX 1973, leg. A. R o d z ie w ic z.

59 59 Calyptrata 109 W P ieninach złowiony tylko w reglu dolnym w jedlinie ciepłolubnej. G a tu n ek o nieznanej biologii. Scatophaga furcata (S a y, 1863) G atunek dość często łowiony w strefie lasów po granice A rk ty k i. R ozprzestrzeniony w Europie, na Syberii i w Ameryce Północnej. Elem ent holarktyczny. Z Polski podawany z Pojezierza Pomorskiego (R u b s a a m e n 1901, K a rl ), Sudetów Zachodnich ( R i e d e l ), Beskidu Zachodniego ( G r z e g o r z e k ), Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o ) i T atr ( L o e w , N o w ic k i , B o b e k 1890). Pieniny: Krościenko, Facirniech, Trzy i Ociemne. Korony, Wąwóz Sobezański, Pod Ociemne W Pieninach występuje na łące ziołoroślowoj, murawie ksero term icznej i jedlinie ciepłolubnej. Łowiony był zarówno na pogórzu jak i w reglu dolnym, czerpakiem i na światło, od połowy do końca września. G atunek koprofagiczny, form y dorosłe znajdowane były również na wierzbach i roślinach zielnych. S y t s h e v s k a y a ( ) wymienia ten gatunek wśród synantropijnych, rzadko spotykanych muchówek tajgi. Scatophaga lutaria (F a b r ic iu s, ) G atunek podaw any z Europy, we wschodniej części zasięgu od półwyspu K ola po K rym. E lem ent europejski. Z Polski w ym ieniany z P ojezierza P o morskiego (R u b s a a m e n 1 901, K arl ), okolic Gdańska, Oliwy i Sopotu (Cz w a l in a ), Niziny Mazowieckiej (S z n a b l ), Beskidu W schodniego (G r z e g o r z e k ) i T atr (L o e w 1 870, N o w ic k i , B o b e k , ). Pieniny: Facirniech, Toporzyska, polana Walusiówka, Pod Ociemne, polana Wyrobek, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Krościenko. W Pieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym od początku m aja do połow y października. Znaleziony w buczynie karpackiej, jedlinie ciepłolubnej, na łące pienińskiej i na młace. Zbierany czerpakiem i na światło. S a c k ( ) podaje, że gatunek ten jest bardzo pospolity nad brzegam i potoków i błot. W Pieninach poza środowiskami wilgotnym i znaleziony również na Faeim iechu, gdzie raczej jest sucho. Scatophaga ster cor aria ( L in n a e u s, 1763) G atunek ubikw istyczny, w ystępujący w H olarktyce z w yjątkiem skrajnie północnych obszarów tu n d ry i p u sty ń polarnych. W ykazany rów nież z p o łudniowej Afryki i Nowej Kaledonii. W górach znajdow any do 4300 m npm. E lem ent subgeopolityczny. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego ( R u b s a a m e n i K a r l ), okolic Oliwy, Gdańska i Sopotu ( C z w a lin a ), Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej ( S z n a b l ), Puszczy

60 1 1 0 A. Draber-Mońko 6 0 Białowieskiej (S a c k 1925), W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej ( S z n a b l 1831, B o b e k 1893), W yżyny Małopolskiej ( K a r c z e w s k i 1967), Beskidu Zachodniego ( G r z e g o r z e k 1873), Beskidu W schodniego ( B o b e k 1894), 'Bieszczadów (D e a - b e r - M o ń k o 1971), K arp at, Pienin i T atr ( L o e w 1870, N o w ic k i 1873, B o b e k 1890). Pieniny: Kras, Krościenko, Zawiesy, Ociemne, Pod Ociemne, Flaki, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Wżar, Jaworki, Czorsztyn, Zamczysko, Sromowce W yżnie, wą^óz Homole, Grabczycha, Białe Skały, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Biała Woda, Toporzyska, Stolarzówka, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W P ieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym od k w ietnia do października. W najcieplejszym okresie roku czasem brak tego gatunku, albo w ystępuje nielicznie. W Pieninach w ystępuje w dziewięciu w ytypow anych środowiskach, nie w ystępuje tylko w jedlinie ciepłolubnej, która jest położona z dala od szlaków turystycznych i jest mało odwiedzana przez ludzi, a wcale przez zwierzęta hodowlane. Najliczniej w ystępuje na młace, łące pienińskiej, olszynie karpackiej i łące ziołoroślowej, od kw ietnia do końca października, najliczniej w czerwcu i dość licznie we wrześniu. F akultatyw ny synantrop, form y dorosłe w y stępują najczęściej na ekskrem entach ludzkich, larw y prow a dzą drapieżny try b życia w nawozie ssaków. Jeden z najpospolitszych koprofagów, m oże służyć za w skaźnik zanieczyszczenia środowiska. *Scatophaga taeniopus R o n d a n i, 1866 G atunek podaw any z E uropy środkowej, południowej, z K ubania i Sajanów w ZSRR oraz z północnych Chin. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski dotychczas nie w ykazany. Pieniny: Ociemne, 15 VII 1972, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Toporzyska, 19 V 1972, jeg. A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym od m aja do połowy czerwca, w buczynie karpackiej i na łące pienińskiej (w godzinach popołudniow ych). R odzina M u scidae, podrodzina M uscinae W ystępowanie na świecie podawane jest według Z im in a (1951), S t a c - k e l b e r g a (1956), H e n n ig a (1964), Z im in a i E l b e r g a (1970), P o n t (1971, 1972), R o k u r o K a n o (1971). Dane biologiczne na podstaw ie własnych obserwacji oraz wymienionych Avyżej prac, jak również w oparciu o dane zaw arte w opracow aniach: D o b r e a n u (1962), S y c e v s k a j a (1970, 1974), S c h u m a n n (1963), V e s e l k i n (1974), S t a c k e l b e r g (1962), K a r c z e w s k i (1962, 1967). Basyphora cyanicolor ( Z e t t e r s t e d t, 1845) G atunek rozprzestrzeniony w północnej i środkowej Europie, na Syberii do Z abajkala i w południowej części K raju Nadmorskiego oraz na K am czatce. W ykazany z północnego K aukazu, Kirgizji, Chin, Japonii i Am eryki Północnej.

61 61 Calyptrata E lem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N i ziny W ielkopolsko-kujawskiej, Niziny Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, W yżyny Małopolskiej, Beskidu Zachodniego, B eskidu W schodniego i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Flaki, Macelak, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Toporzyska, Pod Ociemne, buczyna nad Potokiem Ociemnym, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras i wąwóz Hornole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym od kw ietnia do sierpnia, w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, m uraw ie n a skalnej, m urawie ksero term icznej, suchym pastw isku i na m łace. F o rm y d o rosłe łowi się na kw iatach i liściach roślin oświetlonych słońcem, na owocach i na przynętę serową oraz na ekskrem entach ludzkich i naw ozie zw ierząt- r o ślinożernych. Larw y saprofagiczne. G atunek synantropijny. Dasyphora pennicillata ( E g g e r, 1865) G atunek podaw any z E uropy środkowej i południow ej. W Z SR R w y k a zany z górzystych terenów K aukazu (Armenia, Azerbejdżan, D agestan), gdzie dochodzi do strefy hal alpejskich. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Sudetów Zachodnich i W schodnich, W yżyny Małopolskiej, W yżyny K ra kow sko-w ieluńskiej, K otliny N ow otarskiej, Beskidu Zachodniego, B ieszczadów i T atr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Macelak, Wąwóz Sobczański, Podłaźce, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Wyżni Łazek, Grabczycha, Sromowce Niżnie, Toporzyska, Kurnikówka, Białe Skały, Pod Ociemne, Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras, Zawiesy i wąwóz Homole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od kw ietnia do końca sierpnia, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, murawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej, suchym pastw isku i młace. Form y dorosłe tego gatunku łowiono na ekskrem entach, mięsie, nawozie końskim, ale również na kw iatach. Rozwój larw nie znany. G atunek synantropijny. Dasyphora pratorum (M e ig e n, 1826) G atunek znany ze środkowej i południowej Europy oraz K rajów K au k askich (Armenia, Gruzja, Azerbejdżan). W ykazany również z Pirenejów. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, Śląska Górnego, W yżyny Małopolskiej i Lubelskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej oraz K o tlin y N ow otarskiej, Beskidu W schodniego, Bieszczadów i Pienin. P ien in y: dolina Głębokiego Potoku, Sołtysia Skałka, łąka śródpolna u podnóża Flaków, podnóże Długiej Grapy, Wąwóz Sobczański, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Toporzyska, Ociemne, Pod Ociemne, Kras, Zawiesy, Grabczycha, Facimiech i Białe Skały.

62 1 1 2 A. Dr ab er-mońko 62 W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od czerwca do połowy września, w buczynie ciepłolubnej, w jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, łące pienińskiej i łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. Najliczniej łowiono ten gatunek na m urawie kseroterm icznej w lipcu. Form y dorosłe obserwowano zarówno na kw iatach, jak i ekskrem entach ssaków, mięsie i nawozie końskim. G atunek żyworodny, larwy rozw ijają się w nawozie Bovidae. G atunek sy n an tro p jn y. Basyphora zim in i H e n n ig, G atunek podaw any z Europy północnej, środkowej i południowej oraz K aukazu. E lem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z W y żyny Małopolskiej (D r a b e r -M o ńk o 1966a). Pieniny: Trzy Korony. \ W Pieninach łowiony na łące ziołoroślowej i na m urawie naskalnej, tylko w reglu dolnym, w sierpniu. Biologia tego g atu n k u nie jest znana. Graphomyia maculata ( S co po li, 1763) Gatunek w ykazany z E uropy (wym ieniany również z Pirenejów), Syberii aż do Dalekiego W schodu, Azji Środkowej, Chin, Japónii, Ameryki Północnej wraz z Alaską oraz Afryki. E lem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko- -Kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko- -W ieluńskiej, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i W schodnich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, K otliny Nowotarskiej, Bieszczadów, Pienin i T atr. Pieniny: Flaki, dolina Głębokiego Potoku, Rabsztyn, Zamczysko, Sołtysia Skałka, podnóże Długiej Grapy, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Sromowce Wyżnie, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Krościenko, Ociemne, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras, Szczawnica, wąwóz Homole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, olszynie k arpackiej, n a łące pienińskiej i łące ziołoroślowej, m uraw ie k se ro term icznej, suchym pastw isku i m łace, od czerwca do połowy września. N a j liczniej występował ten gatunek w sierpniu w olszynie i na młace. Form y dorosłe łowi się najczęściej n a kw iatach. L arw y polifagiczne, przew ażnie rozw i jają się w nawozie oraz rozkładających się substancjach. Najczęściej prow adzą drapieżny tryb życia, odżywiając się larwam i innych gatunków muchówek żyjących również w naw ozie. G atunek synantropijny. * Mesembrina intermedia Ze t t e r s t e d t, 1849 W ystępuje w strefie lasów. Podaw any z Europy północnej oraz Syberii aż do Jakucji i B ajkału, w ym ieniany również z M andżurii. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski dotychczas nie podaw any.

63 63 Calyptrata 113 Pieniny: Trzy Korony, 7 VII 1971, leg. A. D r a b e r -Mo ńko. W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej. B iologia tego gatunku nie znana. Mesembrina meridiana (L i n n a e u s, ) N ajbardziej pospolity i szeroko rozprzestrzeniony gatunek tego rodzaju, związany ze strefą lasów. W ystępuje w całej Europie (wymieniany także z Pirenejów), na K aukazie oraz Syberii aż do K raju Nadmorskiego. Elem ent euro syberyjski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, Gór Świętokrzyskich, W yżyny Lubelskiej, Sudetów Zachodnich i W schodnich, K otliny N ow otarskiej, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów, P ienin i T atr. Pieniny: Sromowce W yżnie, Podłaźce, Trzy Korony, Kras i Biała Woda. W P ien in ach łowiony n a pogórzu i w reglu dolnym, głównie na łące ziołoroślowej i n a suchym pastw isku. W obu ty c h środow iskach gatu n ek te n w ystępow ał n iezb y t licznie od czerwca do w rześnia. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach, owocach, fekaliach i na nawozie krowim. Larw y rozw ijają się w krowim nawozie, ale oprócz koprofagicznego sposobu odżywiania mogą również być typow ym i zoofagami. Jako drapieżniki napadają na larw y innych gatunków m uchów ek żyjących również w nawozie. G atunek sy n atro p ijn y. Mesembrina mystacaea ( L in n a e u s, ) G atunek szeroko rozprzestrzeniony w Palearktyce, w południowej jej części rzad k i i spo ty k an y ty lk o w górach. N ajbardziej pospolity w strefie la sów iglastych. W ykazany z Europy, K aukazu, Syberii Zachodniej, Mongolii i północnej Afryki. Elem ent palearktyczny. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, Pobrzeża B ałtyku, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Trzy Korony i Białe Skały. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej i na łące ziołoroślowej, od połowy czerwca do końca września. F orm y dorosłe odwiedzają kw iaty, łowi się je również na nawozie i mięsie. Larw y są drapieżnikam i i koprofagam i, podobnie jak u poprzedniego gatunku. G atunek synantropijny. Morellia aenescens E o b in e a u - D e s v o id y, G atunek w ykazany z E uropy (wym ieniany również z Pirenejów), K aukazu, północnego K azachstanu, Siedmiorzecza, A łtaju, Przybajkala i K raju N adm orskiego. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u,

64 1 14 A. Draber-Mońko 64 Pojezierza Pom orskiego, M azurskiego oraz K otliny N ow otarskiej i Bieszczadów. Pieniny: Wąwóz Sobczański, Facimiech, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ocieinnego Potoku. W Pieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym. Pojedyncze okazy tego g atu n k u łowiono od połowy czerwca do połow y sierpnia w jedlinie ciepłolubnej i na. młace. Form y dorosłe łowi się na kw iatach: Angelica silvestris, Uubus fruticosus, Torilis japonica, Heracleum sphondylum, Daucus carota i g a tunkach z rodzaju Anthriscus oraz na nawozie. Larw y rozw ijają się na nawozie końskim i krow im. G atunek synantropijny. Morellia hortorum ( F a l l e n, 1817) G atunek w ystępuje w Europie, również w Pirenejach, K azachstanie, na Syberii do J a k u c k a oraz w MongoJii. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski p o d a wany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, W yżyny M ałopolskiej, Gór Świętokrzyskich, W yżyny Lubelskiej, Niziny Sandom ierskiej, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów, K o tlin y N ow otarskiej, P ienin i T atr. Pieniny: Sołtysia Skałka, Sromowce Wyżnie, Cisowiec, Zamczysko, Flaki, Podłaźce, W ąwóz Sobczański, Trzy Korony, Facimiech, Grabczycha, Ociemne, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Toporzyska, Kras, wąwóz Homole, Biała Woda. W P ieninach łowiony n a pogórzu i w reglu dolnym we w szystkich dziesięciu badanych środowiskach, od połowy czerwca do pierwszej dekady września, najliczniej w sierpniu w olszynie karpackiej i na młace. Form y dorosłe łowi się na kw iatach Angelica, Solidago virga aurea i Torilis japonica oraz na spadzi mszyc, na liściach krzewów, jak również na fekaliach, mięsie i nawozie k o ń skim. L arw y rozw ijają się w nawozie bydlęcym. G atunek synantropijny. Morellia podagrica (L o e w, 1857) G atunek rozprzestrzeniony w strefie lasów i laso-stepów. P odaw any z p ó ł nocnej i środkowej Europy. W ZSSR w ystępuje od przesm yku Karelskiego do pohidniowej części K raju Nadmorskiego. W południowej części swego zasięgu w ystępuje w górach. Podaw any z Am eryki Północnej. Elem ent łiolarktyczny, borealno-arktyczny. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, K otliny N ow otarskiej, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Toporzyska, Grabczycha i Białe Skały. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, n a łące pienińskiej i łące ziołoroślowej oraz na m uraw ie kseroterm icznej. P o jedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do końca sierpnia. F o rm y dorosłe łowiono zarów no na kw iatach, ja k i n a ekskrem entach lu d z kich i zwierzęcych. Biologia tego g a tu n k u nie je st znana. G atunek sy n a n tro pijny- \

65 65 Galyptrata 115 Morellia simplex L o e w, 1857 G atu n ek rozprzestrzeniony w całej E uropie (w ykazany rów nież z P ire n e jów), podaw any ze środkowego U ralu, K au k azu, Azji Środkowej i K azach stanu (do jego północnej granicy z Syberią), na Syberii zastąpiony przez wik ary jn y gatunek Morellia simplicissima Zimin. Elem ent europejski. Z Polski p odaw any z Pojezierza M azurskiego, Puszczy Białow ieskiej, N iziny M azow ieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, N iziny S andom ierskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego oraz z T atr. Pieniny: Grabczycha, Facimiech, Kurnikówka, Pod Ociemne, Ociemne, Białe Skały, Kras, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W P ieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej i na m łace od lipca do końca września. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Solidago virga-aurea oraz na skórze bydła wokół oczu, gdzie zlizują wydzielinę lub na świeżych ranach zwierząt hodowlanych. Larwy we wszystkich stadiach są koprofagam i, rozw ijają się w nawozie bydła. G atunek syn an tro p ijn y. Musca domestiea L i n n a e u s, 1758 G atunek o geopolitycznym zasięgu rozmieszczenia. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Buszczy Białowieskiej, Niziny Mazowieckiej, Śląska Dolnego, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Lubelskiej, N iziny Sandom ierskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Sromowce Wyżnie, Sołtysia Skała, Zamczysko, Flaki, Cisowiec, Macelowa Góra, Krościenko, Pod Ociemne, Ociemne, Wżar, Zawiesy, Toporzyska-M acelak. W P ieninach łowiony na światło i czerpakiem n a pogórzu i w reglu dolnym. W wyznaczonych środowiskach złowiony tylko na łące pienińskiej. Poza ty m łowiony na łące pienińskiej przed buczyną karpacką Pod Ociemnym, n a m uraw ie kseroterm icznej n a F lak ach, na skałkach koło Zawiesów i n a p o zostałych wymienionych miejscach wszędzie tam, gdzie w pobliżu znajdują się osiedla ludzkie. Łowiony od m aja do połowy października. F o rm y dorosłe odżywiają się głównie cukrem, można je spotkać na kw iatach (w Alpach naw et na wysokości m npm ) oraz na spadzi mszyc. G atunek ten charakteryzuje się dobrą lotnością, obserwowano przez kilka godzin u trzym y wanie się w powietrzu tych muchówek bez odpoczynku. Muchówki te fruw ają z prędkością 20 km /godz. Larwy należą do typow ych polifagów. G atunek synantropijny. Musca autumnalis D e g e e r, 1776 G atunek rozprzestrzeniony w Europie (wykazany również z Pirenejów), Syberii Zachodniej, Azji Środkowej, na K aukazie, w północnej i wschodniej A fryce oraz w A m eryce Północnej. E lem en t holarktyczny. W Polsce podaw any

66 116 A. Draber-Mońko 66 z Pobrzeża B a łty k u, Pojezierza Pom orskiego i M azurskiego, Puszczy B iałowieskiej, Niziny W ielkopolsko-kujaw skiej i Mazowieckiej, Śląska Dolnego, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich, W y żyny Lubelskiej, Roztocza, Niziny Sandom ierskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów, P ienin i T atr. Pieniny: dolina Harczy Grunt, dolina Głębokiego Potoku, Sołtysia Skała, Sromowce W yżnie, Zamczysko, Rabsztyn, Długa Grapa, Cisowiec, Flaki, Wierch Skałki, dolina Strasznego Potoku, Macelak, W ąwóz Sobczański, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Góra Zamkowa, Sokolica, Nowa Góra, Sromowce Niżnie, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Białe Skały, polana Walusiówka, polana Sutrówka, polana pod Czertezikiem, Kurnikówka, Toporzyska, Kras, Zawiesy, Długi Gronik, Pod Ociemne, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Krościenko (ad lucern), młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, wąwóz Homole i Biała Woda. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od m aja do połowy października, we wszystkich badanych środowiskach, a najliczniej na suchym pastw isku, łące pienińskiej i na m łace. F orm y dorosłe chętnie zlizują w ydzieliny z oczu, nosa i pyska bydła oraz krew ze świeżych ran na skórze ssaków. Spotkać je m ożna również na owocach, ekskrem entach ludzkich i na nawozie końskim. Larw y rozw ijają się w nawozie krowim. G atunek synantropijny. M uscina assimilis ( F a l l e n, 1823) Pospolity gatunek, w ystępujący w całej H olarktyce. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, Śląska Dolnego, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej i L ubelskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego oraz z Bieszczadów. Pieniny: Czorsztyn, dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sromowce W yżnie, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Wierch Skałki, Macelak, Grabczycha, Facimiech, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Białe Skały, Stolarzówka, Toporzyska, Pod Ociemne, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Zawiesy, Kras, Krościenko (ad lucern), młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od czerwca do poknvy września, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i ziołoroślowej, na m urawach kseroterm icznych, na suchym pastw isku i młace. Najliczniej wy stępow ał ten gatunek w olszynie karpackiej. F o rm y dorosłe sp otyka się wszędzie w pobliżu dom ostw ludzkich i w środowiskach naturalnych, na owocach, nawozie, w yciekającym soku z drzew oraz na rozkładających się substancjach roślinnych i zwierzęcych. Larwy' są saprofagam i, żyją w rozkładających się substancjach roślinnych i zwierzęcych oraz koprofagam i, rozw ijają się w ekskrem entach ssaków łącznie z człowiekiem, prócz tego rozw ijają się w gniazdach ssaków i ptaków oraz błonkówek, w m a rtwych owadach i w grzybach. G atunek synantropijny. M uscina pabulorum ( F a l l e n, 1817) G atunek rozprzestrzeniony w H olarktyrce (z w y jątk iem obszarów położon y c h na dalekiej północy'). E lem ent holarktyczny. Z Polski podaw any z P o-

67 67 Całyptrała 117 brzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, Beskidu W schodniego, B ieszczadów i T atr. Pieniny: Pod Ociemne, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Zawiesy, Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Facimiech. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, na łące pienińskiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od p o czątku lipca do połowy września. Form y dorosłe łowiono na kw iatach roślin zielnych i na ekskrem entach. L arw y rozw ijają się w rozkładających się szczątkach roślinnych i zwierzęcych, podobnie jak poprzedni gatunek. Larwy I I I stadium są drapieżnikam i. G atunek synantropijny. M uscina pasąuormn (M e ig e n, 1826) G atunek w ystępujący w H olarktyce z w yjątkiem najbardziej na północ wysuniętych obszarów. Elem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej i Lubelskiej, K o tliny N ow otarskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Sromowce Wyżnie, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Flaki, podnóże D łu giej Grapy, dolina Głębokiego Potoku, podnóże Zamczyska, Zamczysko, Łysa Góra, W ą wóz Sobczański i Facimiech. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na m uraw ach kseroterm icznych i w' jedlinie ciepłolubnej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od lipca do połowy w rześnia. F orm y dorosłe zbierano n a kw iatach roślin zielnych i liściach krzewówr oraz na mięsie. Larwy są drapieżnikam i albo półpasożytam i w różnych gatunkach m otyli, błonkówek oraz muchówek. G atunek synantropijny. M uscina stabulans ( F a l l e n, 1816) G atunek geopolityczny. W Polsce podaw any z P obrzeża B ałty k u, P o je zierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W y żyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej, Lubelskiej, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: łąka śródpolna u podnóża Flaków, Krościenko (ad lucern), Pod Ociemne, łąka nad Ociemnym Potokiem, Kras, Zawiesy i wąwóz Homole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, n a łące pienińskiej i n a m uraw ie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego g a tunku zbierano w lipcu. Form y dorosłe spotyka się na nawozie, rozkładających się substancjach, owocach, wyciekającym soku z drzewr i na kw iatach oraz liściach roślin zielnych. Larwy rozw ijają się w rozkładających się szczątkach roślinnych i zwierzęcych. G atunek sy n an tro p ijn y.

68 118 A. Draber-Mońko 68 M yopsila meditabunda (F a b r ic t u s, 1 781) G atunek rozprzestrzeniony w całej P alearktyce, w ykazany również z A m e ryki Północnej i Południow ej. Elem ent subgeopolityczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego, B ieszczadów i Tatr. Pieniny: Cisowiec, Faciinieeh, Grabczycha, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Toporzyska, Zawiesy, Kras i Biała Woda. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, m urawach naskalnych, m uraw ach kseroterm icznych i na suchym pastw isku, od połowy m aja do połowy września. N ajliczniej w ystępow ał n a m uraw ach kseroterm icznych. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach: Taraxacum officinale, Conium maculatum, Trifolium oraz na nawozie i rozkładających się szczątkach roślinnych i zwierzęcych. Larwy rozw ijają się w nawozie i ekskrem entach ludzkich zwykle jako drapieżniki, odżyw iając się larw am i innych gatunków m uchów ek żyjących również w n a wozie. G atunek synantropijny. Orthelia caesarion (M e i g e n, 1826) G atunek w ykazany z E uropy (również z Pirenejów), Syberii, K aukazu, Mongolii, Chin, Ja p o n ii, A fryki Północnej oraz A m eryki Północnej i P ołudniowej. Elem ent subgeopolityczny. Podaw any w Polsce z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej i Lubelskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów. Pieniny: dolina Strasznego Potoku, dolina Głębokiego Potoku, Wiercli Skałki, Sołtysia Skałka, łąką u podnóża Flaków, Flaki, Ciso wiec, Długa Grapa, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Toporzyska i Stolarzówka. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej, murawie kseroterm icznej i suchym pastw isku, od połowy czerwca do końca września. Najliczniej ten gatunek występował na suchym pastw isku. Form y dorosłe łowi się na kw iatach oraz ekskrem entach ludzi i innych ssaków. Larw y rozw ijają się w naw ozie krow im i końskim. G atunek syn an tro p ijn y. Orthelia cornicina (F a b r ic iu s, 1781) G atunek rozprzestrzeniony w Europie (wraz z Pirenejam i), podaw any również z K aukazu, K azachstanu, Syberii, Azji Środkowej oraz północnej Mongolii. Spotyka'*się go najczęściej w miejscach zalesionych, a na południu w górach. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego, K otliny Now otarskiej, Bieszczadów i T atr.

69 69 Calyptrata 119 Pieniny: Niedzica, Sromowce W yżnie, Sromowce Niżnie, Podłaźce, Grabczycha, W ą wóz Sobczański, Trzy Korony, Ociemne, Pod Ociemne, polana Walusiówka, Toporzyska, przełęcz Chwała Bogu, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras, Jaworki i Biała Woda. W Pieninach, łowiony na pogórzu i w reglu dolnym w buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, na łące ziołoroślowej, na m uraw ach kseroterm icznycli, suchym pastw isku i młace. Najliczniej występował ten gatunek na suchym pastw isku. Od połowy m aja do września. Form y dorosłe łowi się głównie na kw iatach Solidago virga-aurea oraz n a ekskrem entach. L a r wy rozw ijają się w nawozie krowim. G atunek synantropijny. Polietes lardaria ( F a b r ic iu s, 1781) Gatunek rozprzestrzeniony w Europie (podawany również z Pirenejów), Azji Mniejszej i Japonii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Małopolskiej, Krakowsko-W ieluńskiej i Lubelskiej, Sudetów Zachodnich, Bieszczadów i K o tlin y N ow otarskiej. Pieniny: Podłaźce, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Facimiech, Trzy K o rony, Kurnikówka, Białe Skały, Toporzyska, polana Walusiówka, Kras, Ociemne, Pod Ociemne. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące p ie nińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej i suchym pastw isku, od połowy m aja do połowy września. Najliczniej występował ten gatunek w czerwcu i we wrześniu, a najczęściej i w najw iększej liczbie okazów łowiono go w je dlinie ciepłolubnej i buczynie ciepłolubnej. F o rm y dorosłe łowi się na kw iatac h Solidago virga-aurea oraz na spadzi m szyc i gnijących szczątków roślinnych i zwierzęcych, jak również na fekaliach i ekskrem entach ssaków łącznie z ludzkim i. L arw y rozw ijają się w nawozie krowim. G atunek synantropijny. Pyrellia cadaverina ( L in n a e u s, ) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, K azachstanie, Syberii aż do p o łudniowej części K raju Nadmorskiego, podaw any również z K aukazu, Azji Środkowej, Mongolii, Azji Zachodniej i Afryki Północnej. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, B eskidu Zachodniego i T atr. Pieniny: Podłaźce i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od lipca do września. Form y dorosłe łowi się na kw iatach roślin zielnych, na spadzi mszyc oraz na fekaliach. L arw y rozw ijają się w nawozie końskim. G atunek synantro- Pijny

70 1 2 0 A. Draber-Mońko 70 Pyrellia ignita R o b in e a u - D e s v o id y, G atunek w ystępuje w Europie, na Syberii aż do K raju Nadm orskiego i w północnej Mongolii. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce p o d aw an y z P o je zierza Pom orskiego i M azurskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego i W schodniego oraz Bieszczadów. Pieniny: polana pod Czertezikiein, polana Walusiówka, Toporzyska, Wąwóz Sobczański, Ociemne i Pod Ociemne oraz Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i m urawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w Pieninach w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowi się na fekaliach i wykasza czerpakiem z traw y. Rozwój larw nie znany. G atunek synantro- Pijny. Siphona stimulans ( M e ig e n, 1824) G atunek w ystępujący głównie w strefie lasów. W ykazany z E u ro p y (łącznie z Pirenejam i i K rym em ), A łtaju oraz północnej Mongolii. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski p o d aw an y z Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej, W yżyny L ubelskiej, Beskidu Zachodniego, B ieszczadów i T atr. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 20 VII W Pieninach złowiony w reglu dolnym, na m urawach naskalnych. Form y dorosłe łowi się n a bydle oraz n a kw iatach z rodzajów : S iu m, Oenanthe, N a sturtium i Lysimachia, jak również wykasza się czerpakiem z traw y. Najczęściej spotykany na pastw iskach. Larw y rozw ijają się w nawozie krowim. G atunek synantropijny, pobierający krew ssaków. Stomoxys calcitrans ( L in n a e u s, 1758) G atunek geopolityczny, nie w ystępuje na obszarach położonych n a d a lekiej północy. E lem en t geopolityczny. Z Polski podaw any z P obrzeża B a ł tyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny K rakowsko-w ieluńskiej, Małopolskiej i Lubelskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu W schodniego i Zachodniego, K o tlin y N ow o tarsk ie j, Bieszczadów, P ienin i T atr. Pieniny: łąka śródpolna koło Sromowców Wyżnich, Sołtysia Skała, polana pod Czertezikiem, polana W alusiówka, W ąwóz Sobczański, Ociemne, Pod Ociemne, Zawiesy i w ą wóz Homole. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej i m urawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w lipcu i sierpniu. F o rm y dorosłe n a p a d a ją n a wszelkie kręgowce, łącznie z człow iekiem. Często siad ają n a ścianach pom ieszczeń, w k tó ry ch jest bydło. Łow i się

71 71 Calyptrata je również n a kw iatach Girsium, Heracleum sphondylium, A ngelica, Spirea> Malva, Helianthus oraz na owocach. Larw y rozw ijają się głównie w nawozie krowim. Gatunek synantropijny, pobierający krew kręgowców, głównie ssaków. Rodzina H ip p o b o scid a e Lipoptena cervi ( L in n a e u s, 1758) I Pospolity gatunek, w ystępujący w całej Palearktyce, wym ieniany również z Obszaru Orientalnego ( T e o d o r i O l d r o y d ). Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, Puszczy Białow ieskiej, N iziny M a zowieckiej i W yżyny Krakowrsko-W ieluńskiej. Pieniny: Trzy Korony, pod Gankiem, 14 IX 1972 r. W Pieninach złow iony ty lk o w reglu dolnym, na m uraw ie naskalnej. P a sożytuje zwykle na różnych gatunkach z rodziny Cervidae: Cervus elaphus elaphus, Capreolus capreolus i innych. N iekiedy sp o tykany również na ludziach. Rodzina C a llip h o rid a e W ystępowanie na świecie podawane jest według S t a c k e l b e r g a ( , ), Z u m p ta ( ), R. K a n o ( ), G r u n in a ( ), S y c e v s k e j ( , ). D ane biologiczne n a podstaw ie w łasnych obserw acji oraz w ym ienionych wyżej prac, jak również w oparciu o dane zaw arte w opracow aniach Z u m p ta (1965) i K a r c z e w s k ie g o ( , 1962 i 1967). Acrophaga alpina ( Z e t t e r s t e d t, ) G atunek w ystępujący w północnych obszarach Europy oraz w górach (Alpy, Tiań-Szań, A łtaj, Pam ir, K arpaty). Podaw any z K anady. E lem ent borealno-alpejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Sudetów Zachodnich i T atr. Pieniny: Flaki, Zamczysko, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Pod Ociemne i Ociemne. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w sierpniu, na łące ziołoroślowej oraz na m urawie kseroterm icznej na Flakach. Form y dorosłe zbierano na kw iatach z rodziny Umbelliferae oraz na m artw ych zwierzętach do wysokości 4700 m npm. Acrophaga subalpina ( R i n g d a h l, 1931) G atunek rozprzestrzeniony w środkowej i północnej Europie, głównie w górach, podaw any z Syberii aż do Dalekiego W schodu. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce wykazany dotychczas tylko z Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o ).

72 1 2 2 A. Draber-Mońko 72 Pieniny: Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, W ą wóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Kurnikówka, Białe Skały, Góra Zamkowa, Sokolica, Czertezik, polana Walusiówka, Toporzyska, Ociemne, Pod Ociemne, Krościenko i Kras. W Pieninach znaleziony na pogórzu i w reglu dolnym w buczynie karpackiej, buczynie c epłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, łące p ienińskiej i łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, murawie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. Najliczniej występował w sierpniu na łące ziołoroślowej. Form y dorosłe łowiono w lipcu i w sierpniu, na kw iatach roślin z rodzin Gompositae i Umbelliferae. Biologia nie znana. G atunek sy n an tro p ijn y. Calliphora loewi E n d e r l e i n, 1903 Dość rzadko łowiony gatunek, w ystępujący w E uropie północnej i środkowej, na K aukazie, Syberii aż do Dalekiego W schodu. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any dotychczas tylko z Pojezierza Pomorskiego, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów Pieniny: Macelak, Podłaźce, Facimiech, Trzy Korony, Toporzyska, polana W alusiówka, Białe Skały, Kurnikówka, Wąwóz Sobczański, Ociemne, Pod Ociemne, Krościenko, Czertezik, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od m aja do końca września w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, murawie naskalnej, suchym pastw isku i na młace. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w sierpniu, najliczniej występował na łące pienińskiej i łące ziołoroślowej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Compositae i Umbelliferae oraz na odchodach ludzkich. L arw y są saprofagam i i koprofagam i, rozw ijają się w m artw ych zwierzętach i ekskrem entach ludzkich. Calliphora vicina R o b i n e a u - D e s v o id y, 1830 G atunek pospolicie w ystępujący n a terenie całej H o lark ty k i, w ym ieniany również z A ustralii i Nowej Zelandii. Elem ent subgeopolityczny. W Polsce podaw any z P obrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, P uszczy B iałow ieskiej, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko- -W ieluńskiej i Małopolskiej oraz Gór Świętokrzyskich, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Czorsztyn, wąwóz Harczy Grunt, Sromowce W yżnie, Flaki, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Trzy Korony, Góra Zamkowa, Czertezik, polana Walusiówka, Krościenko (ad lucern), Toporzyska, Białe Skały, Kurnikówka, Ociemne, Pod Ociemne, Zawiesy, Kras, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, wąwóz Homole i Wżar. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym od m aja do końca września w buczynie k arpackiej, jedlinie k arp ack iej, olszynie karpackiej, łące p ien iń

73 73 Calyptrata 123 skiej i łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej i kseroterm iczne j, suchym pastw isku i młace. Najwięcej okazów tego g a tu n k u złowiono w sierpniu, najliczniej w ystępował na m urawie kseroterm icznej. Form y dorosłe łowiono na Salix cinerea, Euphorbia cyparissias, Ribes vulgare, Sanguisorba officinalis, Prunus insiticia, Padus avium, Evonymus europaea, Frangula alnus, Gornus sanguinea, Pastinaca saliva, Angelica silvestris, Peucedanum oreoselinum, Calluna vulgaris, Cuscuta epithymum oraz na padlinie i fekaliach. Larw y rozw ijają się najczęściej w m artw ych zwierzętach, ranach ssaków, a rzadziej w ludzkich ekskrem entach. G atunek synantropijny. Calliphora vomitoria ( L in n a e u s, 1758) G atunek rozprzestrzeniony w całej P aleark ty ce, podaw any również z Am e ry k i Północnej. E lem ent holarktyczny. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej oraz Gór Świętokrzyskich, Beskidu W schodniego, Bieszczadów i T atr. W T atrach łowiony do m npm, a w Bieszczadach do 1200 m npm. Pieniny: Czorsztyn, Cisowiec, Flaki, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Grabczycha, Facimiech, Trzy Korony, Białe Skały, Kurnikówka, polana Walusiówka, Stolarzówka, Toporzyska, Ociemne, Pod Ociemne, Kras, Zawiesy i młaka obok ujścia Ocieranego Potoku. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym od m aja do końca września we wszystkich badanych środowiskach, a najliczniej na łące ziołoroślowej. N ajwiększą liczbę okazów tego gatunku złowiono w sierpniu, lipcu i we wrześniu. F orm y dorosłe łowiono na dojrzałych owocach i gnijących roślinach, na sp a dzi niszyc oraz soku wyciekającym ze skaleczonych roślin, jak również na kw iatach: Salix cinerea, Ribes vulgare, Rubus idaeus, R. sulcatus, Crataegus oxyacantha, Padus avium, Pastinaca saliva, Calluna vulgaris, M entha aquatica, Sambucus ebulus, Solidago serotina, Aster Novi-Belgii i Cirsium arvense. Larwy rozw ijają się w padłych zw ierzętach i fekaliach. G atunek synantropijny. Calliphora uralensis V i l l e n e u v e, 1922 G atunek podaw any z północnej Europy, gór E uropy środkowej, całego terytorium europejskiej części ZSRR oraz Grenlandii. E lem ent europejski. Z Polski w ykazany z Pojezierza Pom orskiego, Gór Św iętokrzyskich i T atr. Pieniny: Czorsztyn, dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sromowce Wyżnie, łąka nad strumykiem; Sołtysia Skałka, Flaki, Cisowiec, Zamczysko, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Białe Skały, Kurnikówka, Toporzyska, Pod Ociemne, Ociemne, łąki i buczyna karpacka nad Ocieranym Potokiem, Krościenko (ad lucern), młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, Kras, Długi Gronik wąwóz Homole, Wżar. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, od czerwca do września, we w szystkich b ad an y ch środow iskach. Najwięcej okazów tego g atu n k u zło

74 124 A. Draber-Mońko 74- wiono w lipcu, a najliczniej występował ten gatunek na łące ziołoroślowej i murawie kseroterm icznej. Form y dorosłe łowi się zwykle na kw iatach Heracleum sphondylium i Angelica silvestris oraz na owocach i fekaliach. Larwy rozw ijają się głównie w dołach kloacznych z płynną zawartością. G atunek synantropijny. Cynomyia mortuorum ( L in n a e u s, 1758) G atunek w ystępujący w E uropie, Azji i Am eryce Północnej. Częściej spotykany w północnej części Palearktyki oraz w górach (Alpy, B ałkany, K aukaz, K arpaty i góry Azji Środkowej). W ym ieniany z Alaski i Grenlandii. Elem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej oraz z Gór Świętokrzyskich, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i Tatr. W T atrach dochodzi do piętra alpejskiego ( P a w ło w ic z 1939). Pieniny: Czorsztyn, dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, łąka śródpolna,. Zamczysko, podnóże Długiej Grapy, Wierch Skałki, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński- Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Podłaźce, Podskalnia Góra, Sto, larzówka, W yżni Łazek, Kosarzyska, - Kurnikówka, Toporzyska, polana pod Czertezikiempolana Walusiówka, Czertezik, Pod Ociemne, Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Po,, toku, Zawiesy i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od m aja do WTześnia, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszyn ę karpackiej (na K rasie i w Czorsztynie), łące pienińskiej i łące ziołoroślowej, m uraw ie naskalnej, m u raw ie kseroterm icznej, suchym pastw isku i na młace. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w lipcu i w sierpniu, a najliczniej występował ten gatunek na łące ziołoroślowej w lipcu. Form y dorosłe łowi się na padlinie, nawozie, owocach oraz na kw iatach: Daucus carota, Salix cinerea, Scleranthus a nnum, Euphorbia cyparissias, Ribes vulgare, Rubus sulcatus, Sorbus aucuparia, Prunus spinosa, Acer platanoides, Padus avium, Rhamnus cathartica, Heracleum sphondylium, Senecio vernalis. L arw y rozw ijają się w gnijącym mięsie i m a rtwych zwierzętach. G atunek synantropijny. Lucilia ampullacaea V i l l e n e u v e, 1922 G atunek w ystępujący w Europie, na K aukazie, Dalekim W schodzie, ZSRR (łącznie z W yspam i K urylskim i), w Chinach, Japonii, Korei, Indii, A ustralii i Algerii. W europejskiej części swego zasięgu dość rzadko spotykany, n a to m iast je st pospolity na D alekim W schodzie. E lem ent subgeopolityczny. W P o l sce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, W yżyny M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich i Bieszczadów. Pieniny: Zamczysko, Toporzyska, Pod Ociemne, Ociemne, Zawiesy i łąka nad D unajcem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku.

