PRAKTYCZNE METODY STATYSTYCZNE W BADANIACH NAUKOWYCH

Transkrypt

1 Katedra i Zakład Epidemiologii Wydział Lekarski w Katowicach Tel./Fax: (32) Ul. Medyków 18, Katowice Śląski Uniwersytet Medyczny epikat@sum.edu.pl PRAKTYCZNE METODY STATYSTYCZNE W BADANIACH NAUKOWYCH Studium Doktoranckie Wydział Lekarski w Katowicach Śląski Uniwersytet Medyczny 2016/2017 Prof. dr hab. n. med. Jan E. Zejda Katedra Epidemiologii - SUM Dzień 4 Analiza regresji liniowej i logistycznej modele proste i modele wielu zmiennych; iloraz szans, interakcje w modelu. Generalny model liniowy. Analiza przeżywalności. Kto regresją wielu zmiennych Analizę danych wita Temu stek wyników dennych I recenzja smakowita (JEZ) Bazy danych: grupa1ab ze zmiennymi: ID numer noworodka Plec płeć (1 = m, 2 = k) Urodz miejsce urodzenia (1 = klinika 2 = terenowy szpital) Wiek wiek płodowy (hbd) Masa masa ciała (g) Apgar1 skala Apgar: wynik oceny w 1 minucie (pkt) Apgar5 skala Apgar: wynik oceny w 5 minucie (pkt) Apgar10 skala Apgar: wynik oceny w 10 minucie (pkt) Porod rodzaj porodu (1 = siłami natury, 2 = cesarskie cięcie) Crib stan kliniczny w skali Crib (clinical risk index for babies w pkt) Wodypl czyste wody płodowe (1 = tak 2=nie) Cechch cechy chorioamnitis (1 = tak 2 =nie) Steryd sterydoprofilaktyka pneumopatii (1 =tak 2 =nie) HR1 tętno 1 (1 pomiar: ud/min) HR2 tętno 2 (2 pomiar: ud/min) SatO2 saturacja O2 (%) Usgg1 wynik pierwszego badania usg głowy (1- IVH I. 2- IVH II, 3- IVH III, 4- IVH IV, 5- brak IVH, 6- PVL, 7- brak PVL, 8 inne, 9 IVH i PVL) Usgg2 wynik drugiego badania usg głowy (1- IVH I. 2- IVH II, 3- IVH III, 4- IVH IV, 5- brak IVH, 6- PVL, 7- brak PVL, 8 inne, 9 IVH i PVL) Echo1 wynik pierwszej echokardiografii serca (1- PDA istotny hemodynamicznie, 2 PDA nieistotny hemodynamicznie, 3 inne zmiany) Echo2 wynik drugiej echokardiografii serca (1- PDA istotny hemodynamicznie, 2 PDA nieistotny hemodynamicznie, 3 inne zmiany) Okul1 - wynik pierwszego badania okulistycznego (1- ROPI, 2- ROPII, 3- ROPIII, 4- ROPIV, 5- ROPV, 6- brak ROP, 7- inne zmiany) Okul2 - wynik drugiego badania okulistycznego (1- ROPI, 2- ROPII, 3- ROPIII, 4- ROPIV, 5- ROPV, 6- brak ROP, 7- inne zmiany) PH (wartość zmierzona) PO2 - (wartość zmierzona) PCO2 - (wartość zmierzona) HCO3 - (wartość zmierzona) BE - (wartość zmierzona) Kreat (wartość zmierzona) CPK (wartość zmierzona) LDH (wartość zmierzona) CRP (wartość zmierzona) Aspat (wartość zmierzona) Alat (wartość zmierzona)

2 intub intubacja (0 vs 1) odma (1 vs 2) rozedma (1 vs 2) dysplazja dysplazja płuc (1 vs 2) krwglowa okrwawienie domózgowe (1 vs 2) leukomal leukomalacja w oun (1 vs 2) nec zespół nekrotycznego zapalenia jelit (1 vs 2) rop retiopatia (1 vs 2) wypis (1 dziecko żywe przy wypisie, 2 zgon) doba doba zgonu uwaga: jeśli nie sprecyzowano inaczej 1 = tak, 2 = nie Procedury SAS: Proc contents varnum, Proc univariate normal, Proc ttest, Proc npar1way wilcoxon, Proc freq/chisq, Proc anova, Proc corr, Proc reg, Proc logistic, Proc robustreg, Proc glm, Proc lifetest, Proc phreg ĆWICZENIE 3 (dotyczy zadań poznanych podczas dnia 1, 2 i 3, ale nie jest prostą kontynuacją Ćwiczenia 2) Czynniki kształtujące prężność tlenu w krwi włośniczkowej w badanej grupie noworodków W badanej grupie noworodków oznaczono prężność tlenu w tętniczej krwi włośniczkowej (po2 w mmhg) u dzieci, stwierdzając zróżnicowanie tej wartości. Średnia wartość po2 wynosiła mmhg, przy zakresie -.. mmhg i wartości środkowej.. mmhg. Analiza rozkładu po2 wykazała, że.. odbiega on od rozkładu normalnego (p.). W związku z tym postanowiono zbadać, które z okoliczności chrakteryzujących stan kliniczny w okresie okołoporodowym mogą mieć znaczenie w wytłumaczeniu obserwowanego zróżnicowania. Wśród czynników o potencjalnym znaczeniu dla poziomu po2 uwzględniono płeć, masę ciała, wiek płodowy, miejsce urodzenia i rodzaj porodu, wskaźnik crib, ocenę stanu w skali Apgar w 10-tej minucie, charakter wód płodowych i cechy chorioamnitis oraz zastosowanie sterydoterapii. W badanej grupie było noworodków płci męskiej ( %), średnia masa ciała wynosiła +/-. g (zakres:..-..), a średni wiek płodowy wynosił +/-. HBD (zakres:..-..). Tabela 1 przedstawia rozkład analizowanych zmiennych jakościowych i półilościowych.

