Władysław Słodkowski Rozwój badań nad życiem i twórczością Żeromskiego
|
|
- Izabela Pawlik
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Władysław Słodkowski Rozwój badań nad życiem i twórczością Żeromskiego Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 56/4,
2 568 R ECENZJE P opisow ą w ręcz argum entację sw ych odkryw czych spostrzeżeń ukazuje C ieślikow ski w analizie now eli hum orystycznej', Stefka Burczymuchy; z zupełną słusznością zauw ażył H enryk M arkiew icz, że analiza to godna pióra W acława B orow e go u. A argum entów o podobnej w artości jest w ięcej. W ym ieńm y w ięc, jako przykład, doskonałą charakterystykę rodowodu i oryginalnych na tle epoki cech struktury Janka Wędrowniczka: poetycki św iat bohatera, tem at przygody, a także sposób budow y w ersu porów nuje C ieślikow ski z analogicznym i sferam i w spom nianej bajki Słow ackiego. W arto także przypom nieć zestaw ien ie dydaktycznych bajek ośw ieceniow ych Jachow icza z nielicznym i i oryginalnym i realizacjam i tego w zoru w tw órczości K onopnickiej (Komedia przy myciu i inne). C iekaw e są spostrzeżenia dotyczące tradycyjnych i now atorskich elem entów pejzażu lirycznego w w ierszach dla dzieci oraz jego stosunku do poezji ludow ej autentycznej ; podobnie uw agi 0 przeobrażeniach tropów L enartow iczow skich i o losach konw encji sym boliki przyrody, a w reszcie w nioski określające m etaforycznie m iejsce liryki dziecięcej w poezji autorki Pieśni. Studium C ieślikow skiego jest przykładem dobrej roboty krytycznej: oryginalnej, uargum entow anej i nie nużącej. T em at sw ój traktuje autor ze znaw stw em 1 hum orem, oddziela trafnie w artości historyczne i aktualne z przyjem nością dajem y się przekonać, że nasze gusta m łodzieńcze przetrw ały próbę analizy. * Przegląd now ych konopnicianów obcojęzycznych i krajow ych w ykazuje obecność dorobku pisarki w problem atyce kultury w spółczesnej. Jest to n iew ątp liw ie obecność kontrow ersyjna, w tym przynajm niej sensie, że prow okująca do dyskusji nad kryteriam i w yboru, nad aktyw izacją gustów. B yła już m ow a o tych spraw ach z okazji tom u Śladami życia i twórczości Marii Konopnickiej, w którym problem atyka recepcji uzyskała ciekaw e ośw ietlenie teoretyczne. Powtórzm y w ięc tylko, że zjaw isko: K onopnicka, jest poniekąd sygnałem w yw oław czym naszej problem atyki kultury, że skłania do badań nad funkcją klasyki upow szechnionej i nie pozw ala poprzestać na diagnozie opisow ej; nie zapom inajm y w szakże, że źródłem tych refleksji jest obecność rzeczyw ista autorki Pieśni i Nowel. Alina Brodzka ROZWÓJ B A D A N N A D ŻYCIEM I TWÓRCZOŚCIĄ ŻEROMSKIEGO UWAGI WSTĘPNE Wśród w ybitn ych tw órców naszej literatury szczególną pozycję zajm uje Stefan Żerom ski, którego dzieła bodajże najgłębiej zapadły w św iadom ość narodu i najw ięcej przysporzyły dyskusji nad żyw otnym i problem am i życia polskiego. O tw órczości autora Ludzi bezdomnych pow iedział W. Borowy, że była chlebem duchow ym dwóch pokoleń. N ikt prócz niego nie um iał nam kazać płakać. N ikt tak jak on nie um iał hartow ać naszych dusz żółcią i piołunem. N ikt tak jak on nie podnosił i nie targał naszych serc. B ył tym, w obec którego niem ożliw a była obojętność l. 11 H. Markiewicz, Od Kraszewskiego do Staffa. Życie L iterackie 1964, nr W. Borowy, Po śmierci Żeromskiego. W: O Żeromskim. Rozprawy i szkice. W arszawa 1960, s. 42. PIW.