75 75 Calyptrata 125 W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, n a łące pienińskiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do sierpnia. Form y dorosłe łowi się głównie w zalesionych terenach albo w ich pobliżu, zwykle na ludzkich ekskrem entach. Larwy rozw ijają się głównie na m artw ych zwierzętach, w nawozie zwierzęcym i ludzkich odchodach. G atunek synantropijny. Lucilia bufo7iivora M o n ie z, 1876 G atunek praw dopodobnie w ystępujący w całej H olarktyce (Z u m p t 1959), ale ponieważ był m ylony z L. silvarum (M e ig.) nie m a dokładnie poznanego rozmieszczenia. Podaw any z Europy, Syberii i północnej Afryki. Elem ent p alearktyczny. W Polsce w ym ieniany z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza M azurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Śląska Dolnego, W yżyny Małopolskiej i Lubelskiej ( S a n d n e r 1955). Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, podnóże Długiej Grapy, Podjaźce, Wąwóz Sobczański, Ociemne, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach znajdow any głównie na pogórzu oraz w dolnej partii regla dolnego, w olszynie karpackiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w sierpniu. Form y dorosłe łowi się na kw iatach roślin z rodzin Compositae i TJmbelliferae. Larwy są obligatoryjnym i pasożytam i A nura i Urodela: Bufo bufo, B. viridis, B. calaynita, Rana esculenta, R. temporaria, Triturus montandoni i Triturus alpestris. Infekcja larwam i tego gatunku prowadzi zwykle do śmierci żywiciela. Lucilia caesar ( L in n a e u s, 1758) Bardzo pospolicie w ystępujący gatunek, znajdow any w całej Palearktyce aż do Dalekiego W schodu z w yjątkiem skrajnie północnych obszarów. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej oraz Gór Świętokrzyskich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Czorsztyn, dolina Harczy Grunt, dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sołtysia Skałka, Sromowce Wyżnie, Wierch Skałki, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Flaki, Rabsztyn, Zamczysko, Cisowiec, Długa Grapa, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, W ą wóz Sobczański, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Trzy Korony, przełęcz Chwała Bogu, Sutrówka, Toporzyska, Białe Skałki, polana Walusiówka, polana Kurnikówka, Stolarzówka, Ociemne, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, Kras, Krościenko, Czertezik i wąwóz Homole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym od czerwca do końca w rześnia we w szystkich b ad an y ch środow iskach. Najwięcej okazów tego g a tu n k u złowiono w sierpniu, a najliczniej występował on na młace i w olszynie k arpackiej. F orm y dorosłe łowi się na padlinie, ludzkich odchodach i kw iatach

76 126 A. Draber-Mońko 76 roślin: Angelica silvestris, Aegopodium podagraria, Seseli sp., Salix cinerea, Polygonum hydropiper, Sanguisorba officinalis, Padus avium, Evonymus europaea, Frangula alnus, Angelica silvestris, Peucedanum oreoselinum i Galluna vulgaris, jak również na liściach krzewów oświetlonych słońcem. Larwy rozw ijają się głównie w padlinie, nawozie zwierzęcym i ekskrem entach ludzkich. G atunek synantropijny. * Lucilia fuscipalpis ( Z e t t e r s t e d t,.1845) G atunek rozprzestrzeniony głównie na północy (Skandynaw ia, półwysep K ola i T ajm yr) oraz w Sajanach. E lem ent borealny. N ow y dla fau n y Polski. Pieniny: Kras, ols, 20 VII 1972, 1 S, leg. A. R o d z ie w ic z ; młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 11 VIII 1973, 1 ęj, leg. A. R o d z ie w ic z. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w lipcu i w sierpniu, w olszynie karpackiej i na młace. Form y dorosłe łowiono na ekskrem entach kręgowców i n a padlinie. Rozwój larw nie znany. Lucilia illustris ( M e ig e n, 1826) Dość często spotykany gatunek w północnej i środkowej Europie, na Syberii (na północy dochodzi aż za krąg polarny), na wschodzie sięga do K raju Amurskiego i K raju Nadm orskiego. W ykazany również z Chin, Japonii i Amery k i Północnej. E lem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B a ł tyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, W yżyny M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sołtysia Skałka, Sromowce Wyżnie, łąka śródpolna, u podnóża Flaków, Zamczysko Rabsztyn, Wąwóz Sobczański, Białe Skałki, Kurnikówka, Ociemne, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i Kras. W Pieninach łowiony w reglu dolnym i na pogórzu, od m aja do sierpnia? w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, m urawie kseroterm icznej i na młace- Najwięcej okazów tego gatunku złowiono na młace i w olszynie karpackiej. Form y dorosłe łowi się na kw iatach roślin b a 1da szk o wy cli, na padlinie i ludzkich ekskrem entach. L arw y rozw ijają się w padlinie zwierzęcej, nawozie zwierz ą t, odchodach ludzkich i resztkach pokarm ów. G atunek sy n an tro p ijn y. Lucilia richardsi C o l l i n, 1926 G atunek dość rzadko spotykany, w ykazany z Anglii, Francji, Niemiec? W łoch, A ustrii, Czechosłowacji, W ęgier, Rum unii, Polski oraz środkowej i południowej europejskiej części ZSRR, jak również z Gruzji. Elem ent europejski. W Polsce dotychczas podaw any tylko z Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o ). Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, Sołtysia Skałka, Wierch Skałki, podnóże Długiej Grapy, Wąwóz Gorczyński, Zamczysko, Łysa Góra, Macelowa Góra, W ą

77 77 Calyptrata 127 wóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech^ Ociemne, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od czerwca do końca sierpnia, w jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, m urawie kseroterm icznej i na młace. F orm y dorosłe łowiono na liściach krzewów, na ziem i i w y k a szano z traw y. Larw y znajdow ano w ran ach Caprimulgus europeus. Lucilia sericata (M e ig e n, 1826) G atunek geopolityczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B a łty k u, P o je zierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, Gór Św iętokrzyskich i Beskidu Zachodniego. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sołtysia Skałka, łąka śródpolna u podnóża F la ków, Facimieck, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Toporzyska, Pod Ociemne, Ociemne, Zawiesy i Kras, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i łące ziołoroślowej, na m uraw ie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od początku czerwca do połowy września. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Evonym us europaea, Peucedanum oreoselinnm i Mentha aquatica oraz na padlinie i mięsie. Larw y rozw ijają się w padlinie, a rzadziej w fekaliach. G atunek synantro- Pijny. Lucilia silvarum ( M e ig e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, K azachstanie, Japonii i Ameryce Północnej. Elem ent holarktyczny. Podaw any dotychczas z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, M ałopolskiej i Gór Św iętokrzyskich, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sromowce W yżnie, łąka nad strum y kiem, Flaki, podnóże długiej Grapy, Zamczysko, Cisowiec, Rabsztyn, Sołtysia Skałka, Wierch Skałki, Wąwóz Sobczański, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Trzy Korony, T o porzyska, Kurnikówka, Stolarzówka, Białe Skały, Pod Ociemne, Zawiesy, Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Krościenko i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od m aja do końca września w buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej, na suchym pastw isku i na młace. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w sierpniu, a najliczniej w ystępow ał on w olszynie karpackiej i dość licznie na młace. Form y dorosłe spotyka się na padlinie, nawozie, na sokach w ypływających ze złam anych drzewek albo gałęzi oraz na k w iatach: Euphorbia cyparissias, E. esula, Sanguisorba

78 128 A. Draber-Mońko 78 officinalis, Frangula alnus, Aegopodium podagraria, Pirnpinella saxifraga, Peucedanum oreoselinum, Calluna vulgaris, Thym us serpyllum, Achillea m illefolium i Cirsium arvense. Larw y rozw ijają się w padlinie. G atunek synantropijny. M elinda agilis (M e ig e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w' E uropie, w ym ieniany z K a rp a t W schodnich. Podaw any również z Am eryki Północnej. Prawdopodobnie element holarktyczny. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Gór Świętokrzyskich (M y ś l ic k a 1968). Pieniny: podnóże Długiej Grapy, Macelak, Trzy Korony i Toporzyska. W Pieninach znaleziony tylko w reglu dolnym. W badanych środowiskach łowiony na łące ziołoroślowej i pie.lińskiej. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano wr lipcu i sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Heracleum sphondylium. Rozwój larw' nie znany. M elinda biseta (M u l l e r, 1922) G atunek rozprzestrzeniony w Europie. E lem ent europejski. Z Polski p o daw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W y żyny M ałopolskiej i Bieszczadów. P ieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sołtysia Skałka, Flaki, Zamczysko Rabsztyn, Podłaźce, Macelak, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Kurnikówka, Toporzyska, polana Walusiówka, Białe Skały, Stolarzówka, łąka pod Białymi Skałami nad Potokiem Pienińskim, Krościenko (ad lucern), Ociemne, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, Kras, Jaworki, Biała Woda i Wżar. W Pieninach znajdow any na pogórzu i w reglu dolnym od m aja do września, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, murawie naskalnej, murawie kseroterm icznej, suchym pastw isk u i na m łace. Najwięcej okazów złowiono w lipcu, a najliczniej w ystępow ał te n g a tu n e k na łące pienińskiej. F orm y dorosłe łowiono głównie na kw iatach: Pirnpinella saxifraga, Euphorbia cyparissias, Fragaria vesca, Prunus spinosa, Tilia cordata, Rham nus cathartica, Frangula alnus, Gornus sanguinea, Aegopodium podagraria, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Pastinaca saliva, Daucus carota, Torilis japonica, Convolvulus arvensis, Origanum vulgare, Mentha aquatica, Solidago serotina i Girsium arvense oraz na liściach wiązu noszących ślady spadzi Tinocallis płatani i na w ydalinach Pterocomma populeum. Rozwńj larw nie znany. M elinda cognata (M e i g e n, 1830) sy n. caerulaea (M e ig e n, 1826) G atunek w ykazany z E uropy, K azachstanu i Azji Środkowej. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski zn an y dotychczas z Pobrzeża B a łty k u, Pojezierza

79 79 Calyptrata 129 Pom orskiego, W yżyny M ałopolskiej i Sudetów Zachodnich oraz Bieszczadów. Pieniny: Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Wąwóz Sobczański, W yżni Łazek, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Krościenko (ad lucern), Toporzyska, Kurnikówka, polana Walusiówka, Pod Ociemne, Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Białe Skały, Zawiesy, Kras i Biała Woda. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od m aja do września, we w szystkich b ad an y ch środow iskach. N ajw ięcej okazów tego g a tu n k u złowiono w sierpniu, a najliczniej występował w buczynie karpackiej i dość licznie na łące pienińskiej. F orm y dorosłe łowi się na liściach Sa lix cinerea opanow a nych przez Chaitophorus caprea, jak również na kw iatach: Salix caprea, Frangula alnus, Peucedanum oreoselinum, Gicuta virosa, Taraxacum officinale, Euphorbia esula, Ribes grossularia, Cirsium arvense i Galluna vulgaris. Larw y pasożytują w ślim akach: Gernuella virgata, Discus rotundatus i Helicella itala. D rugi z w y m ienionych żywicieli w ystępuje pospolicie w buczynach. G atunek synantro- Pijny. M elinda gentilis R o b i n e a u - D e s v o id y, 1830 G atunek w ystępuje w Europie, na Dalekim W schodzie oraz w północnej Afryce. Elem ent palearktyczny. Z Polski wym ieniany z Niziny W ielkopolsko- - K ujaw skiej, N iziny M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej i Gór Św iętokrzyskich, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów oraz T a tr. Pieniny: polana Wyrobek, przełęcz Chwała Bogu, Krościenko (ad lucern), Toporzyska, Kurnikówka, Ociemne, Pod Ociemne, łąka pod Białymi Skałami, Trzy Korony, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od m aja do końca sierpnia. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Salix caprea i Sambucus ebulus. Larwy pasożytują w ślim akach: Gernuella virgata, Helicella itala i H. candidula. M elinda polita (M ik, 1883) Dość rzadko spotykany gatunek, znany tylko z E uropy środkowej. E lem en t europejski. W Polsce podaw any dotychczas ty lk o z W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: polana Walusiówka i polana pod Czertezikiem. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w lipcu na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowi się na kw iatach Salix cinerea, Polygonum hydropiper, Stellaria graminea, Euphorbia cyparisias, Padus avium, Frangula alnus, P e u cedanum oreoselinum; P. palustre, Pastinaca sativa, Torilis japonica, Yaccinium uliginosum, Ledum palustre, Galluna vulgaris, Guscuta epithymum, Thym us serpyllum, Bellis perennis i A ntennaria dioica. Rozwój larw nie znany.

80 130 A. Draber-Mońko 80 M elinda pruinosa (E n d e r l e i n, 1933) Gatunek rozprzestrzeniony w Europie, podaw any z K arp at W schodnich. W ym ieniany z Afryki północnej. Elem ent europejski. W Polsce podawany dotychczas tylko z Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o ). Pieniny: Ociemne, Pod Ociemne, buczyna pod Białymi Skałami, Wżar i łąka śródpolna u podnóża Flaków. W Pieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, w buczynie karpackiej i b u czynie ciepłolubnej oraz na m urawie kseroterm icznej na W żarze, od czerwca do sierpnia. Form y dorosłe wykaszano z traw y i zbierano na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Larw y pasożytują w dżdżownicach z rodzaju Eisenia M a l m. W Polsce w ystępuje Eisenia lueens i E. foetida (P l isk o 1973). W P ieninach znaleziono E. lucens w buczynie karpackiej n a d Ociem nym P o tokiem i H ulińskim Potokiem, w buczynie ciepłolubnej pod Białym i Skałami oraz n a m uraw ie kseroterm icznej w W ąwozie Sobczańskim ; E. foetida zn a leziona była tylko na polach upraw nych Pod Ociemnem (K a s p r z a k in 1 tt.). J a k wynika z powyższych danych, występowanie żywicieli i pasożytujących w nich muchówek w badanych środowiskach w Pieninach zgadza się w prost idealnie. M elinda pusilla (M e i g e n, 1826) G atunek w ykazany dotychczas z Anglii, D anii, F ra n c ji, H iszpanii, G órnych Łużyc w N R D, Polski i ZSRR (okolice K aliningradu oraz Syberia Z a chodnia). E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pojezierza P o morskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, Sudetów Zachodnich i Gór Świętokrzyskich. Pieniny: Biała Woda, 3 0 IV 1974, 1 <$, leg. A. G r a b o w s k a. W Pieninach złow iony ty lk o w reglu dolnym, w ykoszony z traw y. F orm y dorosłe łowiono n a kw iatach kilkudziesięciu gatunków roślin z rodzin TJmbelliferae i Compositae. Rozwój larw nie znany. Onesia austriaca V l l l e n e u v e, 1920 G atunek górski, wym ieniany z południowej części E uropy środkowej oraz Półw yspu B ałkańskiego. E lem ent praw dopodobnie europejski. W Polsce z n a n y dotychczas z W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sołtysia Skała, Sromowce W yżnie, łąka nad strumykiem, Wierch Skałki, Flaki, Rabsztyn, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Krościenko (ad lucern), młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Ociemne, Pod Ociemne, Białe Skały, Toporzyska, Kurnikówka, Stolarzówka, polana Walusiówka, Zawiesy i łąki obok, Kras, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Góra Zamkowa, Trzy Korony, przełęcz Chwała Bogu i Wąwóz Sobczański. 4 W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym od czerwca do września, we w szystkich b ad an y ch środow iskach. Najwięcej okazów złowiono w sierpniu,

81 81 Calyptrata 131 a najliczniej występował ten gatunek na m urawie kseroterm icznej i łące ziołoroślowej. Form y dorosłe łowi się na Prunus spinosa, Cirsium arvense, Heracleum spondylium, Angelica silvestris, Pastinaca sativa i Aegopodium podagraria. Larw y tego gatunku pasożytują praw dopodobnie w dżdżownicach. Onesia kowarzi V i l l e n e t j v e, 1920 G atunek wym ieniany z Europy środkowej. Elem ent prawdopodobnie europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Bieszczadów (D r a b e r - -M o ńk o 1971). Pieniny: Toporzyska-Macelak (niebieski szlak), 26 VII W Pieninach złowiony tylko jeden okaz w reglu dolnym. Biologia tego g atunku nie jest znana. Phormia regina (Me i g e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w H olarktyce, oprócz skrajnie n a północ p o łożonych obszarów. Elem ent holarktyczny. Z Polski podaw any dotychczas z Pobrzeża B ałtyku, Niziny Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, W yżyny Małopolskiej, Gór Świętokrzyskich, Beskidu Zachodniego i W schodniego. Pieniny: Toporzyska, 24 VII W P ieninach znaleziono tylko jeden okaz, w reglu dolnym, na łące p ienińskiej. Form y dorosłe w ystępują na padlinie i mięsie. Larw y rozw ijają się w odpadkach z rzeźni i ściekach. G atunek synantropijny. Pollenia atramentaria ( M e ig e n, ) G atunek podaw any z E uropy (z w yjątkiem Anglii) oraz z Gruzji. Elem ent europejski. W Polsce w ym eniany z P obrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej i Gór Świętokrzyskich, B eskidu W schodniego i T atr. Pieniny: podnóże Zamczyska, Podłaźce, Macelak, Trzy Korony, Toporzyska, Kurnikówka, polana pod Czertezikiem, polana Walusiówka, Długi Gronnik, Krościenko (ad lucern), młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras. W Pieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej (pod Gankiem), na suchym pastw isku i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od lipca do września. Form y dorosłe spotyka się na spadzi mszyc Pterocoma populeum, przy zlizywaniu soków skaleczonych roślin (owoców i pędów), zwykle jednak na kw iatach: Corylus avellana, 8alix cinerea, 8. caprea, Euphorbia cyparissias, Anemone nemorosa, Bibes vulgare, Potentilia arenaria, Prunus insititia, Acer platanoides, Frangula alnus, Pastinaca sativa, Peucedanum oreoselinum, Calluna vulgaris, Solidago virga-aurea, 8. serotina, Bellis perennis,

82 132 A. Draber-Mońko 82 Petasites albus, Carduus aoanthoides, Tussilago farfara i C irsium arvense. Rozwój larw nie znany. G atunek synantropijny. Pollenia dasypoda P o r t s c h i n s k y, G atunek rozprzestrzeniony w południowej, środkowej i wschodniej Europie, Azji M niejszej, K aukazie i T adżykistanie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any dotychczas ty lk o z Gór Św iętokrzyskich i Bieszczadów. Pieniny: Sromowce Wyżnie, łąka śródpolna nad strumykiem, Sołtysia Skałka, Wierch Skałki, Podłaźce, Trzy Korony i Toporzyska. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od lipca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Rozwój larw nie znany. *Pollenia griseotomentosa ( J a c e n t k o v s k y, 1 944) G atunek podaw any ze środkowej E uropy i Włoch. Elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Sromowce W yżnie, V III 1955, 1 d* W P ieninach złowiony tylko na pogórzu. Biologia nie znana. Pollenia intermedia M a c q u a r t, 1835 G atunek podaw any z E uropy i północnej Afryki. Elem ent europejski. W Polsce w y m ie n ia n y z Gór Św iętokrzyskich i Bieszczadów. Pieniny: Wierch Skałki, 17 V III 1970, 1 <J, 6?$. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym na wysokości 590 m npm. Form y dorosłe łowi się na kam ieniach, ścianach domów oraz na wyciekającym soku z brzozy. Rozwój larw nie znany. G atunek sy n an tro p ijn y. Pollenia pallida R o h d e n d o r f, 1926 G atunek w y k a z a n y z Europy, północnego K azachstanu i Azji Środkowej. Praw dopodobnie elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o 1971). Pieniny: Wierch Skałki, Trzy Korony, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Biała Woda. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w kw ietniu i w sierpniu. G atunek synantropijny. Biologia nie znana. *Pollenia pectinata G r u n in, G atunek zn an y dotychczas z Z S R R : B aszkiria, Tobolsk, M inusinsk, okręg

83 83 Calyptrata 133 Irkucki, Zabajkale i Daleki W schód. Podaw any również z północnej Mongolii. Elem ent eurosyberyjski. Nowy dla fauny P o lsk i. Pieniny: Trzy Korony, łąka ziołoroślowa, 28 VII 1972, 1 <J, leg. A. R o d z ie w ic z. W Pieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej. B iologia nie znana. Pollenia rudis ( F a b r ic iu s, 1786) Dość pospolity gatunek, szeroko rozprzestrzeniony w H olarktyce. E lem ent holarktyezny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza P o m orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Puszczy B iałowieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich, Sudetów Zachodnich, Besk du Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Czorsztyn, Majerz, dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sromowce W yżnie, łąka nad strumykiem, łąka u podnóża Flaków, Sołtysia Skałka, Wierch Skałki, Cisowiec, Rabsztyn, Zamczysko, Flaki, dolina Strasznego Potoku, Macelak, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Sromowce Niżnie, Podłaźce, Grabczyoha, Facimiech, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Białe Skały, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Kurnikówka, Sutrówka, Stolarzówka, Toporzyska, Krościenko (ad lucern), młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, łąka nad Ociemnym Potokiem, Ociemne, Pod Ociemne, Zawiesy i łąka nad Dunajcem, Kras, Długi Gronik, Wżar, wąwóz Homole, Jaworki i Biała Woda. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, we w szystkich b a d a nych środow iskach, od kw ietnia do października. Najwięcej okazów tego g a tu n k u złowiono w sierpniu, dość dużo również we w rześniu i w lipcu. N ajliczniej występował ten gatunek na łące pienińskiej oraz dość licznie w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej i na młace. G atunek synantropijny. Form y dorosłe łowi się na spadzi różnych gatunków mszyc, m iędzy innym i Eucallipterus tiliae. Najczęściej spotyka się ten gatunek na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae i Compositae (kilkadziesiąt gatunków ). Larwy pasożytują w dżdżownicach, między innym i w Allolobophora chlorotica. Allolobophora chlorotica w ystępuje głównie na glebach upraw nych i pastw iskach ( P l i s k o ), a w P ieninach w ystępuje na polach Pod Ociemnem, na K rasie i na łąkach pienińskich nad Gródkiem (K a s p r z a k in litt.). W tych środowiskach P. rudis w ystępuje bardzo licznie, osiągając m aksim um liczebności na łące pienińskiej. Pollenia vagabunda ( M e ig e n, 1826) G atunek w ystępujący w całej E uropie, północnej Afryce i A m eryce P ó ł nocnej. Elem ent holarktyezny. Z Polski podaw any dotychczas z Pojezierza Pomorskiego i Bieszczadów, wym ieniany również w spisie N o w ic k ie g o ( ) ze znakiem zap y tan ia i bez podania m iejsca znalezienia. Pieniny: Trzy Korony, Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Toporzyska.

84 134 A. Draber-Mońko 84 W Pieninach znajdow any na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w sierpniu. Form y dorosłe łowi się na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Rozwój larw nie znany. G atunek synantropijny. Pollenia varia (M e ig e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w Europie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej, Beskidu Zachodniego i W schodniego oraz z Bieszczadów. Pieniny: Czorsztyn, Długa Grapa, Krościenko, Stolarzówka i młaka obok ujścia Ocieranego Potoku, * W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej i młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od sierpnia do października. Form y dorosłe łowiono na Euphorbia cyparissias oraz wykaszano czerpakiem z tra w y. Rozwój larw nie znany. G atunek synantropijny. Pollenia vera J a c e n t k o y s k y, 1936 G atunek w y k a z a n y dotychczas z Czechosłowacji, W ęgier, Bułgarii, J u gosławii, R um unii, K a rp a t W schodnich, M ołdawii oraz okręgu Charkow skiego w ZSRR. E lem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Gór Świętokrzyskich i Bieszczadów (D r a b e r - M o ń k o 1971). Pieniny: Podłaźce, Trzy Korony, Toporzyska, polana Walusiówka, Kurnikówka, Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka nad Dunajcem, Kras i Biała Woda. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, n a łące ziołoroślowej, suchym pastw isku i na m łace. N a j więcej okazów tego gatunku złowiono na młace, dość licznie znajdow any również na łące pienińskiej. W ystępuje od lipca do sierpnia. Form y dorosłe owiono na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Rozwój larw nie znany. Pollenia vespillo ( F a b r ic iu s, 1786) Dość pospolicie w ystępujący gatunek, rozprzestrzeniony w całej Europie. E lem ent europejski. P odaw any w Polsce z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza P o m orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, Puszczy Białowieskiej, W y żyny M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem i Biała Woda. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym na łące pienińskiej, od lipca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na spadzi mszyc Anoccia corni, jak również na kw iatach Salix caprea, Polygonum hydropiper, Sedum acre, Aegopodium podagraria, Pastinaca saliva, Daucus carota, Solidago virga-aurea, S. serotina,

85 85 Calyptrata 135 Aster Novi-Belgii, Achillea millefolium, Tripleurospermum inodorum, Tussilago farfara, Carduus acanthoides i Girsium arvense. Rozwój larw nie znany. G atunek synantropijny. Protocalliphora azurea ( F a l l e n, 1816) G atunek rozprzestrzeniony w Palearktyce. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W y żyny M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego i T atr. E lem ent palearktyczny. Pieniny: dolina Harczy Grunt, Podłaźce, Facimiech, Grabczycha, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Stolarzówka, Toporzyska, łąka nad Ociemnym Potokiem, Ociemne, Pod Ociemne, Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka obok, Kurnikówka, Białe Skały oraz Kras. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym od czerwca do września. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono we w szystkich b ad an y ch środow iskach. Form y dorosło spotyka się na padlinie, nawozie, gnijących owocach, na spadzi mszyc oraz na kw iatach: Heracleum sibiricum, Peucedanum palustre, Pastinaca sativa i Solidago serotina. Larwy pasożytują w pisklętach ptaków : Hirundo rustica, Muscicapa albicollis, Passer domesticus, P. ater, Phoenicurus phoenicurus, Fringilla coelebs, Sylvia sp., Anthus sp., Emberiza citrinella, Metacilla sp., Saxicola nuberta, Corvus sp. i Acrocephalus arundinaceus. G atu n ek synantropijny. Protocalliphora chrysorrhoea (M e ig e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w Palearkty ce. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W y żyny M ałopolskiej, B eskidu W schodniego i T atr. Pieniny: łąka śródpolna u podnóża Flaków, Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W P ieninach znaleziony n a pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie k a r packiej, olszynie karpackiej i na m łace. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u ło wiono w sierpniu. Form y dorosłe łowi się na kw iatach Salix caprea, Seseli annum, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Eupatorium cannabinum i Helianthus minus. L arw y p aso ży tu ją na pisklętach R iparia riparia. G atunek sy n a n tropijny. r y c k a. * Protocalliphora falcozi S e g u y, 1928 Gatunek podaw any z Europy. Elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Wąwóz Sobczański, murawa kserotermiczna, 20 VII 1971, 1 $, leg. K. K o W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na murawie kseroterm icznej. Larw y p a so ży tu ją w p isklętach: Luscinia megarhynchus, Parus major, M us

86 136 A. Draber-Mońko 86 cieapa albicollis i Phoenicurus phoenicurus. F orm y dorosło łowiono n a kw iatac h z rodziny TJmbelliferae. *Protocalliphora peusi G r e g o r e t P o v o l n y, 1959 G atunek w ym ieniany z zachodniej i środkowej E uropy. E lem ent europejski. N ow y dla fau n y Polski. Pieniny: Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 9 VIII 1972, 1 <J» leg. A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach znaleziony tylko na pogórzu, na młace. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Angelica sp. Larw y pasożytują w pisklętach Gorvus corone i Corvus corax. Protophormia terrae-novae R o b i n e a u - D e s v o id y, 1830 G atunek holarktyczny, w ykazany jednak tylko z terenów północnych i górskich. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Małopolskiej i Gór Św iętokrzyskich -"oraz Bieszczadów. Pieniny: Podłaźce, Grabczycha, Faciiniech, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Ocieinne, Pod Ociemne, Kurnikówka, polana Walusiówka, Długi Gronik, Zawiesy i łąka nad D unajcem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Jaworki. W P ieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie k a rp a c kiej, buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, m uraw ie kseroterm icznej, na suchym pastw isku i na m łace. P o je dyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwrca do września. Form y dorosłe łowi się na k w iatach Calluna vulgaris oraz n a kw iatach roślin z rodziny TJmbelliferae. Larwy rozw ijają się na odpadkach kuchennych. Gatunek synantro- Pijny. Rodzina S a rco p h a g id a e W ystępowanie na świecie podawane jest według R o h d e n d o r f a (1930, 1935, 1937, 1959, 1963, 1965, 1967, 1970, 1971a, b), S t a c k e l b e r g a (1956, 1962), K a n o (1967), Z u m p ta (1965), S y ć e v s k e j (1970, 1974), K o l o m y i e t z a (1960), L e h r e r a (1967), P o v o l n e g o, S la m e ć k o y a (1959), P o v o l n e g o, S t a n k a (1966). D ane biologiczne na podstaw ie w łasnych obserw acji oraz w y m ienionych prac, ja k rów nież w oparciu o wiadomości zaw arte w opracow a niach K a r c z e w s k i e g o (1957, 1961a, b, 1962, 1967a, b, 1968). Anacanthothecum testaceifrons ( R o s e r, 1840) G atunek w ykazany z E uropy, K aukazu (Dagestan), Azji Środkowej, Przyb ajk ala i Azji W schodniej. E lem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z P o brzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego i M azurskiego, Niziny W ielkopolsko -

87 87 Calyptrała 137 -Kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej i Lubelskiej oraz Niziny Sandom ierskiej. Pieniny: Długi Gronik i Kras. \ W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej. Pojedyncze okazy teg o g atu n k u łowiono od końca czerwca do lipca. F orm y dorosłe zbierano na kw iatach: Scleranthus perennis, 8. annuus, Aegopodium podagraria, Matricaria chamomilla i Heracleum sp. Larw y pasożytują w błonkówkach z rodziny Apidae. Angiometopa ruralis ( F a l l e n, 1816) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji, w ykazany również z Tuwińskiej ASR. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny Mazowieckiej i W yżyny M ałopolskiej (Dn a b e k -M o ń k o 1973). Pieniny: Sromowce Wyżnie, 19 VIII 1957, 1?, leg. A. D r a b e h -M o ń k o. W P ieninach złowiony ty lk o na pogórzu. F orm y dorosłe łowiono na kw iatac h Pastinaca sativa, Peucedanum oreoselinum i Heracleum sp. Larw y rozw i ja ją się na zew nątrz i w powierzchniow ych ran ach ludzi i koni. Bellieria agnata ( R o n d a n i, 1860) G atunek wykazany z zachodniej, środkowej i południowej Europy. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Puszczy Białowieskiej, W yżyny M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego. Pieniny: Grabczycha, Wąwóz Sobczański, Czertezik, polana pod Czertezikiem i polana Walusiówka. W Pieninach łowiony w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od czerwca do lipca. Form y dorosłe łowiono n a kw iatach Rham nus frangula. Larw y w yhodow ano z Helicidae. Bellieria crassimargo ( P a n d e l l e, 1896) G atunek w ykazany z zachodniej, środkowej i południow ej E uropy. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i B ieszczadów. Pieniny: łąka śródpolna u stóp Flaków, Cisowiec, Grabczycha, Faciiniech, Podłaźce, Trzy Korony, Toporzyska, Białe Skały, Krościenko, młaka obok ujścia Ocieranego Potoku, Zawiesy, Ociemne i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślo

88 138 A. Draber-Mońko 88 wej, na suchym pastw isku i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do połowy września. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Aegopodium podagr aria, i Selinum carvifolia, na przydrożach i w miejscach b agnistych. L arw y rozw ijają się w Helicidae. Bellieria hirticrus (P a n d e l l e, 1896) G atunek w ykazany ze środkowej i południowej Europy oraz Abchazji- E lem ent europejski. W Polsce podaw any z W yżyny Małopolskiej i T atr ( D r a b e r - M o ń k o ). Pieniny: Macelak, Nowa Góra, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Toporzyska i łąka nad Potokiem Ociemnym. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, na m urawie naskalnej i murawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano od czerwca do sierpnia. F o rm y dorosłe łowiono najczęściej na ziemi. Kozwój larw nie znany. Bellieria melanura ( M e ig e n, 1826) G atunek w ystępuje w Europie, na K aukazie, w Azji Środkowej (na północy dochodzi do granicy tundry), na Syberii, w K raju Nadm orskim, w Azji Zachodniej. W ym ieniany także z północnych Indii i z Am eryki Północnej oraz Japonii, Chin, K orei, T ajw anu i pohidniow o-w schodniej Azji. E lem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, M azowieckiej, P odlasia, Puszczy Białowieskiej, Ś ląska Dolnego, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej i Lubelskiej, N i ziny Sandom ierskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Czorsztyn, Sromowce Wyżnie, dolina Głębokiego Potoku, łąka śródpolna u stóp Flaków, Sołtysia Skała, Długa Grapa, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Facimiech, Trzy Korony, Toporzyska, łąka nad Ociemnym Potokiem, Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i Kras oraz Jaworki. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie kserotermicznej, na suchym pastw isku i młace. G atunek ten łowiono w Pieninach od kw ietnia do września. Najwięcej okazów złowiono w sierpniu, a najliczniej w ystępował ten gatunek w olszynie karpackiej oraz dość licznie na młace. Form y dorosłe zbierano na nawozie zwierzęcym, ludzkim kale oraz na kw iatach Euphorbia cyparissias i P runus spinosa. L arw y rozw ijają się w nawozie i p a d linie, niekiedy p aso ży tu ją w ślim akach (H elix aspersa, A rion hortensis), o w a dach, ptakach i ssakach. G atunek synantropijny. Bellieria noverca ( E o n d a n i, 1860) G atunek podaw any z E uropy i K aukazu. Elem ent europejski. W Polsce w ym ieniany z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów.