3 Tabela 1. Miejsce urodzenia i rodzaj porodu, wskaźnik crib, ocena stanu w skali Apgar w 10-tej minucie, charakter wód płodowych i cechy chorioamnitis oraz zastosowanie sterydoterapii u badanych noworodków. Zmienna Miejsce urodzenia Rodzaj Porodu Crib Apgar10 Wody płodowe Wartość Zmiennej Klinika Teren Naturalny Cięcie C Czyste Brudne Liczba Badanych N % Chorioamnitis Tak Nie Sterydoterapia Wyniki analiz prostych obejmujących zmienne ilościowe oraz zmienne półilościowe wykazały następujące wartości współczynników korelacji, dla par: po2-wiek: r =.., p =., po2- Masa: r =.., p =.., po2-crib: r =.., p =., po2-apgra10: r =.., p =.. W przypadku zmiennych półilościowych przeprowadzono dodatkowo nieparametryczną analizę metodą., stwierdzając że poziom po2. zależy od wskaźnika Crib (p.) i

4 wskaźnika Apgar10 (p ). Wyniki analiz prostych obejmujących zmienne jakościowe przedstawione są w Tabeli 2. tej minucie, charakter wód płodowych i cechy chorioamnitis oraz zastosowanie sterydoterapii u badanych noworodków. Zmienna Wartość Liczba Statystyczna Zmiennej Badanych po2 (mmhg) znamienność różnicy n X SD p* Miejsce urodzenia Rodzaj Porodu Crib Apgar10 Wody płodowe Klinika Teren Naturalny Cięcie C Czyste Brudne Tabela 2. Poziom po2 a miejsce urodzenia i rodzaj porodu, wskaźnik crib, ocena stanu w skali Apgar w 10- Chorioamnitis Tak Nie Sterydoterapia Wyniki analiz prostych zweryfikowano stosując analizę wielu zmiennych przy pomocy regresji liniowej, w której zmienną zależną była wartość po2, a zmiennymi niezależnymi były wszystkie wyżej

5 wymienione zmienne. Analizę tę poprzedzono diagnostyką potencjalnego zniekształcenia modelu tzw. zjawiskiem współliniowości. Jej wyniki wykazały, że współczynnik tolerancji wynoszący ponad 0,5. Ostateczny model opisujący zależność po2 od analizowanych czynników uzyskano stosując automatyczną wsteczną selekcję zmiennych niezależnych w oparciu o kryterium statystycznej znamienności p<0,1. Wyniki analizy wykazały, że ostateczny model wyjaśnia zmienność w zakresie SatO2 na poziomie współczynnika determinacji R 2 =.., a statystycznie znamiennymi zmiennymi niezależnymi są..(p = ), Ze względu na możliwość występowania w bazie danych wartości odległych ( outliers w zakresie po2) uzyskane wyniki analizy wielu zmiennych poddano weryfikacji przy użyciu procedury korygującej potencjalne zniekształcenie. Wyniki tej analizy przedstawia Tabela 3. Tabela 3. Zależność po2 od analizowanych zmiennych niezależnych wyniki analizy wielu zmiennych (regresja liniowa) z korektą wpływu wartości odległych. Zmienna Niezależna Wartość Współczynnika Regresji b Wartość p Płeć Wiek Masa ciała Miejsce urodzenia Rodzaj porodu Crib Apgar10 Wody płodowe Chorioamnitis Sterydoterapia

6 Ostatecznie, za rozstrzygające przyjęto wyniki analizy zapewniającej kontrolę zjawiska współliniowości i w związku z tym wynikiem parametryzacji okazał się model: po2 = przy współczynniku determinacji R 2 =. Dodatkowe analizy oszacowały możliwość interakcji zmiennych objaśniających. W modelu przetestowano interakcję. Uzyskane wyniki... Zadania bieżące (dzień 4): Czynniki ryzyka zgonu noworodków o małej masie urodzeniowej: Zgon = płeć + masa +wiek + miejsce porodu + rodzaj porodu + Apgar10 + crib + wody płodowe + sterydy + sato2+intubacja + krwawienie mózgowe + nec. Czynniki kształtujące wymieralność/przeżywalność: Rozkład dni zgonów Zgon = płeć + masa +wiek + miejsce porodu + rodzaj porodu + Apgar10 + crib + wody płodowe + sterydy + sato2+intubacja + krwawienie mózgowe + nec.