Monitorowanie stanu płodu w czasie porodu powikłanego zielonym zabarwieniem płynu owodniowego oraz w czasie indukcji porodu
|
|
- Nina Janik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 36-42, 2009 Monitorowanie stanu płodu w czasie porodu powikłanego zielonym zabarwieniem płynu owodniowego oraz w czasie indukcji porodu RAFAŁ RZEPKA, RYSZARD CZAJKA Streszczenie Cel: Porównanie stanu urodzeniowego noworodków między grupami, ocena zależności pomiędzy stanem noworodka a zmianami w zapisie kardiotokograficznym i elektrokardiograficznym, a także ocena zależności pomiędzy stężeniami kinazy kreatynowej i Troponiny I a zmianami w elektrokardiografii płodowej. Materiał i metody: 83 rodzące podzielono na dwie grupy badawcze: B 43 przypadki porodu powikłanego zielonym zabarwieniem płynu owodniowego, K 40 przypadków porodów indukowanych. Śródporodowo prowadzono nadzór elektrokardiograficzny metodą STAN. W krwi pępowinowej oznaczono parametry równowagi kwasowo-zasadowej, stężenie kwasu mlekowego, frakcji sercowej kinazy kreatynowej i aktywność Troponiny I. Wyniki: Wartości ph, BE, stężenie kwasu mlekowego różniły się istotnie w obu grupach. Istniały zależności między stanem urodzeniowym noworodków a parametrami płodowej elektrokardiografii. Nie stwierdzono przydatności oznaczeń frakcji sercowej kinazy kreatynowej i Trooniny I w monitorowaniu stanu płodu i noworodka. Wnioski: Poród powikłany zielonym zabarwieniem płynu owodniowego wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia wewnątrzmacicznej zamartwicy płodu. Elektrokardiografia płodowa precyzyjniej odzwierciedla stopień mleczanowej kwasicy metabolicznej płodu w porównaniu do kardiotokografii. Oznaczanie stężeń troponiny I oraz frakcji sercowej kinazy kreatynowej nie jest przydatne w określaniu dobrostanu płodu ani w ocenie stanu urodzeniowego noworodka. Słowa kluczowe: STAN, troponiny I, zagrożenie płodu Wstęp Współcześnie uznanymi standardami śródporodowego nadzoru stanu płodu są osłuchiwanie czynności serca (IA), kardiotokografia (KTG), ocena zabarwienia płynu owodniowego oraz badanie gazometryczne krwi włośniczkowej pobranej ze skalpu płodu [1]. Poród powikłany śródporodowym oddaniem przez płód smółki (MSL) oraz poród indukowany to sytuacje, w których częściej obserwuje się nieprawidłowe zapisy KTG, a także częściej rozpoznaje się zamartwicę noworodków [2, 3]. Elektrokardiografia płodowa (FECG) jest nowoczesną metodą śródporodowego nadzoru stanu płodu, której podstawę stanowi analiza odcinka ST płodowego elektrokardiogramu. Uniesienie odcinka ST oraz wzrost wartości współczynnika T/QRS wiąże się z tzw. ujemnym bilansem energetycznym, występującym w sytuacji, w której ilość tlenu dostarczana do komórki mięśnia sercowego nie wystarcza do utrzymania prawidłowych, tlenozależnych procesów metabolicznych [4, 5]. Frakcja sercowa kinazy kreatynowej oraz troponiny to substancje wykrywane w osoczu krwi żylnej pacjentów dorosłych, u których doszło do uszkodzenia komórki mięśniowej serca w procesie niedotlenienia [6]. Istnieją pojedyncze doniesienia naukowe sugerujące, iż oznaczanie ww. może mieć znaczenie w ocenie stanu urodzeniowego noworodków [7, 8]. Cel pracy Celem pracy było porównanie stanu urodzeniowego noworodków w grupie porodów powikłanych zielonym zabarwieniem płynu owodniowego (MSL) i w grupie porodów indukowanych, ocena zależności pomiędzy stanem urodzeniowym noworodka a zmianami w zapisie kardiotokograficznym i elektrokardiograficznym podczas porodu, a także ocena zależności pomiędzy stężeniami frakcji sercowej kinazy kreatynowej i Troponiny I a zmianami w elektrokardiografii płodowej. Materiał i metody Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej PAM (BN 001/27/03). Do grupy badanej (B) zakwalifikowano 43 przypadki porodu donoszonego powikłanego MSL. Do grupy kontrolnej (K) zakwalifikowano 40 przypadków porodu indukowanego ze wskazań płodowych według FIGO [1]. Średni wiek rodzących w grupie B wynosił 26,88 ± 5,18 lat, a w grupie K 25,00 ± 4,74 (p = 0,6). Średnia masa urodzeniowa noworodków była również porównywalna (p = 0,06). Nie stwierdzono także znamiennych różnic w ilości pierworódek i wieloródek w obu analizowanych grupach (Chi 2 = 0,421, p = 0,51). Kryteriami wyłączenia z obu grup były: inne niż podłużne główkowe położenie płodu, stan po przebytym cięciu cesarskim, położnicze przeciwwskazania do porodu drogami natury, choroby wikłające ciążę. Zapis elektrokardiogramu płodowego uzyskano przy pomocy aparatu STAN 21 firmy NEOVENTA. Po pęknięciu lub przebiciu dolnego bieguna błon płodowych oraz rozwarciu kanału szyjki macicy przekraczającym 1,5 cm zakładano na skalp płodu jednorazową elektrodę jednobiegunową. Zapis metodą STAN prowadzono w sposób ciągły do momentu urodzenia główki płodu. Szczegółowej analizie poddano zmiany elektrokardiogramu płodowego występujące w czasie ostatnich 3 godzin porodu pod postacią: epizodycznego wzrostu współczynnika T/QRS, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie
2 Monitorowanie stanu płodu w czasie porodu, powikłanego zielonym zabarwieniem płynu owodniowego 37 wzrostu linii podstawowej współczynnika T/QRS, dwufazowego segmentu ST o typach 1, 2, 3 (BP I, BP II, BP III). Analizując zapis KTG oceniano: liczbę deceleracji wczesnych (ED), późnych (LD) i zmiennych (VD) w czasie 3 ostatnich godzin poprzedzających poród płodu. Materiałem biologicznym do oznaczeń parametrów biochemicznych była krew pępowinowa. Oznaczano: ph, niedobór zasad BE (mmol/l), ciśnienie parcjalne tlenu po 2 (mmhg), ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla pco 2 (mmhg) krwi tętniczej. Za wartości nieprawidłowe przyjęto ph < 7,05, niedobór zasad BE <!12 mmol/l. W celu określenia stopnia płodowej glikolizy badano stężenie kwasu mlekowego żylnej krwi pępowinowej LACT (mmol/l) metodą enzymatyczno-kalorymetryczną LOX- PAP. Za wartości nieprawidłowe uznano stężenie LACT > 12 mmol/l. Stężenie troponiny I (ctni) oznaczono metodą immunoenzymatyczną ELISA firmy bio Merieux we krwi żyły pępowinowej. Za wartość krytyczną dla uszkodzenia kardiomiocytów przyjęto stężenie > 0,1 μg/l. Aktywność kinazy kreatynowej frakcji sercowej (CK-MB) oznaczono we krwi żyły pępowinowej metodą immunoinhibicji UV firmy bio Merieux. Analizowano zależności między aktywnością enzymu a zmianami w parametrach biofizycznego nadzoru płodu. Analizę statystyczną uzyskanych wyników przeprowadzono przy użyciu pakietu komputerowego Statistica 7,0 PL. Dla porównania parametrów, których rozkład odbiegał od rozkładu Gaussa, zastosowano nieparametryczny test U Manna-Whitneya, zaś dla parametrów o rozkładzie normalnym test t-studenta. Do porównań zmiennych jakościowych wykorzystano test Chi 2. Przyjęto dopuszczalne prawdopodobieństwo p błędu pierwszego rodzaju dla zastosowanych testów jako mniejsze lub równe 0,05. W statystyce opisowej uwzględniono liczebności grup (N), zakresy zmienności (min.-maks.), mediany (Me), wartości pierwszego i trzeciego kwartyla (Q1-Q3) oraz dominanty (D), średnie arytmetyczne (X) oraz odchylenia standardowe (SD). Dla analizy siły zależności obliczono współczynniki korelacji rang Spearmana. Wyniki Porównanie stanu urodzeniowego noworodków w analizowanych grupach wykazało, w grupie B istotnie statystycznie niższe ciśnienie parcjalne tlenu (p = 0,023) oraz niższą wartość niedoboru zasad (p = 0,013), natomiast różnica w wartości ph była wysoce istotna (p = 0,001). Stężenie kwasu mlekowego w grupie B było wysoce istotnie wyższe, niż w grupie K (p = 0,002). Nie stwierdzono różnic dotyczących wyniku punktacji skali Apgar (tabela 1). Analiza zależności pomiędzy parametrami biochemicznymi i klinicznymi stanu urodzeniowego noworodków a zmianami w zapisie KTG wykazała słabą dodatnią korelację między stężeniem kwasu mlekowego a ilością deceleracji wczesnych jedynie w grupie B (R = 0,311, p = 0,042). Wykazano również ujemną zależność między ilością deceleracji wczesnych a niedoborem zasad. W grupie B stwierdzono ujemną zależność między ph krwi tętnicy pępowinowej a ilością deceleracji późnych (R =!0,36, p = 0,01). Natomiast w grupie K nie wykazano zależności wartości ph, pco 2, po 2, BE ani stężenia kwasu mlekowego od ilości deceleracji późnych. Nie stwierdzono związków pomiędzy ilością deceleracji zmiennych a stanem urodzeniowym noworodków (tabela 2). W grupie B wykazano istnienie ujemnych zależności między epizodycznym wzrostem współczynnika T/QRS a ph (R =!0,419;!0,460) oraz między epizodycznym wzrostem współczynnika T/QRS a BE (R =!0,369;!0,406). Zależność między epizodycznym wzrostem współczynnika T/QRS a stężeniem kwasu mlekowego LACT istniała w obu analizowanych grupach. Analiza związku pomiędzy wzrostem linii podstawowej współczynnika T/QRS a stanem urodzeniowym noworodka wykazała jedynie w grupie B istnienie średnich ujemnych zależności między zmianami współczynnika T/QRS a ph oraz BE krwi tętnicy pępowinowej. Ponadto w obu analizowanych grupach wykazano dodatnie zależności między wzrostem linii podstawowej współczynnika T/QRS a LACT (odpowiednio R = 0,419; 0,331; p = 0,005; 0,03) (tabela 3). Nie stwierdzono zależności między aktywnością kinazy kreatynowej a zmianami w zapisie elektrokardiograficznym płodu w żadnej z analizowanych grup (tabela 4). Stwierdzono, iż stężenia troponiny I w krwi żyły pępowinowej, w każdym z analizowanych przypadków nie przekraczały wartości minimalnej dla zastosowanej metody, tj. 0,1 μmol/ml. Dyskusja Pierwszym z celów pracy było porównanie stanu urodzeniowego noworodków miedzy grupami. Wykazano, iż wartości ph płodów w grupie B były wysoce istotnie niższe (p = 0,001). Podobna obserwacja dotyczyła ciśnienia parcjalnego tlenu (p = 0,023). Stwierdzono również, że medialna wartość niedoboru zasad (BE) w grupie B (!6,10 mmol/l) była niższa niż w grupie K (!4,25 mmol/l; p = 0,013). Ponadto w grupie B wykazano wyższe stężenia metabolitów glikolizy beztlenowej (LACT) (5,61 vs 4,05 mmol/l, p = 0,002). Analiza wyników biochemicznych parametrów dobrostanu płodu pozwala na wnioskowanie, że stwierdzenie zielonego zabarwienia płynu owodniowego stanowi o podwyższonym ryzyku wystąpienia niedotlenienia okołoporodowego. Inni autorzy także potwierdzają fakt, iż zielone zabarwienie płynu owodniowego stanowi niezależny czynnik ryzyka niedotlenienia okołoporodowego [2, 3, 10}. Ziadeh i wsp. [3], analizując stan urodzeniowy 800 płodów ustalił, że stwierdzenie zielonego zabarwienia płynu owodniowego pięciokrotnie zwiększa śmiertelność okołoporodową oraz podwaja odsetek porodów zabiegowych. Niektórzy badacze podkreślają jednak, że zielone zabarwienie płynu owodniowego jest jedynie objawem dojrzałości płodu, zaś czynnikiem ryzyka niedotlenienia porodowego jest konwersja barwy płynu owodniowego w czasie porodu [11, 12].