89 89 Calyptrata 139 Pieniny: Macelak, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Góra Zamkowa, polana Wyrobek, Sutrówka, Białe Skały, Kurnikówka, Stolarzówka, Toporzyska, Sokolica, Ociemne, Pod Ocieinne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka nad Dunajcem, łąka nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, łące pienińskiej, na łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do sierpnia. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach Euphorbia sp. L arw y rozw i ja ją się w H elix pomatia. *Bellieria novercoides ( B ó t t c h e r, 1913) G atunek podawany z południowych Niemiec, Jugosławii, Sardynii, Kry mu i północnej Afryki. E lem ent europejski. N ow y dla fauny Polski. Pieniny: buczyna ciepłolubna pod Białymi Skałami, 7 VIII 1972, 1 ęj, leg. K. W i n n i k ; Toporzyska, 2 VI 1972, 1 leg. K. W i n n i k. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej i na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Rozwój larw nie znany. Bellieria rosellei ( B ó t t c h e r, 1912) G atunek w ykazany z E u ro p y i A łtaju. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z Niziny Mazowieckiej i T atr (D r a b e r -M o ńk o 1973). Pieniny: Macelak, Grdbczyclia, Facimiech, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogui Trzy Korony, Krościenko, Toporzyska, Stolarzówka, Kurnikówka, polana pod Białym, Skałami, Białe Skały, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Czertezik, Pod Ociemne, Ociemne, łąka nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, łąka nad Dunajcem i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od czerwca do września, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, jedlinie karpackiej, na łące pienińskiej, łącę ziołoroślowej, n a m uraw ie kseroterm icznej i n a młace. N a j więcej okazów tego gatunku złowiono w sierpniu, a najliczniej występował on w buczynie karpackiej oraz buczynie ciepłolubnej. Biologia nie znana. Bellieriomima subulata ( P a n d e l l e, 1896) Dość rzadko łowiony gatunek, rozprzestrzeniony w północnej, środkowej i południowej Europie. Elem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Niziny Mazowieckiej ( D r a b e r - M o ń k o ). Pieniny: Facimiech, 27 VI 1973, 1 <J, leg. A. R o d z ie w ic z. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej. B iologia nie znana. G atunek synantropijny.

90 140 A. Drabor-Mońko 90 Blaesoxipha ery tli rur a ( M e ig e n, 1826) Dość rzadko spotykany gatunek, w ykazany z E uropy (na północy docho dzi do środkowej Szwecji i F inlandii), K aukazu, K azach stan u, gór Azji Środkowej i Przybajkala. E lem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Śląska Dolnego, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i M ałopolskiej, B eskidu W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Toporzyska, 9 VI W Pieninach złowiony tylko na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na liściach krzewów i na kw iatach Rham nus frangula. Larw y prawdopodobnie p aso ży tu ją w Orthoptera, podobnie ja k pozostali przedstaw iciele tego rodzaju. Blaesoxipha lineata ( F a l l ź n, 1816) Gatunek w ykazany z E uropy, K aukazu, gór T urkiestanu, z Syberii, Chin i Afryki północnej. Elem ent palearktyczny. Z Polski w ym ieniany z Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej, B eskidu Z achodniego i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Ciso wiec, Rabsztyn, Macelak, Podłaźce, Toporzyska i Grabczycha. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na suchym pastw isku, łące pienińskiej oraz na m urawie kseroterm icznej koło Sromowców W yżnich. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na liściach krzewów', na liściach T ilia cordata, na spadzi czerwca Lecanium corni oraz na kw iatach Achillea millefolium, Solidago virga-aurea, Thym us serpyllum i Tripleurospermum inodorum. Larwy7 pasożytują w Orthoptera: Oedipoda coerulescens, Sphingonotus coerulans, Calliptamus italicus i Oedipoda decorus nie w y kazanych z P ienin. Blaesoxipha rossica V i l l e n e u v e, 1911 G atunek wykazany z E uropy (głównie z gór), K aukazu, K azachstanu, Azji Środkowej, zachodniej i wschodniej Syberii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podawran y z Pojezierza Pom orskiego i W yżyny M ałopolskiej ( D r a b e r -M o ń k o 1973). Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Kurnikówka i wąwóz Homole. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w sierpniu. Form y dorosłe zbierano n a kw iatach Scleranthus annus i Pastinaca sativa. Larwy' p a so ży tu ją w Orthoptera : Ghorthippus (Glypthobothrus) brunneus, w gatunkach bliźniaczych Gh. {G.) mollis i Gh. (G.) biguttulus ( L e o n id e 1967) oraz w gatunkach nie wy kazan ych z Polski: Euchorthippus declivus i E. pulvinatus ( L e o n id e 1947).

91 91 Calyptrata Brachieoma devia ( F a l l e n, 1820) G atunek w ykazany z całej Europy, K azachstanu, Japonii i Am eryki Północnej. E lem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, P o jezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, P o d lasia, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, Wierch Skałki, Flaki, Podłaźce, Grabczycha, Wąwóz Sobezański, Trzy Korony, przełęcz Chwała Bogu, polana Walusiówka, Kurnikówka, polana pod Czertezikiem, Toporzyska, Pod Ociemne, Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, Kras i Długi Gronik. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej* olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej, m urawie naskalnej, na suchym pastw isku i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od npca do września. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach Calluna vulgaris, Evonymus europea, Peucedanum cervaria, Crataegus sp., Prunus spinosa, Salix sp., Ubnus campestris i Heracleum sp. oraz na spadzi Tinocallis płatani. Larwy żyją w gniazdach trzm ieli Bombus terrestris, B. agroru m, B. silvarum i B. pratorum oraz os Vespa silvestris. Discochaeta pum ila (M e ig e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w Europie z w yjątkiem skrajnie północnych obszarów oraz w Afryce północnej. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej oraz T atr. Pieniny: Krościenko-Kras i Biała Woda. W P ieninach łowiony ty lk o na pogórzu w olszynie karpackiej. F o rm y do rosłe łowiono na k w iatach Achillea millefolium. Rozwój larw nie znany. Helicobosca palpalis R o b i n e a u - D e s v o id y, 1830 G atunek w ykazany z Europy. Na północy dochodzi do północnej Szwecji i F inlandii, w ym ieniany z N ow osybirska. E lem ent europejski. W Polsce p o d a w any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, W yżyny Małopolskiej i Lubelskiej. Pieniny: Podłaźce, Wąwóz Sobezański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Grabczycha, W yżni Łazek, Facimiech, Białe Skały, Kurnikówka, polana Walusiówka, Toporzyska, Pod Ociemne, Ociemne, łąka nad Ociemnym Potokiem, Zawiesy i łąka nad Dunajcem, Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i buczyna pod Białym i Skałami. W Pieninach łowiony na pogórzu i wr reglu dolnym we wszystkich badanych środowiskach, od m aja do września. Najwięcej okazów tego gatunku zebrano w sierpniu, a najliczniej w ystępuje on na łące ziołoroślowej i na młace. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Sambucus racemosa, Evonymus europea, Rhamnus frangula, Crataegus oxyaeantha, P runus spinosa, Frangula alnus, Cicuta

92 142 A. Drabor-Mońko 92 virosa oraz Heracleum sp. Larw y rozw ijają się w ciele ślimaków H elix hortensis i H elix sp. Heteronyehia bottcheriana ( R o h d e n d o r f, 1937) G atunek podaw any ze środkow ej i południow ej E uropy. E lem ent europejski. Z Polski w ykazany z Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej oraz W yżyny M ałopolskiej i T a tr. Pieniny: Sromowce W yżnie, łąka śródpolna u podnóża Flaków, podnóże Długiej Grapy, Flaki - wąwóz, Sołtysia Skałka, Podłaźce, Grabczycha, Facimiecb, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Krościenko, Toporzyska, polana Walusiówka, Czertezik, polana pod Czertezikiem, Kras, Długi Gronik i wąwóz Homole. W Pieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, na murawie kseroterm icznej, m uraw ie naskalnej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy łowiono od czerwca do sierpnia. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w buczynie karpackiej w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na liściach krzewów. Rozwój iarw nie jest znany. Heteronycliia dissim ilis ( M e ig e n, 1826) R ozprzestrzeniony w środkowej i południow ej Europie. E lem en t eu ro pejski. W Polsce w ykazany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W y żyny M ałopolskiej i L ubelskiej, Beskidu Zachodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Podlaźce, Sołtysia Skała, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Toporzyska buczyna pod Białymi Skałami, Góra Zamkowa, Sokolica, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i na m łace. P o je dyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do sierpnia. Form y dorosłe zbierano na spadzi Tinocallis płatani i Bhopalosiphon padi oraz na spadzi innych mszyc na drzewach i krzewach lub wykaszano czerpakiem z traw y. Rozwój larw nie znany. * Heteronyehia ebraehiata ( P a n d e l l e, 1896) G atunek podaw any z Francji, W łoch, Austrii, Jugosławii, południow ych Niemiec oraz z K aukazu (Abchazja). Elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Trzy Korony, łąka ziołoroślowa, 3 VI 1971, 1 cj, leg. I. D w o r a k o w s k a ; Grabczycha, 10 VIII 1973, 1 S, leg. A. R o d z ie w ic z. W P ieninach zebrany ty lk o w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej i n a r u moszach skalnych. Form y dorosłe łowiono na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae oraz w ykaszano czerpakiem z traw y. Rozwój larw nie znany.

93 93 Calyptrata 1 43 Heter onychia filia (R o n d a n i, 1860) G atunek w ykazany ze środkowej i południow ej E uropy. E lem ent eu ro pejski. W Polsce podaw any z W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Lubelskiej ( D r a b e r - M o ń k o 1973). Pieniny: Krościenko-Kras, 3 IX 1972, leg. A. K o r y c k i. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu w olszynie karpackiej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Achillea millefolium, Thymus serpyllum, Pastinaca sativa, Euphorbia cyparissias. Larwy wyhodowano ze ślim aka z rodzaju Helix. Heteronychia haemorrhoa ( M e ig e n, 1826) G atunek w ykazany ze środkowej i pohidniow ej E uropy. E lem ent europejski. Z Polski dotychczas podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Małopolskiej, B eskidu Zachodniego i Bieszczadów. Pieniny: Sołtysia Skałka, Wąwóz Sobczański i młaka obok ujścia Ocieranego Potoku. W P ieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w b ad an y ch środow iskach złowiony tylko na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od lipca do sierpnia. F orm y dorosłe zbierano na kw iatach z rodziny Umbelliferae i w y kaszano z traw y. L arw y rozw ijają się w ślim akach H elix hortensis. * Heteronychia ostensackeni ( R o h d e n d o r f, 1937) G atunek podaw any z południowych Niemiec (Heidelberg) i wschodniej Słowacji. E lem ent europejski. Nowy dla fau n y Polski. Pieniny: nad potokiem w Wąwozie Sobczańskim, 3 VI 1971, 1 leg. I. D w o r a k o w s k a ; wąwóz Homole, 30 VII 1971, 2 leg- A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym. Form y dorosłe wykaszano czerpakiem z traw y. Rozwój larw nie jest znany. Heteronychia obscurata ( R o h d e n d o r f, 1937) G atunek rozprzestrzeniony w Europie. E lem ent europejski. W Polsce w y kazany z Pojezierza Pomorskiego i W yżyny Małopolskiej ( D r a b e r - M o ń k o 1973). Pieniny: Flaki-wąwóz, Cisowiec, Zamczysko, Ociemne, buczyna pod Białymi Skałami, Krościenko-Kras i Biała Woda. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej oraz w olszynie karpackiej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u zbierano w badanych środowiskach od lipca do września. Najliczniej w ystępował ten gatunek w lipcu na murawie kseroterm icznej w Białej Wodzie. Form y dorosłe wykaszano czerpakiem z traw y oraz zbierano na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Rozwój larw nie został d o tąd poznany.

94 1 44 A. Draber-Mońko 94 ^Heteronychia nigricauda ( P o v o l n y e t S l a m e c k o v a, 1959) G atunek opisany z krańców środkowo-słowackich K arpat, złowiony na wysokości 900 m npm. Prawdopodobnie elem ent europejski. Ko wy dla fauny Polski. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 22 VI 1973, 2 leg. K. W i n n i k ; 7 VIII 1973, 2 <$<$, leg. A. R o d z ie'w ic z ; Trzy Korony, 17 VII 1973, 1 <J, leg. A. R o d z ie w ic z ; 8 VIII 1972, 1 <J, leg. G-. M o ń k o ; Stolarzówka, 26 VII 1972, 1 leg. K. W i n n i k ; polana W alusiówka- -Kurnikówka, 10 VII 1973, 1 leg. A. D r a b e k -M o ń k o ; Ociemne, 7 VIII 1973, 2 c?c?* leg. A. R o d z ie w ic z ; Krościenko-Kras, 14 VII 1972, 1 <$, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; 25 VI 1973, 1 c?> leg. K. W i n n i k ; buczyna nad Ociemnym Potokiem, 7 VIII 1973, 2 leg. A. R o d z i e w i c z ; młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 20 V 1974, 4 dc?, leg. J. S a w o n i e w i c z. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym ; w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od m aja do sierpnia. Biologia nie znana. Heteronychia proximo, ( B o n d a n i, 1860) G atunek rozprzestrzeniony w Europie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z Pobrzeża B ałtyku, Puszczy Białowieskiej i W yżyny Lubelskiej (D r a b e r -M o ń k o 1973). Pieniny: Podłaźce, Grabczycha, Wąwóz Sobczański, Facimiech, Trzy Korony, łąka pod przełęczą Chwała Bogu, Macelak, Kurnikówka, Toporzyska, buczyna nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od czerwca do sierpnia. Biologia nie znana. * Heteronychia rohdendorfi ( P o v o l n y et S l a m e c k o v a, 1959) G atunek opisany ze środkowej Słowacji. Praw dopodobnie elem ent eu ro pejski. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 7 VIII 1973, 1 leg. A. R o d z ie w ic z, W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, w buczynie karpackiej. B io logia nie znana. Heteronychia schineri (B e z z i, 1891) G atunek w ykazany ze środkowej i południowej Europy oraz Abchazji Elem ent europejski. W Polsce podawany z Kiziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej i Lubelskiej oraz Bieszczadów. Pieniny: Czertezik, polana pod Czertezikiem, polana Walusiówka, Toporzyska, Trzy Korony i Kras.

95 95 Calyptrata 145 W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, n a łące pienińskiej i łące ziołoroślowej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u z b ierano od połowy czerwca do p o ło w y lipca. Form y dorosłe spotyka się na kw iatach Sedum acre oraz na oświetlonych słońcem liściach krzewów. Rozwój larw nie znany. Heteronychia vagans ( M e ig e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie oraz Syberii aż do K ra ju N adm orskiego. P odaw any również z Jap o n ii. E lem en t eurosyberyjski. W Polsce p o daw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Małopolskiej i Lubelskiej, Niziny Sandom ierskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów. Pieniny: Trzy Korony, Wąwóz Sobczański, buczyna nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, na łące ziołoroślowej i na m urawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Biologia nie znana. Kramerella setipennis ( R o n d a n i, 1860) G atunek w ykazany z zachodniej, środkowej i południowej Europy. Przez Polskę przechodzi wschodnia granica jego zasięgu. E lem ent europejski. W Polsc< podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, Puszczy B iałow ieskiej, Śląska Górnego, W yżyny Małopolskiej i Lubelskiej, Niziny Sandomierskiej oraz Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Kurnikówka, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na m urawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kam ieniach oraz na kw iatach Euphorbia cyparissias, Thym us serpyllum i Cerastium semidecandrum. Larwy rozw ijają się w ślim akach H elix acuta ( E m d e n 1954). Metopia (M etopia) argyrocephala M e ig e n, 1824 G atunek rozprzestrzeniony w Europie, z w yjątkiem skrajnie północnych obszarów, w ykazany rów nież z północnego K aukazu, U zbekistanu, T ad ży k istanu oraz Syberii aż do K raju Ohabarowskiego i Nadmorskiego oraz Japonii, Tajw anu, Chin, Am eryki Północnej i Peru. Elem ent subgeopolityczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej i Mazowieckiej, Podlasia i Puszczy Białowieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego. Pieniny: Sromowce W yżnie, Wiercb Skałki, dolina Strasznego Potoku, Cisowiec i Toporzyska. 10

96 14 6 A. Draber-Mońko 96 W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej oraz na m urawie kseroterm icznej obok Sromowców W yżnich. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe spotyka się na ziemi, na liściach krzewów oraz na kw iatach Euphorbia cyparissias, Heracleum sibiricum, Calluna vulgaris, Pastinaca sativa, Beilis perennis i Hieracium pilosella, jak również na liściach osiki na spadzi Cinara nuda oraz na spadzi Chaitophorus capreae, Lachnus roboris, Pterocallis alni, Tuberculoides annulatus i Euleucanium corni. Larwy wyhodowano z gniazd A p id a e: Halictus sexcinctus, Chlorion atratum i Cli. iclmeumoneum oraz Sphaegidae: Bembix rostrata, Crabro peltarius i Philanthus triangulus. Metopia (Anicia) campestris (F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, w ykazany również z Syberii: Z a bajkale, Jak u cja aż do K raju Nadmorskiego i Cliabarowskiego oraz Azji Środkowej (Uzbekistan), Am eryki Północnej i Japonii. Elem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M a zowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej, Sudetów Zachodnich i B eskidu Zachodniego. Pieniny: Krościenko-Kras. W Pieninach łowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej od lipca do września. Form y dorosłe zbierano głównie na liściach na spadzi Cinara nuda, Chaitophorus capreae, Pterocallis alni, Tuberculoides annulatus, Tinocallis płatani i Eulecanium corni oraz na kw iatach Calluna vulgaris, Origanum vulgare, Euphorbia cyparissias i Vaccinium myrtillus oraz na kw iatach roślin z rodzajów Angelica, Heracleum i Aegopodium. Rozwój larw nie je st znany. M etopia stachelbergi R o h d e n d o r f, G atunek rozprzestrzeniony w Europie, w ykazany również z K raju Chabarowskiego. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Niziny Mazowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej. Pieniny: na skałkach nad Dunajcem u podnóża Grabczychy, 14 V III 1972, 2 dc?. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Form y dorosłe łowi się na liściach dębu opanow anych przez Tuberculoides annulatus. Rozwój larw nie znany. N yctia halterata (P a n z e e, 1798) G atunek w ykazany ze środkowej Europy, okręgu Leningradzkiego, Podola, i K rym u oraz północnej Afryki. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i M azowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: Czorsztyn, Macelak, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Stolarzówka, Kurnikówka, Toporzyska, buczyna pod Białymi Skałami, Pod Ociemne, łąka

97 9 7 Calyptrata 147 nad Ociemnym Potokiem, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka nad Dunajcem przed Zawiesami i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej i na młace. Nieliczne okazy tego gatunku łowiono od m aja do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na liściach czeremchy na spadzi mszyc Rhopalosiphon padi, na ziemi, na skałkach oraz n a kw iatach Heracleum sphondylium. L arw y p asożytują w w ołkach zbożowych z rodzaju L ixus. Oebalia cylindrica ( F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do Laponii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, P ojezierza P o morskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej oraz W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Sromowce Wyżnie, Trzy Korony i buczyna nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej i w buczynie karpackiej. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w ilpcu i w sierpniu. Form y dorosłe spotyka się na kw iatach H eradeum, Pastinaca sativa i na liściach Sambucus nigra na spadzi A phis sambuci. Larwy żyją w gniazdach błonków ek Crabro tibialis z rodziny Sphaecidae um ieszczonych w g a łązkach m alin (Rubus idaeus), gdzie odżywiają się sparaliżowanym i kom aram i z rodziny Chironomidae, stanow iącym i pokarm potom stw a błonków ek. W y h o dowano również larwy z pędów m alin z gniazd Crabro (Coeloorabro) cinxius. W obu badanych środowiskach, w których złowiono ten gatunek, rośnie m nóstwo malin. Oebalia sachilebeni R o iid e n d o r f, 1963 G atunek w ykazany ze środkowej E uropy i okolic Leningradu. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego i W yżyny M ałopolskiej ( D r a b e r - M o ń k o ). Pieniny: Trzy Korony, 19 VII 1972, 1 $, leg. A. R o d z ie w ic z. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej. Form y dorosłe łowi się na kw iatach Pastinaca sativa. Larwy żyją w gniazdach Sphaecidae: Cemonus, Rhopalum i Pemphredon. Parasarcopliaga albiceps ( M e ig e n, 1826) G atunek szeroko rozprzestrzeniony, obejm ujący swym zasięgiem praw ie całą Europę z w yjątkiem skrajnie północnych obszarów, zachodnią, w schodnią i południow ą Syberię, K raj N adm orski, K aukaz i południow ą Azję oraz J a ponię, K oreę, Tajw an, Chiny i południow o-w schodnią Azję. E lem ent eurosy

98 1 4 8 A. Drabcr-Mońko 9 8 beryjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża Bałtyku, Pojezierza Pomorskiego i M azurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Podlasia, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej i Lubelskiej oraz N iziny Sandom ierskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów oraz T atr. Pieniny: Sromowce W yżnie, Nowa Góra, Wąwóz Sobczański, Grabczycha, Trzy K o rony, Facimiech, Kurnikówka, buczyna pod Białymi Skałami, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ocieranego Potoku, Zawiesy i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m uraw ie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do końca września. Najwięcej okazów złowiono na młace. Form y dorosłe zbierano na soku w yciekającym z brzozy, na mięsie, na spadzi na liściach Prunus spinosa, na kw iatach Peucedanum oreoselinum, Cirsium arvense i Heracleum sp. oraz na ośw ietlonych słońcem liściach krzewów. Larw y rozw ijają się w gnijących substancjach roślinnych, padlinie, gnijącym mięsie, w nawozie i w ludzkich ekskrem entach oraz w m otylach z rodzaju Lym antria i innych, jak również w Saperda i chrząszczach z rodziny Scarabaeidae. G atunek synantropijny. Parasarcophaga aratrix ( P a n d e l l e, 1896) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, w ykazany również z K aukazu, Syberii i K am czatki. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B a łty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Małopolskiej i Lubelskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce W yżnie, Sołtysia Skałka, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Rabsztyn, Zamczysko, Wżar, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Grabczycha, Toporzyska, polana Walusiówka, łąka nad Ociemnym Potokiem, buczyna pod Białymi Skałami, młaka obok ujścia Ocieranego Potoku, Zawiesy, Kras, Długi Gronik i wąwóz Homole. W Pieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej, na suchym pastw isku i młace. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w olszynie karpackiej, dość dużo znajdow ano również w buczynie karpackiej i na suchym pastw isku. G atunek ten łowiono w Pieninach od połowy czerwca do połowy września. Form y dorosłe chw ytano n a oświetlonych słońcem liściach krzewów. Larwy rozw ijają się w Lym antria monacjia jako drapieżniki. G atunek synantropijny. Parasarcophaga emdeni R o h d e n d o r f, 1970 G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do D anii, południowej Szwecji i okolic Leningradu, w ystępuje na północnym K aukazie, we w schodnim K azachstanie, zachodniej Syberii i w górach A łtaj. E lem ent

99 99 Calyptrata 149 eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża Bałty ku, W yżyny Krakowsko- - W ieluńskiej, Małopolskiej i Lubelskiej oraz T atr. Pieniny: Macelowa Góra, Wąwóz Sobczański, Góra Zamkowa, Podłaźce, Grabczycha, Trzy Korony, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Toporzyska, Zawiesy i Kras. W Pieninach występuje na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, n a łące pienińskiej, na m uraw ie naskalnej, m uraw ie kseroterm icznej i n a suchym pastw isku. Najwięcej okazów tego g a tu n k u złowiono na suchym pastw isku. W pozostałych środowiskach zbierano pojedyncze okazy od czerwca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na piasku i na ludzkich ekskrem entach. Larwy są koprofagam i. G atunek synantropijny. Parasarcophaga portschinskyi R o h d e n d o r f, 1937 W ystępuje w Europie, na północnym K aukazie, w północnej Afryce, J a ponii, Korei, na Tajwanie, w południowo-wschodniej Azji, Ameryce Północnej i Oceanii oraz na Syberii. Elem ent subgeopolityczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej i B ieszczadów. Pieniny: Grabczycha i wąwóz Homole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Peucedanum oreoselinum i Sorbus acuparia. L arw y są koprofagam i. G atunek sy nantropijny. Parasarcophaga sim ilis ( P a n d e l l e, ) G atunek wykazany z Europy, K aukazu, Syberii, K raju Nadm orskiego, Sachalinu, południowych Chin oraz Japonii, Korei i południowo-wschodniej Azji. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałty k u, P o je zierza Pom orskiego i M azurskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Małopolskiej i Lubelskiej, Śląska Dolnego i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, Podłaźce, łąka nad Ociemnym Potokiem, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od połowy czerwca do połowy września, w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej, łące pienińskiej, na suchym pastw isku i na młace. Najwięcej okazów tego gatunku zebrano w olszynie karpackiej i na m łace. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach T h y mus serpyllum, Pastinaca sativa i Angelica silvestris. Larwy rozw ijają się w padlinie (m artw ych kręgow cach i ow adach), w mięsie, a rzadziej w innych ro zk ład ających się substancjach organicznych. G atunek syn an tro p ijn y. Parasarcophaga tuberosa ( P a n d e l l e, ) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na K aukazie, Azji Środkow ej,

100 150 A. Draber-Mońko wschodniej Syberii, północnej Afryce, Japonii, Korei i Chinach. E leńient palearktyczny. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, K iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W y żyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej oraz B eskidu Zachodniego. Pieniny: Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na ser, na piasku i na kw iatach Pastinaca sativa. Larwy rozw ijają się w padłych zwierzętach kręgowych oraz owadach, a rzadko w rozkładających się substancjach organicznych. Znane są p rzy p ad k i pasożytow ania w ślim a kach Acliatina fu lica i Indoplanorbis exustus. G atunek syn an tro p ijn y. Pierretia clathrata (M e i g e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii, w ystępuje w zachodniej Syberii, K raju Amurskim, na K am czatce oraz w Japonii. E lem ent euro syberyjski. Z Polski podaw any z P o jezierza Pomorskiego, Kiziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej oraz W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Facimiech, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony i Toporzyska. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, od połowy czerwca do połowy sierpnia; w jedlinie ciepłolubnej, na łące pienińskiej i na murawie naskalnej. Form y dorosłe łowiono na spadzi Eulecanium corni oraz na spadzi na liściach P rim us padus i n a k w iatach M entha sp. Larw y rozw ijają się w padlinie zwier z ą t kręgow ych oraz p a so ży tu ją w szarańczy, jak również w kokonach ja jo w ych pająków Epeira cornuta. Pierretia discifera ( P a n d e l l e, 1896) Dotychczas znane są następujące stanowiska tego gatunku (po jednym w każdym wym ienionym k raju): południowa Francja, Rum unia, Czechosłow acja, U kraina i Polska. E lem ent europejski. W Polsce podaw any tylko z B ieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o ). Pieniny: Trzy Korony, Czertezik i polana Walusiówka. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w lipcu i w sierpniu, na łące pienińskiej i na m urawie naskalnej pod Gankiem. W Bieszczadach łowiony był również tylko w reglu dolnym. Biologia tego gatunku nie jest znana. Pierretia granulata ( K r a m e r, 1908) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, n a północy dochodzi do p ołudniowej Finlandii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Kiziny Mazowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej, K iziny Sandom ierskiej i B ieszczadów.

101 1 0 1 Calyptrata 151 Pieniny: Trzy Korony, buczyna pod Białymi Skałami, Toporzyska, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i droga między młaką a Zawiesami. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, od m aja do sierpnia, w buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, m urawie naskalnej i na młace. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono na młace. Form y dorosłe łowiono n a liściach P runus padus, na spadzi Rhopalosiphon padi. Rozwój larw nie znany. Pierretia lunigera (B ó t t c h e r, 1914) G atunek w ykazany ze środkowej E uropy i K aukazu oraz Rum unii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any tylko z Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o 1973), gdzie łowiony b y ł w reglu dolnym i na połoninach. Pieniny: Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, łąka pod przełęczą Chwała Bogu, Trzy Korony, Białe Skały, buczyna pod Białymi Skałami, Kurnikówka i Toporzyska. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, od połowy czerwca do sierpnia; w buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, na łące ziołoroślowej i na m u ra wie naskalnej. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono na m urawie naskalnej. Biologia dotychczas nie została poznana. *Pierretia nemoralis (K r a m e r, ) G atunek wykazany z północnej, środkowej i południowej Europy oraz Syberii. E lem ent eurosyberyjski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Trzy Korony, murawa naskalna pod Gankiem, 8 VIII 1972, 2 leg- A. D r a b e r - M o ń k o ; 13 VIII 1973, 1 ę, leg. A. R o d z ie w ic z ; Podłaźce, suche pastwisko, 10 VIII 1972, 1 (J, leg. A. D r a b e r - M o ń k o. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie naskalnej i na suchym pastw isku. Biologia tego g a tu n k u nie jest znana. Pierretia nigriventris (M e i g e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony głównie w zachodniej, środkowej i południowej Europie oraz północnej Afryce. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej i Lubelskiej. Pieniny: Trzy Korony i Toporzyska. W P ieninach zbierany tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej i n a m u ra wie naskalnej. Pojedyncze okazy łowiono w lipcu i w sierpniu. Najwięcej o k a zów tego gatunku zebrano na m urawie naskalnej. Form y dorosło łowiono na kw iatach Achillea millefolium, Rham nus frangula, Euphorbia cyparissias, Beilis perennis i Thym us serpyllum oraz n a kam ieniach i na ziemi. Larw y p a sożytują w ślim akach Helicella ericetorum, H. itala i Theba cantiana.

102 152 A. Draber-Mońko Pierretia rostrata ( P a n d e l l e, ) G atunek rozprzestrzeniony głównie w zachodniej, środkowej i południowej E uropie. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z P obrzeża B ałty k u, P o je zierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej oraz W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Trzy Korony, Wąwóz Sobczański i buczyna pod Białym i Skałami. W Pieninach zbierany tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, na łące ziołoroślowej i na m urawie naskalnej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Rham nus frangula i Peucedanum cervaria. Biologia tego g a tu n k u jest nie znana. Pierretia soror ( R o n d a n i, ) G atunek w ystępuje w Europie, z w yjątkiem północnych obszarów. E lem ent europejski. W Polsce podaw any tylko z Puszczy Białowieskiej ( D r a b e r - M o ń k o ). Pieniny: Wąwóz Sobczański, Trzy Korony i Toporzyska. W Pieninach zbierany tylko w reglu dolnym, od czerwca do sierpnia, na ące pienińskiej i m urawie naskalnej. Form y dorosłe łowiono na kam ieniach na ziemi. Larw y pasożytują w ślim akach H elix aspersa. Pierretia villeneuvei (B o t t c h e r, 1912) Rozprzestrzeniony w Europie z w yjątkiem skrajnie północnych obszarów, w ykazany również z A łtaju. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any łi Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej z W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Toporzyska, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, w lipcu i sierpniu, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i na m łace. Biologia nie znana. Ravinia striata ( F a b r ic iu s, 1 794) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie (w europejskiej części Z SR R w ym ieniany od okręgu Leningradzkiego do K rym u), na K aukazie, w Azji Środkow ej, na Syberii aż do K raju Nadmorskiego, w Azji Zachodniej, Indii, Chinach, Japonii i Korei oraz w północnej Afryce. Elem ent palearktyczny. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i M azowieckiej, P odlasia, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, Małopolskiej i Gór Świętokrzyskich, W yżyny Lubelskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Sromowce Wyżnie, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Podłaźce i Grabczycha.

103 103 Calyptrata 15 3 W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w lipcu i w sierpniu,, na suchym pastw isku. Poza badanym i środow iskam i w y stę p u je jeszcze n a r u moszach skalnych na stoku Grabczychy oraz na łąco koło Flaków. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Euphorbia cyparissias, Cornus sanguinea, Senecio vernalis i Calluna vulgaris oraz n a liściach krzewów, na sp ad zi m szyc w ystępujących na Prunus spinosa, jak również na wydalinach Euceraphis punctipennis i Eulecanium corni. Znajdow ano je również n a naw ozie zw ierząt hodow lanych i na ludzkich ekskrem entach i oświetlonych słońcem drogach. Larwy rozw ijają się w ekskrem entach zwierząt, nawozie, albo w ludzkich fekaliach oraz w rozkładających się substancjach organicznych i w padlinie. G atunek synantropijny. Robineauella scoparia ( P a n d e l l e, 1896) G atunek wykazany z Europy, Zakaukazia, Mongolii, Syberii, Kam czatki,, Sachalinu, Japonii oraz Am eryki Północnej. Elem ent holarktyczny. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i M azurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny M ałopolskiej, Gór Świętokrzyskich, W yżyny Lubelskiej, Sudetów Zachodnich,. K o tlin y N ow otarskiej, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Łysa Góra, dolina Głębokiego Potoku, Sromowce W yżnie, Sołtysia Skałka, Rabsztyn, Zamczysko, Flaki, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Wżar, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, polana Wyrobek, Nowa Góra, Trzy Korony, Góra Zamkowa, Białe Skały i buczyna pod Białymi Skałami, Czertezik, polana Walusiówka, Kurnikówka, polana pod Czertezikiem, Sokolica, Sutrówka, Stolarzówka, Toporzyska, łąka i buczyna nad Ociemnym Potokiem, Krościenko, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Pod Ociemne, Zawiesy i łąka nad Dunajcem, Kras i Długi Gronik. W P ieninach w y stępuje na pogórzu i w reglu dolnym, we w szystkich b a danych środowiskach. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w buczynie karpackiej i na łące pienińskiej. Najliczniej gatunek ten występował w sierpniu i w lipcu. Łowiony w Pieninach od m aja do września. Form y dorosłe łowiono n a k w iatach Rharnnus frangula, na mięsie oraz na liściach krzewów oświetlonych słońcem, jak również na spadzi Tuberculoides annulatus. Larwy rozwijają, się w innych owadach jako drapieżniki. W yhodowano okazy tego gatunku z Lym antria monacha m otyli w ystępujących w środow iskach leśnych. G a tunek synantropijny. Sarcophaga carnaria ( L in n a e u s, 1758) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie oraz północnej, zachodniej i w schodniej Syberii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podawany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, i M azowieckiej, Podlasia i Puszczy Białowieskiej, Śląska Dolnego, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich, W yżyny L u-

104 154 A. Draber-Mońko 104 bełskiej, Roztocza, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego i W schodniego, K o tlin y N ow otarskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Kozia Górka, Czorsztyn, dolina Głębokiego Potoku, dolina Harczy Grunt, Sromowce Wyżnie, Wierch Skałki, Sołtysia Skałka, Cisowiec, Eabsztyn, Zamczysko, Długa Grapa, Flaki, łąki u podnóża Flaków, dolina Strasznego Potoku, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Wżar, Macelak, Nowa Góra, Podłaźce, Grabczyclia, Facimiech, Trzy Korony, Góra Zamkowa, przełęcz Chwała Bogu, Wąwóz Sobczański, polana Wyrobek, Sutrówka, Stolarzówka, Białe Skały i buczyna pod Białymi Skałami, Kurnikówka, polana Walusiówka, Czertezik, polana pod Czertezikiem, Sokolica, Długi Gronik, Kras, Zawiesy i łąka nad Dunajcem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Ociemne, łąka i buczyna nad Ociemnym Potokiem, Pod Ociemne, Toporzyska, Krościenko (ad lucern) i wąwóz Homole. W P ieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym, we w szystkich b a danych środowiskach. Najwięcej okazów złowiono na łące pienińskiej. W Piej ninach łowiony od końca kw ietnia do października najliczniej w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na ziemi, na spadzi Eulecanium corni, Tuberculoides annulatus i Anoccia corni oraz na spadzi na liściach Padus avium, jak również na kw iatach Acer platanoides, Vaccinium m yrtillus, V. uliginosum, Mentha aąuatica, Lycopus europeus, Calluna vulgaris, Peucedanum oreoselinum, Origanum vulgare, Euphorbia esula, Aegopodium podagraria, Prunus spinosa, Evonymus europea, Salix sp., Rham nus frangula, Crataegus oxyacantha, Senecio jacobaea, Pimpinella saxifraga, Sambucus ebulus, Ledum palustre, Salix cinerea, Thym us serpyllum. G atunek polifagiczny i ubikwistyczny. Larwy są koprofagam i, saprofagam i, drapieżnikam i i pasożytam i (rozwijają się w Stilpnotia salicis, Neurotoma nemoralis i g atu n k ach z rodziny Lym antriidae). G a tu n ek synantropijny. Sarcophaga dolosa L e h k e ii, 1967 G atunek podaw any dotychczas ze środkowej E uropy i Rum unii. Elem ent europejski. W Polsce znany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i M azurskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i Mazowieckiej, Puszczy B iałowieskiej, Śląska Dolnego i Górnego, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich, W yżyny Lubelskiej, Roztocza, Sudetów Z a chodnich, B eskidu Zachodniego, K o tliny N ow otarskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: dolina Harczy Grunt, Łysa Góra, dolina Głębokiego Potoku, Sromowce W yżnie, Sołtysia Skałka, Wierch Skałki, łąka nad strumykiem u podnóża Flaków, Cisowiec, Eabsztyn, Zamczysko, Długa Grapa, Flaki, dolina Strasznego Potoku, Wąwóz Gorczyński, Macelowa Góra, Macelak, W ąwóz Sobczański, Grabczycha, Facimiech, Wżar, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Góra Zamkowa, polana Wyrobek, Stolarzówka, Białe Skały i buczyna pod nimi, Sutrówka, Kurnikówka, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Toporzyska, Czertezik, Sokolica, Długi Gronik, Kras, Zawiesy i łąka nad D unajcem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, łąka i buczyna nad Ociemnym Potokiem, Pod Ociemne, Krościenko (ad lucern) i wąwóz Homole. W P ieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym we w szystkich b a d a nych środow iskach, od m aja do września. N ajliczniej gatunek te n w ystępow ał

105 105 Calyptrata 355 w sierpniu. Najwięcej okazów złowiono na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na spadzi na liściach Acer pseudoplatanus i na kw iatach Aegopodium podagraria, Euphorbia cyparissias, Evonymus europaea, Bham nus cathartica, Vaccinium m yrtillus, V. uliginosum, Ledum palusire, Vincetoxium officinale, Cornus sanguinea, Pim pinella saxifraga, Senecio jacobea, Viola sp., Taraxacum officinale, Crataegus oxyacantha i Tripleurospermum inodorum. Rozwój larw nie znany. Sarcophaga lehmani M u l l e r, 1922 G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na K aukazie, Azji Środkowej, zachodniej Syberii oraz Afryce północnej. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Podlasia i Puszczy Białowieskiej, Śląska Dolnego, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej i Lubelskiej, B eskidu Zachodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Trzy Korony, murawy pod Gankiem, 13 VIII W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na murawie naskalnej. W Bieszczadach znajdow any był również w reglu dolnym i na połoninach. Form y dorosłe łowiono na Achillea millefolium, Rham nus frangula, Daucus carota, Euphorbia cyparissias, Calluna vulgaris, Peucedanum oreoselinum, Vaccinium uliginosum oraz na piasku, na skałkach, na ziemi, na spadzi Rhopalosiphon padi i Tinocallis płatani. Rozwój larw nie znany. G atunek synantropijny. Sarcophaga moldavica R o h d e n d o r f, 1937 G atunek wym ieniany dotychczas tylko z Mołdawskiej SRR, Rum unii i Polski. Praw dopodobnie elem ent europejski. AN' Polsce podaw any z W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów (pogórze, połoniny) (D r a b e r -M o ń k o ). Pieniny: Trzy Korony, murawy pod Gankiem, 13 V III 1973; 8 1X W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, na m uraw ie naskalnej. B iologia nie znana. Sarcophaga schultzi M u l l e r, 1922 G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na K aukazie i zachodniej Syberii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce w ykazany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, Puszczy Białow ieskiej, Śląska Dolnego i Bieszczadów. Pieniny: Macelak, Podłaźce, Trzy Korony, Toporzyska, łąka i buczyna nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, na łące pienińskiej i łące ziołoroślowej, na m urawie naskalnej i na suchym pastw isku. W B ieszczadach łowiony był w reglu dolnym i na połoninach. Form y dorosłe

106 156 A. Draber-Mońko 106 w Pieninach zbierano głównie n a silnie nasłonecznionych m iejscach i n a kw iata c h Heracleum sp. i Pasłinaca sativa. Rozwrój larw nie znany. Sarcophaga subvicina R o h d e n d o r f, 1937 G atunek w ystępuje w E uropie i na północnym K aukazie. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich, Sudetów Zachodnich, K o tlin y N ow otarskiej i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce W yżnie, łąka śródpolna, nad strumykiem, murawy u podnóża Flaków, Cisowiec, Długa Grapa, Wierch Skałki, Sromowce Niżnie, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Wżar, Macelak, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Nowa Góra, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Góra Zamkowa, polana Wyrobek, Stolarzówka, Sutrówka, Białe Skały, buczyna i łąka pod Białym i Skałami, Kurnikówka, polana Walusiówka, Toporzyska, polana pod Czertezikiem, Czertezik, Sokolica, Pod Ociemne, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka nad Dunajcem, Kras i Krościenko. W Pieninach łowiony n a pogórzu i w reglu dolnym, wte w szystkich b a d a nych środow iskach, od m aja do w rześnia. N ajliczniej gatu n ek te n w ystępował wr sierpniu. N ajw ięcej okazów złowiono na łące ziołoroślowej. F orm y dorosłe łowiono na spadzi Rhopalosiphon padi i Eulecanium corni, na mięsie oraz na kw iatach Vactinium uliginosum, Calluna vulgaris, Salix sp. i Gornus sanguinea. Rozwój larw nie znany. G atunek sy n an tro p ijn y. Sarcotachinella sinuata ( M e ig e n, 1826) G atunek rozprzestrzeniony w Europie (do północnej Skandynawii), na K aukazie, w K azachstanie, Azji Środkowej, K raju Nadm orskim i w Ameryce Północnej. E lem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej oraz M azowieckiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach złowiony ty lk o na pogórzu, n a młace. F orm y dorosłe zbierano na silnie nasłonecznionych liściach oraz na kw iatach Angelica silrestris i P runus spinosa. Larw y są koprofagam i. G atunek syn an tro p ijn y. Senotainia conica (F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, Jakucji i w południowej części K raju Nadmorskiego. E lem ent euro syberyjski. Z Polski w ykazany z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azow ieckiej, Dolnego i Górnego Śląska, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej i Lubelskiej. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku.