3 RECENZJE 569 Ten nieobojętny, choć często pełen w ew nętrznej dyskusji, stosunek do Ż e rom skiego urabiały sobie w spółczesne mu i późniejsze pokolenia, dzięki w niknięciu w narodową i społeczną treść jego dzieł. Ten stale się odnaw iający nurt tw órczości pisarza, na nowo odczytyw anej w różnych okresach i w różnych perspektyw ach, był n iew ątpliw ie punktem w yjścia dla stw ierdzeń Borowego, gdy pisał, że sztuka Żerom skiego od ideow ych spraw nigdy na dłużej nie odchodziła posłuszna niezw alczonem u w ew nętrznem u głosow i s. B ył też podstawą dla sądu K. Wyki, w ypow iedzianego w 20 lat później, że autor Popiołów w yczuł prądy społeczne i nakazy i że pozostanie w pam ięci jako w ielki pisarz, w ielki w sw oich błędach, budzący szacunek w sw ojej praw dzie duchow ej 13. Przyjm ując ten słuszny w ogólnych założeniach sąd o Żeromskim, historia i krytyka literatury już od zarania P olski Ludowej podjęła trud w eryfikacji i unow ocześnienia poglądów na tem at jego twórczości. Chodziło przede w szystkim o to, aby precyzyjnie i zgodnie z prawdą naukową odpowiedzieć na zasadnicze pytania: co przetrw ało z nakazów społeczno-narodow ych w ielkiego pisarza, co uzasadnia trw ałość jego m iejsca w dziejach kultury ojczystej i szerokość recepcji. N iełatw e okazało się ustalenie jednoznacznej i nie budzącej w ątpliw ości odpow iedzi historyków literatury. D latego też trzeba tu zaznaczyć, że lata były okresem prób i w stępnych ustaleń, lata następne, gdzieś do r. 1955, naniosły w iele w ątpliw ości i znaków zapytania do tych ocen. W okresie późniejszym, a głów nie od r. 1960, kształtow ał się zgodny w zasadzie sąd o potrzebie prowadzenia badań szczegółow ych, których uprzednio w stosunku do tak rozległej w problem atyce tw órczości Żerom skiego nie udało się w pełni podjąć. P otw ierdził się w tym w ypadku sąd J. Krzyżanow skiego, który głosi, że najw łaściw sza droga do syntezy dorobku danego pisarza prowadzi przez m onografie szczegółow e dotyczące głów nych problem ów jego tw órczości i choćby czołow ych jego dzieł. W latach podjęto próbę now ego odczytania tw órczości w ielkiego pisarza, zgodnie z koncepcją m arksistow skich badań historycznoliterackich. P o spiesznem u rytm ow i odbudowy życia społeczeństw a tow arzyszyła niecierpliw ość badaczy, pragnących stw orzyć jak najszybciej syntezę w iedzy o Żeromskim. W y dany w 1951 r. tom rozpraw o Żeromskim, rezultat sesji naukowej w 25-lecie jego śm ierci, stanow ił bezsprzecznie wyraźną cezurę w badaniach nad twórczością autora Przedwiośnia, św iadczył o w ielkich am bicjach zespołu badaczy, ale w istocie rzeczy stał się dopiero z grubsza zarysow anym zbiorem w stępnych ustaleń i rejestrem kierunków dalszych studiów. Istotę tej pionierskiej pracy rozum ieli dosyć w yraźnie jej autorzy. Św iadczy o tym w stępna w ypow iedź redakcji: Tom rozpraw o Żerom skim ma am bicje rew izjonistyczne w stosunku do burżuazyjnej w iedzy o pisarzu. Jednak są to dopiero pierw sze próby now ej oceny tw órczości Żerom skiego [...] Mimo w ięc pokaźnych rozm iarów tego tom u nie w yczerpuje on w szystkich w ażnych problem ów i tem atów 4. 2 Ibidem, s K. Wyka, Żywotne tradycje prozy polskiej. Odrodzenie 1945, nr 53, s. 3. Przedruki w: Pogranicze powieści. Proza polska w latach K raków 1948, s M. Kot; Szkice literackie i artystyczne. T. 1. K raków 1956, s W ydaw nictw o Literackie. 4 E. Korzeniewska, Przedmowa do: Stefan Żeromski (IBL) [ = Stefan Żeromski. Prace w ykonane w Zakładzie H istorii Literatury Polskiej Epoki Im perializm u Instytutu Badań Literackich pod kierow nictw em E. Korzeniewskiej. W arszawa C zytelnik ], s. 10.