3 38 R. Rzepka, R. Czajka Analizowany parametr Tabela 1. Porównanie stanu urodzeniowego noworodków w analizowanych grupach Grupa badana B N suma rang mediana Grupa kontrolna K zakres minimum-maksimum N suma rang mediana zakres minimum-maksimum ph ,5 7,25 7,083-7, ,5 7,303 6,839-7,511 0 po 2 (mmhg) ,8 2,50-71, ,35 5,40-52,80 0 pco 2 (mmhg) ,5 50,90 6,90-64, ,5 45,05 9,40-85,60 NS BE (mmol/l) ,5!6,1!13,50-0, ,5!4,25!21,20-1,60 0 LACT (mmol/l) ,61 2,00-11, ,05 2,40-17,46 0 Apgar , , NS Apgar , , NS Apgar NS ph wartość ph, po 2 ciśnienie parcjalne tlenu, pco 2 ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla, BE niedobór zasad, LACT stężenie kwasu mlekowego, Apg 1, 5, 10 punktacja wg skali Apgar po 1., 5., 10. minucie życia, N liczba obserwacji, p poziom istotności testu p Tabela 2. Analiza zależności między zmianami w zapisie kardiotokograficznym w czasie porodu a stanem urodzeniowym noworodka Zależność Grupa B Grupa K N R p N R p Liczba deceleracji wczesnych vs ph 43!0,26 NS 40!0,15 NS Liczba deceleracji wczesnych vs po 2 43!0,12 NS 40 0,374 0 Liczba deceleracji wczesnych vs pco NS 40!0,14 NS Liczba deceleracji wczesnych vs BE 43!0,28 NS 40!0,45 0 Liczba deceleracji wczesnych vs LACT 43 0, ,292 NS Liczba deceleracji wczesnych vs Apg 1 43!0,3 NS 40 0 NS Liczba deceleracji wczesnych vs Apg 5 43!0,22 NS 40 0 NS Liczba deceleracji wczesnych vs Apg 10 43!0,24 NS 40 0,02 NS Liczba deceleracji późnych vs ph 43!0, !0,1 NS Liczba deceleracji późnych vs po ,1 NS 40 0,18 NS Liczba deceleracji późnych vs pco ,258 NS 40!0,12 NS Liczba deceleracji późnych vs BE 43!0,3 NS 40!0,3 NS Liczba deceleracji późnych vs LACT 43 0,269 NS 40 0,17 NS Liczba deceleracji późnych vs Apg 1 43!0,3 NS 40!0,44 0 Liczba deceleracji późnych vs Apg 5 43!0,25 NS 40!0,52 0 Liczba deceleracji późnych vs Apg 10 43!0,27 NS 40!0,33 0 Liczba deceleracji zmiennych vs ph 43!0,16 NS 40!0,21 NS Liczba deceleracji zmiennych vs po 2 43!0,1 NS 40 0,1 NS Liczba deceleracji zmiennych vs pco 2 43!0,12 NS 40 0,174 NS Liczba deceleracji zmiennych vs BE 43 0 NS 40!0,1 NS Liczba deceleracji zmiennych vs LACT 43 0,09 NS 40 0,123 NS Liczba deceleracji zmiennych vs Apg NS 40 0,07 NS Liczba deceleracji zmiennych vs Apg 5 43!0,2 NS 40 0 NS Liczba deceleracji zmiennych vs Apg 10 43!0,21 NS 40 0 NS ph wartość ph, po 2 ciśnienie parcjalne tlenu, pco 2 ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla, BE niedobór zasad, LACT stężenie kwasu mlekowego, Apg 1, 5, 10 punktacja wg skali Apgar po 1., 5., 10. minucie życia, N liczba obserwacji, R współczynnik korelacji Spearmana, p poziom istotności testu
4 Monitorowanie stanu płodu w czasie porodu, powikłanego zielonym zabarwieniem płynu owodniowego 39 Tabela 3. Analiza zależności między zmianami w zapisie elektrokardiograficznym w czasie porodu a stanem urodzeniowym noworodka Zależność Grupa B Grupa K N R p N R p Epizodyczny wzrost T/QRS vs ph 43!0, !0,24 NS Epizodyczny wzrost T/QRS vs po ,187 NS 40 0,062 NS Epizodyczny wzrost T/QRS vs pco ,1 NS 40 0,08 NS Epizodyczny wzrost T/QRS vs BE 43!0, !0,184 NS Epizodyczny wzrost T/QRS vs LACT 43 0,348 0, ,312 0,04 Epizodyczny wzrost T/QRS vs Apg 1 43!0,165 NS 40!0,08 NS Epizodyczny wzrost T/QRS vs Apg 5 43!0,125 NS 40!0,101 NS Epizodyczny wzrost T/QRS vs Apg 10 43!0,09 NS 40!0,1 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs ph 43!0, !0,27 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs po 2 43!0,162 NS 40 0 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs pco ,27 NS 40 0,145 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs BE 43!0,385 0,01 40!0,292 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs LACT 43 0, ,331 0,03 Wzrost linii podstawowej T/QRS vs Apg 1 43!0,371 0, ,14 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs Apg 5 43!0,248 NS 40 0,059 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs Apg 10 43!0,184 NS 40 0,048 NS ph wartość ph, p O 2 ciśnienie parcjalne tlenu, pco 2 ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla, BE niedobór zasad, LACT stężenie kwasu mlekowego, Apg 1, 5, 10 punktacja wg skali Apgar po 1., 5., 10. minucie życia, N liczba obserwacji, R współczynnik korelacji Spearmana, p poziom istotności testu Tabela 4. Analiza zależności między zmianami w zapisie elektrokardiograficznym w czasie porodu a aktywnością frakcji sercowej kinazy kreatynowej krwi pępowinowej Zależność Grupa B Grupa K N R p N R p Epizodyczny wzrost T/QRS vs CK-MB 43 0,253 NS 40 0,09 NS Wzrost linii podstawowej T/QRS vs CK-MB 43 0,189 NS 40 0,05 NS BP I vs CK-MB 43!0,14 NS 40 BP II vs CK-MB 43 0 NS 40!0,1 NS BP III vs CK-MB 43 40!0,1 NS CK-MB kinaza kreatynowa frakcja sercowa, BP I, II, III dwufazowy segment ST o typie 1, 2 i 3, N liczba obserwacji, R współczynnik korelacji Spearmana, p poziom istotności testu Kolejnym celem niniejszej pracy była próba wyznaczenia zależności między zmianami w zapisie kardiotokograficznym oraz elektrokardiograficznym płodu a parametrami klinicznymi i biochemicznymi stanu urodzeniowego noworodka. W grupie B nie stwierdzono zależności między ilością deceleracji wczesnych a stanem urodzeniowym noworodka. Istniała również słaba zależność między stężeniem kwasu mlekowego w osoczu krwi żyły pępowinowej a ilością deceleracji wczesnych (R = 0,311, p = 0,042). W grupie K natomiast udowodniono występowanie słabych zależności między ilością deceleracji wczesnych a po 2, BE krwi pępowinowej. Brak ewidentnego związku między stanem urodzeniowym noworodka a powtarzającymi się deceleracjami wczesnymi potwierdza obserwacje innych autorów, iż czynnikiem odpowiedzialnym za powstawanie deceleracji wczesnych, nie jest niedotlenienie [13]. Liu i wsp. [14] analizując zapisy kardiotokograficzne u 232 pierworódek stwierdził, iż deceleracje wczesne są najczęściej obserwowaną patologią w zapisie KTG. Wykazał również, że obserwuje się je przede wszystkim pod koniec pierwszego okresu porodu oraz w drugim jego okresie oraz, iż nie mają one związku ze stanem urodzeniowym noworodka. Stwierdzenie zależności między BE, po 2 a ilością deceleracji wczesnych w grupie K może być związane z faktem, że indukcja porodu, a zwłaszcza wczesna indukcja porodu po PROM, wiąże się z częstszym występowaniem tego typu zaburzeń w zapisie KTG. W analizowanym materiale nie stwierdzono istotnych statystycznie zależności między ilością deceleracji zmiennych a parametrami stanu urodzeniowego noworodka. Obserwowano natomiast ujemną zależność między ilością deceleracji późnych (LD) a ph krwi tętnicy pępowinowej