107 1 07 Calyptrała 157 W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w sierpniu. Form y dorosłe łowi się na ziemi, na piasku oraz kw iatach: Anthemis arvensis, Aegopodium podagraria, Ledum palustre, Achillea millefolium, Seleranthus perennis, Arenaria gram inifolia, Euphorbia cyparissias, E. esula, Sedum acre, Potentilla anserina, Peucedanum oreoselinum, Pastinaca saliva, Daucus carota, Calluna vulgaris, Chrysanthemum leucanthemum, Tripeurospermum inodorum i Cirsium arvense oraz n a spadzi na liściach P opulus tremula, Carum carvi i Solidago serotina. L a r wy pasożytują w błonkówkach: Philanthus triangulum, Crabro peltarius, Halictus subauratus, Bernbix integra, Philanthus apivorus, Oxybelus uniglum is, Tachytes unicolor, Sphex albisectus. Masowy pojaw larw tego g a tu n k u w yw o łuje chorobę zw aną senoteiniozą pszczół. Thyrsocnema incisiobata (P a n d e l l e, 1896) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, w ykazany również z północnego K aukazu, Abchazji, północnego K azachstanu, Syberii, Azji Środkowej oraz północnej Alryki. E lem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujaw skiej i Mazowieckiej, Podlasia i Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko- - W ieluńskiej i M ałopolskiej oraz Lubelskiej, B eskidu Zachodniego i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, łąka nad strumykiem, łąka u podnóża Flaków, Sołtysia Skałka, Zamczysko, Wierch Skałki, Długa Grapa, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Grabczycha, Facimieck, Trzy Korony, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Toporzyska, Białe Skały, buczyna pod Białymi Skałami, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej i m urawie kseroterm icznej, suchym pastw isku i na młace. P ojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od czerwca do sierpnia. F orm y do rosłe łowiono na liściach Quercus sp. i Populus tremula oraz na kw iatacłi Rhamnus frangula, B. catliartica, Carum carvi, Euphorbia cyparissias, Angelica sp., Pastinaca sativa i Daucus carota. Larwy rozw ijają się w ludzkich ekskrem entach, w prostoskrzydłych i w ślim akach H elix lactea. G atunek synantropijny. Rodzina R h in o p h o rid a e W ystępow anie na świecie podawane jest wedhig H e r t in g a (1961), S t a ć- k e l b e r g a (1956, 1962, 1971) i S egtjya (1941). Dane biologiczne na podstawie w łasnych obserw acji oraz w ym ienionych prac, ja k również w oparciu o w iadomości zaw arte w opracow aniach K a r c z e w s k ie g o (1961a, b, 1967) i E m - d e n a (1954). Angioneura acerb a (Me i g e n, 1838) G atunek zn an y ze środkowej i południow ej E uropy. E lem ent europejski.

108 158 A. Draber-Mońko 108 Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej. Pieniny: Krościenko (ad lucern), buczyna nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym. Z badanych środowisk łowiony tylko w buczynie karpackiej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w K rościenku na śwuatło w lipcu i w buczynie w sierpniu. F o rm y dorosłe ło wiono na ośw ietlonych liściach krzew ów i na światło. Rozwój larw nie znany. Angioneura fim briata (M e i g e n, ) G atunek w ykazany ze środkowej i południow ej E uropy. E lem ent europejski. Z Polski podaw any dotychczas z Pobrzeża B a łty k u i Pojezierza P om orskiego. Pieniny: Sromowce Wyżnie, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, polana przed Macelakiein i Toporzyska. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano od lipca do sierpnia. Biologia nie znana. Anthracomyia melanoptera (F a l l e n, ) G atunek w ym ieniany z E uropy oprócz W ysp B rytyjskich. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z P obrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, N i ziny Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Lubelskiej. Pieniny: Grabczycha, Facimiech, Trzy Korony, Stolarzówka i młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, buczynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i na m łace. P o je dyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do sierpnia. F orm y dorosłe m iędzy innym i przy laty w ały też do lam py rtęciow ej. Rozwój larw nie znany. Chaetostevenia maculata (F a l l e n, 1 820) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do Szwecji i Szkocji. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B a łty k u, P o je zierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: Białe Skały, buczyna pod Białymi Skałami i Trzy Korony. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej i n a murawie naskalnej. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w lipcu i w sierpniu. W Bieszczadach gatunek zbierany również w reglu dolnym. Form y dorosłe łowiono na ziemi oraż^ na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Larw y pasożytują w naziem nych Isopoda: Oniscus asellus, Porcellio scaber, Protracheoniscus politus i Tracheoniscus ratzeburgi.

109 109 Calyptrata 159 Frauenfeldia rubricosa (Me ig e n, 18 24) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do Szkocji i środkowej Szwecji. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, M azowieckiej oraz z W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Zawiesy i Krościenko-Kraa. W P ieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w olszynie k arpackiej. P o je dyncze okazy tego gatunku łowiono w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Solidago serotina, Pastinaca sativa oraz na spadzi na Sambucus nigra, wydzielanej przez Aphis sambuci. Larwy pasożytują w* naziem nych Isopoda z gatunku Porcelio scaber. *Hoplisa oldenbergi H e r t i n g, G atim ek opisany z południowej E uropy ( H e r t i n g ). Prawdopodobnie elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski (rys ). Pieniny: Trzy Korony, łąka ziołoroślowa, 8 VIII 1972, 1 <$, leg. A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym na łące ziołoroślowej. Biologia nie znana. Hoplisa tergestina (S c h in e r, 1862) G atunek wym ieniany głównie z południowej Europy. W Polsce w ykazany z W yżyny M ałopolskiej, Bieszczadów i Pienin. E lem ent europejski. Pieniny: Sołtysia Skałka, Grabczycha, Facirniech, Wyżni Łazek, Trzy Korony, Białe Skały, buczyna pod Białymi Skałami, Toporzyska, buczyna nad Ociemnym Potokiem i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, n a łące pienińskiej i na łące ziołoroślowej oraz w jedlinie ciepłolubnej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Cicuta virosa, Peucedanum oreoselinum, P. palustre i A lism a plantago-aguatica. Pojedyncze okazy tego gatunku łowuono w lipcu i w sierpniu. Rozwój larw nie znany. Melanomyia nana (M e ig e n, 1826) G atunek podaw any ze środkowej i północnej Europy, europejskiej części ZSRR (od okręgu Leningradzkiego do U krainy) i północnego K azachstanu. Elem ent europejski. Z Polski wym ieniany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Puszczy B iałowieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Niziny Sandom ierskiej, Beskidu Zachodniego i W schodniego, K otliny N ow otarskiej, B ieszczadów i T atr.

110 16 0 A. Draber-Mońko mm l» M~ Z< ' ;,. 0,5 mm Rys Hoplisa oldenbergi H e r t., Pieniny, Trzy Korony, 8 VIII 1972, leg. A. D r a b e r -M o ń k o : 18 zakończenie odwłoka wraz z aparatem kopulacyjnym z boku; 19 cerci i surstyli z profilu; 20 cerci i surstyli z góry; 21 sternity odwłoka I V.

111 I l l Calyptrata 161 Pieniny: Rabsztyn, Flaki, Nowa Góra, Podłaźce, Trzy Korony, Białe Skały, Kurni* kówka, Toporzyska, Krościenko, buczyna nad Ociemnym Potokiem i młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buozynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, suchym pastw isku i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do sierpnia. Biologia nie znana. Melanophora roralis ( L in n a e u s, 1758) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do północnej Anglii, środkowej Szwecji i Finlandii. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, Śląska Dolnego, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej i Lubelskiej. Pieniny: Zawiesy, VI W Pieninach łowiony tylko na pogórzu, na skałkach o ekspozycji wschodniej w godzinach ran n y ch. L arw y p a so ży tu ją w stonogach Porcelio scaber. Rhinomorinia sarcophagina ( S c h in e r, 1862) G atunek w ym ieniany ze środkowej i południow ej E uropy. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i M ałopolskiej, B oztocza, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Czorsztyn, Niedzica, Grabczycha, Facimiech, Wąwóz Sobczański, Trzy K o rony, Białe Skały, buczyna i polana pod Białymi Skałami, Kurników!*,, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Czertezik, Toporzyska, Krościenko, buczyna i łąka nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka nad Dunajcem. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, n a łące p ie nińskiej i łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej i na młace, od m aja do końca lipca. Najliczniej gatunek ten występował w czerwcu i w lipcu. Najwięcej okazów złowiono na łące ziołoroślowej. Form y dorosłe łowiono na spadzi Myzocallis coryli, Tinocallie płatani, Eulecanium corni na Corylus avellana oraz na kw iatach Aegopodium podagraria, Myosotis palustris, Euphorbia cyparissias, Ranunculus sp., Rham nus cathartica, Frangula alnus, Ledum palustre, Vaccinium uliginosum, Bellis perennis, Hieracium pilosella. Bozwój larw nie znany. Rhinophora lepida ( M e ig e n, 1824) G atu n ek rozprzestrzeniony w E uropie, na północy dochodzi do południowej Anglii, D anii i pohidniow ej Szwecji. W Polsce podaw any dotychczas z Poli

112 162 A. Draber-Mońko brzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego i Mazurskiego, Niziny Wielkopolsko- -K ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny Lubelskiej i B eskidu Zachodniego. Pieniny: Długi Gronik i Kras. W Pieninach gatunek spotykany na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej i na m urawie kseroterm icznej, ale poza W ąwozem Sobczańskim. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu. Form y dorosłe łowiono na ziemi i na k w iatach Pastinaca sativa. L arw y p aso ży tu ją w Porcelio scaber. Stevenia atramentaria ( M e ig e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, n a północy dochodzi do południowej Anglii, środkowej Szwecji i F inlandii. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any dotychczas z Pojezierza Pom orskiego, Śląska Dolnego, W yżyny Małopolskiej i T atr. Pieniny: Trzy Korony. W Pieninach złow iony ty lk o w reglu dolnym, n a m uraw ie naskalnej. P ojedyncze okazy zbierano w lipcu na skałkach. Larwy pasożytują w stonogach Philoscia affin is i Tracheoniscus arcuatus. Bodzina G a ste ro p h ilid a e Gasterophilus intestinalis (D e g e e r, ) G atunek kosm opolityczny ( G r u n in 1955). W Polsce w ykazany z P ojezierza Pom orskiego i M azurskiego, N iziny M azowieckiej, P odlasia, Puszczy Białowieskiej i Lubelskiej, Beskidu Zachodniego (Babia Góra), Pienin i terenów byłej Galicji ( N o w ic k i 1873). E lem ent geopolityczny. Elem ent genetyczny Azja Środkowa. Larw y pasożytują w przewodzie pokarm ow ym Hquidae (G r u n in 1969). Rodzina lly p o d e r m a tid a e Hypoderma bovis ( L in n a e u s, 1758) G atunek rozm ieszczony w H olarktyce. W Polsce rozprzestrzeniony w p r a wie całym kraju, w ykazany z Pienin i innych terenów górskich ( S t e f a ń s k i i O b it z 1935a, 1937). E lem ent genetyczny Azja Środkow a. Larw y pasożytu ją pod skórą i w ciele Bovidae ( G r u n in 1965, 1962). Hypoderma lineatum ( D e V i l l e r s, 1789) G atunek rozprzestrzeniony w H olarktyce. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza M azurskiego, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Niziny Sandom ierskiej, Beskidu Zachodniego, K otliny N ow otarskiej, Pienin i T atr ( S t e f a ń s k i i O b itz 1935a, D r a b e r - M o ń k o 1974). Elem ent \

113 113 Calyptrata 163 genetyczny Azja Środkowa. Larw y pasożytują w ciele i pod skórą Bovidae ( G r u n in 1962, 1965). R odzina O estrid a e Oestrus ovis L in n a e u s, 1758 G atunek rozprzestrzeniony wszędzie tam, gdzie żyje owca domowa. Elem ent geopolityczny. Elem ent genetyczny afrykański. W Polsce w ykazany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Podlasia, Bieszczadów W schodnich oraz podaw any przez N o w i c k i e g o (1873) z terenów byłej Galicji. Nie znaleziony w Pieninach, ale najpraw dopodobniej -występuje na ty m terenie. Larw y pasożytują w zatokach głowowych w gatunkach z rodzaju Ostrus. Rodzina T a c h in id a e W ystępowanie na świecie podane jest według M e s n i l a ( ), S t a c k e l b e r g a (1956, 1962), Z im in a, Z i n o v j e v e j i S t a c k e l b e r g a (1971), E m d e n a (1954), K o l o m y i e t z a (1966, 1967, 1970, 1971, 1973a, b, 1974), H e r - t i n g a (1957, 1960, 1966, 1964, 1973) i Z im in a (1951, 1954, 1957, 1960, 1961, 1963, 1965, 1966, 1967). Dane biologiczne na podstaw ie własnych obserwacji oraz wym ienionych prac, jak również w oparciu o wiadomości zaw arte w o p racowaniach K a r c z e w s k ie g o (1957, 1961a, b, 1962a, b, 1965, 1967a, b), D u p u is (1963, 1964, 1968), M e l l i n i e g o (1962, 1964, 1965, 1966, 1971, 1973). Podrodzina E x o ristin a e A ctia crassicornis (M eig en, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. Z Polski p o daw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azow ieckiej, W yżyny M ałopolskiej i T atr. Pieniny: buczyna pod Białymi Skałami. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w końcu sierpnia. Form y dorosłe spotyka się na spadzi mszyc oraz na kw iatach Pastinaca sativa, Tilia cordata, Panaceum sp. i Calluna vulgaris. Larwy pasożytują w m otylach z rodziny Tortricidae: Depress aria applana, D. liturella, D. costosa, D. astrantiae, D. depressella, D. bupleurella, D. hippomarathri, D. heydenii, D. putridolla, D. subpropinąuella, Sparganothis pillerina, Tortrix viridana, Cacaecia oporana, Anthophila pariana, Cacaecia podana, Phtheochrod rugosana i Oidaematophorus lithodactylus. Arrihinom yia innoxia (M e ig e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, na północy dochodzi do południo

114 164 A. Draber-Mońko 114 wej Szwecji i Anglii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any ty lk o z W y żyny Małopolskiej ( K a r c z e w s k i 1967). Pieniny: Sromowce W yżnie, łąka śródpolna nad strumykiem, 12 VIII W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Form y dorosłe zbierano na kwia ta c h Pastinaca sativa. Larw y p a so ży tu ją praw dopodobnie w chrząszczach Blondelia nigripes ( F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, podaw any również z gór Azji Środkowej i Zachodniej Syberii oraz Jap o n ii. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce po daw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko- -K ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej i Lubelskiej, N iziny Sandom ierskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, łąka nad strumykiem, łąka u podnóża Flaków, Wierch Skałki, Długa Grapa, Cisowiec, Zamczysko, Sołtysia Skałka, Podłaźce, Grabczycha, Wąwóz Sobczański,-przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Sutrówka, Kurnikówka, Pod Ociemne, Toporzyska, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, łąka nad Dunajcem i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące ińenióskiej, łące ziołoroślowej, na m urawie kseroterm icznej, suchym pastw isku i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do września. Najwięcej okazów złowiono na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na k w iatach : Pastinaca, sativa, Sambucus ebulus, Vaccinium uliginosum, Fagopyrum tataricum, Euphorbia cyparissias, E. esula, Frangula alnus, Pimpinella saxifraga, Heracleum sibiricum, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Cicuta virosa, Angelica silvestris, Daucus carota, Carum carvi, Galluna vulgaris, Thym us serpyllum, Lycopus europaeus, Solidago serotina, A lism a plantago oraz na spadzi Tuberculoides annulatus, Lachnus roboris, Pterocomma populeum, Chaitophorus vitellinae i Eulecanium corni. G atunek polifagiczny, zarówno w stadium dorosłym, jak i m łodocianym. Larwy pasożytują w kilku gatunkach błonkówek z rodziny Tenthredinidae oraz kilkudziesięciu gatunkach m otyli z następujących rodzin: Papilionidae, Pieridae, Nymphalidae, Sphingidae, Lasiocampidae, Noctuidae, Geometridae, Arctiidae i Microlepidoptera. Blondelia inclusa ( H a r t i g, 1838) Dość rzadko spotykany gatunek, rozprzestrzeniony głównie w środkowej i północnej Europie, podaw any również z U krainy. W Polsce wrym ieniany z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i W yżyny M ałopolskiej. E lem en t europejski. Pieniny: Trzy Korony. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym na łące ziołoroślowej, wr czerwcu. Form y dorosłe łowiono na k w iatach: Cicuta virosa, Heracleum sibiricum, P e u cedanum palustre, Angelica silvestris, Pastinaca sativa i Calluna vulgaris. L arw y

115 115 Calyptrata 165 pasożytują w błonkówkach z rodziny B iprionidae: D iprion frutetorum, D. laricis, D. pallidus, D. p ini, D. polytomum, Neodiprion sertifer i Gilpinia hercyniae. *Bothria subalpina V i l l e n e u v e, 1910 G atunek podaw any z E uropy północnej i gór środkowej Europy. Elem ent borealno-alpejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 10 IV 1973, 1 g, leg. A. R o d z i e w i c z ; Zawiesy, 13 IV 1973, 1 <J, leg. K. W i n n i k ; Stolarzówka, 6 V 1974, 1 leg. A. G r a b o w s k a. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej i n a m łace, na kw itnących w ierzbach. Rozwój larw nie znany. Brachychaeta strigata (M e i g e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w środkowej, północnej i południowej Europie. E lem en t europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza P o m orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i W yżyny M ałopolskiej. P ienin y: Krościenko-Kras. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej, w sierpniu. F o rm y dorosłe łowiono na k w iatach: S a lix caprea, Gerastium, arvense, E u phorbia cyparissias, E. verna, Potentilla sp., Bellis perennis, Tussilago farfara i Petasites albus. L arw y p a so ży tu ją w Notodonta dromedarius. Garcelia amphion R o b in e a u -D e s v o i d y, 1863 P odaw any z E uropy. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z P o je zierza Pom orskiego. Pieniny: polana Ligarki, 8 VII 1970; Kurnikówka, 24 VIII 1972; Wąwóz Sobczański, 18 VI 1972 i Grabczycha, 10 VII W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, na łące pienińskiej i n a m u raw ie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do sierpnia. Larw y p a so ży tu ją w Orgyia antiąua i Dasycliira pudibunda. Garcellia excavata (Z e t t e r s t e d t, ) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z Pojezierza Pom orskiego. Pieniny: Kurnikówka, 16 VII W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na spadzi mszyc i na kw iatach Heracleum sibiricum. Larw y pasożytują w Dasychira pudibunda, Stilpnotia salicis, Malacosoma neustria, Arctia caja, A. hebe, Lym antria dispar, L. monacha, Endromis versicolora, Phragmatobia fuliginosa, Orgyia antiąua i Euproctis chrysorrhoea.

116 166 A. Draber-Mońko 116 Ceromasia rubrifrons (M a c q u a r t, 1835) G atunek rozprzestrzeniony w Europie. Elem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas ty lk o z N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i N iziny M a zowieckiej. Pieniny: Zamczysko, Długa Grapa, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Sromowce Wyżnie, Sromowce Niżnie, Grabczycha i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na murawie naskahiej, na m urawie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy m aja do połowy września. Form y dorosłe łowiono na Euphorbia esula, E. cyparissias, Erangula alnus, Carum carvi, Pim pinella saocifraga, Seseli annuum, Peucedanum sp., Pastinaca saliva i Baucus carota. Larwy pasożytują w Melitaea athaliae, Pieris brassicae, Zygaena carniolica, Z. trifolii. *Ceromyia (Stenoparia) nigrohalterata V i l l e n e u v e, G atunek podaw any dotychczas z kilku państw europejskich: Szwecji, D anii, Belgii, Czechosłowacji i Z SB R (K rym ). Now y dla fauny Polski. Pieniny: Toporzyska, 1 V 1974, 1 leg. A. G r a b o w s k a. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Biologia nie znana. Ctenophorocera pavida (M e ig e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, Syberii, południowej części K raju N adm orskiego i Jap o n ii. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z P o jezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Sromowce Wyżnie, łąka nad strumykiem Toporzyska, młaka obok ujścia Ooiemnego Potoku, Zawiesy, łąka nad Dunajcem i wąwóz Homole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od lipca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono/ na spadzi Chaitophorus capreae, Tinocallis płatani i Rhopalosiphon padi oraz na kw iatach Crataegus oxyacantha, E ra n gula alnus, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Heraćleum sibiricum, H. sphondylium, Pastinaca sativa, Aegopodium podagraria i Calluna vulgaris. Larwy pasożytują w Tenthredinidae i kilkudziesięciu gatunkach m otyli z następujących rodzin: Sphingidae, Lymantriidae, Noctuidae, Geometridae, Arctiidae, Z y - gaenidae i Microlepidoptera. Ctenophorocera pumicata (M e i g e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z P uszczy Białowieskiej i W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej.

117 1 1 7 Calyptrata 167 Pieniny: Zawiesy, 5 V III W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Form y dorosłe spotykano na kw iatach Seseli łortuosum. Larwy pasożytują w Attacus cynthia, Autographa gramma, L ym a n łria monach a i Thaumetopoea processionea. Brino vicina (Z e t t e k s t e d t, 1848) G atunek rozprzestrzeniony w Europie (na północy dochodzi do środkowej Szwecji i F inlandii), w ym ieniany również z północnej A fryki. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego i N i ziny W ielkopolsko-k ujaw skiej. Pieniny: Sromowce W yżnie i Zamczysko. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na Heracleum sp. Larwy pasożytują w Tenthredinidae: Diprion p in i i N eodiprion sertifer oraz Lepidoptera: Celerio galu, C. lineata, C. livornica, C. oenotherae, C. vespertilio, Laphygm a exigua, Proserpinus proserpina i B om by x mor i. *Epicampocera succincta (M e ig e n, ) G atunek podaw any z Europy. Elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Sromowce Wyżnie, VII 1955, 3 <$<3, łąka śródpolna u podnóża Flaków, 10 VIII 1970, 1 <J, leg. As D r a b e r -M o ń k o ; buczyna nad Ociemnym Potokiem, 21 VII 1973, 3 okazy, leg. A. R o d z ie w ic z ; 26 VII 1973, 3 okazy, leg. A. R o d z i e w i c z ; Facimiech, 14 IX 1973, 1 <J, leg. A. R o d z ie w ic z ; Kras, VIII 1972, 2 okazy, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; 7 IX 1972, 1 <$, leg. A. K o r y c k i; Trzy Korony, łąka ziołoroślowa, 8 VIII 1972, 1 $, leg. G. M o ń k o ; młaka u ujścia Ociemnego Potoku, 19 V 1972, 1 ó1, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; 5 VIII 1972, 1?, leg. L. N a w r o c k i; 25 VII 1971, 1 $, leg. I. D w o r a k o w s k a. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące ziołoroślowej i na młace. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Heracleum sphondylium, Pastinaca sativa, Daucus carota, Anthriscus silvestris i Aegopodium podagr aria. Larwy' pasożytują w P ierris brassicae i ISaturnia pavonia. Ery cilia ferruginea ( M e ig e n, ) G atunek podaw any z Europy. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża Bałty ku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej oraz B eskidu Zachodniego. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, Sołtysia Skałka, Rabsztyn, Flaki, Macelak, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, Grabczycha, Facimiech, buczyna pod Białymi Skałkami, Kurnikówka, Walusiówka, Czertezik, Toporzyska, Krościenko, łąka i buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka nad Dunajcem. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej,

118 1 6 8 A. Draber-Mońko buczynie ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej, na suchym pastw isku i młace. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono na łące ziołoroślowej i w jedlinie ciepłolubnej. W Pieninach w ystępuje od połowy czerwca do końca września. Najliczniej występował w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na Eeracleum sibiricum i Peucedanum palustre. L arw y paso ży tu ją w L ym antria monacha. Exorista larvarum (L i n n a e u s, 1785) G atunek rozprzestrzeniony w Europie (na północy sięga do południowej Szwecji i Finlandii), Syberii na wschód do K raju Amurskiego, podaw any również z północnej Afryki (Egipt). E lem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, Niziny Mazowieckiej, Podlasia, W yżyny Małopolskiej, W yżyny Krakowsko- -W ieluńskiej i B eskidu Zachodniego. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 19 V II W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej. Form y dorosłe spotyka się na spadzi Rhopalosiphon padi na liściach czeremchy oraz na kw iatach: Frangula alnus, Carurn carvi, Pimpinella saxifraga, Heraćleum sibiricum, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Pastinaca sativa, Achillea millefolium, Seseli sp., Calluna vulgaris. Larwy pasożytują w Tenthredinidae i w kilkudziesięciu g a tu n k a c h m otyli z następujących rod zin: Lym antriidae, Noctuidae, A rctiidae, Sphingidae, Papilionidae i Pieridae. * Exorista nova ( B o n d a n i, ) G atunek podaw any z południowej Europy. Elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Kras (bez dokładnej etykietki); Sromowce Wyżnie, VIII 1955, 1?, jeg. A. D r a b e r -M o ń k o, W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Larwy pasożytują w Zygaena trifo lii i Z. transalpina. Exorista pratensis ( B o b in e a u -D e s v o i d y, ) G atu n ek rozprzestrzeniony w E uropie, podaw any również z Ja p o n ii. E le m en t eurosyberyjski. Z Polski podaw any z P obrzeża B ałty k u, N iziny M azowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny K rakowsko-w ieluńskiej, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sołtysia Skałka, łąka śródpolna, u podnóża Flaków, Zamczysko, Rabsztyn, Wierch Skałki, dolina Strasznego Potoku, Wąwóz Sobczański, Grabczycha, Stolarzówka, Toporzyska, Kurnikówka, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Pod Ociemne, łąka nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego P o toku, Zawiesy i Kras.

119 1 1 9 Cały pirata W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, m urawie naskalnej i m urawie kseroterm icznej. Form y dorosłe łowiono na Heracleum sphondylium i Aegopodium podagraria, od p o łowy czerwca do września. Larw y pasożytują w Tenthredinidae: Claudius com ari i A thalia rosae. Exorista rusłica (F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Europie (na północy dochodzi do południowej Szwecji), w ystępuje również na K aukazie, w górach Azji Środkowej, Syberii n a w schód aż do K ra ju N adm orskiego. E lem ent p alearktyczny. Z Polski p o daw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko- K ujaw skiej i M azowieckiej, P odlasia, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M a łopolskiej, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego, Bieszczadów, Pienin i T atr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce W yżnie, Sołtysia Skałka, Wierch Skałki, Zamczysko, Rabsztyn, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Podłaźce, Majerz, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Białe Skały, Kurnikówka, Stolarzówka, Toporzyska, Krościenko, polana Walusiówka, Pod Ociemne, łąka nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, Kras, Wżar i Biała Woda. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, suchym pastw isku i na m łace. Najwięcej okazów tego g a tu n k u złowiono n a m łace. W P ieninach spotykany od połowy czerwca do p o łowy września. Najliczniej w ystępuje w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na spadzi Tuberculoides annulatus, na liściach Sambucus nigra opanowanych przez A phis sambuci i na spadzi Euleucanium corni oraz na kw iatach: Polygonum, aviculare, P. convolvulus, Euphorbia cyparissias, E. esula, Evonymus europaea, Erangula alnus, Carum carvi, Aegopodium podagraria, Heracleum sibiricum, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Pastinaca saliva, Daucus carota, Anthriscus sp., Calluna vulgaris, Thym us serpyllum, Lycopus europeus, Solidago serotina, Achillea m illefolium i Cirsium arvense. L arw y p a so ży tu ją w Tenthredinidae: Thenthredo arcuata, T. rubricoxis, Thenthredopsis palmata, T. cogueberti, T. laticeps, Rogogaster viridis, Loderus vestigialis, Em pria tridens, Pristiphora pallidiventris i A thalia rosae. Exorista verax (R o b in e a u -D e s v o i d y, 1863) G atunek znany z zachodniej i środkowej Europy. Z Polski wym ieniany dotychczas z B eskidu Zachodniego i Bieszczadów. E lem ent europejski. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Łysa Góra, Rabsztyn, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, od p oczątku sierpnia do połowy w rześnia.

120 170 A. Draber-Mońko Frontina laeta (M e i g e n, ) G atunek szeroko rozprzestrzeniony i dość często spotykany, wykazany z E uropy (na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Findlandii) oraz U ralu i Jakucji. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza P o morskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, N z in y Mazowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, W yżyny M ałopolskiej, Beskidu Zachodniego i B ieszczadów. Pieniny: okolice Sromowców W yżnich, młaka obok ujścia Ociemuego Potoku i Kras. W Pieninach łowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej i na młace od lipca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na kw iatach : Fagopyrum tataricum, Frangula alnus, Pim pinella saxifraga, Cicuta virosa, Seseli annuum, Heracleum sibiricum, H. sphondylium, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Pastinaca sativa, Daucus carota, Calluna vulgaris i Achillea millefolium oraz n a w ydalinach Chaitophorus capreae. Larwy pasożytują w m otylach: Malacosoma castrensis, Sm erinthus ocellatus, Sm. p o p u li i S p h in x ligustri. *Gastrolepła anthracina M e ig e n, G atunek podaw any ze środkowej E uropy i U krainy. Elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Grabczycha, 22 VI 1973, 1 <S, leg. A. R o d z ie w ic z. W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym. Biologia nie znana. Gonia ornata M e i g e n, 1826 G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, północnym K aukazie, Azji M niejszej i północnej Afryce. E lem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z P o brzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Beskidu Z a chodniego i Bieszczadów. P ienin y: Trzy Korony. W Pieninach złowiony w lipcu, w reglu dolnym, na murawie naskalnej pod Gankiem. Form y dorosłe łowi się wiosną na kw iatach wierzb oraz na Stellaria media, Euphorbia cyparissias, E. esula, E. angulata, Enophila verna, Sedum acre, Taraxacum officinale, Tripleurospermum inodorum i Senecio vernalis. Larwy pasożytują w m otylach: Agrotis exclamationis, A. segetum, A. praecox, A. ypsilon, A. vestigialis, Pachytelia villosella, Heliothis armigera, Ceramica p isi i Peridroma saucia. Eistochaeta marmorata (F a b r ic iu s, 1805) G atunek znany z Europy, na północy dochodzi do południowej Szwecji i F inlandii. E lem en t europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku,

121 121 Calyptrała 171 Pojezierza Pom orskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W y żyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Zawiesy, 15 VI W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Euphorbia cyparissias, Aegopodium podagraria, Pim pinella saxifraga, Heracleum sibiricum, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Pastinaca sativa, A ngelica silvestris, Valeriana officinalis i E upatorium cannobinum. L arw y pasożytu ją w Coleoptera: Phytodecta rufipes, Ph. pallipes oraz w Lepidoptera: Arctia caja, A. villica, A. quenselii, Cucullia verbasci, Lym antria dispar, L. monacha, Malacosoma neustria i N ygm ia phaeorrhaea. Hyperrecteina longicornis ( F a l l e n, 1810) G atunek podaw any ze środkow ej, północnej i południow ej E uropy. E le m ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z W yżyny Małopolskiej ( K a r c z e w s k i 1961a). P i e n i n y : K r o ś c ie n k o (a d lu c e r n ), 15 VII 1972, 1 <$, le g. T. P o t ę g a. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Form y dorosłe łowi się głównie n a św iatło, poniew aż żywiciele tego g a tu n k u prow adzą nocny try b żyoia. Spoty k a się również imago na kw iatach Peucedanum oreoselinum, P. palustre oraz Frangula alnus. Larw y pasożytują w chrząszczach Am phim allus solstitialis, P olyphylla fullo i P. olimeri. Lecanipus leucomelas (M e ig e n, ) G atunek podaw any z E uropy środkowej i południowej. E lem ent europejski. Z Polski podaw any dotychczas ty lk o z Pobrzeża B ałtyku. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 21 VII 1973, 1 cl leg. A. R o d z ie w ic z. W P ieninach złowiony tylko na pogórzu, na m łace. Biologia nie znana. Lecanipus bicinctus ( M e ig e n, 1 824) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej S zw ecji! Finlandii. W ykazany również z południowej części K raju N adm orskiego. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: Grabczyclia, Wąwóz Sobczański i wąwóz Homole. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie naskalnej i m urawie ksero term icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku spotykano od połowy czerwca do końca lipca. Form y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Umbelliferae oraz n a spadzi Tuberculoides annulatus. Bozwój larw nie znany. Ligeria angusticornis (L o e w, ) G atu n ek rozprzestrzeniony w E uropie, na północy dochodzi do D anii

122 172 A. Draber-Mońko i Skandynaw ii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z W yżyny Małopolskiej ( K a r c z e w s k i 1967). Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 6 VII 1972, 1 $, leg. A. D r a b e r -M o ń k o W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Peucedanum oreoselinum. Larwy pasożytują w Pterophorus lithodactylus, A lucita pentadacłyla i Pectinophora gossypiella. *Ligeriella aristata (V il l e n e u v e, 1911) G atunek podaw any z Europy środkowej i południowej. Elem ent europejski. Nowy dla fau n y Polski. Pieniny: Zawiesy, na skałkach, 11 V III 1971, 1 S, leg. A. D r a b e r -M o ń k o. W P ieninach złowiony tylko na pogórzu. Biologia nie znana. Masicera cuculiae R o b in e a t j-d e s v o i d y, 1863 G atunek w ym ieniany z E uropy środkowej i południowej oraz z Syberii W Polsce podaw any dotychczas tylko z Bieszczadów (D r a b e r -M o ń k o 1971). E lem ent eurosyberyjski. Pieniny: Grabczycba i Wąwóz Sobczański. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do końca lipca. Form y dorosłe zbierano na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Larwy pasożytują w Cuculia verbasci, C. argentea, Euprocłis chryssorhoea, Deilephila euphorbiae, D. galii, D. vespertilio, D. hippophaes, D. dahlii, Metopsilus porcellus, Agrotis, im bria, Malacosoma neustria, Gastropacha guercifolia, Am phidasis betularia A poria crataegi. Masicera praiensis (Me ig e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any dotychczas z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i Niziny W ielkopol sko - Kuj a wskie j. Pieniny: Trzy Korony. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej, w końcu lipca. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Carum carvi, Pim pinella saxifraga, Seseli annuum, Peucedanum oreoselinum, Pastinaca sativa i Torilis japonica oraz n a w ydalinach Tuberculoides annulatus. Larwy pasożytują w m otylach: Cosmotriche potatoria, Deilephila euphorbiae, Hyloicus pinastri, Saturnia pavonia, 8. p y r i, S. spini, Sm erinthus p o p u li, Vanessa io. Masicera silvatica (F a l l e n, 1810) G atu n ek rozprzestrzeniony w Europie. E lem ent europejski. W Polsce do