4 570 R ECENZJE K olejne cztery lata późniejsze ( ) nie w niosły w iele nowego. Na ogół pow tarzano lub rozw ijano sądy ustalone na sesji. W ątpliw ości w stosunku do n iektórych stw ierdzeń, rodzące sit? z postępem m arksistow skich badań literackich, były w p ełn i uzasadnione. W szeregu prac nie ustrzeżono się bow iem od uproszczeń natury m etodologicznej, nie zaw sze dostrzegano niejednolitość badanych zjaw isk stąd znam ienne w ów czas szufladkow anie i generalizow anie, częste braki w analizie przyczyn i skutków, w uw ydatnianiu dynam izm u i różnorakości przem ian sam ej epoki i tw órczości pisarza. Pospieszne uogólnienia prow adziły do pom yłek, do zbyt ostrej krytyki Żerom skiego. Cień żerom szczyzny, solidaryzm u, nacjonalizm u itp. padał nieraz na prace o Żerom skim i przesłaniał ich osiągnięcia m erytoryczne, osłabiał podbudowę naukow ą i sens now atorski. Czasem im putow ano Ż erom skiem u poglądy, których on nie żyw ił, i idee, których na pew no nie w yrażał. Źródeł w szystkich błędów n ie można szukać tylko w jednostronności przyjętych podstaw interpretacji, w dogm atyzow aniu punktów jej w yjścia czy w w u l garnym socjologizm ie analizy, ale i w tym, że dzieła Żerom skiego odzw ierciedlają n iełatw e i skom plikow ane okresy dziejów narodow ych i nieraz na tle epoki jeszcze * się sam e nie tłum aczą. Mimo to w czesne studia o w ielkim pisarzu trafiały często in médias res, przyczyniały się do ożyw ienia dyskusji, zryw ając przez to z daw nym i m itam i oraz nieporozum ieniam i m etodologicznym i i św iatopoglądow ym i, objaw ionym i jeszcze po w ojnie w kilku pracach 5. N ow e publikacje, jak też fragm enty nie znanej korespondencji pisarza i jego Dzienniki, w raz z zespołem innych czynników, ukształtow anych w dyskusjach naukow ych i w polityce kulturalnej ostatniego 8-lecia, spow odow ały rozwój dalszych poszukiw ań i studiów. N ader płodne okazały się lata: i N ajpierw w yszły drukiem dw ie w ażne książki: H. M arkiew icza i K. W yki (zaw ierające w znacznej części studia o Żerom skim ) oraz rozprawa A. H utnikiew icza, w całości pośw ięcona pisarzow i. W odstępie kilku lat p ojaw iły się kolejno dalsze pozycje: studia zebrane W. B orowego, now a praca A. H utnikiew icza, Kalendarz życia i twórczości, opracow any przez S. K asztelow icza i S. Eilego, oraz Wspomnienia o Stefanie Żeromskim., zebrane i opracowane przez S. Eilego. W szystkie w y m ienione tu książki przyczyniły się w aln ie do podjęcia w w ielu katedrach uniw ersyteckich tem atów dysertacji doktorskich zw iązanych z tw órczością Żerom skiego, jak i do opublikow ania pokaźnej liczby artykułów i studiów w czasopism ach. W 100-lecie urodzin Stefana Żerom skiego z w iększą pew nością da się określić to, co trw ałe, i to, co przem ijające, zarówno z jego dzieł, jak i z bogatej o nim literatury. Ilościow y i, choć z grubsza, raczej inform acyjnie ujęty jakościow