5 40 R. Rzepka, R. Czajka w grupie B (R =!0,365, p = 0,015) oraz średnią ujemną zależność między punktacją Apgar po pierwszej, dziesiątej a przede wszystkim, po piątej minucie życia noworodka (R =!0,523, p = 0,001). Hadar i wsp. [15] analizował 301 porodów w czasie których stwierdził patologiczne zapisy KTG zgodnie z kryteriami FIGO oraz 300 porodów w czasie których zapis KTG pozostawał prawidłowy. Ustalił, iż powtarzające się LD mają bezpośredni związek z niedotlenieniem okołoporodowym płodu i noworodka. Należy zwrócić uwagę, iż autor określał kwasicę metaboliczną płodu jako ph < 7,2, BE <!12 mmol/l). Shameshima i wsp. [16] natomiast próbował ustalić przydatność oceny LD w zapisie KTG w wykrywaniu kwasicy płodu, którą definiował jako ph krwi tętnicy pępowinowej poniżej 7,1. Analizie poddał porodów. Ustalił, iż pozytywna wartość predykcyjna dla LD w wykrywaniu ph < 7,1 wynosi około 1% dla pojedynczych epizodów LD, zaś > 50% dla powtarzających się LD. Analiza piśmiennictwa dowodzi więc, iż istnieje bezpośredni związek między stanem urodzeniowym noworodka a LD. Analizując związki między zmianami w zapisie FECG a stanem urodzeniowym noworodków zwraca uwagę zależność o sile przekraczającej 0,4 między najważniejszymi parametrami biochemicznymi stanu noworodka, tj. ph, BE i LACT, a epizodycznym wzrostem oraz wzrostem linii podstawowej współczynnika T/QRS, potwierdzająca jego związek ze stopniem metabolicznej kwasicy płodu. Jednoznaczne potwierdzenie związku między równowagą kwasowo-zasadową płodu a zaburzeniami płodowego FECG znajdujemy przede wszystkim w wieloośrodkowych randomizowanych badaniach Amer- Wahlin i wsp. oraz Westgate i wsp. [17-19]. Jednakże ostatnio opublikowane badania randomizowane z Francji nie potwierdzają w pełni wcześniejszych obserwacji. Vaysierre i wsp. [20] przeprowadzili randomizowane badanie 799 przypadków porodów wysokiego ryzyka (MSL i/lub nieprawidłowy KTG) nie wykazując zmniejszenia częstości zabiegów i operacji położniczych wykonywanych z powodu zagrażającej zamartwicy płodu (ODFD) ani częstości występowania ciężkich postaci kwasicy metabolicznej noworodka. Podobne wyniki uzyskał Ojala i wsp. [21] w randomizowanym badaniu 1483 przypadków porodów z terenu Finlandii. Podsumowując należy podkreślić, iż uzyskane w naszej pracy wyniki znajdują potwierdzenie w dostępnym piśmiennictwie. Niewątpliwy wydaje się ścisły związek między zaburzeniami w zapisie płodowego elektrokardiogramu a biochemicznymi parametrami stanu urodzeniowego płodu. Pojedynczy badacze starają się wykazać związek między aktywnością enzymów uwalnianych z komórek mięśnia sercowego w czasie ich martwicy a zmianami w płodowym FECG [22]. W analizowanym materiale zastosowane metody nie pozwoliły na wykrycie ctni w krwi płodowej. W światowym piśmiennictwie z dziedziny położnictwa tylko kilku autorów porusza zagadnienie stężenia troponin w krwi pępowinowej. McAulifee i wsp. [23] wykazał istnienie ujemnej zależności między stężeniem ctni w krwi tętnicy pępowinowej a wartością ph. Sugerował wykorzystanie oznaczeń ctni do oceny dobrostanu płodu. Fleming i wsp. [24] natomiast analizował zmiany stężenia ctni oraz przedsionkowego białka sodopędnego we krwi tętnicy pępowinowej w zależności od zmian w zapisie kardiotokograficznym pod postacią zapisów patologicznych. Nie wykazał istnienia zależności między zmianami FHR a stężeniem ctni. Chaiworapongsa i wsp. [8] badając 309 próbek krwi pępowinowej płodów eutroficznych stwierdził, iż stężenie ctni pozostaje nieoznaczalne. Natomiast u 72 płodów z cechami wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrostu płodu udowodnił podwyższone stężenia troponiny I. Makikallio i wsp. [25] stwierdził natomiast, że ultrasonograficznym objawom przewlekłej niewydolności łożyska pod postacią wzrostu indeksu pulsacji w przewodzie żylnym towarzyszy wzrost stężenia ctnt. Oznaczanie kinazy kreatynowej i jej poszczególnych frakcji w krwi pępowinowej w celu oceny dobrostanu płodu po porodzie nie jest postępowaniem rutynowym. Nie istnieje bowiem bezpośredni związek między aktywnością enzymu a stanem urodzeniowym noworodka z uwagi na łożyskową syntezę enzymu. W piśmiennictwie nie znajdujemy rzetelnych badań naukowych potwierdzających związek aktywności omawianego enzymu z parametrami RKZ czy ze stężeniem kwasu mlekowego. Abe i wsp. [26] stwierdził jednak obniżoną aktywność enzymu u płodów urodzonych z niską punktacją Apgar, a także u płodów urodzonych przedwcześnie. Wykazał ponadto istnienie dodatniej zależności między masą urodzeniową płodu a CK-MB. Wnioskował, iż oznaczanie kinazy kreatynowej we krwi pępowinowej jest przydatne w ocenie dojrzałości płodu oraz odzwierciedla stopień jego niedotlenienia. Andronikou i wsp. [27] natomiast stwierdził podwyższoną aktywność mózgowego izoenzymu CK u płodów, u których w czasie porodu obserwowano oznaki zagrożenia niedotlenieniem. W naszej pracy stwierdzono wysoką aktywność frakcji sercowej kinazy kreatynowej w krwi żyły pępowinowej. Podwyższona aktywność CK-MB związana była prawdopodobnie jedynie ze wzmożoną łożyskową syntezą enzymu. Nie wykazano żadnych zależności między zmianami w płodowym elektrokardiogramie a aktywnością CK- MB. Brak zależności między uniesieniem odcinka ST płodowego elektrokardiogramu a aktywnością CK-MB potwierdza hipotezę, iż zmiany w FECG płodu nie mają związku z uszkodzeniem niedokrwiennym kardiomiocytów. Wnioski Porównanie parametrów równowagi kwasowo-zasadowej oraz stężenia kwasu mlekowego krwi płodowej w analizowanych grupach świadczy o wzmożonym ryzyku wystąpienia śródporodowej zamartwicy płodu w czasie porodu powikłanego zielonym zabarwieniem płynu owodniowego w porównaniu z porodem indukowanym.