123 1 2 3 Calyptrata tychczas podawany z Pobrzeża B ałtyku, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Flaki, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Facimiech, Trzy Korony i Wąwóz Sobczański. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie k arp ack iej, je d linie ciepłolubnej, na łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej i m uraw ie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od połowy lipca do połowy sierpnia. Form y dorosłe zbierano na kw iatach Euphorbia esula, Seseli annuum, Pastinaca sativa. Larwy pasożytują w gąsienicach z m otyli rodziny Lasiocampidae Macrothylaeia rubi. M edina collaris ( F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do Szwecji i Finlandii. Podaw any również z południowej części K raju Nadm orskiego oraz Japonii (Hokkaido). Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i T atr. Pieniny: Stolarzówka, 23 VII W Pieninach znaleziony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Calluna vulgaris, Cicuta virosa i Peucedanum sp. oraz na wydalinach Eulecanium corni. Larwy pasożytują w Galerucella luteola i Lochmaea suturalis. * M edina separata ( M e ig e n, 1821) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, na północy dochodzi do p o łu d n io wej Szwecji. E lem ent europejski. Now y dla fauny Polski. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 26 VII 1973, 1?, leg. A. R o d z ie w ic z. W Pieninach złowńony tylko na pogórzu, na młace. Larw y pasożytują w Phyllodecta vulgatissima, Ph. vitellinae, Semiadalia undecimpunctata, Propylaea quatuordecimpu7ictata i Aphidecta obliterata oraz wr Synharmonia conglobata nowy^ żywiciel dla tego g atu n k u. Meigenia bisignata ( M e ig e n, 1821) G atunek rozprzestrzeniony w' E uropie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z Niziny W ielkopolsko-kujaw'skiej, W yżyny K rakowsko-w ieluńskiej, B eskidu Zachodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Flaki, Sromowce Wyżnie, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, buczyna nad Ociemnym Potokiem i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w' reglu dolnym, w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej, na łące ziołoroślowyj, m uraw ie kseroterm icznej, suchym

124 1 7 4 A. Draber-Mońko 124 pastw isku i na młace. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w olszynie karpackiej. Pojedyncze okazy łowiono od czerwca do września. Biologia nio znana. Meigenia incana (F a l l e n, ) Dość rzadko spotykany gatunek, w ykazany z Europy, na północy dochodzi do Laponii w Szwecji, wym ieniany również z K aukazu. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko-K ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Rabsztyn, dolina Harczy Grunt, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ocieranego Potoku, Kras, Zawiesy i Biała Woda. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej, na łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, m uraw ie kseroterm icznej, na suchym pastw isku i młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do połowy września. Larw y pasożytują w Agelastica alni, Ghrysomela varians, Melasoma tremulae, Phytodecta fornicato, P. rufipes i A thalia spinarum. Meigenia mutabilis (F a l l e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Z achodnich, B ieszczadów i Tatr. Pieniny: okolice Sromowców W yżnich, Grabczycha, Trzy Korony, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Kras i Długi Gronik. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, na łące pienińskiej i na łące ziołoroślowrej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połow y lipca do połowy w rześnia. F orm y dorosłe łowiono n a w y d a linach Pterocomma populeum oraz na kw iatach Prunus insitilia, Heracleum sibiricum, Daucus carota, Peucedanum palustre, Anthriscus sp. i Thym us serpyllum. Larwy pasożytują w' kilkudziesięciu gatunkach chrząszczy z rodziny ClirysomeUidae. Meigenia pilosa (B a r a n o f, ) G atunek rozprzestrzeniony w' Europie (w górach łowiony do ^wysokości 1600 m npm ). E lem ent europejski. W Polsce dotychczas znaleziony w B ieszczadach (regiel dolny i połoniny) (D r a b e r -M o ńk o 1971). Pieniny: Łysa Góra, dolina Głębokiego Potoku, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Zamczysko, Rabsztyn, Sołtysia Skałka, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, przełęcz Chwała Bogu, Trzy Korony, W yżni Łazek, Grabczycha, Stolarzówka, Białe Skały, buczyna pod

125 125 Calyptrata 175 Białymi Skałami, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i łąka przed Zawiesami, Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, murawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej, suchym pastw isku i na młace. Najwięcej okazów tego gatunku znaleziono w buczynie karpackiej. Pojedyncze okazy łowiono od połowy czerwca do połowy sierpnia. Największą liczbę okazów tego g a tu n k u złowiono w sierpniu. Biologia nie znana. * Meigenia unicinała Me s n i l, 1967 Dość rzadko spotykany gatunek, rozprzestrzeniony w Europie z w yjątkiem obszarów na skrajnej północy. E lem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Zawiesy 2 VIII 1972, 1 <S, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; łąka u podnóża Podłaźców-W ąwóz Sobczański, 10 VIII 1972, 1 <J, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; przełęcz Chwała Bogu, 30 VII 1973, 1 <$, leg. A. R o d z ie w ic z ; Kras, 25 VI 1973, 1 leg. K. W i n n i k ; Wąwóz Sobczański, 20 VII 1971, 1 <S, leg. A. K o r y c k i. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej i na m uraw ie naskalnej. Biologia nie znana. * Myxexoristops hertingi M e s n il, 1955 G atunek w ykazany dotychczas ty lk o ze środkow ej E uropy. E lem ent europejski. Now y dla fauny Polski. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 7 V III 1973, 1 <, leg. A. R o d z i e w i c z. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej. Larwy p aso ży tu ją w Acantholyda erythrocephala. Nemorilla floralis (F a l l e n, ) Gatunek rozprzestrzeniony w Europie, na północ dochodzi do Szwecji i Finlandii, podaw any również z południowych obszarów K raju Nadmorskiego, z Am eryki Północnej, Afryki północnej oraz Antyli i. Elem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej, B e sk id u.z a chodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na oświetlonych słońcem liściach krzewów i na kw iatach Heracleum sphondyllium i Aegopodium podagraria. Larw y pasożytu ją w kilkudziesięciu gatunkach m otyli z następujących rodzin: Pyralidae, Tortricidae, Gelechiidae, Scythrididae, K yp o no m eutidae, Psychidae, Noctuidae, Lasioeam pidae, Hesperiidae, Cymatophoridae, Arctiidae.

126 176 A. Draber-Mońko 126 Onychogonia interrupta ( B o n d a n i, 1859) G atunek podaw any z gór środkowej E uropy do wysokości m npm. (Alpy, Czechosłowacja). Elem ent alpejski. Z Polski podaw any dotychczas ty lk o z Pojezierza Pom orskiego. Pieniny: łąka śródpolna u podnóża Flaków, 10 V III W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Larw y pasożytują w Arctia cerv in i, Gnophos celibaria, G. spurcaria i M amestra glauca. Oswaldia albisquama (Ze t t e r s t e d t, ) G atu n ek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do południowej Szwecji i Finlandii. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego i N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej. Pieniny: okolice Sromowców W yżnich, Wierch Skałki, Macelak, Grabczycha, Wąwóz Sobczański, Toporzyska, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras i Długi Gronik. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej, m urawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na oświetlonych słońcem liściach krzewów i na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Larwy pasożytują w gąsienicach m otyli z rodziny Sphingidae: Ghaerocampa porcellus i Macroglossa stellatarum. Oswaldia muscaria (F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w zachodniej, środkowej i północnej Europie, podaw any również z K rym u. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z P o jezierza Pom orskiego i N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej. Pieniny: buczyna obok ujścia Ociemnego Potoku, 16 V III W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej. Larwy pasożytują w Noctuidae: Abraxa marginata, Calymnia trapezina, Hybernia rupicapraria, Taeniocam pa stabilis, T. incerta i T. pulverulenta. * Oswaldia reducta V il l e n e u v e, G atunek podaw any i opisany dotychczas tylko ze Słowacji. Prawdopodobnie elem ent europejski. Now y dla fauny Polski. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 16 VIII 1972, 1 <J, leg. G. M o ń k o ; Trzy Korony, łąka, 16 VII 1973, 1 leg. R. P o t ę g a. W Pieninach złowiony w reglu dolnym, w buczynie karpackiej i na łące.ziołoroślowej. Biologia nie znana.

127 127 Calyptrata 177 Perichaeta unicolor ( F a l l e n, ) G atunek podaw any z praw ie całej E u ro p y, na północy dochodzi do północnej Szwecji i Finlandii. Elem ent borealno-alpejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego i Bieszczadów. Pieniny: łąka koło przełęczy Chwała Bogu, Toporzyska i Kras. IV P ieninach złowiony n a pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej i na łące pienińskiej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od początku sierpnia do końca września. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Trifolium sp. Larwy pasożytują w dorosłych chrząszczach: Chrysomela graminis, Cli. banksi, Ch. haemoptera, Leptinotarsa decemlineata i Croesus septentrionis. Phebellia fuscipennis ( R o b i n e a u -D e s v o id y, 1830) Dość rzadko sp o tykany gatunek, znany z E u ro p y, n a północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Bieszczadów, regiel dolny (D u a b e k -M ońko 1971). Pieniny: łąka śródpolna u podnóża Flaków, 10 V III W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Larwy pasożytują w Abraxa grossulariata. Phorinia aurifrons R o b i n e a u -D e s v o i d y, 1830 G atunek rozprzestrzeniony w Eurazji. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z W yżyny M ałopolskiej ( K ak c z e w sk i 1961a). Pieniny: Facimiech, 14 1X 1973, 1 $. W P ieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej. F o r my dorosłe łowiono na liściach dębu opanowanych przez Tuberculoides annulatus. Biologia nie znana. Platy myia mitis (M e i g e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z N iziny Mazowieckiej, W yżyny M ałopolskiej i Lubelskiej. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 5 V III W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, na młace. Form y dorosłe łowiono na spadzi Tuberculoides annulatus. Larw y pasożytują w gąsienicach m otyli: Calymnia trapezina, Pyrausta nubilalis, Taeniocampa gracilis, Cacaecia rosana, Acalla ferrugana, Tortrix viburniana, Loxostege sticticalis, Psyche viciella oraz Pteronidea oligospila. Pliorocera obscura (F a l l e n, 1810) G atunek podaw any z praw ie całej E u ro p y, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i F inlandii. W ym ieniany również z Jap o n ii. E lem ent europejski. 12

128 178 A. Draber-Mońko 128 W Polsco podaw any z Pobrzeża Bałtyku, Pojezierza Pomorskiego, N iziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i M ałopolskiej oraz Bieszczadów. Pieniny: łąka nad Ociemnym Potokiem, brzeg buezyny karpackiej, na oświetlonych słońcem liściach buka, 19 V W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym. Larwy pasożytują w różnych m otylach z rodziny Geometridae: Cheimatobia brumata, Hibernia defoliaria, H. marginata, H. leucophaearia, Alsophila aescularia, Larentia dilutata i Galymnia trapezina. Phorocera assimilis ( F a l l e n, 1810) G atunek podaw any z północnej i środkowej E uropy oraz z Jap o n ii. E le m ent eurosyberyjski. W Polsce w ykazany z Podrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej oraz T atr. Pieniny: Grabczycha i buczyna nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie kaipackiej. P o jedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od m aja do połowy sierpnia. F orm y dorosłe zbierano na wydalinach Eulecanium corni oraz na kw iatach: Euphorbia cyparissias, Prunus spinosa, Frangula dlnus i V accinium uliginosum. Larwy pasożytują w różnych gatunkach gąsienic m otyli: Taeniocampa pulverulenta, Abrostola tripartita, B iston pomonaria, Agrotis c-nigrum i M amestra oleracea. Phryxe erythrostoma H a k t ig, 1838 G atunek w ystępujący głównie w środkowej i północnej Europie. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Zamczysko okolice Sromowców Wyżnich, Sołtysia Skałka, Rabsztyn, Podłaźce, Grabczycha, Wąwóz Sobczański, Kurnikówka, Toporzyska, łąka nad Ociemnym Potokiem przed buczyną karpacką, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od lipca do połowy września. Form y dorosłe łowiono na wydalinach Cinara nuda i na spadzi Eulecanium corni oraz na kw iatach Heracleum sibiricum. Larw y p a so ży tu ją w H yloicus pinastri, S p h in x ligustri i Sm erinthus ocellata. Phryxe vulgaris (F a l l e n, 1810) G atunek znany z Europy, K aukazu, Syberii Zachodniej oraz południow^ej części K ra ju Nadmorskiego. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z P obrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego i M azurskiego, N iziny W ielko

129 129 Galyptrata 179 polsko - K uj awskie j i Mazowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Bieszczadów, B eskidu Zachodniego i T atr. Pieniny: Toporzyska, polana pod Czertezikiem, polana Walusiówka, polana pod Macelakiem i Długi Gronik. W P ieninach łowiony ty lk o w reglu dolnym, n a łąkach pienińskich. P o je dyncze okazy tego g atu n k u zbierano w lipcu i w sierpniu. F o rm y dorosłe łowiono na kw iatach: Heracleum sibiricum, Peucedanum palustre, Pastinaca sativa, Gamm carvi, Sium latifolium, Beilis perennis, Pimpinella saxifraga, Frangula alnus, Evonym us europaea, Euphorbia cyparissias i E. esula oraz na w y d a linach Chaitophorns vitellinae, Ch. capreae, Bhopalosiphon padi, Tuberculoides annulatus, A nnocia corni i E ulecanium corni. L arw y p a so ży tu ją w kilkudziesięciu gatunkach m otyli z następujących rodzin: Pierridae, Papilionidae, Satyridae, Nymphalidae, Sphingidae, Noctuidae, Geometridae, Arctiidae i Zygaeniidae. Plvryxe nemea ( M e ig e n, ) G atunek europejski, północna granica jego zasięgu przebiega przez środkową Szwecję i Finlandię. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego i Bieszczadów. Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich, buczyna nad Ociemnym Potokiem, buczyna pod Białymi Skałami, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras i wąwóz Homole. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, w olszynie karpackiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do połowy września. Form y dorosłe łowi się na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Larw y p a so ży tu ją w k ilk u dziesięciu gatunkach m otyli z następujących rodzin: Pieridae, Nymphalidae, Lycaenidae, Sphingidae, Noctuidae, Geometridae, Arctiidae, Zygenidae, Microlepidoptera oraz błonków kach z rodziny Tenthredinidae. Rhacodineura pallipes ( F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w całej Europie. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej oraz Sudetów Zachodnich. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra i Krościenko (ad lucern). W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym. Pojedyncze okazy tego gatunku spotykano od czerwca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Peucedanum oreoselinum i P. palustre. Larw y pasożytują w skorkach Forficula tomis i F. auricularia. Siphona confusa M e s n l l, 1961 G atunek dość rzadko spotykany, w ykazany dotychczas ze środkowej i p o

130 180 A. Draber-Mońko 130 łudniowej Europy. Elem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o 1971). Pieniny: Wąwóz Sobczański, Podłaźce, Grabczycba, Facimiech, Trzy Korony, Krościenko (ad lucern), Białe Skały, buczyna pod Białymi Skałami, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i Kras. W P ieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące ziołoroślowej i na młace. Pojedyncze, okazy tego g a tu n k u łowiono od połowy- m aja do końca sierpnia. F o rm y dorosłe zbierano na kw iatach roślin z rodziny Compositae. Larw y pasożytują w Leucania littoralis. *Siphona collini M e s n il, 1960 G atunek rozprzestrzeniony w Europie. Elem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 12 V III 1972, 1?, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Wąwóz Sobczański, ogródki, 20 YII 1971, 1?, leg. A. K o r y c k i. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej i na m uraw ie naskalnej. L arw y w yhodow ano z Euxoa temera. Siphona cristata ( F a b r ic iu s, 1805) Dość pospolity gatunek, znany z praw ie całej E uropy i z Japonii. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B a łty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: okolice Sromowców Wyżnicłi, Wąwóz Sobczański, buczyna pod Białymi Skałami, Toporzyska, młaka obok ujścia Ocieranego Potoku, Zawiesy i Kras. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, m urawie ksero term icznej i na młace. Pojedyncze okazy łowiono od połowy m aja do końca sierpnia. Form y dorosłe łowiono na Achillea millefolium, Senecio vernalis, T ilia cordata, Ranunculus sp., Hieracium sp. Larwy pasożytują na kilkudziesięciu gatunkach gąsienic m otyli z rodzin Noctuidae, Geometridae, jak również w larwach muchówek z rodziny T ipulidae: Tipula irrorata i T. maxima. Siphona flavifrons ( S t a e g e r, 1849) Dość rzadko spotykany gatunek, podaw any ze środkowej i północnej E u ropy. Elem ent europejski. W Polsce w ykazany z Pojezierza Pomorskiego, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Kras, Zawiesy i Krościenko (ad lucern). W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od po czątk u czerwca do sierpnia. F orm y dorosłe

131 13 1 Calyptrata 181 łowiono na światło oraz na kw iatach roślin z rodziny Compositae. Eozwój larw nie znany. Siphona geniculata (D e g e e r, 1776) G atu n ek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. Z Polski p o daw any dotychczas z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Podlasia, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Beskidu Zachodniego i W schodniego. Pieniny: W yżni Łazek, 27 VII W P ieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w lipcu. F orm y dorosłe łowiono n a żółtych k w iatach Senecio vernalis i Solidago serotina. Larw y p aso ży tu ją w Tipula paludosa. Siphona maculała (S t a e g e r, 1849) Dość rzadko sp o ty k an y gatunek, w ykazany z zachodniej, środkowej i p ó ł nocnej E uropy. E lem ent europejski. Z Polski podaw any dotychczas z Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: Trzy Korony, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy i Kras. W Pieninach znaleziony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w m aju. Form y dorosłe łowiono na Salix caprea, S. cinerea, Scleranthus annuus, Cerastium arvense, Beilis perennis, Tussilago farfara, Senecio vernalis, Petasites albus i Taraxacum officinale. Larw y p a so ży tu ją w Agrolis obelisca i A. candelisegua. *Siphona seiosa M e s n t l, G atunek rozprzestrzeniony w Europie środkowej i północnej. Elem ent europejski. W Polsce dotychczas nie znaleziony. P ieniny: Stolarzówka, 1 X 1972, 2??, leg. K. W in n ik. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Biologia nie znana. Sturm ia bella (M e i g e n, 1824) G atunek podaw any z E uropy z w yjątkiem W ysp B rytyjskich. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Sromowce W yżnie, łąka nad strumykiem, 12 VIII W P ieninach złow iony ty lk o na pogórzu. F orm y dorosłe łowiono na k w iatach Salvia sp. oraz w takich nasłonecznionych miejscach, gdzie znajdują się czarne gąsienice Vanessa urłicae, w których pasożytują larwy tego gatunku. Larwy tego gatunku pasożytują też w gąsienicach z rodzaju Vanessa s.l., P y-

132 182 A. Draber-Mońko 1.32 rameis atalanta, P. cardui, Arasclmia levana, Dorytis apollinus, Carcharodus alcae, Stilpnotia salicis, Gastropacha quercifolia, Acronicta rumicis, A. auricoma i M iselia oxyacantliae. Trichoparia blanda F a l l e n, 1830 G atunek rozprzestrzeniony w środkowej i północnej Europie. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko- - K ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej i B eskidu Zachodniego. Pieniny: Wąwóz Sobczański i Sromowce Wyżnie. W P ieninach złowiony w reglu dolnym i na pogórzu. F orm y dorosłe zbierano na kw iatach Peucedanum palustre i Pastinaca sativa. Larwy pasożytują w T ip u la nubeculosa i Pachyrrhina pratensis. *Trichoparia maculisquamma ( Z e t t e r s t e d t, 1859) G atunek podaw any z północnej Europy. Now y dla fauny Polski. Elem ent północnoeuropejski. Pieniny: Krościenko (ad lucern), 14 VI 1972, 1 <$, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Stolarzówka, 2 VI 1972, 1 leg. K. W i n n i k ; Toporzyska, 16 VII 1971, 1?, leg. G. M o ń k o i K. K o r y c k a. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na światło i na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. L arw y p a so ży tu ją w Tanyptera atrata i Ctenopliora pectinicornis. *Trichoparia stackelbergi M e s n il, 1963 G atunek opisany z okolic Leningradu. Elem ent borealny. Nowy dla fauny Polski. Pieniny : Kras, olszyna, 19 VI 1973, 1?, leg. K. W i n n i k. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej. Biologia nie znana. *W inthemia crassicornis B o b in e a u - D e s v o id y, 1847 G atunek rozprzestrzeniony w środkowej i północnej Europie. Elem ent europejski. Now y dla fau n y Polski. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, 20 VII 1970, 1 <$, 1, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Flaki, 7 VII 1970, 1 leg. R. B a ń k o w s k a ; Rabsztyn, 15 VIII 1970, 2 <$<$, leg. A. D r a b e r - -M o ń k o ; buczyna pod Białymi Skałami, 16 VII 1971, 1 <$, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Kurnikówka, 13 VII 1971, 1?, leg. G. M o ń k o ; 16 VII 1971, 1?, leg. K. K o r y c k a. W P ieninach złowiony n a pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej i na łące pienińskiej. Larw y pasożytują w gąsienicach m otyli: Cuculia asteris, C. umbratica, C. verbasci, Qurapteryx sambucaria i Thais polyxena.

133 133 Calyptrata 183 W inthemia cruentata E o n d a n i, 1859 G atunek rozprzestrzeniony w Europie. E lem ent europejski. W Polsce p o daw any z Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego oraz Niziny Wielkopolsko- - K ujaw skiej. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Flaki, Rabsztyn, Zamczysko, Wąwóz Sobczański, Toporzyska. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i m uraw ie naskalnej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono w lipcu i w sierpniu. Larw y pasożytują w Sphinx ligustri, Saturnia pyri, Deilephila euphorbiae, Archerontia atrops, Smerinthus populi, Dilina tiliae, H yloicus p in a stri, Cherocampa elpenor, Catocala fra x in i i C. sponsa. W inthemia erythrura (M e ig e n, 1838) G atunek rozprzestrzeniony w środkowej i północnej Europie. Elem ent borealno-europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Podlasia, Puszczy Białowieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, B eskidu Zachodniego i T atr. Pieniny: łąka śródpolna u podnóża Flaków i łąka nad Ociemnym Potokiem. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, pojedyncze okazy łowiono w lipcu i w sierpniu. Larw y p aso ży tu ją w Cucullia verbasci. W inthemia quadripustulata ( F a b iik t u s, 1791) G atunek w ykazany z Europy (na północy dochodzi do Laponii), znany również z Am eryki Północnej. Elem ent holarktyczny. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej, Sudetów Z achodnich, Bieszczadów i T atr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sołtysia Skałka, Rabsztyn, Podlaźce, Grabczycha, Wąwóz Sobczański, Macelak, Toporzyska, buczyna pod Białymi Skałkami, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Kras, Długi Gronik i wąwóz Homole. W P ieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, m urawie naskalnej, na suchym pastw isku i m łace. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u zbierano w lipcu i w sierp niu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Euphorbia cyparissias, Frangula alnus, Yaccinium uliginosum, Peueedanum palustre, Pastinaca sativa, Tliymus serpyllum i Achillea millefolium. Larwy pasożytują w gąsienicach m otyli, głównie z rodziny Noctuidae, a zwłaszcza z rodzaju Cuculia oraz innych dużych gąsienic z tej rodziny, jak również z rodziny Geometridae, Arctiidae, Nym phalidae i Lasiocampidae. W inthemia variegata M e ig e n, 1821 Dość rzadko sp o ty k an y gatunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent

134 1 8 4 A. Draber-Mońko 134 europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Niziny Wielkopolsko- -K ujaw skiej. Pieniny: Toporzyska, 14 VII 1971, leg. G. M o ń k o i K. K o r y c k a. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Larwy pasożytują ay gąsienicach m otyli z rodziny Noctuidae B r achy ony cha sjphinx. F orm y dorosłe łowiono na k w iatach Pastinaca sativa. Viviania cinerea ( F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Europie. Podaw any również z K aukazu, zachodniej Syberii i Azji Środkowej. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce p o dawany z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Cisowiec, 8 V III < W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na murawie kseroterm icznej koło Sromowców W yżnich. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Euphorbia esula, Frangula alnus, Peucedanum palustre i Pastinaca sativa. Po dr o dżina T a ch in in a e Anthoica fuscana ( K o b in e a t j -D e s v o id y, 1848) G atunek rozprzestrzeniony w środkowej i południowej Europie, zachodniej Syberii i północnym K azachstanie. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce po daw any dotychczas tylko z Niziny Mazowieckiej ( P a w ło w ic z 1938). Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sołtysia Skałka, Wierch Skałki, dolina Strasznego Potoku, Podskalnia Góra, Trzy Korony, Wąwóz Sobczański, Podłaźce, młaka obok ujścia Ocieranego Potoku. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej, na murawie kseroterm icznej, na suchym pastw isku i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Aegopodium podagraria, Heracleum sphondylium, Daucus carota i Angelica silvestris. Eozwój larw nie znany. # Anthoica inanis ( F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i F inlandii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B a ł tyku, Pojezierza Pomorskiego, W yżyny KrakoAVsko-W ieluńskiej i Beskidu Zachodniego. Pieniny: Kras, 11 V III W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, av olszynie karpackiej. Form y dorosłe zbierano na kw iatach Heracleum sphondylium i Pimpinella saxifraga. Eozwój larw nie znany.

135 135 Cały pirata 185 Anthoica tibialis (K o s e k, 1840) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do D anii. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego i Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sołtysia Skałka, Cisowiec, Długa Grapa, Rabsztyn, Wierch Skałki, Flaki, Zamczysko, Macelowa Góra, Wąwóz Gorczyński, Kras, Toporzyska, łąka pod Białymi Skałkami, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, Wąwóz Sobczański, Podłaźce i Grabczycha. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, murawie kseroterm icznej, na suchym pastw isku i młace. Pojedyncze okazy łowiono od połow y m aja do połowy sierpnia. F orm y d o rosłe zbierano na kw iatach wierzb. Larwy pasożytują w gąsienicach Oleihrentes lucivagana. * Anthoica vacua ( R o n d a n i, 1861) G atunek podaw any z Europy środkowej i południowej. Elem ent europejski. Nowy dla fau n y Polski. Pieniny: Zamczysko, 17 V III 1970, 1 $, leg. A. D r a b e r -M o ń k o. W P ieninach złowiony tylko w reglu dolnym. Biologia nie znana. * Anthomyiopsis nigrisguamata (Ze t t e r s t e d t, 1838) G atunek rzadko spotykany, podaw any ze środkowej i północnej E uropy. E lem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Kras, 14 VI 1972, 1 $, leg. I. D w o r a k o w s k a. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej. Larw y p aso ży tu ją w Colaspidema atrum i Plagiodera versicolor. *Cleonice callida (Me ig e n, 182 4) G atunek podaw any z Europy, od Pirenejów po Skandynawię, nie w ykazany z Anglii. E lem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Zamczysko, 10 VI 1959, 1?, leg. W. B a z y l u k ; buczyna nad Ociemnym P o tokiem, 12 VIII 1972, 1 leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 5 VIII 1972, 1 $, leg. K. K o r y c k a. Form y dorosłe łowi się na liściach Populns tremula. Larwy pasożytują w' Melasoma populi i M. tremulae. Digonichaeta setipennis (F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w E uro, ie. E lem ent europejski. W Polsce dotychczas podaw any z Pojezierza Pomorskiego i Niziny W ielkopolsko-kujawskiej. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 15 VI 1972.

136 186 A. Draber-Mońko 136 W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, na młace. Larwy pasożytują w ForficnJa auricnlaria i LoM dura sp. Demotions plebejus (F a l l e n, 1810) G atunek w y stęp u jący w praw ie całej E uropie, na północ dochodzi do środkowej Szwecji i F inlandii. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego, N iziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Wyżyn} M ałopolskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Długa Grapa, Flaki, Sołtysia Skałka, Zamczysko, Cisowiec, Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Grabczycba, Facimiech i Kras. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na m uraw ie naskalnej, m urawie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do końca sierpnia. Najwięcej okazów złowiono w lipcu, a najliczniej w ystępowały w jedlinie ciepłolubnej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Heracleum spliondylinm, Pastinaca sativa, Hieracium sp., Aegopodium podagr aria, Pim - pinella saxifraga, Seseli annuum, Heracleum sibiricum, Peucedanum oreoselinum i Daucus carota. Larw y pasożytują w Arctia bebe. E lfia zonella (Ze t t e k s t e d t, 1844) G atunek podaw any ze środkowej i północnej Europy. Elem ent europejski. Z Polski w ykazany dotychczas tylko z Pojezierza Pom orskiego. Pieniny: droga między młaką obok ujścia Ocienmego Potoku a Zawiesami, 2 VIII W P ieninach złowiony ty lk o na pogórzu, n a przydrożnych kw iatach z ro dziny Umbelliferae. Larwy pasożytują w Tinea cloacella, T. granella, Oecopbora snlpburella i Solenobia triąuetrelja. *Emporomyia baufmani B batje R e t B e r g e n s t a m m, 1891 W ykazany dotychczas tylko z Alp. E lem ent alpejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: młaka cbck ujścia Ocitmnego Potoku, 26 VII 1973, 1 $, leg. A. R o d z ie w ic z W P u n in a c h złow iony ty lk o na pogórzu, na m łace. Biologia nie znana Eurythia antliopbiia (R o b in e a u -D e s v o i d y, ) sy n. Platycbira radicum (F a b k ic iu s, ) Pospolity gatunek podaw any z praw ie całej Europy, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i F inlandii. W ystępuje również na Z akaukaziu, w zachodniej Syberii i w Ameryce Północnej. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkojtolsko- -K ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, Sudetów Z a chodnich i Bieszczadów.

137 137 Galyptrata 187 Pieniny: dolina Harczy Grunt, dolina Głębokiego Potoku, Sromowce Wyżnie, Sołtysia Skałka, Zamczysko, Flaki, Cisowiec, Wierch Skałki, łąki śródpolne między Sromowcami W yżnimi, a Flakami, Krościenko-Tylka, Podłaźce, Grabczycha, Facimiech, Trzy Korony, Wąwóz Sobczański, Stolarzówka, Toporzyska, Białe Skały i buczyna pod Białymi Skałami, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, Czertezik, łąka i buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, droga z młaki na Zawiesy, Zawiesy i łąka przed Zawiesami, nad Dunajcem, Kras, Szczawnica i wąwóz Hoinole. W P ien in ach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, we w szystkich b a d a nych środowiskach, od czerwca do końca września. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono w lipcu i w sierpniu, a najliczniej występował w olszynie karpackiej, gdzie najliczniej w ystępuje Lophopteryx camelina jeden z żywicieli' tego gatunku, na łące pienińskiej i na młace. Form y dorosłe łowiono głównie na kw iatach Heracleum sp., Angelica sp. i P im pinella sp. Larw y p aso ż y tu ją w gąsienicach m o ty li: Lophopteryx camelina (w ystępującym w środowiskach łęgowych nad D unajcem na całym obszarze Pienin oraz w środowiskach leśno-zaroślowych i laskach), Mamestra persicariae (występującym w całych Pieninach), Spilosoma menthastri (w środowiskach ruderalno-ogrodowych) i S. lubricipeda (pospolitym w całych P ieninach). D ane o w y stępow aniu m o tyli w środowiskach pienińskich podane są według pracy o m otylach Pienin ( B ł e s z y ń s k i, E a z o w s k i i Ż u k o w s k i 1965). Eurythia caesia ( F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Palearktyce (głównie w górach). Elem ent palearktyezny. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, Niziny Mazowieckiej i Bieszczadów. Pieniny: Trzy Korony, Wąwóz Sobczański, łąka nad Ociemnym Potokiem, obok ujścia Ociemnego Potoku, Pod Ociemne, Zawiesy. młaka W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i murawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy zbierano w lipcu i w sierpniu. L arw y p a so ży tu ją w Diantlioecia caesia, D. capsincola, D. carpophaga i Agrotis pronuba. Eurythia conjugata ( Z e t t e r s t e d t, 1855) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, zwłaszcza w południowej części. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego i Niziny W i elkopol sko - K uj a wsk i e j. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 26 VII W P ien in ach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej. F o r m y dorosłe spotykano głównie na kw iatach Euphorbia cyparissias. Rozwój larw nie znany. Eurythia connirens ( Z e t t e r s t e d t, 1811) G atunek rozprzestrzeniony w P aleark ty ce. E lem ent p alearktyezny. Z P olski

138 188 A. Draber-Mońko 1 38 podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko- - K ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: Trzy Korony, przełęcz Chwała Bogu, Kurnikówka, buczyna pod Białymi Skałami, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Kras i wąwóz Homole. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej i na łące pienińskiej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na kw iatach Gicuta virosa, Heracleum sibiricum, Peucedanum palustre, Pastinaca sativa i Angelica silvestris. L arw y p a so ży tu ją w E uplexia lucipara. E urythia consobrina (Me ig e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii, podaw any również z K azachstanu, gór Azji Środkowej, Syberii aż do południowej części K raju Nadmorskiego. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko-K ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej i Sudetów Zachodnich. Pieniny: Wąwóz Sobczański i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej i na m uraw ie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy złowiono w czerwcu i w lipcu. Form y dorosło łowiono na Thym us serpyllum, Euphorbia cyparissias, E. esula, Pastinaca sativa, Angelica silvestris i Achillaea millefolium. Larwy pasożytują w gąsienicach m otyli z ro d zaju Mamestra. Eurythia vivida (Ze t t e r s t e d t, 1838) G atunek rozprzestrzeniony w północnej Europie, w Alpach, Pirenejach, w środkow ym m asyw ie górskim F ra n cji, podaw any rów nież z Syberii, M ongolii i Azji Środkowej. E lem ent palearktyczny. Z Polski podaw any ż W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Z achodnich, Beskidu Zachodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Trzy Korony, Kurnikówka i młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i na młace. Pojedyncze okazy łowiono w lipcu i w sierpniu. Biologia n ie znana. Fausta nemorum (M e i g e n, ) G atunek dość częsty w północnej Europie, podaw any również z K aukazu. E lem ent europejski. Z Polski podaw any dotychczas ty lk o z Pojezierza P o morskiego. Pieniny: Grabczycha, Trzy Korony i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące ziołoroślowej i na m urawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od połowy czerwca do końca lipca. Biologia nie znana.