y stan badań nad tw órczością Żerom skiego przedstaw ią dalsze rozw ażania tego przeglądu. Przed tym jeszcze kilka liczb. W latach ukazały się oddzielnie drukiem 22 prace historycznoliterackie pośw ięcone tw órczości Żerom skiego, w yszło 6 książek i broszur o charakterze opracowań popularyzujących w iedzę o pisarzu, szczególnie w odniesieniu do jego życia i działalności. Ponadto za granicą w ydano 4 oddzielne studia o Żerom skim. W roku 1965 zapow iedziane są w kraju 4 prace o tw órcy Urody życia, w tym 2 w znow ienia. W całym om aw ianym tu okresie ukazało się ogółem ponad 440 studiów, artykułów, przyczynków, recenzji itp. dotyczących 5 Por. ocenę tych prac: M. Puchalska, Żeromski w świetle badań literackich PL 1951, z. 1, s W przypisach do tej pracy posłużono się skrótam i następujących czasopism: PL Pam iętnik L iteracki, ŻL Życie L iterackie.
5 RECENZJE 571 tw órczości Żerom skiego, z tym że do r liczba ich rocznie na ogół nie przekraczała 20 pozycji. Rok 1951 przyniósł jako pokłosie sesji nieco w ięcej publikacji: 33. Podobnie było i w drugim okresie, w którym jedynie rok 1955 dał aż 41 pozycji. W latach liczba artykułów i recenzji m aleje, choć jak już wspom niano w ychodzi w ów czas stosunkowo dużo studiów w form ie druków zw artych. Rzecz jasna, że w artykule tym nie da się om ówić lub choćby w spom nieć 0 w szystkich w ażniejszych pracach pośw ięconych autorowi Popiołów. Spośród 440 z górą pozycji można w ybrać jedynie część i om ówić tylko te, które zdecydow anie posuw ają naprzód w iedzę o Żeromskim. Inne, naw et dosyć interesujące, w ypadnie określić jednym zdaniem, a o w iększości prac drobnych i recenzji nie będzie n iestety naw et wzm ianki. W szystkie one znajdą się jednak bądź w kolejnych tom ach bibliografii literackiej, bądź w odpow iednim tom ie Nowego Korbuta. N ie m iejsce tu rów nież na porów nyw anie dorobku w dziedzinie literatury krytycznej o Ż e rom skim w dw udziestoleciu m iędzyw ojennym z osiągnięciam i om aw ianego okresu w Polsce Ludowej. Trzeba jednakże podkreślić, że w spółczesny dorobek w tym w zględzie jest w prost im ponujący, zarówno ilościowo, jak i jakościow o, przerasta on znacznie niem ałe przecież, niezależnie od oceny kierunku ideow ego i m etodologicznego, zdobycze historii i krytyki literatury do roku Rok 1964 przyniósł w prasie literackiej kilka interesujących artykułów na tem at głów nych zagadnień tw órczości Żeromskiego oraz jego m iejsca w dziejach literatury i kultury narodowej. D yskusję nad tym i problem am i kontynuow ano w roku W zmocniły ją polem iczne akcenty zawarte w poprzednich artykułach J. Z. Jakubow skiego. Szczególnie interesująca w ydaje się dyskusja nad istotą określenia Żerom skiego jako pisarza polskiej racji stanu. K ontrow ersyjne w obec tego określenia i jego argum entacji stanowdsko zajęli K. W yka i H. Markiew icz. Prowadzona na ten tem at dyskusja, niezależnie