6 Monitorowanie stanu płodu w czasie porodu, powikłanego zielonym zabarwieniem płynu owodniowego 41 Porównanie siły zależności między parametrami elektrokardiograficznymi a stanem urodzeniowym noworodków w porównaniu z metodami kardiotokograficznymi wskazują, iż elektrokardiografia płodowa precyzyjniej odzwierciedla stopień mleczanowej kwasicy metabolicznej płodu. Oznaczanie stężeń troponiny I oraz frakcji sercowej kinazy kreatynowej nie jest przydatne w określaniu dobrostanu płodu ani w ocenie stanu urodzeniowego noworodka. Piśmiennictwo [1] Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. The Use of Electronic Fetal Monitoring. The use and interpretation of cardiotocography in intrapartum fetal surveillance. Evidence-Based Clinical Guideline 2001: 8(C). [2] Wong S.F., Chow K.M., Ho L.C. (2002) The relative risk of 'fetal distress' in pregnancy associated with meconium-stained liquor at different gestation. J. Obstet. Gynaecol. 22(6): [3] Ziadeh S.M., Suna E. (2000) Obstetric and Perinatal outcome of pregnancies with term labour and meconium-stained amniotic fluid. Arch. Gynecol. Obstet. 264(2): [4] Rosen K.G., Lindecrantz K. (1989) STAN-the Gothenburg model for fetal surveillance during labour by ST analysis of the fetal electrocardiogram. Clin. Phys. Physiol. Meas. 10(B): [5] Rosen K.G., Luzietti R. (2000) Intrapartum foetal monitoring: its basis and current developments. Prenat. Neonat. Med. 5: [6] Beller G.A., Ryden L. (2000) Myocardial infarction redefined a consensus document of The Joint European Society of Cardiology/American College of Cardiology Committee for the redefinition of myocardial infarction. Eur. Heart J. 21: [7] Blackwell S.C., Redman M.E., Whitty J.E. et al. (2002) The effect of intrapartum magnesium sulfate therapy on fetal cardiac troponin I levels at delivery. J. Matern. Fetal Neonatal Med. 12(5): [8] Chaiworapongsa T., Espinoza J., Yoshimatsu J. et al. (2002) Subclinical myocardial injury in small-for-gestational-age neonates. J. Matern. Fetal Neonatal Med. 11(6): [9] Rosen K.G. (2005) Fetal electrocardiogram waveform analysis in labour. Curr. Opin. Obstet. Gynecol. 17(2): [10] Amin A.F., Mohammed M.S., Sayed G.H., Abdel-Razik S. (2003) Prophylactic transcervical amnioinfusion in laboring women with oligohydramnios. Int. J. Gynaecol. Obstet. 81(2): [11] Locatelli A., Regalia A.L., Patregnani C. et al. (2005) Prognostic value of change in amniotic fluid color during labor. Fetal Diagn. Ther. 20: 5-9. [12] Richey S.D., Ramin S.M., Bawdon R.E. et al. (1995) Markers of acute and chronic asphyxia in infants with meconiumstained amniotic fluid. Am. J. Obstet. Gynecol. 172: [13] Cibilis L.A. (1980) Clinical significance of fetal heart rate patterns during labor. VI. Early decelerations. Am. J. Obstet. Gynecol. 136: [14] Liu S., Liu P. (2002) Management of abnormal fetal heart rate in the second stage of labor. Zhonghua Fu Chan Ke Za Zhi 37(8): [15] Hadar A., Sheiner E., Hallak M. et al. (2001) Abnormal fetal heart rate tracing patterns during the first stage of labor: effect on perinatal outcome. Am. J. Obstet. Gynecol. 184(4): [16] Sameshima H., Ikenoue T. (2005) Predictive value of late decelerations for fetal acidemia in unselective low-risk pregnancies. Am. J. Perinatal. 22(1): [17] Westgate J.A., Harris M., Curnow J.S. et al. (1992) Randomised trial of cardiotocography alone or with ST waveform analysis for intrapartum monitoring. Lancet 340: [18] Westgate J.A., Harris M., Curnow J.S. et al. (1993) Plymouth randomized trial of cardiotocogram only versus ST waveform plus cardiotocogram for intrapartum monitoring in 2400 cases. Am. J. Obstet. Gynecol. 169: [19] Amer-Wahlin I., Hellsten C., Noren H. et al. (2001) Cardiotocography only versus cardiotocography plus ST analysis of fetal electrocardiogram for intrapartum fetal monitoring: a Swedish randomized controlled trial. Lancet 18: [20] Vaysierre C., David E., Meyer N. et al. (2007) A French randomized controlled trial of ST-segment analysis in a population with abnormal cardiotocograms during labor. Am. J. Obstet. Gynecol. 197: 299:306. [21] Ojala K., Vaarasmaki M., Makikallio K. et al. (2006) A comparison of intrapartum automated fetal electrocardiography and conventional cardiotocography- a randomised controlled study. BJOG 113: [22] Zietek M., Celewicz Z., Swiderski S. et al. (2003) The relationship between intrapartum fetal heart rate disturbances, electrocardiographic changes and umbilical venous troponin-i (T-I). Ginekol. Pol. 74(8): [23] McAuliffe F., Mears K., Fleming S. et al. (2004) Fetal cardiac Troponin I in relation to intrapartum events and umbilical artery ph. Am. J. Perinatal 21(3): [24] Fleming S.M., O'Gorman T., O'Byrne L. et al. (2001) Cardiac troponin I and N-terminal pro-brain natriuretic peptide in umbilical artery blood in relation to fetal heart rate abnormalities during labor. Pediatr. Cardiol. 22(5): [25] Mäkikallio K., Vuolteenaho O., Jouppila P., Räsänen J. (2000) Association of severe placental insufficiency and systemic venous pressure rise in the fetus with increased neonatal cardiac troponin T levels. Am. J. Obstet. Gynecol. 183: [26] Abe F., Nagamine Y., Ueda T., Shima K. (1992) Creatine kinase activity and its isozyme levels in cord blood. Rinsho Byori 40(8): [27] Andronikou S., Bairaktari E., Vasiliadou A.D. et al.(1995) Clinical significance of creatine kinase isoenzymes for fetal asphyxia in women at labor. Fetal Diagn. Ther. 10(1): 1-6. J Rafał Rzepka Katedra Położnictwa, Ginekologii i Neonatologii Klinika Położnictwa i Ginekologii PAM w Szczecinie ul. Powstańców Wielkopolskich 72, Szczecin rafalrz@sci.pam.szczecin.pl Monitoring of fetal well-being during labors complicated by MSL and during induced labors The aim. The aim of the study were comparing the neonatal state between two groups, checking the correlations between the neonatal state and cardiotocographic/electrocardiographic disturbances, and also between creatinine kineaze and Troponin I level and electrocardiographic disturbances. Material and methods. 83 patients were grouped into two groups: B 43 labors complicated by Meconium stained liquor; 40 induced labors. Intrapartal fetal electrocardiography by STAN method was performed. Acid base status, lactate, creatinine kineaze and Troponin I of umbilical blood were measured. Results. ph, BE and lactate level were different in both
7 42 R. Rzepka, R. Czajka groups. Correlations between electrocardiographic disturbances and neonatal state were found. Creatinine kineaze and Troponin I weren t useful in fetal and neonatal monitoring. Conclusions. Meconium stained liquor is connected with higher risk of fetal distress. Fetal electrocardiography better reflects the degree of lactate acidosis. Creatinine kineaze and Troponin I weren t useful in fetal and neonatal monitoring. Key words: STAN, troponin I, fetal distress
Kardiotokografia oraz elektrokardiografia płodowa w śródporodowej ocenie stanu płodu
Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, tom 43, zeszyt 3, 23-27, 2007 Kardiotokografia oraz elektrokardiografia płodowa w śródporodowej ocenie stanu płodu SŁAWOMIR ŚWIDERSKI, MACIEJ ZIĘTEK, ZBIGNIEW CELEWICZ,