139 139 Calyptrata 189 *Nowickia (Fabriciella) atripalpis ( B o b in e a t j - D e s v o id y, 1803) Gatunek rozprzestrzeniony w Palearktyce. Elem ent palearktyczny. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Sromowce Wyżnie, 23 VIII 1956, 1 $, leg. W. B a z y l u k ; Trzy Korony, łąka ziołoroślowa, 24 VII 1971, 4 okazy, leg. A. K o r y c k i. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym na łące pienińskiej. Biologia nie znana. Nowiekia (Fabriciella) ferox ( P a n z e r, 1809) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, na wschodzie dochodzi do południowego Uralu. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, isudetów Zachodnich, B eskidu W schodniego, Bieszczadów, Pienin i T atr oraz K arpat. Pieniny: (brak dokładnej etykietki). Form y dorosłe łowiono na kw iatach Polygonum historia, Peucedańum oreoselinum, Thymus serpyllum, Solidago virga-aurea, Achillea millefolium, Seneeio jaeohea, Cirsium arvense i Mentha silvestris. Larwy pasożytują w gąsienicach Hadena polyodon. Helocera delecta (M e i g e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. Z Polski p o daw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Trzy Korony. W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, n a łące ziołoroślow ej. P o je dynczo okazy tego gatunku łowiono w końcu lipca. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Peucedańum palustre, Seseli annuum i Heracleum sibiricum. Larw y paso ży tu ją w Lithobius sp. Linnaem yia compta ( F a l l e n, 1810) Dość rzadko sp o ty k an y g atunek, w E uropie dochodzi na północy do środkowej Szwecji i Finlandii. Podaw any z K aukazu, Zakaukazia, północnego K azachstanu, Azji Środkowej, Syberii i Mongolii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej, Bieszczadów i K a rp a t. Pieniny: okolice Sromowców W yżnich. W Pieninach złowiony na pogórzu, w drugiej połowie sierpnia. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Peucedańum oreoselinum, Pastinaca sativa, Senecio jacobaea, M entha silvestris i E ryngium campestre. L arw y p a so ży tu ją w H yloi

140 190 A. Draber-Mońko cus pinastri, Agrotis ypsilon oraz w gatunkach z rodzajów : Feltia, Euxoa, Peridroma i Polia. Linnaem yia haemorrhoidalis ( F a l l e n, 1810) G atunek spotykany w praw ie całej E uropie, najczęściej w górach. W y k a zany z Syberii do Jakucka. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z P o jezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: okolice Sromowców Wyżnick, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, buczyna pod Białymi Skałami, buczyna nad Ocieranym Potokiem, łąka przed Zawiesami, Długi Gronik i młaka obok ujścia Ocieranego Potoku. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, na murawie kseroterm icznej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. M e s n i l (1971) określa ten gatunek jako borealno-górski, pospolity na niektórych stanow iskach w A lpach. ' * Linnaem yia impudica ( R o n d a n i, 1859) G atunek rozprzestrzeniony w środkowej i południowej Europie. E lem ent europejski. N ow y dla fau n y Polski. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 9 VIII 1972, 1 <$, leg. G. Mońko. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu na młace. Form y dorosłe łowiono na kw iatach roślin: Pastinaca sativa, Heracleum sphondylium i Angelica silvestris. Larw y p a so ży tu ją w gąsienicach Agrotis sp. Linnaem yia pudica ( R o n d a n i, 1859) G atunek rozprzestrzeniony w Palearktyce. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any tylko z W yżyny Małopolskiej ( K a r c z e w s k i 1957). Pieniny: polana Walusiówka, Kurnikówka, Toporzyska, buczyna nad Ociemnym P o tokiem i młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej i młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od początku sierpnia do połowy WTześnia. Form y dorosłe łowiono na Aegopodium podagraria, Heracleum, sibiricum, Peucedanum oreoselinum, Pastinaca sativa, Angelica silvestris, Thym us serpyllum, Solidago serotina, Achillea millefolium, Matricaria chamomilla, Cirsium arvense, Scleranthus perennis, Sanguis orb a officinalis, Frangula alnus i Carum carvi. Rozwój larw nie znany. Linnaem yia rossica Z i m i n, 1954 G atunek borealno-górski. W ystępuje w środkowej i północnej E uropie,

141 141 Calyptrata 191 głównie w górach, podaw any również z północnego K azachstanu, Jakucji i południowego obszaru K raju Nadmorskiego. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any tylko z Bieszczadów (D k a b e r -M o ń k o 1971). Pieniny: łąka nad Ocieńmym Potokiem, 8 VII W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Biologia nie znana. Linnaem yia vulpina (F a l l ś n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. P odaw any również z Syberii i M ongolii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, Puszczy Białow ieskiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W P ieninach złow iony ty lk o na pogórzu, na m łace, w sierpniu. F o rm y dorosłe zbierano na kw iatach Heracleum sibiricum, Peucedanum oreoselinum, Pastinaca sativa, Angelica silvestris i Achillea millefolium. Larw y pasożytują w Agrotis strigula, Hadena porphyrea, Hemaris łityus, Eum ichtis satura, E. adusta, Sphecia bembeciformis, Sent a m aritim a i Nonagria geminipuncta. Loewia foeda (M e i g e n, 1824) G atim ek rozprzestrzeniony w Europie, n a północy dochodzi do p ołudniowej Szwecji i F inlandii. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i Sudetów Zachodnich. Pieniny: buczyna pod Białymi Skałami. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, w połowie czerwca. Larw y pasożytują w gatunkach z rodzaju Lithobius. Loewia phaeoptera (M e i g e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, na północy dochodzi do środkow ej Szwecji i F inlandii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego i N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej. Pieniny: Sołtysia Skałka, Trzy Korony, Wąwóz Sobczański, buczyna pod Białymi Skałami i Grabczycha. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, na łące ziołoroślowej i m uraw ie naskalnej. P ojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono w lipcu i w sierpniu. Biologia nie znana. Lypha dubia (F a l l e n, 1810) Dość pospolity gatunek, podaw any z Europy, południowej części K raju Nadm orskiego i A m eryki Północnej. E lem ent holarktyczny. Z Polski wytnie

142 192 A. Draber-Mońko 112 niany z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: Wąwóz Sobczański, Piałe Skały, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Stolarzówka, Toporzyska, droga między młaką a Zawiesami. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, na łące pienińskiej i na m uraw ie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego g a tunku łowiono od początku m aja do połowy sierpnia. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Salix caprea, 8. cinerea, Euphorbia cyparissias i Vaccinium uliginosum oraz na spadzi Tuberculoides annulałus. Larw y p aso ży tu ją w gąsienicach: Hybernia marginata, Poecilocampa populi, Eucocosmia sp., Operoplitera brumata, Rhacionia buoliana i Eucosma griseana. Lyplia ruficauda (Z e t t e e s t e d t, 1838) G atunek rozprzestrzeniony w północnej Europie. Elem ent borealny. W Polsce podaw any dotychczas z Pojezierza Pom orskiego i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: między Czorsztynem a Niedzicą, 10 VII W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Larwy pasożytują w Larentia autum nalis, L. ruberata, Notodonta tritophus. Macroprosopa atrata (F a l l e n, 1810) G atunek podaw any z Europy, głównie z północnej części oraz z gór w części południowej (Alpy, Pireneje). Nie w ystępuje w Anglii. Elem ent borealno-alpejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko- -Kujawskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Trzy Korony. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej, w lipcu. Form y dorosłe łowiono na Euphorbia esula, Ranunculus sp., Pim pinella saxifraga oraz na liściach leszczyny ze śladam i wydalin Mysocalis coryli. Bozwój larw d o tąd nie zbadany; żywiciele nie znani. M acquartia (Javetia) chalconota (Me ig e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, nie w ystępuje w Anglii. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, W yżyny M ałopolskiej i T atr. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Wąwóz Sobczański, Podłaźce, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego P o toku. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, na łące ziołoroślowej, m urawie kseroterm icznej, suchym pastw isku i młace. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono od czerwca do końca sierpnia. F o rm y

143 143 Calyptrata 193 dorosłe łowiono na liściach derenia opanowanych przez Anoccia corni oraz na kw iatach M entha sp., Heracleum sibiricum i Peucedanum palustre. Larwy p a so ży tu ją w Chrysomela herbacea. Macquartia (Maequartia) dispar ( F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i F inlandii. E lem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza P o morskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów. Pieniny: Trzy Korony oraz brzeg buczyny nad Ociemnym Potokiem. Form y dorosłe łowiono w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej i na brzegu buczyny karpackiej. Pojedyncze okazy zbierano od m aja do połowy czerwca. Form y dorosłe łowiono na oświetlonych słońcem młodych liściach buka oraz na kw iatach S a lix caprea. Larw y p a so ży tu ją w Chrysomela sanguinolenta. Maequartia (Pherecida) grisea F a l l e n, 1810 G atunek rozprzestrzeniony w Europie, w ystępuje również na K aukazie. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego i Bieszczadów. Pieniny: Krościenko (ad lucern), Toporzyska, buczyna nad Ociemnym Potokiem, polana i buczyna pod Białymi Skałami, Kras, Toporzyska przełęcz Chwała Bogu, Wąwóz Sobczański. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, buczynie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej i murawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy m aja do końca sierpnia. Form y dorosło łowiono na kw iatach Euphorbia cyparissias. Larwy p a so ży tu ją w Chrysomela sanguinolenta i Cli. fastuosa. Macquartia (Hesionella) pubiceps Z e t t e r s t e d t, 1845 G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do północnej Szwecji. E lem en t europejski. W Polsce podaw any z Niziny Mazowieckiej i B ieszczadów. Pieniny: Wierch Skałki, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Stolarzówka, łąka nad Ociemnym Potokiem przed buczyną, buczyna nad Ociemnym Potokiem, Toporzyska, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, polana Walusiówka i łąka przed Zawiesami. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, n a łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m uraw ie kseroterm icznej i na m łace. P o jedyncze okazy łowiono od połowy lipca do października. F o rm y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Larwy pasożytują w Chrysomela (E om aliua) bifrons. 13

144 194 A. Draber-Mońko 144 M acąuartia (Javetia) tenebricosa (M e i g e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w całej Europie, znany również z południowego K azachstanu i zachodniej Syberii. Elem ent eurosyberyjski. Podaw any w Polsce z Pojezierza Pom orskiego, K iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i Podlasia, W y żyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Łysa Góra, dolina Głębokiego Potoku, Flaki, Macelak, Trzy Korony, Wąwóz Sobczański, Podłaźce, Stolarzówka, Toporzyska, Kras, polana Walusiówka, polana pod Czertezikiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, Zawiesy, Kras i Długa Grapa. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące ziołoroślowej, na m urawie ksero term icznej, suchym pastw isku i młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do października. Form y dorosłe zbierano na M entha silvestris, Euphorbia cyparissias, Heracleum sibiricum, Peucedanum palustre, Achillea millefollium oraz na spadzi Tinocallis płatani. Larwy pasożytują w Chrysomela varians, Ch. hyperici, Cli. geminata, Ch. fastuosa i Ch. graminis. * Macąuartia (Macąuartia) viridana R o b in e a t t - D e s v o id y, 1863 G atunek rozprzestrzeniony w Europie. Elem ent europejski. Ko wy dla fau n y Polski. Pieniny: Trzy Korony, 13 V I I I 1973, 1?, leg. A. R o d z ie w ic z ; Trzy Korony, 19 V 1972, 1 c?» leg. 'A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej. Biologia nie znana. Bebricia praefica (M e i g e n, ) G atunek podaw any z południowej Europy. Elem ent południowoeuropejski* W Polsce podaw any z Bieszczadów (D r a b e r -M o ń k o ). Pieniny: Trzy Korony, Flaki, Toporzyska, Facimiech, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i wąwóz Homole. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na kw iatach z rodziny Umbelliferae. L arw y p a so ży tu ją w Chrysomela varians. M eriania puparum (F a b r ic t u s, ) Gatim ek rozprzestrzeniony w Palearktyce. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Kiziny W ielkopolsko- K ujaw skiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Zawiesy, 13 IV 1972, 1 <$, leg. K. W i n n i k.

145 145 C alyptrata 195 W P ieninach złowiony ty lk o n a pogórzu. F o rm y dorosłe łowiono n a k w iatac h S a lix caprea. Biologia nie znana. M eriania vagans (MEIGEN, ) G atunek rozprzestrzeniony w środkowej i północnej Europie do Szkocji i północnej Skandynaw ii, podaw any również z Syberii do Irk u ck a, okolic je ziora B ajkał i A łtaj. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego i T atr. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, 7 V III W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, w buczynie k arpackiej. F o r m y dorosłe łowiono na liściach krzewów. Larw y pasożytują w gąsienicach Polyploca flavicornis i P. ridens. Panzeria rudis ( F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Palearktyce. E lem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko- - Kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Małopolskiej Bieszczadów. Pieniny: Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Toporzyska, brzeg buczyny nad Ociemnym Potokiem od strony łąki pienińskiej. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i suchym pastw isku. Pojedyncze okazy łowiono od połowy m aja do połowy czerwca. Form y dorosłe zbierano na k w iatach : Aegopodium podagraria, Salix sp., Evonymus europaea, Frangula alnus, Crataegus oxyacantha oraz na wydalinach Bhopalosiphon padi, Tinocallis płatani i Eulecanium corni. Larwy pasożytują w gąsienicach m otyli Panolis griseovariegata, Taenioeampa stabilis, Agrotis c-nigrum, Dendrolimus p in i, Lym antria monacha, Gnophria rubricollis, Polyploca flavicornis i P. ridens. Peletieria ferina Z e t t e r s t e d t, G atunek rozprzestrzeniony w Europie, Syberii, Azji Środkowej i W schodniej. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce wym ieniany tylko z W yżyny Małopolskiej ( K a r c z e w s k i 1961a). Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich, V III 1955, 1 $. W P ieninach złowiony tylko n a pogórzu. F o rm y dorosłe łowiono na kw iatach Achillea, millefolium, Peucedanum oreoselinum,, Matricaria chamomilla, Thymus serpyllum, Myosotis palustris, Eupatorium cannabium, Solidago virga- -aurea i Cirsium arvense. Larwy pasożytują w gąsienicach Arctia aulica i Parasemia plantaginis.

146 196 A. Draber-Mońko 116 Peletieria rubescens (R o b i n e a u -D e s v o i d y, 1830) G atunek rozprzestrzeniony w Palearktyce. Elem ent palearktyczny. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, "Wyżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Sołtysia Skałka, okolice Sromowców Wyżnich, Cisowiec, Zamczysko, Długa Grapa, Flaki, Trzy Korony, przełęcz Chwała Bogu oraz szlak Toporzyska Macelak. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w lipcu i sierpniu. Form y dorosłe łowiono na k w iatach : Aegopodium podagr aria, Astrantia -major, Eryngium campestre, Thym us serpyllum, Mentha silvestris, M. pulegium, Ligustrum vulgare, Solidago rirga-aurea, Tripleurospermum inodorum, M atricaria chamomilla i Senecio vernalis. Larwy' pasożytują w gąsienicach Papilio machaon, Agrotis segetum, A. cursoria, A. vestigialis, A. obelisca i A. cortice. Pseudodemoticus geniculatus ( Z e t t e r s t e d t, ) Dość rzadko spotykany gatunek, znany z północnej i środkowej Europy. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 5 VIII W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, na młace. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Euphrobia cyparissias i Sedum acre. Larwy' p a so ży tu ją w gąsienicach Semasia messingiana, które żyją w korzeniach Artem isia campestris. *Rhinotachina glirina (R o n d a n i, 1861) G atunek podaw any ze środkowej i południowej Europy. E lem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Facimieck, 25 VII 1972, 1 leg. A. R o d z ie w ic z. W Pieninach złowiony tylko wr reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej. Larwy pasożytują w Chamaesphecia empiformis, Ch. leucopsiformis, których gąsienice * żyją w korzeniach Euphorbia sp. *RliinotacMna modesta ( M e ig e n, 1821) G atunek podaw any ze środkowej i południowrej Europy. Elem ent europejski. W Polsce dotychczas nie znaleziony. Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, 20 VIII 1970, 1 leg. A. D k a b e r -M o ń k o. W Pieninach złowiony tylko n a pogórzu. F o rm y dorosłe łowiono na k w ia tach z rodziny U mb cliiferae. Larw y pasożytują w gąsienicach z rodziny Aegeriidae.

147 147 Calyptrata 197 Tachina fera ( L in n a e u s, 1758) G atunek rozprzestrzeniony w Palearktyce. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko- - K ujaw skiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich, Flaki, Wżar, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, polana Walusiówka, Toporzyska, buczyna pod Białymi Skałami. W P ieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, n a łące pienińskiej i na łące ziołoroślowej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono w' lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na w ydalinach Tuberculoid.es annulatus oraz na kw iatach: Sanguisorba officinalis, Frangula alnus, Peucedanum oreoselinum, P. paluslre, Angelica silvestris, Daucus carota, Carum carvi, Torillis japonica, Calluna vulgaris, Ledum paluslre, M entha aquatica, Thymus serpyllum, Solid ago serotina, S. virga-aurea, Anthemis arvensis, Achillea m illefolium, Cirsium arvense i Eupatorium cannabinum. L arw y pasożytują w gąsienicach motyli: Acronycta aceris, Amathes (Agrotis) glareosa, Arctia aulica, Brotolomia (Phlogophora) meticulosa, Cloantha solidaginis, Guculia xeranthemi, Dasychira pudibunda, Dichonia areola, Euproctis phaeorrhaea, Heliothis peltigera, Leuconia obsoleta, Lithosia quadra, Lym antria dispar, L. monacha, M amestra p isi, Panolis flam m ea, P. griseovariegata i Polyphaenis sericata. Tachina gross a ( L in n a e u s, 1758) Nie często spotykany, szeroko rozprzestrzeniony gatunek. W ykazany z p ra wie całej E uropy (na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii), K aukazu, północnego K azachstanu, Kirgizji, Syberii, K raju Amurskiego i Mongolii. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego, Bieszczadów oraz ogólnie K arpat, Babiej Góry i Pienin ( N o w ic k i 1873). Form y dorosłe łowi się na kw iatach: Heracleum, Solidago, Armeria, Mentha silvestris, Cirsium palustre, Peucedanum oreoselinum i Origanum vulgare. Larwy p a so ży tu ją w gąsienicach: Dendrolimus p in i, Haemorrhagia fusciform is, E u p roctis phaeorrhaea, Hyloicus pinastri, Lasiocampa quercus, L. trifolii i Macrothylacia rubi. Tachina ursina M e ig e n, 1824 G atunek rozprzestrzeniony w E uropie i Zachodniej Syberii. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny Wielkopolsko- -K ujaw skiej i Bieszczadów. Pieniny: Podłaźce, Grabczycha, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony i Stolarzówka. W P ieninach złowiony tylko w reglu dolnym, n a łące pienińskiej, n a łące

148 1 98 A. Draber-Mońko 118 ziołoroślowej, murawie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy łowiono od kw ietnia do końca m aja. Biologia nie znana. Tachina vernalis B o b in ę a u - D e s v o id y, Wszędzie pospolity gatunek, a zwłaszcza w strefie lasów i laso-stepu. Podaw any z całej Europy, Syberii, K raju Nadmorskiego i Mongolii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, B eskidu Z a chodniego i W schodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: łąka śródpolna u podnóża Flaków, Cisowiec, Zamczysko, Macelak, Grabczycha, Góra Zamkowa, Trzy Korony, Kurnikówka, Toporzyska, Zawiesy i Kras. W Pieninach znaleziony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej i m urawie kseroterm icznej. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono na łące ziołoroślowej. W Pieninach spotykany w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe znajdowano na wydalinach Chaitophorus capreae oraz na kilkudziesięciu roślinach z rodzin Umbelliferae, Compositae i Labiatae. Larw y pasożytują w Agrotis segetum, Cer apteryx graminis, Cuculia verbasci, Eumiehtis adusta, Euproctis phaeorrhaea, Euxoa tritici, Lapliygma exigua, Lym antria dispar, M ytliim na caecimacula i Panolis flam m ea. *Trafoia monticola B r a u e r e t B e r g e n s t a m m, 1893 G atunek rozprzestrzeniony w Europie środkowej i południow ej, główmie w górach (Alpy i Pireneje), na północy dochodzi do środkowej Szwecji i okolic L eningradu. E lem ent borealno-alpejski. Now y dla fauny Polski. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 19 VII 1973, 1 leg- A. R o d z ie w ic z (det. B. H e r t i n g ); 10 VIII 1972, 1 (?, leg. L. N a w r o c k i; 27 VIII 1972, 1 <J, leg. K. K o r y c k a ; 15 1X 1972, 1 $, leg. A. R o d z ie w ic z ; wąwóz Homole, 30 VII 1971, 1 S, leg. A. D r a b e r -M o ń k o (det. A. D r a b e r -M o ń k o ). W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej. Biologia nie znana. Zopkomyia temula (S c o p o l i, 1763) G atunek pospolity wt Europie (na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii), w ykazany również z K aukazu, północnego K azachstanu, Syberii i północnej Afryki. Elem ent palearktyczny. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, M azowieckiej, W yżyny K r a kow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Trzy Korony i Zawiesy-Kras - droga śródpolna. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej. P ojedyncze okazy spotykano od połowy czerwca do połowy lipca. F o rm y do

149 149 Galyptrata 199 rosłe łowiono na kw iatach: Euphorbia cyparissias, E. esula, Sedum acre, Crataegus oxyacantha, Rkamnus cathartica, Frangula alnus, Cornus sanguinea, Pimpinella saxifraga, Pastinaca sativa, Heracleum sibiricum, Vaccinium uliginosurn, Thym us serpyllum, Galium mollugo, Viburnum opulus. Podrodzina D exiinae Billaea irrorata (Me ig e n, 18 26) G atunek rozm ieszczony głównie w E uropie środkowej i częściowo południowej, na północy w ykazany po Finlandię (B e l a n o v s k i.t 1951, S t a c k e l b e r g 1962). Elem ent europejski. Z Polski wym ieniany z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Śląska Dolnego, W yżyny M ałopolskiej, N iziny Sandom ierskiej i P ienin (S t r o jn y 1961, 1968). W Pieninach w ykazany z Góry Zamkowej, gdzie był wyhodowany z Saperda populnea (S t r o jn y 1961). Billaea pectinata (M e ig e n, 1826) G atunek o bardzo szerokim zasięgu obejm ującym południową i środkową Europę oraz Syberię aż do K raju Nadmorskiego. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z W yżyny M ałopolskiej i N iziny Sandom ierskiej. Pieniny: Cisowiec, Podłaźce, Grabczycka, Facimiech, Wąwóz Sobczański, Toporzyska i Zawiesy. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, n a łące pienińskiej, m uraw ie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. P o je dyncze okazy tego g a tu n k u łowiono w lipcu i w sierpniu. F orm y dorosłe spotykano na kwiatach: Pastinaca sativa, Mentha silvestris, Daucus carota, Aegopodium podagraria i Heracleum sphondylium. Larwy pasożytują w Cetonia aurata, Potosia cuprea, Prionus coriarius i A m phim allon solstitialis. *Billaea stackelbergi K o lo m y ietz, 1966 G atim ek opisany z okręgu Leningradzkiego (ZSRR). Elem ent borealno- -alpejski. Z Polski dotychczas nie podaw any. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 17 VII 1972, 1 k g - A. R o d z ie w ic z. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej. Biologia nie znana. Billaea subrotundata ( R o n d a n i, 1862) G atim ek rozprzestrzeniony w południow ej i środkowej Europie, na północy sięga do południow ej Szwecji. W ykazany również z A zerbejdżanu i T u rk menii. Elem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Pienin: Sromowce W yżnie (D r a b e r -M o ń k o 1968). Larw y p aso ży tu ją w Prionus coriaceus i Capnodis tenebrionis.

150 2 0 0 A. Draber-Mońko 150 Billaea triangulifera (Z e tte e ste d t, 1844) G atunek rozprzestrzeniony w południow ej i środkowej E uropie po północną Szwecję i Finlandię. E lem ent europejski. Z Polski podaw any dotychczas tylko z Pienin (D r a b e r -M o ń k o 1968) i T atr (N o w ic k i 1873, B o b e k 1890). Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Łysa Góra, Sołtysia Skałka, Rabsztyn, Grabczycka, Facimiech, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Toporzyska, Zawiesy, Pod Ociemne i wąwóz Homole. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, na murawie naskalnej i m urawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu, na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Larwy pasożytują w Pyrrhidium sanguineum i Tetropium gabrieli. *Billaea trigonota K o l o m y ie t z, 1966 G atunek opisany z Syberii, z okręgu Now osybirskiego i Tomskiego (K o l o m y ie t z 1966, 1974). E lem ent syberyjski. Now y dla fau n y Polski. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 8 VIII 1973, 1 leg. A. R o d z ie w ic z ; młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 1 0 IV 1973, 1 <$, leg. K. W i n n i k. W P ieninach złowiony n a pogórzu i w reglu dolnym, na m uraw ie ksero te r m icznej i na m łace. L arw y w yhodow ano z Acanthocinus aedilis. *Billaea tsherepanovi K o l o m y ie t z, 1966 Gatunek opisany z Syberii (okręg Tomski, Irkucki, Tuwa, Zabajkale) oraz okręgu Leningradzkiego ( K o l o m y ie t z 1966, 1974). E lem ent syberyjski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 17 VII 1972, 1 <$, leg. A. R o d z ie w ic z ; łą k a przed Zawiesami, 5 VII 1973, 1 <$, leg. G. M o ń k o. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej, na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae. Larw y pasożytują w X y- lołreehus altaieus. *Billaea ąuadrinota K o l o m y ie t z, 1966 G atunek opisany dotychczas z północnego K azachstanu ( K o l o m y ie t z 1966). E lem ent syberyjski. N ow y dla fauny Polski. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 17 VII 1972, 1 <J, leg. A. R o d z ie w ic z. W P ieninach złowiony w reglu dolnym, n a m uraw ie kseroterm icznej. B iologia nie znana. Blepharigena trepida (Me ig e n, ) G atunek szeroko rozprzestrzeniony, obejm ujący swym zasięgiem całą Europę, Azję Środkow ą i Syberię, n a wschodzie dochodzi do K ra ju N a d m o rs

151 151 Galyptrata 201 kiego. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski w ykazany z Pobrzeża B ałty k u, P o jezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, W yżyny Małopolskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów". Pieniny: Podłaźce, Grabczycka, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, Kurnikówka, Toporzyska, buczyna i polana pod Białymi Skałkami, Pod Ociemne, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Zawiesy. W P ieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, murawie naskalnej, suchym pastw isku i na młace. Pojedyncze okazy" tego gatunku łowiono od m aja do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na wydalinach Cinara nuda, (Jhaitophorus capreae, Tuberculoides annulatus, Tinocallis płatani, Rhopalosiphon padi i Eulecanium corni oraz na kw iatach: Euphorbia cyparissias, E. esula, Frangula alnus, Ileracleum sibirioum, Pastinaca sativa, Vaccinium uliginosum, Ledum palustre, Calluna vulgaris i Tripleurospermum inodorum. Larwy pasożytują w Noctuidae: Tacniocampa miniosa, T. ineerta, T. gracilis, Orthosia helvola, Epineuronia popularis i Agrotis c-nigrum. Blepharigena erythrocera ( R o b in e a u - D e s v o id y, 1830) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do południowej Anglii i Skandynawii. Elem ent europejski. Z Polski podawrany dotychczas z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej. Pieniny: Wąwóz Sobczański i Grabczycha. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od końca czerwca do końca lipca. F o rm y dorosłe łowiono n a k w iatach roślin z rodziny Umbelliferae. L arw y p a sożytują w M amestra contigna i M. persicariae. Campylochaeta inepta (M e i g e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, od Francji do środkowrej Szwecji i Finlandii oraz od Leningradu do Ukrainy", w ystępuje również w zachodniej Syberii. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski dotychczas w ykazany z Pobrzeża B a łty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej i Sudetów Zachodnich. Pieniny: Wąwóz Sobczański. W P ieninach złow iony na m uraw ie kseroterm icznej w reglu dolnym. P o je dyncze okazy tego gatunku łowiono w końcu czerwca. Form y dorosłe łowiono na kw iatach kruszyny i wrzosu oraz na wydalinach Cinara nuda i Eulecanium corni. Larwy pasożytują w M inoa murinata, Larentia goliata, L. luteata, L. corylata, Eupithecia indigata, E. helveticaria arcenthata, D elinia pusaria, D. exanthemata, Eurym ene dolabraria, Semiothisa liturata, Boarm ia cinctaria, Tephro

152 202 A. Draber-Mońko 152 nia codetaria, Ematuraga atomaria, Anarta myrtilli, Lithosia unita, Drepana fulcataria i H yloicus pinastri. Campogaster exigua (M e ig e n, 1821) R zadko łowiony gatunek, w ym ieniany był d o tąd z południow ej i środkowej Europy; północna granica jego zasięgu w' Europie przebiega przez środkową Szwecję i Finlandię. Podaw any z Sachalinu. Elem ent eurosyberyjski ( K o lo - m y i e t z 1974). Z Polski dotychczas wym ieniany tylko z Niziny Mazowieckiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Sołtysia Skałka, 16 VII 1970, Krościenko (ad lucern), 14 VII 1972, Podłaźce, 25 V W Pieninach złowiony w reglu dolnym i na pogórzu, na suchym pastw isku. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Evonymus europaea i na oświetlonych przez słońce liściach krzewów. Larwy" pasożytują w Curculionidae: Sitona cylindricollis, 8. humeralis, 8. lineatus, 8. hispidulus oraz na H ypera variabilis. Dexia rustica ( F a b r ic iu s, 1781) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. Podaw any również z K aukazu, zachodniej Syberii i południowej części K ra ju N adm orskiego. Zawleczony do Stanów Zjednoczonych A m e ryki Północnej. Z Polski podawuny dotychczas z Pojezierza Pomorskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Podlasia i Puszczy Białowieskiej, Śląska Dolnego, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, M ałopolskiej i Lubelskiej, B eskidu Zachodniego i W schodniego. Pieniny: okolice Sromowców W yżnich, Zielone Skałki, Nowa Góra, pod Trzema Koronami, Wąwóz Sobczański i Biała Woda. W Pieninach w ystępuje na pogórzu i w reglu dolnym, na murawie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono wr lipcu i w sierpniu. F o r my dorosłe łowiono na M entha silvestris, Peucedanum sp., Pim pinella saxifraga i Origanum vulgaris. Larwy pasożytują w Melolontha melolontha, Phyllopertha horticola, A m phim allon solstitialis, Rhizotrogus aequinoctialis. Dexiomorpha petiolata B o n s d o r f f, 1866 G atunek w ykazany praw ie z całej Europy, na północy dochodzi do Danii i Finlandii, wym ieniany z całej europejskiej części ZSRR oraz z K aukazu, południowo-wschodniego K azachstanu, Azji Środkowej i Syberii do Przybajkala. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej. Pieniny: Wżar, południowy stok, 19 VI W P ieninach łowiony ty lk o w reglu dolnym, na m uraw ie kseroterm icznej

153 153 Cały pirata 203 na W żarze. Form y dorosłe łowiono na wydalinach Tinocallis płatani oraz na kw iatach: Sclerantłms perennis, Cornus sanguinea, Peucedanum oreoselinum, Ledum palustre, Sambucus nigra, Heracleum sphondylium i Pastinaca sativa. Larw y pasożytują w Amphimallon solstitialis. Dexiosoma caninum ( F a b k ic iu s, 1781) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. Podaw any również z zachodniej i wschodniej Syberii, południowej części K raju Nadmorskiego i południowych W ysp Kurylskich. Elem ent euro syberyjski. Z Polski podaw any dotychczas z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego i M azurskiego, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny K r a kow sko-w ieluńskiej, Sudetów Zachodnich i Beskidu Zachodniego. Pieniny: buczyna nad Ocieninym Potokiem i młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninacłi złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu. Form y dorosłe łowiono na liściach krzewów i na trzcinach. Larwy pasożytują w Melolontha melolontha. Dufouria chalybeata (M e i g e n, 1824) G atunek wym ieniany z całej Europy, na północy dochodzi do północnej Anglii, środkowej Szwecji i Finlandii. W ykazany z Syberii (K o l o m y ietz ). Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i M ałopolskiej, K o tlin y N ow otarskiej, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 16 V W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym. Form y dorosłe łowiono na spadzi Euceraphis punctipennis i Eulecanium corni. Larwy pasożytują w Cassida deflorata, C. viridis i C. rubiginosa. Dufouria nigrita (F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do północnej Anglii, środkowej Szwecji i Finlandii. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, P uszczy B iałow ieskiej, Śląska Dolnego, W yżyny M ałopolskiej i Gór Św iętokrzyskich. Pieniny: młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 20 VI W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, na młace. Form y dorosłe zbierano na Spergula vernalis, Euphorbia esula, Pim pinella saxifraga, Beilis perennis, Achillea millefolium, Tripleurospermum inodorum, M atricaria chamomilla, Chrysanthemum leucanthemum. Rozwój larw nie znany.

154 204 A. Draber-Mońko 154 *Eriothrix accolus K o lo m y ie tz, 1967 G atunek opisany z okręgu Jarosław skiego w ZSBB ( K o l o m y ie t z 1967). Praw dopodobnie elem ent europejski. Nowy dla Polski. Pieniny: Toporzyska, 10 VII 1971, 1 <?, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; wąwóz Homole, 30 VII 1971, 2 <j<y, leg. A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Form y dorosłe łowiono na kw iatach roślin z rodziny TJmbelliferae i Compositae. B iologia nie znana. Eriothrix appeninus ( B o n d a n i, 1862) Zasięg tego gatunku obejm uje południową i środkową Europę do D anii, Szwecji i Finlandii. Podaw any również z K azachstanu i Syberii. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Flaki, Długa Grapa i Toporzyska. W Pieninach złowiony w reglu dolnym, na łące pienińskiej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach Thymus serpyllum, 8 olidago serotina i Daucus carota. Biologia nie znana. Eriothrix monochaeta ( W a in w e ig h t, 1932) G atunek podaw any z zachodniej i środkowej E uropy, U ralu i Syberii. E lem ent eurosyberyjski. Z Polski w y k a z a n y z Pojezierza Pom orskiego, Niziny M azowieckiej, Puszczy Białow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej, K o tlin y N ow o tarskiej, Bieszczadów i Pienin ( D e a b e e - M o ń k o 1968). Pieniny: Macelak, Trzy Korony, Stolarzówka, Toporzyska, Kurnikówka i buczyna pod Białymi Skałami. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, na łące pienińskiej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Biologia nie znana. Eriothrix rufomaculata ( D e g e e k, 1776) G atunek rozprzestrzeniony w całej Europie, na północy dochodzi do Szwecji (Laponia). Podaw any w ZSBB od okręgu Leningradzkiego do południowej U krainy i Zakaukazia oraz z U ralu, K azachstanu, Syberii do Dalekiego W schodu. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego i M azurskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, B oztocza, N i ziny Sandom ierskiej, Sudetów Zachodnich i W schodnich, Beskidu Zachodniego, K otliny Now otarskiej, Bieszczadów, Pienin i T atr ( D e a b e r - M o ń k o 1968). Pieniny: Czorsztyn, Sromowce W yżnie i okolice, Krościenko-Kras, Podłaźce, Stolarzówka, Toporzyska, Macelak, Kurnikówka i wąwóz Homole.

155 155 Calyptrata 205 W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, suchym pastw isku i na m łace. Pojedyncze okazy tego gatu nku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe spotykano na kwiatach: Daucus ca rota, Origanum vulgare, Thymus serpyllum, Angelica silvestris, Achillea millefolium, Senecio jacobaea, S. vernalis, Potentilla erecta, Calluna vulgaris, Solidago virga-aurea, Beilis perennis, Bidens tripartitus i Chrysanthemum leucanthemum. L arw y x>asożytują w Arctia hebe i Dendrolimus pini. Estheria cristata ( R o b in e a u - D e s v o id y, 1826) G atunek w ykazany ze środkowej i południowej Europy, w ystępuje również w Anglii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z P o je zierza Pom orskiego. Pieniny: Biała Woda, 11 VII W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym. Biologia nie znana. Kirbya moerens ( M e ig e n, 1830) G atunek bardzo rzadko łowiony, podaw any dotychczas z Francji, Włoch, Niemiec i Polski. Elem ent europejski. Z Polski w ykazany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, Niziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, M azowieckiej, W y ż y n y K rakow sko-w ieluńskiej i Gór Św iętokrzyskich. Pieniny: Grabczycha, 1 VIII W P ieninach złowiony tylko w reglu dolnym. Brosena syberita ( F a b r ic iu s, L7 75) G atunek bardzo szeroko rozprzestrzeniony (zasięg występowania obejm uje cały k o n ty n en t euroazjatycki), w ykazany również z Polinezji i K rain y E tio p s kiej. Zawleczony do północno-w schodnich S tanów Zjednoczonych A P, zaaklim atyzow any w Ne>w Jersey. Elem ent subgeopolityczny. Z Polski podawany z P o brzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego i M azurskiego, Niziny Wielkopolsko- K ujaw skiej i M azowieckiej, Podlasia, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej oraz Gór Świętokr. y sk ie l, W yżyny Lubelskiej, Beskidu Zachodniego, K otliny N ow otarskiej i Pienin (D k a b e u -M o ń k o 1968). Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich. i Krościenko-Tylka. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w 'sierpniu. Form y dorosłe zbierano na kw iatach: Origanum vulgare, Thym us serpyllum, Seleranthus annuus, Frangula alnus, Calluna vulgaris, Ledum palustre, K nautia arvensis, Jasione montana, Solidago virga-aurea, S. serotina, Achillea millefolium, Tripleurospermum inodorum i Cirsium arvense. Larw y p aso ży tu ją w chrząszczach z ro d zaju Anom ala.

156 206 A. Draber-Mońko 15 6 Phorostoma carinifrons (F a l l e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w całej E uropie, po środkow ą Szwecję i F in landię, w ykazany również z Zakaukazia i południowej części K raju N adm orskiego. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z P obrzeża B a łty k u, P o je zierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Sudetów" Zachodnich, B eskidu Zachodniego, Bieszczadów" i T a tr. Pieniny: Kurnikówka i młaka obok ujścia Ociemnego Potoku. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej i n a m łace. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono wr sierpniu. F o rm y dorosłe łowiono na w ydalinach Chaitophorus capreae oraz na kw iatach: Polygonum historia, F agopyrum tataricum, S c l er an t h u s an n u u s, Euphorbia cyparissias> E. esula, Frangula alnus, Carum carvi, Aegopodium podagraria, Pim pinella saxifraga, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Pastinaca sativa, Eaucus oarota, Myosotis palustris, Thym us serpyllum, M entha aquatica, Solidago virga-aurea, S. serotina, Aster N ovi-belgii, Achillea millefolium, Tripleurospermum inodorum, Matricaria chamomilla, Chrysanthemum leucanthemum i Cirsium arvense. Żywiciel larw nie znany. Phorostoma ferina ( F a l l e n, 1816) G atunek rozprzestrzeniony głównie w środkowej E uropie, n a północy d o chodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. W ykazany również z południow ej Europy, K aukazu i zachodniej Syberii. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko- - K ujaw skiej, Puszczy B iałow ieskiej, W yżyny M ałopolskiej i L ubelskiej i S u detów Z achodnich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i P ie nin oraz T atr (D r a b e r -M o ń k o ). Pieniny: dolina Harczy Grunt, Facimiech, Sutrówka, polana W alusiówka, łąka i buczyna pod Białymi Skałami, Toporzyska, Trzy Korony, Góra Zamkowa, Sokolica, polana pod Czertezikiem, łąka nad Ociemnym Potokiem, łąka przed Zawiesami, Zawiesy, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, droga między młaką a Zawiesami i Szczawnica. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie ciepło" lubnej, jedlinie ciepłolubnej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i na młace- Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na spadzi A phis sambuci oraz na kw iatach: Frangula alnus, Carum carvi, Peucedanum oreoselinum, Pastinaca sativa, Eaucus carota, Torilis japonica, Origanum vulgare, T hym us serpyllum, Viburnum opulus, Achillea m illefolium, Cirsium arvense. L arw y p a so ży tu ją w Dorcus parallelopipedus. Petiina erinaceus (F a b r ic t u s, 1796) Zasięg tego gatunku obejm uje Europę środkową i północną, K aukaz oraz Syberię do P rzybajkala. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski w ykazany z P o brzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, P ienin i T a tr.