od faktu, że prezentow ano w niej różne punkty w yjścia przy analizie problem u i dochodzono do odm iennych w niosków, w ykazała w efekcie, jak głęboko narodowe i społeczne intencje były źródłem tw órczości i obyw atelskiej postaw y Żerom skiego, oraz w niosła kilka w ażnych stw ierdzeń do badań nad tw órczością pisarza. Można sądzić, że w 40-lecie śm ierci Żerom skiego, u schyłku r. 1965, da się z aprobatą podsum ować dorobek odbytych sesji naukow ych, ogłoszonych drukiem artykułów i studiów w Pam iętniku Literackim, Twórczości, Przeglądzie H u m anistycznym, w prasie społeczno-literackiej i innych czasopism ach. W szystko to prowadzi na pew no do nowej syntezy badań nad tw órczością w ielkiego pisarza. PRACE NAD TWÓRCZOŚCIĄ ŻEROMSKIEGO 1. Studia o problem atyce ogólnej. Spośród w szystkich ogólnych i szczegółow ych prac o Żerom skim opublikow a nych w okresie pow ojennym najw ażniejsze są te, które określają drogi rozwoju 1 przem ian tw órczości pisarza, osadzając je na konkretnym podłożu ideow o-społecznym epoki. Już w 1945 r. podjął K. Wyka próbę oceny trw ałych w artości dorobku tw órczego Stefana Żerom skiego, w idząc je w nurcie realistycznym jego pisarstw a, obejm ującym pierw sze dziesięciolecie do Syzyfowych prac, następnie w yróżniając Wiatr od morza, Uciekła mi przepióreczka i Przedwiośnie 7. Pogłębienie tych stw ier 6 Zob. przypis 23 (obejmuje prace ogłoszone do 6 VI 1965). 7 Wyka, op. cit., s. 1 3.
6 572 R ECEN ZJE dzeń i poszerzenie argum entacji przyniosły następne prace W y k i8. C elnie w sk a zując na w idoczne przełom y ideow e oraz na rów noległe do nich w yznaczniki artystyczne, badacz podkreślił słusznie, że nurt realizm u przebiega przez całą tw órczość Żerom skiego, m im o tłum ienia go przez inne w p ływ y estetyczno-ideow e. A nalizując tw órczość pisarza lat w ykazał, że jest ona drogą, niejako przygotow a niem, do Przedwiośnia. T rafny w niosek o w yprzedzaniu przez Żerom skiego sw ej epoki i o jego postępow ości sform ułow ał Wyka już w c z e śn ie j9, nie rozw ijając tu szerzej tego niezw yk le w ażnego stw ierdzenia. Podobnie ujął te spraw y H. M arkiew icz 10, opow iedział się rów nież za w yd zieleniem czterech etapów tw órczości Żerom skiego, w skazując na znam iona realizm u krytycznego w jego utw orach i przyznając Przedwiośniu odrębną pozycję w całości drogi ideow ej i artystycznej pisarza. N ieco szerzej i głębiej niż jego poprzednicy podkreślił fakt w ykraczania Żerom skiego poza koncepcje pozytyw izm u i odchodzenia od schem atów m odernistycznych. W innych studiach ogłoszonych w tym i w nieco późniejszym okresie przez różnych autorów 11 pow tarzały się główtne stw ierdzenia oparte na dotychczasow ych założeniach badaw czych. Szczególnie w yraziście potw ierdził ten kierunek analizy w spom niany już tom studiów przygotow anych przez Instytut Badań Literackich (1951)12. Warto dodać, że w ynik