Bardziej szczegółowoMetody monitorowania stanu płodu. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM
Metody monitorowania stanu płodu I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM MONITOROWANIE DOBROSTANU PŁODU Rozpoznawanie stanów zagrożenia płodu, objawów ostrego lub przewlekłego niedotlenienia
Bardziej szczegółowoPRZEGL D MENOPAUZALNY 3/2010
Zmiany morfologii odcinka ST bezpoœredniego elektrokardiogramu p³odowego i ich wp³yw na stê enia aminotransferazy asparaginianowej i alaninowej u rodz¹cych w wieku powy ej 30 lat z ci¹ ¹ powik³an¹ cukrzyc¹
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoŚródporodowy zapis KTG u kobiet, które urodziły dzieci z wrodzoną infekcją wewnątrzmaciczną
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 2, 70-75, 2011 Śródporodowy zapis KTG u kobiet, które urodziły dzieci z wrodzoną infekcją wewnątrzmaciczną LIDIA BIESIADA, MICHAŁ KREKORA, STANISŁAW
Bardziej szczegółowoWanda Siemiątkowska - Stengert
Wanda Siemiątkowska - Stengert Wpływ zabiegu odsysania z tchawicy na ciśnienie śródczaszkowe i układ krążenia noworodków wymagających wentylacji zastępczej, po zastosowaniu różnej premedykacji farmakologicznej.
Bardziej szczegółowoMetody monitorowania stanu płodu. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM
Metody monitorowania stanu płodu I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM MONITOROWANIE DOBROSTANU PŁODU Rozpoznawanie stanów zagrożenia płodu, objawów ostrego lub przewlekłego niedotlenienia
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoOgólna charakterystyka markerów biochemicznych OZW
Ogólna charakterystyka markerów biochemicznych OZW Idealny marker powinien posiadać następujące cechy: o umożliwiać wczesne rozpoznanie zawału mięśnia sercowego o występować w dużych stężeniach w mięśniu
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
Bardziej szczegółowoRodzaj przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 12-16, 2009 przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt SŁAWOMIR SZYMAŃSKI 1, WITOLD MALINOWSKI 1, ELŻBIETA RONIN-WALKNOWSKA 2 Streszczenie
Bardziej szczegółowoWyniki badań dopplerowskich u płodów matek z wczesną i późną postacią stanu przedrzucawkowego
Wyniki badań dopplerowskich u płodów matek z wczesną i późną postacią stanu przedrzucawkowego Results of Doppler examinations in fetuses of mothers with earlyand late-onset preeclampsia Klinika Rozrodczości,
Bardziej szczegółowoIUGR. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski
IUGR prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski definicja postacie znaczenie diagnostyka monitoring decyzje porodowe mały płód - SGA prawidłowy - brak cech wad, chorób genetycznych, infekcji nieprawidłowy
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka niepowodzenia planowej indukcji porodu u ciężarnych po 41. tygodniu ciąży
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 3, 137-142, 2011 Czynniki ryzyka niepowodzenia planowej indukcji porodu u ciężarnych po 41. tygodniu ciąży MARTA KOSTRZEWA 1, WALDEMAR KRZESZOWSKI
Bardziej szczegółowoOcena wiedzy i opinii rodzących na temat komórek macierzystych krwi. 1. Zakład Pielęgniarstwa w Ginekologii i Położnictwie, Katedry Ginekologii i
Ocena wiedzy i opinii rodzących na temat komórek macierzystych krwi pępowinowej PATRYCJA KRAWCZYK 1, ANDRZEJ BARAN 2, URSZULA SIOMA- MARKOWSKA 1, MARIOLA MACHURA 1, SYLWIA KUBASZEWSKA 1, ANNA KANABROCKA
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoHubert Huras Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum
Hubert Huras Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum W krajach rozwijających się problem hipotrofii dotyka 3-10% noworodków. Dla 36 letniej nieródki ryzyko IUGR
Bardziej szczegółowoTesty wysiłkowe w wadach serca
XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoOcena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom, zeszyt, 11-16, 212 Ocena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego BOGUSŁAWA
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoKryteria oceny zapisu kardiotokograficznego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 4,199-205, 2012 PRACA PRZEGL DOWA Kryteria oceny zapisu kardiotokograficznego MARIOLA ROPACKA-LESIAK, GRZEGORZ H. BRĘBOROWICZ Streszczenie Praca
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoWmedycynie dorosłych badanie fizykalne pacjenta ma
169 5 Przedporodowa ocena płodu za pomocą ultrasonografii: profil biofizyczny płodu Martin R. Chavez, Yinka Oyelese i Anthony M. Vintzileos Technika przeprowadzania oceny profilu biofizycznego Profil biofizyczny:
Bardziej szczegółowoKontrowersyjna skala Apgar
Kontrowersyjna skala Apgar Kostro M, Jakiel G, Jacyna N, Głuszczak Idziakowska E, Wysocka I, Wilinska M. SPSK im. Prof. W. Orłowskiego CMKP Warszawa Apgar V. Curr REs Anest, Analg. 1953; 32:260-267 [A
Bardziej szczegółowoJanusz Kidacki. Sposób rozwiązania ciąży a predyspozycje kobiet do radzenia sobie z trudnościami życiowymi
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Janusz Kidacki Sposób rozwiązania ciąży a predyspozycje kobiet do radzenia sobie z trudnościami życiowymi Streszczenie rozprawy na stopień doktora
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoKardiotokografia. Czynniki wpływające na częstotliwość akcji serca płodu czynniki biochemiczne czynniki neurogenne czynniki hemodynamiczne
Kardiotokografia Kardiotokografia Stosowana jest do nadzoru płodu przed porodem i w czasie porodu Dzięki ciągłemu nadzorowi kardiotokograficznemu możliwe jest wczesne rozpoznanie niedotlenienia płodu i
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE. Wydział Nauk o Zdrowiu. Mariola Kicia
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Wydział Nauk o Zdrowiu Mariola Kicia OCENA POZIOMU LĘKU I STRESU W GRUPIE KOBIET HOSPITALIZOWANYCH Z POWODU PORONIENIA Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor:
Bardziej szczegółowoRola stosunku seksualnego w indukcji porodu
Rola stosunku seksualnego w indukcji porodu Teoretyczne podstawy wpływu aktywności seksualnej na indukcję porodu Aktywność seksualna w okresie terminu porodu może prowadzić do przyśpieszenia dojrzewania
Bardziej szczegółowox ± SD (min max) 7,676 ± 2,821 (4,7 19,1) 4,35 ± 0,48 (3,4 5,33) 13,36 ± 1,66 (7,1 16,6) 39,6 ± 4,3 (25 47) 216,2 ± 61,7 (72 349)
4. WYNIKI 4. 1. Ocena parametrów laboratoryjnych u chorych z bólem w klatce piersiowej w chwili przyjęcia do Izby Przyjęć /Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. U wszystkich osób zakwalifikowanych do grupy
Bardziej szczegółowodr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii
dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii najbardziej popularna metoda wizualizacji duża dostępność względnie
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoMonitorowanie dobrostanu płodu zadania położnej
dobrostanu płodu zadania położnej Monitoring fetal health condition midwife s tasks Agnieszka Pieczykolan 1 Monika Sadowska 2 1 Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Polska European Journal of Medical Technologies
Bardziej szczegółowoW Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska.
W Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska. Dzięki wczesnej diagnostyce możemy wykryć 94% takich przypadków i podjąć leczenie, zapobiegając
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoEpidural analgesia during labour: a retrospective cohort study on its effects on labour, delivery and neonatal outcome
Ginekol Pol. 204, 85, 923-928 P R A C E O R Y G I N A L N E Epidural analgesia during labour: a retrospective cohort study on its effects on labour, delivery and neonatal outcome Wpływ znieczulenia zewnątrzoponowego
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRZYGOTOWANY PRZEZ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE 1 :
PROGRAM PRZYGOTOWANY PRZEZ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE 1 : 1. dr hab. n. o zdr. Grażyna Iwanowicz-Palus Przewodnicząca Zespołu; Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych Wydział Nauk o Zdrowiu,
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoStandardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
praca POGLĄDOWA Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 1, strony 1 9 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2451 0122 Standardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoElżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej
Elżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza zmienności ilościowej i jakościowej tlenowej flory bakteryjnej izolowanej z ran przewlekłych kończyn dolnych w trakcie leczenia tlenem hiperbarycznym
Bardziej szczegółowoLiczba porodów, transferów i dyskwalifikacji
Drodzy Czytelnicy, Poniżej przedstawiamy Wam wybrane efekty naszej owocnej pracy i wyniki porodów kobiet, które zdecydowały się na poród w domu w asyście położnej stowarzyszonej w Dobrze Urodzonych. Nie
Bardziej szczegółowojako markerów wczesnego zakażenia noworodków urodzonych przedwcześnie
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE I WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM STOMATOLOGICZNYM KATARZYNA DĄBEK Ocena wybranych czynników (MMP-9, TIMP-1, CRP, PCT) jako markerów wczesnego zakażenia noworodków urodzonych
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoEwolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach oraz
GinPolMedProject 1 (43) 2017: 066-070 ARTYKUŁ ORYGINALNY Ewolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach 2002-2007 oraz 2008-2014 Jolanta Mazurek-Kantor
Bardziej szczegółowoPoród po cięciu cesarskim
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 3, 185-194, 2009 Poród po cięciu cesarskim ANETA MALINOWSKA-POLUBIEC, MAŁGORZATA KNAŚ, ROMAN SMOLARCZYK, KRZYSZTOF CZAJKOWSKI Streszczenie Wstęp:
Bardziej szczegółowoJakie metody diagnostyki obrazowej powinny być zastosowane w przypadku niedotlenienia-niedokrwienia u noworodków?
Jakie metody diagnostyki obrazowej powinny być zastosowane w przypadku niedotlenienia-niedokrwienia u noworodków? A. USG przezciemiączkowe B. USG i w drugiej kolejności TK C. USG i MR D. USG, TK i MR Badanie
Bardziej szczegółowoDalsze losy dzieci ze stwierdzonym prenatalnie poszerzeniem przezierności karkowej oraz prawidłowym kariotypem
Dalsze losy dzieci ze stwierdzonym prenatalnie poszerzeniem przezierności karkowej oraz prawidłowym kariotypem Long-term follow-up of children with prenatally found increased nuchal translucency and normal
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoTOMASZ FUCHS, MICHAŁ POMORSKI, ARTUR WIATROWSKI, MARIUSZ ZIMMER
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 1, 22-26, 2011 Ocena stanu płodu w przypadkach wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu (IUGR) oraz nadciśnienia indukowanego ciążą (PIH),
Bardziej szczegółowoSLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE
SUM - WLK 2011 WYKŁAD PIĄTY: BIOSTATYSTYKA C.D. Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda! UWAGA! SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE TREŚĆ WYKŁADU Dokumentowanie efektu (analiza danych
Bardziej szczegółowoPRAKTYCZNE METODY STATYSTYCZNE W BADANIACH NAUKOWYCH
Katedra i Zakład Epidemiologii Wydział Lekarski w Katowicach Tel./Fax: (32) 2523734 Ul. Medyków 18, 40-752 Katowice Śląski Uniwersytet Medyczny E-mail: epikat@sum.edu.pl PRAKTYCZNE METODY STATYSTYCZNE
Bardziej szczegółowoKontrowersyjna skala Apgar
Kontrowersyjna skala Apgar Kostro M, Jacyna N, Głuszczak Idziakowska E, Wysocka I, Sułek Kamas K, Jakiel G, Wilinska M. SPSK im. Prof. W. Orłowskiego CMKP Warszawa Apgar V. Curr REs Anest, Analg. 1953;
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Ginekologicznej Klinika Onkologii Ginekologicznej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Ewa Nowak-Markwitz
Bardziej szczegółowoNoworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania.
Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania. M. Kęsiak, A. Stolarczyk, T. Talar, B. Cyranowicz, E. Gulczyńska Klinika Neonatologii ICZMP, kierownik kliniki
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI
ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI Rafał Kurzawa rafal.kurzawa@gmail.com Pomorski Uniwersytet Medyczny Sekcja Płodności i Niepłodności PTG Ośrodek Studiów nad Płodnością Człowieka IVF ma 35 lat
Bardziej szczegółowoUltrasonografia diagnostyczna i interwencyjna
Ultrasonografia diagnostyczna i interwencyjna Click to edit Master subtitle style dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa
Bardziej szczegółowoCiąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków
Ginekol Pol. 2015, 86, 137-142 P R A C E O R Y G I N A L N E Ciąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków Twin pregnancy as the risk factor for neonatal
Bardziej szczegółowoPrzemysław Oszukowski Spała, Kurs USG, 10 listopada 2012.
Przemysław Oszukowski Spała, Kurs USG, 10 listopada 2012. odsetek zjawiska w różnych populacjach może sięgać 8%. zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrastania płodu jest przyczyną zgonów wewnątrzmacicznych
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności leczenia kwasem ursodeoksycholowym pacjentek z wewnątrzwątrobową cholestazą ciężarnych
prace oryginalne Karolina JAKUBIEC-WIŚNIEWSKA Rafał WITKOWSKI Tomasz PISKORZ Anna WÓJTOWICZ Hubert HURAS Ocena skuteczności leczenia kwasem ursodeoksycholowym pacjentek z wewnątrzwątrobową cholestazą ciężarnych
Bardziej szczegółowoMetody intensywnego nadzoru w ciąży i porodzie
Metody intensywnego nadzoru w ciąży i porodzie Jacek Sieńko II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Nadzór położniczy Nad płodem Samoocena aktywności ruchowej
Bardziej szczegółowoObecność czynników ryzyka wystąpienia hipotrofii wewnątrzmacicznej a zastosowanie kwasu acetylosalicylowego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 3, 222-226, 2008 Obecność czynników ryzyka wystąpienia hipotrofii wewnątrzmacicznej a zastosowanie kwasu acetylosalicylowego AGATA KAROWICZ-BILIŃSKA
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE
ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE Rodzaj kształcenia Kurs specjalistyczny jest to rodzaj kształcenia, który zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 1996r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 57, poz.
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoKwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia.
Kwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia. Kwasy tłuszczowe omega-3 jak pokazują wyniki wielu światowych badań klinicznych i epidemiologicznych na ludziach, są
Bardziej szczegółowoStudent, który zaliczył przedmiot wie/umie/potrafi:
EFEKTYKSZTAŁCENIA DLA PRZEDMIOTU TECHNIKI POŁOŻNICZE I PROWADZENIE PORODU Numer efektu kształcenia dla przedmiot u (symbol) Student, który zaliczył przedmiot wie/umie/potrafi: Odniesienie do celów przedmiotu
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Leczenie pod znakiem zapytania, czyli kontrowersje w intensywnej terapii noworodka, Pałac Sulisław; 15-1616 maja 2015 Wrodzone wytrzewienie od prenatalnej diagnozy do decyzji terapeutycznych Magdalena
Bardziej szczegółowoEpidural analgesia during labour: a retrospective cohort study on its effects on labour, delivery and neonatal outcome
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 204, 85, Epidural analgesia during labour: a retrospective cohort study on its effects on labour, delivery and neonatal outcome Wpływ znieczulenia zewnątrzoponowego
Bardziej szczegółowoAnaliza wskazań do cięcia cesarskiego w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie
Analiza wskazań do cięcia go w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie Analysis of cesarean section indications at New Hospital in Wąbrzeźno STRESZCZENIE Wstęp: Poród zabiegowy wykonany z właściwych wskazań ratuje
Bardziej szczegółowoWewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR)
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 7, zeszyt 2, 112-116, 2014 SYTUACJA KLINICZNA #18 Wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR) Pacjentka l. 36 przyjęta została do szpitala w 32.
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoMaria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Maria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 1.ZARZĄDZENIE MINISTRA 2.REKOMENDACJE TOWARZYSTW NAUKOWYCH 3.OPINIE EKSPERTÓW
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoRecenzja pracy doktorskiej lek. med. Beaty Morawiec
Recenzja pracy doktorskiej lek. med. Beaty Morawiec pt. Wczesne rozpoznanie i ocena rokowania u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym bez uniesienia odcinka ST na podstawie stężenia kopeptyny. Rozprawa
Bardziej szczegółowoWentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Bardziej szczegółowoKlinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoIndukcja porodu. Część 1. Kontrowersje i korzyści wynikające ze wskazań do indukcji porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 4, 185-189, 2012 PRACA PRZEGL DOWA Indukcja porodu. Część 1. Kontrowersje i korzyści wynikające ze wskazań do indukcji porodu MARTA KOSTRZEWA, JAROSŁAW
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA
Załącznik nr 2 ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA Termin badania (wiek) Badania (testy) przesiewowe oraz świadczenia
Bardziej szczegółowoWpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem
Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Lek. med. Bogumił Ramotowski Klinika Kardiologii CMKP, Szpital Grochowski Promotor pracy Prof. dr
Bardziej szczegółowoMakrosomia płodu jako problem kliniczny rozpoznawanie i postępowanie
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 2, 117-123, 2010 Makrosomia płodu jako problem kliniczny rozpoznawanie i postępowanie JULIA ZARĘBA-SZCZUDLIK, EWA ROMEJKO, SAADA AHMED Streszczenie
Bardziej szczegółowoAnaliza gazometrii krwi tętniczej
Analiza gazometrii krwi tętniczej dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Analiza gazometrii krwi tętniczej wymiana gazowa
Bardziej szczegółowoWewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu schemat diagnostyczny i postępowanie
PRACA POGLĄDOWA Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 3, strony 107 114 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2451 0122 Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu schemat diagnostyczny i postępowanie
Bardziej szczegółowoWpływ znieczulenia zewnątrzoponowego na poród
Wpływ znieczulenia zewnątrzoponowego na poród The influence of epidural analgesia on the course of labor Weigl Wojciech 1, Szymusik Iwona 2, Borowska-Solonynko Aleksandra 3, Kosińska-Kaczyńska Katarzyna
Bardziej szczegółowoOpis:... ... ... 22. Zgon matki: a. podczas ciąŝy: ciąŝa ektopowa, poronienie wczesne do 12 t.c.
Pieczęć oddziału/kliniki Miejscowość, dnia... adres, tel./fax Analiza zgonu kobiety w okresie ciąŝy, porodu i połogu I. DANE OGÓLNE: 1. Imię i nazwisko matki :... 2. Data urodzenia:... Wiek:... 3. Miejsce
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 Oddział Położniczy i Trakt Porodowy, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego w
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 98-102, 2008 Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu TOMASZ MACIEJEWSKI
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE KATEDRY ZDROWIA KOBIETY Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 8 00-15 30 PLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z PRZEDMIOTU PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE
Bardziej szczegółowoWpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym
Marcin Antoni Siciński Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Rozprawa na stopień doktora nauk
Bardziej szczegółowo