157 157 Gały pirata Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w drugiej połowie sierpnia. Larwy p a so ży tu ją w PI usia gamma i Cucullia aster is. Pseudoptilops nitida (V a n K o d e r, ) G atunek znany dotąd ze środkowej Europy. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej, N i ziny Mazowieckiej, Śląska Dolnego, W yżyny Małopolskiej, Koztocza i Niziny Sandom ierskiej. Pieniny: Krościenko-Tylka. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu w drugiej połowie sierpnia. Larw y p aso ży tu ją w Cassida flaveola, C. nobilis i C. vittata. Phyllomyia volvulus ( F a b r ic iu s, 1791) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do szwe zkiej Laponii i Finlandii, podaw any również z K aukazu i Syberii. Elem ent eurosyberyjski. IV Polsce podaw any z W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i W schodnich, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Grabczycha, Facimiech, Trzy Korony, Wąwóz Sobczański, Stolarzówka, Kurnikówka, Toporzyska, polana Walusiówka, łąka i buczyna pod Białymi Skałami, polana pod Czertezikiem, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, łąka przed Zawiesami, droga między młaką a olszyną na Krasie, Krościenko, Kras i Biała Woda. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej y buczynie ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na łące p ie nińskiej, na łące ziołoroślowej, m uraw ie kseroterm icznej i na m łace. W P ie ninach spotykany od czerwca do września. Najliczniej w ystępuje w czerwcu i w lipcu. Najwięcej okazów tego gatunku złowiono na łące pienińskiej. Form y dorosłe zbierano na kw iataeh Mentha silvestris oraz na liściach krzewów. Larwy pasożytują w błonkówkach: Paeliyprotasis rapae, Macrophya albicincta, Agloastigma fulvipes, A. nebulosa. IV Pieninach znaleziono trzy pierwsze gatunki rośliniarek w tych samych środowiskach i miejscach ( H u f l e j t ), w których łowiono pasożytujące w nich rączyce. J a k w ynika z pow yższych danych w y stępowanie żywicieli i pasożytujących w nich muchówek w badanych środowiskach w Pieninacli zgadza się w prost idealnie. Redtenbacheria insignis ( E g g e r, 1861) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, n a północy dochodzi do p o łudniowej Szweeji. E lem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z P o jezierza Pomorskiego ( R i e d e l , K a r l ). Złowiony również na Nizinie M azowieckiej, w Łącku.

158 208 A. Draber-Mońko 158 Pieniny: Krościenko-Kras, 20 VII W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej. Biologia nie znana. *S'tomina tacliinoides ( F a l l e n, 1816) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji. E lem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich, VIII 1955, 1?, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 5 VIII 1972, 1 ó1, leg. K. K o r y c k a ; Zawiesy, na skałkach, VII 1971, 1 <?, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; 2 VIII 1972, 2 leg. A. D r a b e r - M o ń k o. W P ieninach złowiony ty lk o na pogórzu na m łace. Biologia nie znana. *Stomina varians V i l l e n e w e, 1930 Gatunek rozprzestrzeniony głównie w południowej i środkowej Europie. E lem ent europejski. Nowy dla fauny Polski. Pieniny: Zawiesy, 2 VIII 1972, 2 3, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; 1971, 1 <3, leg. G. M o ń k o. W P ieninach złowiony ty lk o na pogórzu. Biologia nie znana. Thelaira nigripes ( F a b r ic iu s, 1791) Długi Gronik, 9 VII Dość pospolity, szeroko rozprzestrzeniony g atunek, obejm ujący swym zasięgiem praw ie całą E uropę (na północy dochodzi do środkowej Szwecji i F in landii), K aukaz i Syberię aż do Dalekiego W schodu oraz na północy do Jakucji. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Podlasia i P u sz czy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Małopolskiej i Lubelskiej, Niziny Sandom ierskiej, Sudetów Zachodnich, K otliny N ow otarskiej, Beskidu Zachodniego, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Zamczysko, Wąwóz Sobczański, Facimiech, Kurnikówka, Toporzyska, łąka i buczyna nad Ocieinnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, jedlinie karpackiej, olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, na murawie kseroterm icznej i młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od połowy czerwca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na liściach krzewów, na spadzi Cinara nuda i Eulecanium corni oraz na kw iatach Pastinaca sativa i Sambucus ebulus. Larw y pasożytują w gąsienicach m otyli: Mamestra persicariae, M. thalassina, JDianthoecia capsincola, D. carpophaga, Euplexia lucipara, Cucullia scrophulariae, Arctia caja, A. bebe, A. villica, Phragmatobia fuliginosa, Spilosoma lubricipeda, Arctinia eaesarea, Ocnogyna corsicum, Notodonta trepida, Lasiocamp a trifolii, Macrothylacia rubi, Sm erinthus p o p u li, Chaerocarnpa elpenor, Ch. (M etopsilus) porcellus.

159 159 Calyptrata 209 Trixa osłroidea ( R o b in e a u -D e s v o i d y, 1830) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, głównie w górach, n a północy dochodzi do południowej i środkowej Norwegii, Szwecji i Finlandii. Elem ent europejski. Z Polski podaw any dotychczas z W yżyny Lubelskiej, Sudetów Zachodnich, Bieszczadów i T a tr. Pieniny: Podłaźce, Wąwóz Sobczański, Trzy Korony, buczyna pod Białymi Skałami. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie ciepłolubnej, na łące ziołoroślowej, m urawie naskalnej, m urawie kseroterm icznej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano od m aja do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na liściach krzewów i na kam ieniach. Larwy pasożytują w H epialus lupulinus. Voria rur alia (F a l l e n, 1810) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do północnej Szwecji i F inlandii, na wschodzie sięga do gór Azji Środkowej, rozprzestrzeniony również w Syberii do Dalekiego W schodu. W ystępuje w Ameryce Północnej (na południu do Meksyku). Elem ent holarktyczny. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej, M ałopolskiej, Gór Św iętokrzyskich i W yżyny Lubelskiej, Roztocza, Sudetów Zachodnich, Bieszczadów i T atr. Pieniny: Łysa Góra, dolina Głębokiego Potoku, okolice Sromowców W yżnich, Zamczysko, Wiercb Skałki, łąka śródpolna u stóp Flaków, Sołtysia Skałka, Podłaźce, Facimiech, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej, na suchym pastw isku i m łace. P o jedyncze okazy tego gatunku łowiono od końca lipca do połowy września. Form y dorosłe łowiono na spadzi Anoecia corni, Tinocalis płatani oraz Pterocomma populeum i na kwiatach: Pastinaca sativa, Mentha silvestris, Frangula alnus, Pim pinella saxifraga i Peucedanum palustre. Larw y pasożytują głównie w gąsienicach m otyli z rodzaju Plusia oraz Mamestra oleracea, Caradrina exigua, A rctia hebe, A. caja i Vanessa cardui. Wagneria spathulata ( F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w środkow ej, południow ej i wschodniej E u ropie, na północy dochodzi do południow ej Szwecji i F inlandii. E lem en t e u ropejski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Pienin i Bieszczadów (D ea- b e r - M o ń k o , ). Pieniny: polana pod Czertezikiem i polana Walusiówka oraz Facimiech. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, na łące pienińskiej, w lipcu i sierpniu. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Umbelliferae i n a 14

160 2 1 0 A. Draber-Mońko 160 kam ieniach. Larw y pasożytują w gąsienicach Agrotis collina, A. xanthographa i Hadena rurea. Wagneria nigrans (M e ig e n, 1826) G atunek spotykany głównie wr środowiskach kseroterm icznych zachodniej, środkowej i północnej Europy. Elem ent europejski. Z Polski w ykazany z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej i W yżyny M ałopolskiej. Pieniny: Trzy Korony. W Pieninach znaleziony ty lk o w reglu dolnym, na łące ziołoroślowej. P o jedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu. Form y dorosłe zbierano na kw iatach: Mentha silvestris, Polygonum aviculare, Scleranthus perennis, Euphorbia cyparissias. L arw y p a so ży tu ją w gąsienicach z rodzaju Agrotis. Podrodzina P h a siin a e Alophora hemiptera ( F a b r ic iu s, 1791) G atunek palearktyczny, w Europie sięga do południowej Szwecji i Finlandii. W ym ieniany z Syberii aż do Dalekiego W schodu oraz Japonii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce w ykazany dotychczas z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, Śląska Dolnego, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Sudetów Zachodnich, Beskidu Zachodniego, Bieszczadów i Pienin. No w icia (1873) wymienia ten gatunek z K arp at bez podania dokładnego miejsca znalezienia. Pieniny: Długa Grapa, Trzy Korony, polana Ligarki, Kurnikówka, polana pod Białymi Skałami, młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, droga między młaką a Zawiesami, łąka przed Zawiesami i Zawiesy. W Pieninach *łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej i na młace. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na kw iatach: Heracleum sphondylium, Sambueus ebulus, Berberis sp. i Crataegus sp. Larwy" p a so ży tu ją w p luskw iakach: Palomena prasina i Pentatoma metdlifera. Alophora obesa ( F a b r ic iu s, 1798) G atunek paleark ty czn y, poza E u ro p ą w ystępujący na K aukazie oraz w górach Azji Środkowej. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce p o d a w a j z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego i M azurskiego, N iziny W ielkopolsko-k u jaw skiej i M azowieckiej, P uszczy Białow ieskiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i Małopolskiej oraz Gór Św iętokrzyskich, B eskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów, Pienin i T atr ( D r a b e r - M o ń k o 1965).

161 161 Calyptrata Pieniny: Rabsztyn, Cisowiec, Zamczysko, Sołtysia Skała, okolice Sromowców AVyżnich, Trzy Korony, Krościenko-Tylka, Macelak, Kurnikówka, Toporzyska, Stolarzówka, Podłaźce, łąka nad Ociemnym Potokiem i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym w olszynie karpackiej, na łące pienińskiej, łące ziołoroślowej, na m uraw ie naskalnej i suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na kwiatach: Euphorbia esula, Frangula alnus, Carurn carvi, Pinipinella saxifraga, Seseli annuum, Peucedanum oreoselinum, P. palustre, Pastinaca sativa, Calluna vulgaris, Aster N ovi-belgii, Bellis perennis, Achillea m illefollium, Tripleurosperm um inodorum i Chrysanthemum leucanthemum. Larw y pasożytu ją w pluskw iakach: Zicrona coerulea i Rhacognatus punctatus. Clytiomyia continua (P a n z e r, 1798) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji. Podaw any z zachodniej Syberii, w ystępuje również w Przybajkalu i na D alekim W schodzie. E lem en t eurosyberyjski. W Polsce w ykazany z P o jezierza Pom orskiego i M azurskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M a zowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny M ałopolskiej i Gór Św iętokrzyskich oraz B eskidu Zachodniego. Pieniny : Sromowce W yżnie, łąka śródpolna u podnóża Flaków, Zamczysko i Cisowiec. W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w sierpniu. Form y dorosłe spotykano na kw iatach: Aegopodium podagr aria, Seseli tortuosum, Tripleu rospermum inodorum, Matrica ria chamomilla, Achillea millefolium, Euphorbia esula, Peucedanum palustre, A n- themis arvensis, Bellis perennis i Senecio vernalis. Larwy pasożytują w pluskw iakach: Eurydem a oleracea, E. ornata i E. vernalis. Clytiomyia helluo (F a b r ic it js, ) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie oprócz skrajnie północnych obszarów oraz na Syberii i w K ra ju N adm orskim. W ykazany również z północnej Afryki. E lem ent palearktyczny. Z Polski podaw any z Pojezierza Pom orskiego, Niziny Mazowieckiej, Bieszczadów i Pienin (D r a b e r -M o ń k o.1957, ). Pieniny: Sromowce W yżnie i Zamczysko. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym. Pojedyncze okazy łowiono w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na kw iatach Achillea millefolium. Larw y j>asożytują w pluskwiakach: Eurygaster integriceps, E. austriaca, E. testudinaria, E. hottentota oraz E. maura. Dionaea aurifrons ( M e ig e n, ) G atunek podaw any ze środkowej i południow ej E uropy. E lem ent europejski. Z Polski podaw any dotychczas ty lk o z W yżyny M ałopolskiej ( D r a b e r - M o ń k o ).

162 212 A. Draber-Mońko 162 Pieniny (bez dokładnej etykietki). Form y dorosłe łowiono na kw iatach Pimpinella saxifraga i Peucedanum oreoselinum. Żywiciel larw nie znany. *Dionaea foroipata (Me ig e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie. E lem ent europejski. Z Polski dotychczas nie podaw any. Pieniny: Facimiecli, 25 VII 1972, 1 leg. A. R o d z ie w ic z ; 14 VII 1971, 1 <3, 1 $, leg. A. D r a b e r -M o ń k o ; Grabczycha, 9 VII 1971, 1?, leg. R. S z a d z ie w s k i; 23 VII 1971, 1?, leg. R. S z a d z ie w s k i; Wąwóz Sobczariski, 17 VII 1972, 1?, leg. A. R o d z ie w ic z ; 19 VII 1973, 2 cjch leg. A. R o d z ie w ic z, 25 VII 1973, 1 d, leg. A. R o d z ie w ic z ; Kras, 6 VII 1971, 2 $?, leg. G. M o ń k o ; 6 VII 1972, 1 <$, 1 $, leg. K. K o r y c k a. W P ieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej i na m urawie ksero term icznej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u łowiono w lipcu i w sierpniu. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach Sonchus sp. i Achillea sp. Larwy pasożytują w Dicranocephalus agilis i Enoplops scapha. *Dionaea setifacies ( R o n d a n i, 1861) G atunek podaw any ze środkow ej, wschodniej i południow ej E uropy. E lem ent europejski. Z Polski dotychczas nie podaw any. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 17 VII 1972, 1 J, leg. A. R o d z ie w ic z ; 10 VIII 1972, 1 leg. K. K o r y c k a ; Grabczycha, 25 VII 1971, 1 d, leg. R. S z a d z ie w s k i; 14 VIII 1972, 1 S, leg. A. D r a b e r - M o ń k o. W Pieninach łowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej. Form y dorosłe łowi się na kw iatach Aegopodium podagraria. Larwy pasożytują w Corizus hyoscyami. Ectophania rostrata ( E g g e r, 1860) G atunek w ykazany z zachodniej, środkow ej i wschodniej E uropy. P o łu d niowa granica zasięgu tego g a tu n k u przebiega przez H iszpanię, W łochy, Sycylię, okręg Charkow ski, K aukaz i Ira n. E lem ent eurokaukaski. Z Polski po daw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej, Niziny M azowieckiej, W yżyny M ałopolskiej, Sudetów Zachodnich i Bieszczadów. Pieniny: okolice Sromowców AVyznich. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Larw y pasożytują w kilkunastu g atu n kach pluskw iaków z rodziny Pentatomidae s. 1. Ectophasia rubra ( G ir s c h n e r, 1888) G atu n ek rozprzestrzeniony głównie w zachodniej, środkowej i południowej E uropie. Południow a granica jego zasięgu przebiega przez W łochy, S y

163 163 Calyptrata, 213 cylię, południowo-zachodnią Ukrainę, K rym, K aukaz, Turcję i Iran. Elem ent eurokaukaski. W Polsce podaw any z P obrzeża B ałty k u, Pojezierza P om orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M azowieckiej, Śląska Dolnego, S u detów Zachodnich, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej i Małopolskiej oraz B eskidu Zachodniego. Pieniny: Niedzica, okolice Sromowców Wyżnich, Nowa Góra i Szczawnica. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kwiatach: Achillea millefolium, Pastinaca saliva, Daucus caroła, Heracleum sibiricum, Euphorbia cyparissias, E. esula i Pimpinella saxifraga. Larwy pasożytują w kilkunastu gatunkach pluskwiaków z rodziny Pentatomidae s. 1. Gymnosoma clavatum R o h d e n d o r f, 1917 G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do południowej Szwecji. Podaw any również z K aukazu, Zakaukazia i Azji Środkowej. Elem ent europejski. W Polsce podaw any dotychczas z W yżyny Małopolskiej ( D r a b e r - -M o ńk o 1961). Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich. W Pieninach zbierany tylko na pogórzu, w sierpniu. Form y dorosłe łowiono n a kw iatach: P im pinella saxifraga, Pastinaca sativa, Anthem is arvensis i A ch illea millefolium. Larwy pasożytują w kilkunastu gatunkach pluskwiaków z ro dziny Pentatomidae s. 1. Gymnosoma nudifrons H e r t in g, G atunek rozprzestrzeniony w' strefie lasów i laso-stepów. Podaw any z Europy, południow ego K azach stan u, Syberii i południow ej części K ra ju N a d morskiego. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Bieszczadów (D r a b e r -M o ń k o ). Pieniny: dolina Głębokiego Potoku, Wierch Skałki, dolina Strasznego Potoku, Zamczysko, Cisowiec, Flaki, Podłaźce i Grabczycha. W Pieninach zbierany na pogórzu i w reglu dolnym, na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w sierpniu na kw iatach z rodziny U mb elliferae. Żywiciel larw nie znany. Gymnosoma rotundatum ( L in n a e u s, 1758) G atunek podaw any z prawie całej E uropy, K aukazu, Syberii aż do K raju Nadmorskiego oraz z Japonii. Elem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałty k u, Pojezierza Pom orskiego i M azurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko- W ieluńskiej i M ałopolskiej, Beskidu Zachodniego i W schodniego, Bieszczadów i Tatr.

164 2 1 4 A. Draber-Mońko.164 Pieniny: okolice Sromowców Wyżnich, Zamczysko, Flaki, Podłaźce, G-rabczycha, W ą wóz Sobczański i Kras. m - W Pieninach łowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w olszynie karpackiej i na suchym pastw isku. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu na kw iatach kilkunastu gatunków roślin z rodzin Umbelliferae i Compositae. Larwy pasożytują w pluskw iakach z rodziny Pentatomidae: Palomena p rasina i Pitedia juniperina. Gymnosoma verbekei M e s n il, 1952 G atunek podaw any z Europy, północnego K azachstanu i Azji Środkowej. E lem ent eurosyberyjski. W Polsce podaw any dotychczas tylko z Bieszczadów ( D b a b e r -M o ń k o 1971). Pieniny: okolice Sromowców W yżnicb, Cisowiec i Grabczycha. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w lipcu i w sierpniu. Eorm y dorosłe łowiono na kw iatach roślin z rodziny Umbelliferae i Gompositae. Larwy pasożytują w pluskw iakach: Dolycoris baccarum, D. penicillatus, Eurygaster integriceps, Nezara viridula i Graphosoma italicum. *Leucostoma anale (M e ig e n, 1824) G atunek podaw any ze środkowej i południowej Europy, europejskiej części ZSR R, K aukazu i gór Azji Środkowej. Elem ent eurosyberyjski. Nowy dla fau n y Polski. Pieniny: Podłaźce, 22 VII 1973, 1?, leg. K. W i n n i k ; Wąwóz Sobczański, 19 VII 1973, 1 3, leg. A. R o d z ie w ic z ; 18 VII 1974, 1 3, leg. J. S a w o n i e w i c z ; młaka obok ujścia Ociemnego Potoku, 18 VII 1972, 1 3, leg. A. R o d z ie w ic z ; Biała Woda, 11 VII 1973, 1 3, leg. T. P o t ę g a.. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, na m urawie naskalnej, m uraw ie kseroterm icznej, suchym pastw isku i na m łace. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach M atricaria chamomilla. L arw y p a so ży tu ją w pluskw iakach: Liorhyssus hyalinus, Bhopalus subrufus, Enoplops scapba i Haploprocta sulcicornis. ' *Leucostoma anthracina ( M e ig e n, 1824) G atu n ek podaw any dotychczas z F ra n c jir Czechosłowacji i okolic L eningradu. Praw dopodobnie elem ent europejski. Nowy dla fau n y Polski. Pieniny: Wąwóz Sobczański, 22 VI 1972, 1?, leg. R. B a ń k o w s k a ; G-rabczycha, VII 1971, 2??, leg. R. S z a d z ie w s k i. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym na m uraw ie kseroterm icznej. F o rm y dorosłe łowiono na k w iatach z rodziny Umbelliferae. Żywiciel nie znany.

165 165 Calyptrata 2 15 Leuco stoma simplex ( F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. W ystępuje również na K aukazie i w północnym K azachstanie, Chinach i północnej Syberii. Elem ent eurosyberyjski. Z Polski podaw any dotychczas z Pojezierza Pom orskiego, N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej i M a zowieckiej, Dolnego Śląska, W yżyny Małopolskiej, Bieszczadów i ogólnie z terenów byłej Galicji. Pieniny: Cisowiec. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w sierpniu. Form y dorosłe zbierano na kwiatach: Achillea millefolium, Aegopodium podagr aria, Seler anłhus annuus, Pimpinella saxiphraga, Seseli annuum, Peucedanum oreoselinum, Pastinaca saliva, Daucus carota, Torilis japonica i Tripleurospermum inodorum. Larw y p aso ży tu ją w pluskw iakach Nabis myrmecoides. Ocyptera bosci ( B o b in ę a u - D e s v o id y, 1830) G atunek podaw any ze środkowej i południow ej E uropy. E lem ent e u ro pejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Mazurskiego, Puszczy Białowieskiej i W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej. Pieniny: wąwóz Homole. W P ieninach znaleziony tylko w reglu dolnym w końcu lipca. s Ocyptera intermedia (M e i g e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony głównie w środkowej i południowej Europie. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pomorskiego, Niziny M azowieckiej, W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej. Pieniny: buczyna nad Ociemnym Potokiem, Grabczycha i Wąwóz Sobczański. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, na m uraw ie naskalnej i m uraw ie kseroterm icznej. Pojedyncze okazy tego g a tu n k u zbierano od połowy czerwca do połowy sierpnia. Form y dorosłe łowiono n a kw iatach Thym us serpyllum. L arw y p aso ży tu ją w Dolycoris baccarum. Ocyptera interrupta (M e ig e n, ) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Pojezierza Po morskiego i Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, Puszczy Białowieskiej, W yżyny Krakowsko-W ieluńskiej, Sudetów Zachodnich, B eskidu Zachodniego i T a tr. Pieniny: Cisowiec i Grabczycha. W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na m uraw ie kseroterm icznej,

166 216 A. Draber-Mońko koło Sromowców W yżnich i na m urawie naskalnej na Grabczysze. Pojedyncze okazy tego gatunku zbierano w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach E ringium sp., Origanum sp. i Thym us sp. Żywiciel larw nie znany. Ocyptera pilipes (L o e w, 1844) G atunek znany z zachodniej, środkowej i pohidniowej Europy. E lem ent europejski. Z Polski w ykazany z W yżyny K rakow sko-w ieluńskiej i M ałopolskiej, B eskidu Zachodniego i Bieszczadów. Pieniny: Podskalnia Góra i Grabczycha. W Pieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, w lipcu. F orm y dorosłe ło wiono na kw iatach Aster Nom-Belgii i Cuscuta epithymum. Larw y pasożytują w pluskw iakach Piezodorus lituratus i Holeostethus vernalis. Ocyptera scalaris (L o e w, 1844) G atunek podaw any ze środkowej i południowej Europy. Elem ent europejski. Z Polski podaw any z Puszczy Białowieskiej i Beskidu Zachodniego. Pieniny: podnóże Zamczyska, 9 VIII W Pieninach złowiony tylko w reglu dolnym, na m urawie kseroterm icznej koło Sromowców W yżnich. Biologia nie znana. Ocypterula pusilla ( M e ig e n, 1824) G atu n ek podaw any z praw ie całej E uropy, na północy dochodzi do środkowej Szwecji i Finlandii. Elem ent europejski. W Polsce notow any z Pojezierza Pomorskiego, Mazurskiego, Niziny W ielkopolsko-kujawskiej i Mazowieckiej, W yżyny M ałopolskiej i Bieszczadów. Pieniny: Cisowiec, Podskalnia Góra, Trzy Korony, Długi Gronik i wąwóz Homole. W Pieninach znaleziony tylko w reglu dolnym, na m uraw ie naskalnej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono w lipcu i w sierpniu. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Thym us serpyllum, Achillea m illefolium, Cuscuta epithym um, Carum carvi, Torillis japonica, Scleranthus perennis, S. annuus, Stellaria graminea, Polygonum aviculare. Larwy pasożytują w pluskw iakach Sciocoris cursitans. Weberia curvicauda ( F a l l e n, 1820) G atunek rozprzestrzeniony w E uropie, na północy dochodzi do południowej Szwecji i Finlandii. E lem ent europejski. W Polsce podaw any z Pojezierza Pom orskiego, N iziny M azowieckiej, Śląska Dolnego i W yżyny M ałopolskiej. P ienin y: Wąwóz Sobczański. W P ieninach złowiony ty lk o w reglu dolnym, w lipcu. F orm y dorosłe łowiono na kw iatach Matricaria chamomilla. Larwy pasożytują w Carabidae z rodzajów A m ara i Ophonus.

167 167 Cały pirata Weberia pseudofunesta (V i l l e n e u v e, ) G atu n ek rozprzestrzeniony w E uropie, na północy dochodzi do południowej Anglii i Szwecji. W ystępuje na K aukazie. Elem ent europejski. W Polsce podaw any z Pobrzeża B ałtyku, Pojezierza Pomorskiego, Niziny W ielkopolsko- - K ujaw skiej i Mazowieckiej, Śląska Dolnego, W yżyny Małopolskiej i Beskidu Zachodniego. Pieniny: Sołtysia Skałka, Flaki, Grabczycłia, Facimiech, Wąwóz Sobczański, Kras,, wąwóz Homole i Biała Woda. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w jedlinie ciepłolubnej, olszynie karpackiej i na m urawie naskalnej. Pojedyncze okazy tego gatunku łowiono od czerwca do sierpnia. Form y dorosłe łowiono na kw iatach: Achillea millefolium, Chrysanthemum leucanthemum, Anthemis arvensis, Daucus carota, Torillis japonica, Vincetoxicum officinale, Jasione montana, Anthemis arvensis i M atricaria sp. Żywiciel nie znany. * Weberia thoracica (M e i g e n, 1824) G atunek rozprzestrzeniony w Europie, na północy dochodzi do Laponii w Szwecji i F inlandii. E lem ent europejski. W Polsce dotychczas nie notow any. Pieniny: Krościenko Kras, 14 VI 1972, 1 S, leg. A. D r a b e r -M o ń k o. W Pieninach złowiony tylko na pogórzu, w olszynie karpackiej. Biologia nie znana. Tamiclea globulus (M e ig e n, 1824) G atunek w ystępuje na kseroterm icznych stanow iskach w środkow ej, p o łudniowej i wschodniej Europie. Elem ent europejski. W Polsce podaw any tylko z Bieszczadów ( D r a b e r - M o ń k o 1971) i Pienin (M o ń k o 1957). Pieniny: Sromowce Wyżnie, łąka za Plebanią, łąka nad strumykiem, Flaki-wąwóz, Wąwóz Sobczański, buczyna nad Ociemnym Potokiem, młaka obok ujścia Ocieranego P o toku i Kras. W Pieninach złowiony na pogórzu i w reglu dolnym, w buczynie karpackiej, olszynie karpackiej, na m urawie kseroterm icznej i na młace. Najwięcej okazów złowiono w środowiskach wilgotnych. Form y dorosłe łowiono na kw iatach z rodziny Umbelliferae. Larw y pasożytują w mrówkach Lasius niger, które są równie często spotykane w środow iskach w ilgotnych, ja k i suchych. 5. PODSUMOWANIE 1. W Pieninach znaleziono połowę wszystkich gatunków stwierdzonych dotychczas w I3olsce oraz 56 gatunków now ych dla naszej fauny. D o tąd w y kazanych było z P ienin 26 gatunków m uchów ek z g ru p y Calyptrata. 2. R odziny m uchów ek, w któ ry ch przew ażają form y synantropijne, re prezentow ane są w badanym m ateriale znacznie liczniej niż grupy, w których większość stanow ią form y pasożytnicze.

168 2 1 8 A. Draber-Mońko W Pieninach w ystępuje 57 gatunków synantropijnych; najwięcej ich zgrupow anych jest na terenie bezleśnym, a więc łąkach pienińskich, łące ziołoroślowej, m urawie ksero term icznej, suchym pastw isku i młace. Spośród środow isk zadrzew ionych w yjątek stanow i olszyna karp ack a, w której w ystępuje dość dużo (36) gatunków" synantropijnych. Środowisko to jest bardzo wilgotne, znajduje się obok wysypiska śmieci i prowadzi tam tędy dość często i licznie uczęszczany szlak turystyczny, co niewątpliwie wpływa na wzrost ilościowy i jakościow y zespołu synantropijnych m uchówek. F orm y synantropijne złowione w olszynie karpackiej stanow ią 77% wszystkich okazów" złowionych w ty m środowisku. N a podstaw ie b a d a ń w P ieninach m ożna przypuszczać, że m uchów ki synantropijne przew ażają na terenach 0 dużej wilgotności. N ajm niej gatunków" synantropijnych w ystępuje na m u ra wie naskalnej, w buczynie ciepłolubnej, buczynie karpackiej i jedlinie ciepłolubnej. 4. Za wskaźnik zanieczyszczenia środowiska może shiżyć Scatophaga stercoraria, jeden z najpospolitszych koprofagów. W Pieninach stwierdzono ten g a tu n e k we w szystkich dziewięciu b ad an y ch środow iskach, któ re są często 1 licznie odwiedzane przez ludzi i zwierzęta hodowlane. 8. stercararia nic występuje tylko w jedlinie ciepłolubnej, k tó ra jest położona z dala od szlaków tu ry sty c z nych i jest dość rzadko odwiedzana przez ludzi, a zupełnie niedostępna dla zw ierząt hodow lanych. 5. Podobieństwo badanych środowisk w Pieninach nie jest zbyt duże. W yraźnie jednak zaznacza się odrębność jedliny ciepłolubnej od pozostałych, w ytypow anych środowisk. Jedlina ciepłolubna ma wyraźnie inny skład fauny niż dziewięć pozostałych środowisk. J e s t ona najuboższym środowiskiem zarów no pod względem liczby gatunków ja k i liczby złowionych okazów. Środowisko to charakteryzuje się również najm niejszym zagęszczeniem Galyptrata i najm niejszą liczbą gatunków synantropijnych. N ajbogatszym i środowiskami, zarów no w liczbę gatunków, ja k i okazów, są łąka pienińska oraz polany śródleśne. N atom iast największe zagęszczenie Galyptrata w ystępuje w olszynie karpackiej. 6. Pod w"zględem zoogeograficznym w zebranym m ateriale dom inują jxrzede w szystkim gatunki europejskie 50% i gatunki eurosyberyjskie 23%. Niewielki jest natom iast udział gatunków palearktycznych i holarktycznych po 8% oraz geopolitycznych i subgeopolitycznych 4%. G atunki górskie i borealno-górskie stanow ią zaledwie 7%. 7. Określenie wpływu gospodarki człowieka na faunę omawianej grupy m uchów ek av Pieninach jest u tru d n io n e ze względu na słabą znajom ość sto sunków panujących w środowiskach naturalnych lub częściowo tylko zm ienionych przez człowieka. Niniejsze opracowanie jest pierwszym tego rodzaju zestaw ieniem dla Pienin. T rudno więc mówić o zm ianach zachodzących w fa u nie, jeżeli nie jest znany stan wyjściowy, ani nie ma innego p u n k tu odniesienia. M ożna ty lk o przypuszczać, że wraz z człowiekiem i hodow anym i przez niego

169 160 Cały pirata 2 19 zwierzętam i i roślinami w targnęła na teren Pienin fauna synantropijna. Przez wytyczenie dróg i szlaków turystycznych oraz wprowadzenie 'upraw rolnych niszczy się wiele kseroterm icznych stanowisk, a ty m samym ogranicza się ciepłolubnym zw ierzętom n a tu ra ln e w arunki rozwojowe. 8. Rozmieszczenie żywicieli i pasożytujących w nich gatunków m uchówek w Pieninach na ogół pokryw a się, np. M elinda pruinosa Eisenia lucens, M elinda cognata Discus rotundatus, Pollenia rudis Allolobophora chlorotica, rrotocalliphora chrysorrhoea P ip aria riparia, Oebalia cylindrica Crabro tibialis, Eurythia nathophila Lophopteryx camelina czy Tamiclaea globulus Lasius niger. Instytut Zoologii PAN Warszawa, Wilcza 64 PIŚMIENNICTWO B a z y l u k W Karaczany (Blattodea), prostoskrzydłe (Orthoptera) i skorki (Dermaptera) Pienin oraz góry Wżar. Fragm. faun., Warszawa, 22: B e l a n o v s k ij I. D Tahiny Ukrainskoj SSR, 1. Kiev, 191 pp., 99 ff. B ł e s z y ń s k i S., R a z o w sk i J., Ż u k o w s k i R Fauna m otyli Pienin. Acta zool. cracov., Kraków, 1 0 : B o b e k K Przyczynek do fauny muchówek tatrzańskich. Spraw. Kom. fizyjogr., Kraków, 25: B o b e k K Przyczynek do fauny muchówek Krakowskiego okręgu. Spraw. Kom. fizyogr., Kraków, 28: B o b e k K Przyczynek do fauny muchówek okolic Przemyśla. Spraw. Kom. fizyogr., Kraków, 29: C z w a l in a G Neues Verzeichnis der Fliegen Ost- und Westpreussens. Osterprogr. A lts ta d t. Gymn., 9 Beil., Kónigsberg, pp. D o b r e a n u E., B e r t e a n u A., D u m it r e a s a A Determinator al mustelor sinantrope din RPR. Bucureęti, pp. 78 ff., 31 tt. D r a b e r -M o ń k o A Phasiidae (Diptera) Doliny Nidy. Fragm. faun., Warszawa, 8: , 49 ff. D r a b e r -M o ń k o A Monographic der palaarktischen Arten der Gattung Alophora R.-D. (Diptera, Larvaevoridae). Ann. zool., Warszawa, 23: , 434 ff. 8 map. D r a b e r -M o ń k o A. 1966a. Materiały do znajomości Muscinae (Diptera) Polski. Fragm. faun., Warszawa, 1 2 : , 2 5 ff., 1 t. D r a b e r - M o ń k o A. 1966b. Bemerkungen iiber die palaarktischen Arten der Gattung Pachyophthalmus B. B. (Diptera, Sarcophagidae). Pol. Pismo ent., Wrocław, 36: , 14 f f. D r a b e r -M o ń k o A. 1966c. Materiały do znajomości Rhinophorinae (Diptera, Larvaevoridae) Polski. Fragm. faun., Warszawa, 13: , 2 ff. D r a b e r -M o ń k o A Materiały do znajomości Dexiinae (Diptera, Larvaevoridae) Polski. Fragm. faun., Warszawa, 14: , 59 ff.

170 220 A. Draber-Mońko 170 D r a b e r - M o ń k o A Badania nad biologią larw muchówek z rodziny Gasterophilidae (Diptera). Fragm. faun., Warszawa, 16: , 6 tt., 9 wykr. D r a b e r - M o ń k o A Niektóre Calyptrata (Diptera) Bieszczadów. Fragm. faun., Warszawa, 17: , 9 tt. D r a b e r -M o ń k o A Przegląd krajowych gatunków z rodziny Sarcophagidae (D iptera). Fragm. faun., Warszawa, 19: , 70 ff. D r a b e r - M o ń k o A Materiały do znajomości Gasterophilidae, Hypodermatidae i Oestridae (Diptera) Polski. Fragm. faun., Warszawa, 20: 1-13, 16 ff. D u p u is C Essai monographique sur les Phasiinae (Dipteres, Tachinaires parasites d Heteropteres). Mem. Mus. Hist, nat., Paris, 26: 1-462, 73 ff., 22 tt. D u p u is C Contributions a 1 etude des Phasiinae Cimicophages (Dipteres Tachinaires). 29. Sur trois especes europeennes de Leucostoma. Cah. des Nat., Bull. N. P., Paris, 20: , 3 f f. D u p u is C Contributions a l etude des Phasiinae Cimicophages (Diptera Tachinidae). 35 Recherches taxinomiques et biologiques sur Clairvillia higuttata et les Leucostomatina europeens affines. Cah. des Nat., Bull. N. P., Paris, 24: 1-14, 21 ff. D y l e w s k a M The Apoidea of the Pieniny National Park. Part I. Megachilidae and Apidae (partim). Acta zool. cracov., Kraków, 7: D y l e w s k a M., N o s k ie w ic z J Apoidea of the Pieniny National Park Part II. Collectidae, Andrenidae, Halictidae, Melittidae, Apidae (Nomada S c o p.). Acta zool. cracov., Kraków, 8: E l b e r g K., Z im in L. S Sem. Muscidae nastojaśćee muhi. W: Opredelitel nasekomyh evropejskoj casti SSSR, V, 2. Leningrad, pp , ff E m d e n F. I. v a n Diptera Cyclorrhapha. Calyptrata (I), Section (a). Tachinidae and Calliphoridae. W : Handbooks for the identification of British Insects, 10, 4 (a). London, 133 pp., 42 ff. G o r o d k o v K. B Sem. Scatophagidae (Cordyluridae, Scatomyzidae, Scopeumatidae). W: Opredelitel nasekomyh evropejskoj casti SSSR, V, 2. Leningrad, pp , ff G r e g o r F., P o v o l n y D Beitrag zur Kenntnis synantroper Fliegen Albaniens. Ćsl. Parasit., Praha, 7: , 3 ff., 2 tt. G r u n i n K. J Żeludocnye ovoda (Gasterophilidae). Fauna SSSR, N. S., 17. Moskva- -Leningrad, 96 pp. G r u n i n K. J Nosoglotoćnye ovoda (Oestridae). Fauna SSSR, N. S., 19, 3. M oskva- -Leningrad, 147 pp. G r u n i n K. J Podkożnye ovoda (Hypodermatidae). Fauna SSSR, N. S., 19, 4. M oskva- -Leningrad, 238 ff. G r u n i n K. J b. Hypodermatidae. W: Die Fliegen der Palaearktischen Region, 8. Stuttgart, 160 pp. G r u n i n K. J a. Oestridae. W: Die Fliegen der Palaearktischen Region, 8. Stuttgart, 97 pp. G r u n i n K. J a. Gasterophilidae. W: Die Fliegen der Palaearktischen Region, 8. Stuttgart, 61 pp. G r z e g o r z e k A Uebersicht der bis jetzt in der Sandezer Gegend West-Galiziens gesammelten Dipteren. Verh. zool.-bot. Ges., Wien, 23: H a c k m a n W The Scatophagidae (D ipt.) of Eastern Fennoscandia. Fauna fenn., Helsingforsiae, 2: 1-66, 165 ff. H e n n ig W b. Muscidae. W: Die Fliegen der Palaarktischen Region. V II1_ 2. Stuttgart, 1100 pp., 429 ff. H e r t in g B Die Raupenfliegen (Taehiniden) Westfalens und des Emslandes. Abh. westfal. Mus. Naturk., Munster i. W., 19: H e r t in g B Biologie der westpalaarktischen Raupenfliegen Dipt., Tachinidae. Monogr. angew. Ent. (Beih. z. Z.), Berlin, 16, 188 pp., 12 ff.