ającą z tych przesłanek popularniejszą syntezę tw órczości Żerom skiego podali H. M arkiew icz (1951), M. Puchalska (1955), a podręcznikow ą, na poziom ie szkoły w yższej, K. W yka (1951)13. W ydana w 1954 r. książka H. M arkiew icza Prus i Żeromski obejm ow ała publikow ane już w cześniej cztery studia o w ielkim pisarzu, z których jedno dotyczyło stosunku Żerom skiego do rew olucji r. 1905, a trzy pozostałe pośw ięcone były: Opowiadaniom, Ludziom bezdomnym i Przedwiośniu14. Przez w szystkie te studia przew ija się problem realizm u krytycznego, poddany analizie zarówno w rozpraw ach o Prusie, jak i Żerom skim. Słusznie też podkreślono, że w om aw ianej książce 8 K. Wyka: Główne etapy twórczości Żeromskiego. W ieś 1950, nr Przedruk w : Szkice literackie i artystyczne, t. 1, s ; Stefan Żeromski. W: Stefan Żeromski (IBL), s Przedruk w: j. w., s Zob. K. Wyka, Wstęp do: S. Żeromski, Nowele, opowiadania, fragmenty. (Wybór). W arszawa 1946, s. VII X X X IV. C zytelnik. 10 H. Markiewicz, Spojrzenie na Żeromskiego. Nowa K ultura 1950, nr 34, s Przedruk rozszerzony w : Tradycje i rewizje. K raków 1957, s W ydaw nictw o L iterackie. 11 Zob. H. Markiewicz, Żeromski po wojnie. P olonistyka 1949, nr 2, s L. Kruczkowski, Stefan Żeromski. Nowe D rogi 1950, nr 6, s A. Hutnikiewicz, Z perspektywy dwudziestopięciolecia. Dziś 1 Jutro 1951, nr 1, s J. Z. Jakubowski, Stefan Żeromski. Polon istyk a 1951, nr 1, s К. V/ у к a, Stefan Żeromski. Twórczość nr 1, s Stefan Żeromski (IBL), ss H. Markiewicz, Stefan Żeromski. W arszawa 1951, ss. 39. C zytelnik. Mała B iblioteczka T ow arzystw a W iedzy P ow szech nej. M. Puchalska, Stefan Żeromski. Przedm ow a do: S. Żeromski, Pisma wybrane. W arszawa 1955, s> Iskry. Wyd. 2: K. Wyka, Zarys współczesnej literatury polskiej ( ). K raków 1951, ss M aszynopis pow ielany. Nakład PW N i UJ. 14 H. Markiewicz, Prus i Żeromski. W arszawa 1954, ss PIW. Wyd. 2 popraw ione i rozszerzone: 1964, ss. 506.
7 RECENZJE 573 ukazał M arkiew icz kilka płaszczyzn rozw ojowych realistycznej literatury epoki 1S, osadził na tym tle tw órczość Żerom skiego i w skazał na postępujący krytycyzm do ustroju kapitalistycznego. M arkiew icz badał rów nież w utworach pisarza sprawę typu bohatera pozytyw nego, kreowanego na płaszczyźnie koncepcji realistycznej prozy. Szerzej też niż w poprzednich pracach om ów ił złożony charakter literatury tego okresu i w ykazał, że niektórzy bohaterow ie utw orów Żerom skiego i w ocenie w spółczesnej pow inni być traktow ani jako w zorce m oralno-obyczajow e, a na tle sw ej epoki pełnią niew ątpliw ą funkcję w ychow aw czą. W roku 1956 w ydał K. Wyka Szkice literackie i artystyczne, do ich tom u 1 w łą czając daw niej już ogłoszone trzy sw oje podstaw ow e studia o Żerom skim. Dwa z nich: Stefan Żeromski i Główne etapy twórczości Żeromskiego, były już w spom niane, natom iast rozprawa Żeromski jako pisarz historyczny15 w ym aga jeszcze choćby krótkiego om ów ienia. Rozprawa W yki jest pierwszą tego typu pracą w całej literaturze krytycznej o Żerom skim, przygotow aną w oparciu o bardzo bogaty i w zasadzie przekonujący m ateriał dowodowy, daje analizę poszczególnych utw o rów pisarza i uw zględnia w interpretacji prace stricte historyczne. W zw iązku z tym, poza w nikliw ym określeniem źródeł i istoty historyzm u Żerom skiego, sięga W yka jeszcze głębiej w dziedzinę historiografii, by ustalić stosunek pisarza do panujących sądów na tem at dziejów narodu i by w ykazać, jak śm iałe i trafne ideow o są niektóre próby pisarskie Żerom skiego, obalające tradycyjne i często w steczne stw ierdzenia historyczne. Jako przykład najdojrzalszych pod tym w zględem utw orów podaje badacz trzy dzieła: O żołnierzu tułaczu, Popioły i Wierną rzekę. W całości analizy pow iązał W yka dwa nurty tem atyczne tw órczości Żerom skiego: utw ory historyczne i utw ory w spółczesne, w ykazując zw iązki m iędzy nim i, a tym sam ym uw ydatniając drogi ideow e ich tw órcy. Rozprawa ta, aczkolw iek m oże dziś tu i ów dzie budzić pew ne w ątpliw ości (szczególnie co do pew nych uproszczeń w analizie socjologicznej), zawiera szereg podstaw ow ych ustaleń. Jest też ogólnie pracą o w ielkim znaczeniu, w ytycza kierunek dla dalszych badań nad m iejscem i w agą historycznych utw orów w całej tw órczości Żerom skiego. Ukazanie się w przeciągu pięciu lat ( ) trzech dużych książek: tom u IBL, studiów M arkiew icza i W yki, pośw ięconych w całości lub w znacznej części Żerom skiem u, stało się dużej m iary w ydarzeniem historycznoliterackim, zam ykało jakby pew ien określony etap badań nad dziełem pisarza. W kolejnych ocenach tych prac w ykryw ano jednakże pew ne ich niedostatki: pom inięcie lub zbyt słabe uw ydatnienie w dotychczasowej analizie kilku w ażnych dzieł Żerom skiego, a także niektórych problem ów ogólniejszej natury: stosunku pisarza do rom antyzm u, jego zw iązków z naturalizm em i innym i estetycznym i prądami epoki. Zauważono rów nież luki w interpretacji problem atyki narodowej w tw órczości Żerom skiego. Jedna z recenzji w ykryw a ogólniejszą w adę w iększości prac o autorze Ludzi bezdomnych, jaką jest dość w ydatna niew spółm ierność m iędzy charakterystyką rozw oju ideologicznego pisarza a charakterystyką jego poetyki 17. N ajszybciej doczekał się rozpatrzenia problem naturalizm u. Okazjonalnie pisali już o w p ływ ie tego prądu na tw órczość Żerom skiego: K. W yka, J. Z. Jakubow ski 15 M. Puchalska, Książki Markiewicza o Prusie i Żeromskim. ŻL 1954, nr 43, s wyka: Szkice literackie i artystyczne, t. 1 2 (wśród nich cztery prace o Żerom skim, ponadto jedna częściowo mu pośw ięcona); Żeromski jako pisarz historyczny, t. 1, s Pierw odruk w : Stefan Żeromski (IBL), s A. H u t n i к i e w i с z, rec. K. Wyki Szkiców literackich i artystycznych w : PL 1956, z. 4, s. 610.