171 171 Cały pirata 221 H e r t in g B e. Rhinophorinae. W: Die Fliegen der Palaarktischen Region. 8. Stuttgart, 36 pp. H e r t in g B Beitrage zur Kenntnis der europaischen Raupenfliegen (Dipt., Tachinidae). Entomophaga, Paris, 9: 59-65, 1 f. H e r t in g B Beitrage zur Kenntnis der europaischen Raupenfliegen (Dipt. Tachinidae). Stuttg. Beitr. Naturk., Stuttgart, 146, 12 pp. H e r t in g B Records of Tachinidae (incl. Rhinophorinae) and Oestridae (Diptera) from Southern Spain, with descriptions of two new species. Ent. Medd., Kobenhavn, 37: H e r t in g B Beitrage zur Kenntnis der europaischen Raupenfliegen (Dipt. Tachinidae). Stuttg. Beitr. Naturk., Stuttgart, 254, 18 pp. H e r t in g B Revision der von R o b i n e a u -D e s v o i d y bescliriebenen europaischen Tachiniden und Rhinophorinen (Diptera). Stuttg. Beitr. Naturk., Stuttgart, 264, 46 pp. H u f l e j t T Materiały do znajomości rośliniarek (Hymenoptera, Symphyta) Pienin. Fragm. faun., Warszawa, 21: K a n o R., F ie l d Gr., S h in o n a g a S Sarcophagidae (Lnsecta: Diptera). W: Fauna Japonica, 7. Tokyo, 168 pp., 41 tt. K a no R., S h in o n a g a S Calliphoridae (lnsecta: Diptera). W: Fauna Japonica, 8. Tokyo, 181 pp., 23 tt. K a r c z e w s k i J Kruszyna (Rhamnus frangula L.) i rączyce (Tachinidae, Dipt). Pol. Pismo ent., B, Wrocław, 5: K a r c z e w s k i J. 1961a. Przyczynek do znajomości fauny rączycowatych (Tachinidae, Dipt.) odwiedzających kwiaty goryszów (Peucedanum oreoselinum L., P. palustre M i c h., Umbelliferae). Sylwan, Warszawa, 2: 27-38, 2 ff. K a r c z e w s k i J l b. Przyczynek do poznania fauny rączycowatych (Tachinidae, D ipt.) odżywiających się spadzią. Fol. for. poi., A, Warszawa, 6: K a r c z e w s k i J. 1962a. Znaczenie borówki czernicy (Vaccinium myrtillus L.) dla entomocenozy leśnej. Fol. for. poi., A, Warszawa, 9: 1-200, 30 ff. K a r c z e w s k i J. 1962b. Związek pasożytów z rodziny rączycowatych (Diptera, Tachinidae) z żywicielami występującymi na borówce czernicy (Vaccinium myrtillus L.) i wrzosie (Calluna vulgaris S a l i s b. ). Ekologia poi., B, Warszawa, 8: K a r c z e w s k i J Przyczynek do poznania pupariów muchówek z rodziny rączycowatych (Tachinidae, Diptera) zimujących pod ściółką w drzewostanach sosnowych. Sylwan, Warszawa, 6: 37-46, 11 ff., 1 fot. K a r c z e w s k i J. 1967a. Obserwacje nad muchówkami (Diptera) z rodzin Tachinidae i Calliphoridae odwiedzającymi kwiaty. Fragm. faun., Warszawa, 13: , 4 wykr., 8 fot. K a r c z e w s k i J. 1967b. Znaczenie wrzosu (Calluna vulgaris) L.) dla entomocenozy leśnej oraz porównanie zespołu owadów związanych z tą krzewinką z entomofauną borówki czernicy (Vaccinium myrtillus L.). Warszawa, 174, pp., 38 ff. K a r c z e w s k i J Przyczynek do poznania entomofagów związanych ze zwójką sosnówką (Archips piceana (L), Tortricidae. (Lep.) jako żywicielem. Sylwan, Warszawa, 14: 35-40, 5 ff. K a r l O Die Fliegenfauna Pommerns. Diptera Brachycera. (Fortsetzung). Stettin, ent. Ztg., Stettin, 97: , K a r l O Die Fliegenfauna Pommerns. Diptera Brachycera. (Forstetzung und Schluss.). Stettin, ent. Ztg., Stettin, 98: K a r l O Erganzungen und Berichtigungen zu meiner A rbeit: Die Fliegenfauna Pom merns. Diptera Brachycera. (Stett. Ent. Ztg ). Stettin, ent. Ztg., Stettin, 105: K a s p r z a k K. (in litt.). Skąposzczety (Oligochaeta) Pienin, III. Dżdżownice (Lumbricidae) Fragm. faun., Warszawa. K o l o m y ie t z N. G Parazitićeskie dvukrylye podsemejstva Dexiinae (Larvaevoridae).

172 222 A. Draber-Mońko 172 Obzor vidov roda Phorostoma R.-D. i roda Billaea R.-D. fauny SSSR. W: Novye vidy fauny Sibiri i prilegajusćih regionoy. Novosibirsk, pp , 9 ff. K o l o m y ie t z N. G Obzor paraziticeskih dvukrylyh roda Eriothrix M g. (Diptera, Tachinidae) fauny SSSR. Ent. Obozr., Leningrad, 64: , 9 ff. K o l o m y ie t z N. G Parazitićeskie dvukrylye roda Dexia M e i g. (Diptera, Tachinidae) fauny SSSR. W : Novye i maloizvestnye vidy fauny Sibiri, 3. Novosibirsk, pp ,. 8 ff. K o l o m y ie t z N. G Parazitićeskie dvukrylye roda Zeuxia M e i g. (Diptera, Tachinidae) fauny SSSR. W : Novye i maloizvestnye vidy fauny Sibiri, 4. Novosibirsk, pp , 4 ff. K o l o m y ie t z N. G. 1973a. Parazitićeskie dvukrylye roda Myiostoma R.-D. (Diptera, Tachinidae) fauny SSSR. W : Novye i maloizvestnye vidy fauny Sibiri, 6. Novosibirsk, pp , 4 ff. K o l o m y ie t z N. G. 1973b. Parazitićeskie dvukrylye roda Trixa M g. (Diptera, Tachinidae) fauny SSSR. W: Novye i maloizvestnye vidy fauny Sibiri, 7. Novosibirsk, pp , 4 ff. K o l o m y ie t z N. G Materiały po faunę i biologii deksii (Diptera, Tachinidae) Sibiri i Dalnego Yostoka. W: Fauna i ekologia nasekomyh Sibiri. Novosibirsk, pp K o w a l s k i W., M ł y n a r s k i M Uwagi o płazach i gadach Pienińskiego Parku Narodowego. Ochr. Przyr., Kraków, 31: , 13 ff. K r a m e r H Musciden der Oberlausitz. Abh. naturf. Ges. Górlitz, Górlitz, 28: K u g l e r J Tachinidae (Diptera) from mt. Hermon, with the description of six new species. Israel J. Ent., Tel-Aviv, 9: , 20 ff. L e h r e r A. Z Etudes sur les Diptćres Calliphorides. I. La classification des Polleniinae Palearctiques et leur dispersion en Roumanie. Bull. Ann. Soc. ent. Uelg., Bruxelles, 99: , 11 ff. L e h r e r A. Z Especes nouvelles du genre Sarcophaga M e i g e n (Fam. Sarcophagidae, Diptera). Zool. Anz., Leipzig, 178: , 5 ff. L o e w H Ueher die bisher auf der Galizischen Seite des Tatra-gebirges beobachteten Dipteren. Jahr. k. k. Gal. Ges., Krakau, 41: L ź o n i d e J Contribution a l etude biologique des Dipteres Sarcophagides, parasites d Acridiens. Cycle biologique des Blaesoxipha rossica V il l., injection de larves dans le corps de l hote par les femelles de Sarcophagides. C. R. Acad. Sci., Paris, 265: L ź o n i d e J., L ś o n i d e J. C Contribution a l etude des Diptćres Sarcophagides acridiophages. V: Notes faunistiques et biologiques. Bull. Soc. ent. France, Paris, 76: M a ck o S., N o s k ie w ic z J Stanowisko rozchodnika białego (Sedum album L.) na górze wapiennej koło Stolca pod Ząbkowicami. Próba charakterystyki florystycznej i faunistycznej. Ochr. Przyr., Kraków, 22: , ff M e l l i n i E Studi sui Ditteri Larvevoridi. IX. Steiniella callida M e i g. su Melasoma populi. (Coleoptera Chrysomelidae). Boli. 1st. Ent. Univ. Bologna, Bologna, 26: , 13 ff. M e l l i n i E Studi sui Ditteri Larvevoridi X II. Nemorilla maculosa M e i g. su Depressaria morcella R e b e l (Lepidoptera Gelechidae). Boli. 1st. Ent. Univ. Bologna, Bologna, 27: , 11 ff. M e l l i n i E L imbutto respiratorio negli ospiti dei Ditteri Larvevoridi. Atti Accad. naz. ital. Ent., Bologna, 12: M e l l i n i E., Cu c c h i C Im huti respiratori tegumentali secondari indetti da Meigenia mutabilis F a l l. (Diptera, Larvaevoridae) in larve di Coleotteri Crisomelidi. Arch. zool. ital., Torino, 51: , tt.

173 173 Calyptrata 22 3 M e l l i n i E Studi sui Ditteri Larvevoridi. X IX. Sullo Sviluppo di Ptilopsina nigris quamata Z e t t., parassita di Larve, differito in ospiti adulti. Boll. 1st. Ent. Univ. B o logna, Bologna, 30: M e l l i n i E., B a r o n i o P Superparassitismo sperimentale e competizioni larvali del parassitoide solitario Macquartia chalconota M e ig. Boll. 1st. Ent. Univ. Bologna, Bologna, 30: , 1 fig. M e l l i n i E Ditteri parassiti di Ditteri. (Recerche eseguite colcontri buto del C. N. R.). Boll. 1st. Ent. Univ. Bologna, Bologna, 32: M e s n i l L. P Larvaevorinae (Tachininae). W: Die Fliegen der Palaearktischen Region, X x_ 3. Stuttgart, 1112 pp., 56 ff., 27 tt. M o ń k o A Phasiinae (Diptera) okolic Warszawy wraz z uwagami o niektórych ciekawszych gatunkach z innych okolic Polski. Fragm. faun., Warszawa, 7: , 1 fig., 3 mapy. M y ś l i c k a Z Muchówki podrodziny Calliphorinae (D iptera) Gór Świętokrzyskich. Zesz. nauk. Uniw. Łódz., Ser. 2. mat.-przyr., Łódź, 28: N o w ic k i M Beitrage zur Kenntniss der Dipterenfauna Galiziens. Krakau, 35 pp. O b itz K Nasilenie i rozmieszczenie gza bydlęcego (Hypoderma sp.) w Polsce. W y niki ankiety Ministerstwa Rolnictwa i R.R. z 1935 r. Pam. PINGW, Puławy, 14: 223. O b itz K Giez bydlęcy w Polsce, jego rozmieszczenie i zwalczanie. Pam. PINGW, Puławy, 16: 1. P a n c e r - K o t e j o w a E., Z a r z y c k i K Zarys fizjografii i stosunków geobotanicznych Pienin oraz charakterystyka wybranych biotopów. Fragm. faun., Warszawa, 21: 21-49, 6 ff., 8 fot., 1 tab. P a w ł o w i c z J liber die Raupenfliegen (Tachinarien) des Tatra-Gebirges. VII Congr., int. Ent. Berlin Weimar, pp , 5 ff. P a w ł o w ic z J O rozmieszczeniu rączyc (Tachinariae D ipt.) w Tatrach. Rocz. Ochr. Rośl., Warszawa, 6: P lis k o J. D. Lumbricidae dżdżownice. (Annelida: Oligochaeta). W: Fauna Polski, U Warszawa, 156 pp., 158 ff., 13 tabel. P o n t A. C Muscidae (D iptera) des Pyrenees (Provinces de Hesca et de Lerida). Pi-- rineos, Zaragoza, 101: P o n t A. C Muscidae (Diptera) des Pyrenees 2 (Provinces du Hesca et de Gerona, et de l Andorre). Pirineos, Zaragoza, 106: P o v o l n y D., S l a m e ć k o v a M Kritische Bemerkungen zur Taxonoinie der Gattung Pierretia R.-D. (Dipt. Sarcophagidae) nebst Beschreibungen von zwei unbekannten Arten aus der Slowakei. Acta ent. Mus. nat. Pragae, Praha, 33: , 20 ff. P o v o l n y D., S t a n e k M Zur taxonomischen Stellung von Heteronychia (Heteronychia) enderleini (J a c e n t k o v s k y ) (Diptera, Sarcophagidae). Acta. ent. boh., Praha, 66: , 6 ff. R ie d e l M. P Beitrage zur Kenntniss der Dipterenfauna Hinterpommerns Z. E nt., Neudamm, 4: R i e d e l M. P Die subalpine Fliegenfauna von Reinerz (Glatzer Gebirge, Schlesien). Z. wiss. Ins. biol., Berlin, 25: R i e d e l M. P Die bei Frankfurt (Oder) vorkommenden Arten der Dipteren-Familie Tachinidae (einschl. Sarcophagidae). Dtsch. ent. Z., Berlin, 1934: R o h d e n d o r f B. B h. Sarcophaginae. W: Die Fliegen der Palaearktischen Region, X I. Stuttgart, 176 pp., 132 ff., 1 t. R o h d e n d o r f B. B Sem. Sarcophagidae (c. 1). W: Fauna SSSR, 19. M oskva Leningrad, 501 pp., 535 ff. R o h d e n d o r f B. B Yidy muh podsemejstva Sarcophaginae (Diptera) v faunistićeskih sinantropnyh kompleksah razlicnyh landśaftnyh zon SSSR. Ent. Obozr., M oskva- Leningrad, 38:

174 2 24 A. Draber-Mońko 174 R o h d e n d o k f B. B Ober wenig bekannte uordischc Miltogrammatinen dor Gattung Oebalia R.-D. (D iptera: Sarcophagidae). Beitr. Ent., Berlin, 13: , 5 ff. R o h d e n d o k f B. B Sostav triby Sarcophagini (Diptera, Sarcophagidae) Evrazii. Ent. Obozr., Moskva-Leningrad, 44: , 28 ff. R o h d e n d o k f B. B Napravlenija istorićeskogo razvitja Sarkofagid (Diptera, Sarcophagidae). Trudy paleont. Inst. Akad. Nauk SSSR, Moskva, 116: 1-92, 32 ff. R o h d e n d o k f B. B Sem. Sarcophagidae Sarkofagidy. W: Opredelitel nasekomyh evropejskoj ćasti SSSR, V, 2. Leningrad, pp , ff R o h d e n d o k f B. B Palearktićeskie vidy dvukrylyh roda Phrosinella R.-D. (Diptera, Sarcophagidae). Ent. Obozr., Moskva-Leningrad, 50: , 4 ff. R ubsaam en H Bericht iiber m eine Reise durch die Tucheler H eide in den Jahren 1896 und Schr. naturf. Ges. D anzig, N. F., 10: S ack P Die Zweifliigler des Urwaldes von Bialowies. Ein Beitrag zur Dipteren-Fauna von Lithauen. Abh. bayer. Akad. Wiss., Miinchen, Supp.-Bd., 6-9. A b h.: S a c k P a. Cordyluridae. W: Die Fliegen der Palaearktischen Region, VII, 1. S tu ttgart, 103 pp., 21 ff., 6 tt. S a n d n e r H Lucilia bufonivora M o n ie z 1576 (Diptera) w Polsce. Acta parasit. pol., Warszawa, 16: , 4 fot. S c h u m a n n II Beitrag zur Kenntnis der Dipteren im Woknbereicli des Menschen. Dtsch. ent. Z., Berlin, 10: S c h u m a n n H Revision der Gattung Onesia R o b i n e a u - D e s v o i d y, (D iptera: Calliphoridae). Beitr. Ent., Berlin, 14: , 5 tt. S c h u m a n n H Revision der palaearktischen Melinda-Arten. (D iptera: Calliphoridae). Dtsch. ent. Z., Berlin, 20: , 13 ff. S e g u y E Etudes sur les mouches parasites, II, Callipkorides, Calliforines (suite), Sarcophagines et Rhinophorines de l Europe occidentale et meridionale. Recherches sur la morphologie et la distribution geographique des Dipteres a larves parasites. Enc. ent., Paris, 21, 436, pp., 489 ff. S h in o n a g a S., K a n o R Muscidae (Insecta: Diptera). W: Fauna Japonica, 1. Tokyo, 242 pp., 129 ff., 28 tt. S m r e c z y ń s k i S. sen Materiały do fauny pluskwiaków (Hemiptera) Polski. Fragm. faun., Warszawa, 7: S o r e n s e n T A method of estabilishing groups of equal amplitude in plant sociology based similarity of species content and its applications to analysis of the vegetation on danish commons. Biol. Skr., Kobenhaven, 5: S t a c k e l b e r g A. A Sinantropnye dvukrylye fauny SSSR. W: Oprcdeliteli po faune SSSR, 60. Moskva-Leningrad, 164 pp., 97 ff. S t a c k e l b e r g A. A Materiały po faune dvukrylyh Leningradskoj oblasti. VI. D ip tera Calyptrata, cast 1. Trudy zool. Inst. Akad. Nauk SSSR, Moskva-Leningrad, 31: S t a c k e l b e r g A. A Sem. Rhinophoridae. W: Opredelitel nasekomyh evropejskoj ćasti SSSR, V, 2. Leningrad, pp , f S t e f a ń s k i W., O b itz K. 1935a. W sprawie częstości występowania i rozmieszczenia g z a bydlęcego (Hypoderma sp.) n a terytorium Rzplitej Polskiej. Wyniki ankiety Ministerstwa Rolnictwa i R. R. Wiad. weter., Warszawa, 14: S t e f a ń s k i W., O b itz K. 1935b. O rozmieszczeniu małego gza bydlęcego (Hypoderma lineatum D e V i l l e r s ) w Polsce. Wiad. weter., Warszawa, 14: S t r o j n o w s k i R., W n u k A Obserwacje nad Lamprotatus splendens W e s t w. i Dacnusa semirugosa H a l. pasożytami kłośnic Amaurosoma B e s c k. (Diptera, Cordyluridae). Pol. Pismo ent., Wrocław, 46: S t r o j n y W Acanthocryptus affilcator (Cr a v.) H ym., Ichneumonidae, pasożyt Billaea irrorata (Meig.) D ipt., Tachinidae. Pol. Pismo ent. B, Wrocław 8: 79-84, 8 fot.

175 175 Calyptrata 225 S t r o j n y W Kózki (Cerambycidae) Pienińskiego Parku Narodowego. Prz. zool., Wrocław, 12: 55-70, 11 fot., 1 mapa. S y c e v s k a j a V. I Zonalnoe raspredelenie koprofilnyh i shizofilnyh muh (D iptera) v Srednej Azii. Ent. Obozr., Leningrad, 49: S y c e v s k a j a Y. I O synantropnyh muhah doliny Eniseja. W: Fauna i ekologia nasekomyli Sibiri. Novosibirsk, pp S z n a b l J Spis owadów dwuskrzydłych (Diptera) zebranych w Królestwie Polskim i guberni Mińskiej. Pam. fizjogr., Warszawa, 1: Y e s e lk in Gr. A O sinantropnyh i zoofilnyh muhah Magadanskoj oblasti. Med. Parazit., Moskva, 43: Z im in L. S Nasekomye dvukrylye. Sem. Muscidae. Nastojaśće muhi (Triby Muscini, Stomoxydini). W: Fauna SSSR, 18. Moskva-Leningrad, 286 pp., 427 ff. Z im in L. S Vidy roda Linnaemyia R o b.-d ev. (Diptera, Larvaevoridae) fauny SSSR. Trudy zool. Inst. Akad. Nauk SSSR, Leningrad, 15: , 59 ff. Z im in L. S Kratkij obzor paraziticeskih dvukrylyh podtriby Ernestiina fauny Palearktiki (Diptera, Larvaevoridae) I. Ent. Obozr., Leningrad, 36: , 8 ff. Z im in L. S Kratkij obzor paraziticeskih dvukrylyh podtriby Ernestiina fauny Palearktiki (Diptera, Larvaevoridae), II. Ent. Obozr., Leningrad, 39: , 5 ff. Z im in L. S Obzor palearktićeskih rodov i vidov podtriby Peletieriina (D iptera, L arvaevoridae). Trudy zool. Inst. Akad. Nauk SSSR., Leningrad, 48: , 131 ff. Z im in L. S Paraziticeskie dvukrylye podtriby Linnaemyina Palearkticeskoj oblasti. Trudy vsesojuz. Inst. Zaśc. Rast., Leningrad, 17: , 55 ff. Z im in L. S Novye paraziticeskie dvukrylye triby Tachinini (Diptera, Larvaevoridae) fauny SSSR. Ent. Obozr., Leningrad, 44: , 2 ff. Z im in L. S Obzor dvukrylyh triby Gymnosomatini (Diptera, Tachinidae) fauny SSSR, parazitirujuścih v rastenejadnyh klopah. Ent. Obozr., Leningrad, 45: , 62 ff. Z im in L. S Novye vidy roda Tachina M g. (Diptera, Tachinidae) fauny SSSR parazitov vrednyh ćeśuekrylyk. Ent. Obozr., Leningrad, 46: , 28 ff. Z im in L. S., Z in o v e v a K. B., S t a c k e l b e r g A. A Sem. Tachinidae (Larvaevoridae) Tahiny. W: Opredelitel nasekomyh evropejskoj casti SSSR, Y, 2. Leningrad, pp. 624t 670, ff Z u m p t F i. Calliphorinae. W: Die Fliegen der Palaearktischen Region, 11. Stuttgart, 140 pp., 47 ff., 10 tt. Z u m p t F Myiasis in man and animals in the Old World. London, 15 -f 267 pp. Ż u k o w s k i R Obserwacje nad pojawem i ewentualnym przebiegiem gradacji u niektórych gatunków' motyli w latach na obszarze Pienińskiego Parku Narodowego. Sylwan, Warszawa, 10: PE3IOME [3arjiaBne: Scatophagidae, Muscinae, Gasterophilidae, Hippoboscidae, Calliphoridae, Sarcophagidae, Rhinophoridae, Oestridae, Hypodermatidae n Tachinidae {Diptera) ITeHHHOB] 3 a B pem a n o jie B B ix nccjieflo BaH U M, npob e,aeh H B ix b rtehhhax b , h r r.,c o 6 p a j ih b m a o b flh y K p tij itix n p u H a ^ jie x c a m u x k nepemmcjiehhtim b 3 a m a B H n cem eiict B am. K ojran ect B eh H tie u c c jie ^ o B a H n a npob ejih Ha T eppnt oph H B c e r o M a ccu B a riehhhob nph n o M o m u cjieflyiom H X m cto^ ob : otjiob 3HToMOJiornHecKOH cetkoh 3aM eneh - 15

176 226 A. Draber-Mońko 176 h b ix o c o 6 e i ł, KoineHM e c e T x o fi, jiobjim Ha c s e T h coa epacah H e b jiag op at op H H. K p o M e T o r o b H ek O T op tix B bm ejieh H bix 6H O T on ax (x a p n a T c x a a 6yHHHa, T enjio jn o 6 H B a 5 i 6yHHHa, Ten jiojik )6n B b ih HHXTapHMK, xapnatckhh ojibiiiahmk, nehhhckhe J iy r a, accoa n aijh H c Veratrum lobelianum h Laserpitium latifolium, c x a jib H a a M yp ab a, x cep o T ep M H a a MypaBa, accou;haii,m5i c Salvia verticillata h M o n a r a ) 6 p a jih Ha npot5oxeh H H r r. k o jih - HecTBeHHbie n p o 6 b i n o 3 0 n p o 6 b n e p n o A K a m o r o H3 T p ex BpeM eh r o A a BereTaT H B - h o t o n e p n o f la, T o-ect b n o 9 0 n p o 6 H3 K a m o r o G n o T o n a. T a x o r o p o ^ a xojih H ectbeh H aa n p o 6 a 3aK jnoh aet ca b BbuiaBjiHBaHHH n p n n o M o m n 3HToM OJiorHM ecxoh cetkh B c ex 3aM eh eh H bix A B y x p b u ib ix H3 a b h h o h ip y n n b i b T eneh ne n o jiy n a c a. B ITeHMHax Ha OAHy n o J iy n a c o B y io n p o 6 y n p n n a A a e T b cpea H em 19 o c o 6 e n. B c e r o co G p a H o okojio x o - jinh ectbeh H bix n p o 6 n co ó p a H O h on p ea en eh O ok o jio 3 5 t l ic. A B y x p b u ib ix ( b M a T e p n a jia x xak H3 xanect B eh H L ix, T ax n xojim HecTBeHKbix n p o 6 b og m em ). B o J ib m e B c e r o c o 6 p a j u i M a T e p n a jia Ha T e p p n T o p n n IleHM HCKoro H a n n o H a jib H o ro n a p x a. B rieh H H ax o Ó H ap y- x e H a n ojiob H H a B c ex b h a o b, M3BecTHbix a o H a c T o a m e r o BpeM eh h m3 n o jib iiih, a T axxce 5 6 b h a o b HOBbix A-nfl H arneii (fjayhbi ( oth b h a b i o 6 o 3 H a n eh b i b T exct e 3 b c3a ohkoh * ). M 3BecTHO 6 b U io a o H a c T o a u ie r o BpeM eh h m3 flehhhob 2 6 b h a o b A B y x p b u ib ix H3 r p y - nnbi Calyptrata. B H c c n e A O B a H H O M M a T e p n a j i e r o p a 3 A o 6 o r a M e n p e A C T a B j ie H b i c e M e iic T B a, n p e A C T a - B H T e jih x o T o p b i x b b j u h o t c b C H H a H T p o n a M H, n e M c e M e ii c T B a c n p e n M y m e c T B O M n a p a - 3 H T H H ec x H X b h a o b. K o H C T a T n p o B a H H b ie b I T e H H H a x b h a b i Muscinae c o c T a B j n n o T 8 1 % o 6 m e r o x o j ih H e c T B a o T e n e c T B e H H b ix (})o p M, Rhinophoridae 7 5 %, Calliphoridae 7 1 %, Hypodermatidae 5 0 %, Sarcophagidae 4 8 %, Tachinidae 4 7 %, Scatophagidae 2 5 %, Gasterophilidae 2 5 %, Oestridae 1 7 %, Hippoboscidae 1 3 %. C b m b im h m h o - ro H H C J ieh H b im H c TOHKH 3 p e H H a HHCJia b h a o b b b j u h o t c j i c j i e A y i o i n b e p o A b i : Pollenia, Lucilia, Melinda, Heteronychia, Pierretia h Sarcophaga. H a n S o j i b m e e k o j i h h c c t b o o c o G e i i o a h o t o B H A a ( b x o jih H e c T B e H H b ix n p o 6 a x ) c o 6 p a j i n b c j i y n a e c j r e A y i o m H X b h a o b : Sarcophaga carnaria o c o 6 h, S. dolosa , Lucilia silvarum , L. caesar 8 7 4, Calliphora vomitoria 6 2 3, Pollenia rudis h Sarcophaga subvicina o c o 6 e f t. B 3ooreorpa< )H H eck O M o t h o u ic h h h b coópah H O M M e T e p n a n e AO M H H npyiot npe>kae B c e r o eb p on efick H e b h a b i 5 0 % h eb pon eh cxo-c H 6H p cxh e 2 3 %. C o A e p x a H H e n a - jieapxt H H ecxh X h rojiapxth H ecxh X b h a o b He3HaHHTejibHo n o 8%, x a x h reon ojih T H - necxh X m cy6reonojih T H H ecxh X 4 %. T o p H b ie b h a b i h G o p e a jib H o -r o p H b ie c o c T a B jia io T JIH IH b 7 %. B o B c e x 10 H ccjiea ob ah H bix T n n a x G n o T o n o s B C T penaetca 15 b h a o b v 6 h k b h c t o b. 3 t o : Musca autumnalis, Morellia hortorum, Lucilia caesar, Calliphora vomitoria, C. uralensis, Melinda cognata, Pollenia rudis, Onesia austriaca, Protocalliphora azuraea, Sarcophaga carnaria, S. dolosa, S. subvicina, Robineauella scoparia, Helicobosca palpalis h Eurythia anthophila. B IleH H H ax B ct p en a et ca 5 7 ch H ah TponH bix b h a o b, 6 o jib in e B c e r o ect b h x Ha neh H H - c k h x J iy r a x, Ha J iy ra x c Veratrum lobelianum h Laserpitium latifolium, xcepot epm H O H M y p a B e, c y x o M n a c T 6 H in e, Ha M o n a r e h b x a p n a T c x o M o J ib in a H n x e. Scatophaga stercoraria, o a h h H3 H ang ojiee o Gb ih h bix x o n p o ij ia r o B, M oxcet 6b rrb b h -

177 1 7 7 Calyptrata flo M MHftHKaTopoM cteneh H 3arpH 3H eh H a c p e flb i ot xoflam H H ejiob exa h x h b o t h l i x. B h # 3 T o t KOHCTaTHpoBajiM b IleH H H ax nohth b o B c e x u c c jie fly e M b ix T H nax 6 h o t o h o b, b k o - TopBIX MaCTO H B 6oJlbUIOM KOJIHHeCTBe HpeÓblBaiOT JIIOflH H flomauihhe JKHBOTHBie. H e HaH^eH o h ToJibK o b T e n jio m o S n B O M nnxt aph H K e (Ha O a ijh M exy), Jie>xam em b m - j ie x e o t TypncTCKHX M ap m pyt O B, ^obo JibH o pe,n,ko n o cem a em O M jnoflbm H h H efloctynh O M fljiji AOMaiHHHX 5KHBOTHBIX BO o6ui,e. C x o ^ h ctb o Me^Kfly o t jilhlimh Hccjie,goBaHLiM H 6 n o T o n a M H b IleH H H ax He oneh b BejiM Ko. H a n S o J ie e n e T x o o t oct ajib H b ix otjihuaetcb T enjiojnoó H B bih nnxt aph H K. B 3 t o m S n o T o n e c h o b m jih M eh bm e B c e r o o c o 6 e i ł ( ). J[jin s t o t o SH O T ona x a p a x T e p H a T a x x e H ah M eh bm aji unothoctb Calyptrata (8 o c o ó e ii b cp eflh em b n p o 6 e ). B rm xtaph H K e BCTpe- H aet ca Tax>xe H ah H H 3m ee x o jm n e c T B o CM HaHTponHbix b h ^ o b. IlenHHCKHe J iy ra h jiech b ie nojib H bi h b jij u o tc b H ah Ó ojiee SoraT bim H x a x c t o h k h 3peHHH xojiu H ect B a b h,to b, T a x h HHCJieHHOCTM o c o b e il 3 fle c b xoh C TaTnpoBaH O BH ^a ( o c o 6 e ii b xojihhectbehhbix HCCjieAoBaHHBx). H ag nioflaet C Ji 3 flecb Taxace H a n S o jie e B b ic o x a a njiot H O ct b Calyptrata ( 2 5,3 o c o G e n b n p o 6 e ). P a3m em eh H e n apa3h T H H ecxh x A B y x p b u ib ix H3 r p y n n b i Calyptrata h h x xo3jieb b o c - h o b h o m cx o ^ H b i b rieh H H ax. K a x nph M ep m o 5 k h o nph BecTH c n e ^ y io ih H e BH^bi: M e linda pruinosa Eisenia lucens; Melinda cognata Discus rotundatus; Pollenia rudis Allolobophora chlorotica; Protocalliphora chrysorrhoea Riparia riparia; Oebalia cylindrica Crabro tibialis; Eurythia anthophila Lophopteryx camelina; Phyllomyia volvulus Pachypnotasis rapae, Macrophya albicincta m Agloastigma fulvipes, a T axace 7 a - miclaea globulus Lasius niger. ZUSAMMENFASSUNG [Titel: Scatophagidae, Muscinae, Gasterophilidae, Hippoboscidae, Calliphoridae, Sarcophagidae, Rhinophoridae, Oestridae, Hypodermatidae und Tachinidae (Diptera) der Pieninen] W ahrend der in den Jah re n 1955, 1957 und durchgefiihrten U ntersuchungen wurdeji in den Pieninen 348 D ipteren-a rten der ini Titel aufgezahlten Fam ilien eingesanim elt. Q ualitativ wurde in den ganzen Pieninen m ittels folgenden M ethoden gesammelt: individueller N etzfang, K atsehern, Lichtfang und Zucht. Q uantitative Proben w urden in den Jahren je 30 w ahrend jeder Jahreszeit der V egetationsperiode, also jahrlich 90 aus jedem Biotop in folgenden vorausgew ahlten Biotopen genommen: karpatischer Buchenwald, warm eliebender Buchenwald, w arm eliebender Tannenw ald, karxiatischer E rlenw ald, Pieninen-W iese, H ochstauden-w iese, Fels

178 2 2 8 A. Draber-Mońko rasen, Trockenrasen, trockene W eide und Sumpfwiese. Eine quantitative Probe beruht auf Fangen m it N etz aller im untersuchten Biotop beobachteten Fliegen innerhalb einer halben Stunde. Eine halbstundige Probe brachte in den P ieninen d u rchschnittlich 19 Exem plare. Es w urden etw a 1000 q u a n titativ e Proben genommen und insgesam t Fliegen eingesam m elt und bestim m t (das qualitative M aterial und die quantitativen Proben zusam m en). Der iiberwiegende Teil des M aterials stam m t aus deni Pieninen-N ationalpark. In den Pieninen wurde die H alfte aller bisher in Polen bekannten A rten aufgefunden und 56 A rten, die n e u.fiir die einheimische Fauna, erscheinen (im T ext m it Sternchen versehen). Bislier waren aus den Pieninen nur 26 C alyptraten-a rten bekannt. Die Fliegenfam ilien, derer M ehrheit svnanthrope Form en bilden, wurden im untersuchten M aterial m erklich zahlreicker vertreten als G ruppen in denen parasitische Form en iiberwiegen. Die in den Pieninen festgestellten A rten der M uscinae bilden 81% der Gesam tzahl der einheimischen A rten, Rhinophoridae 75%, Calliphoridae 71%, Hypodermatidae 50 % Sarcophagidae 48%, Tachinidae 47%, Scatophagidae 25%, Canter ophilidae 25%, Oestridae 17% und Hippoboscidae 13%. Die folgenden G attungen w urden durch die grobte Zahl gehorender A rten vertreten: Pollenia, Lucilia, M e linda, HeteronycJiia, Pierretia u n d Sarcophaga. Am zalilreichsten (in q u a n titativ en Proben) waren: Sarcophaga carnaria 1322 Exem plare, S. dolosa 1233, Lucilia silvarum 1205, L. caesar 874, Calliphora vomitoria 623, Pollenia rudis 478 u n d Sarcophaga subvicina 447 E xem plare. In zoogeographischer H insicht dominieren im untersuchten M aterial vor allem die europaischen 50% und euro sib irischen A rten 23%. N icht grob ist dagegen der Anteil der palaarktischen und holarktischen (je 8% ) sowie der geopolitischen und subgeopolitischen A rten (4%). Die m ontanen und boreo-m ontanen A rten bilden blob 7 % der ganzen F au n a. In alien 10 erforschten Biotopen kom men insgesamt 15 ubiquiste A rten vor: M usca autum nalis, M orellia hortorum, Lucilia caesar, Calliphora vom i toria, C. uralensis, M elinda cognata, Pollenia rudis, Onesia austriaca, Protocalliphora azuraea, Sarcophaga carnaria, S. dolosa, S. subvicina, Robineauella scoparia, Helicobosca palpalis u n d E urythia anthophila. In den Pieninen kom m en 57 synanthrope A rten vor, die m eisten auf der Pieninen- und H ochstauden-w iese, dem Trockenrasen, der trockenen W eide u n d Sum pfwiese sowie im k a rp atisch en Erlenw ald. Als Index der Verunreinigimg des Milieus m it tierisehen und m enschlichen E xkrem enten kann Scatophaga stercoraria dienen, ein der gewóhnlichsten K otfresser. In den Pieninen w urde die A rt in alien erforschten Biotopen festgestellt, die durch Menschen und Ilaustiere oft im d zalilreich besucht werden. Sie fehlt n ur im warm eliebenden Tannenwald (auf Facim iech), der von den W anderrouten weit entfernt, durch die Menschen recht selten besucht und fiir die H au stiere vollkom m en unzuganglich ist.

179 179 Calyptrata 229 Die gegenseitige A hnlichkeit einzelner erforschter Biotopen ist nicht besonders grob. D eutlich verschieden von alien iibrigen Biotopen ist der warm eliebende Tannenw ald; bier w urden nur 58 A rten in nur 425 E xem plaren erbentet. Der Biotop charakterisiert sich durch die kleinste D ichte der Caly p tra te n durchschnittlich 8 Exem plare in 1 Probe und durch. die geringste Zabl der synanthropen Arten. Die Pieninen-W iese (sam t W aldlichtnngen) ist sowohl in Eiicksicht auf die A rten (142) als auch auf die Exem plare (2279 in quantitativen Proben) der reichste Biotop. Auch die Dichte der Calyptrate n ist hier am hóchsten 25,3 E xem plare in 1 Probe. Die V erbreitung der parasitischen C alyptraten und ihrer W irte ist in den Pieninen recht alinlich, ais Beispiele kónnen hier die folgenden A rten dienen: M elinda pruinosa Eisenia lucens, M elinda cognata Discus rotundatus, Pollenia rudis Allolobophora chlorotica, Protocalliphora chrysorrhoea R iparia rip aria, Oebalia cylindrica Crabro tibialis, Eurythia anthophila Lophopteryx camelina, Phyllom yia volvulus Pachypnotasis rapae, Macrophya albicincta, Agloastigma fulvipes u n d Tamiclaea globulus Lasius niger. 1 Redaktor pracy mgr W. Czechowski

180