8 574 R ECEN ZJE i H. M arkiewicz. Szerzej uw zględniła ten problem E. K orzen iew sk a18, w skazując, że chociaż Żerom ski skłaniał się ku naturalistycznem u obiektyw izm ow i, gdyż w y stępow ał przeciw tendencyjności i schem atom sztuki pozytyw izm u, nie przejął jednak od naturalistów ich dążenia do zupełnego obiektyw izm u, ani też biologicznej koncepcji bytu. Słusznie zauw ażyła autorka, że pojęć: realizm naturalizm używ ał Żerom ski w ym iennie, traktując naturalizm jako um iejętność odtw arzania realnego życia. A nalizując rozwój w arsztatu pisarza uw ydatniła K orzeniew ska w p ływ y naturalistyczne, dopatrując się jednak w sposobie przedstaw iania problem ów życia w spółczesnego i w w ystępującej w Dziennikach tem atyce historycznej w yraźnego odchodzenia ich autora od tendencji naturalistycznych. Ten odw rót pisarza uzasadniła jeszcze dodatkow o przykładam i obcych naturalizm ow i cech języka i stylu Dzienników. N iełatw e z dw óch w zględów zadanie podjął A. H utnikiew icz w sw ej książce Żeromski i naturalizm 19. Po pierw sze: w obliczu nie ukończonej dyskusji nad spraw ą realizm u i m iejsca w nim nurtu naturalistycznego m usiał na nowo sprecyzow ać pojęcie naturalizm u i dać jego ocenę; po drugie: rozpatryw ał te zagadnienia na przykładzie całej tw órczości pisarza. O m awiając w rozdziale Opis i interpretacja artystyczno-ideowa elem enty naturalistyczne w tw órczości Żerom skiego, stw ierdził podobnie jak K orzeniew ska w odniesieniu do Dzienników że autor Ludzi bezdomnych uniknął skrajności i przesady naturalistów, bo nigdy konsekw entnym w yznaw cą kierunku nie b ył ; ale przy tym zaznaczył, że w praktyce twórczej pisarza w p ływ y naturalizm u są w idoczne. W yrażają się one, zdaniem H utnikiew icza, w scjentyzm ie sw oistym przeroście pasji erudycyjnej, w fotograficznej w ierności m agii szczegółów, w akcentach biologicznej w alki 0 byt, w brutalności opisu ludzkich zezw ierzęceń i zboczeń psycho-fizycznych, w obsesji zm ysłów. W nikliw ą analizą niektórych składników języka i stylu Ż e rom skiego (m etafora i porów nanie anim alistyczne, portrety fizycznych anom alii 1 cech patologicznych, opis drobiazgow y i drastyczny, brak głębszego podkładu psychologicznego) potw ierdził tezę o w pływ ie naturalizm u na całą tw órczość pisarza. W skazał jednak, że w poszczególnych okresach w ystępują one w różnym nasileniu. W pierw szym okresie tw órczości Żerom skiego praw ie są w olne od nich Syzyfowe prace, w początkach trzeciego okresu w p ływ y są słabsze, podobnie i w czw artym okresie w niew ielu utw orach się potęgują. Interesujące w yw ody poszerzył H utnikiew icz w nioskam i dotyczącym i pozytyw nych i negatyw nych stron w p ływ u naturalizm u na dzieła Żerom skiego, ze szczególnym uw zględnieniem oddziaływ ań na ideologię tw órcy. K siążka H utnikiew icza, choć odkryw cza i rzetelna naukow o, nie w e w szystk ich stw ierdzeniach m ogła stać się już ostatecznym podsum ow aniem dyskusji nad problem atyką naturalizm u w tw órczości Ż erom skiego. Pozostało jeszcze do rozpatrzenia kilka kw estii nie dość w yjaśnionych, chyba też i dyskusyjnych, jak spraw a tzw. naturalistycznego im presjonizm u, p esym izm u jakoby w ziętego od naturalistów czy zatraty um iejętności kreow ania typow ych postaci, na skutek przyjęcia m etody naturalistycznej. Można sądzić, że następne w ydanie w artościow ej rozpraw y H utnikiew icza, które pow inno się ukazać, da odpow iedź na te w ątpliw ości. Rok 1960 przyniósł dw ie interesujące książki o Żerom skim. P ierw szą z nich 18 E. Korzeniewska, O Dziennikach Stefana Żeromskiego. PL 1954, z. 3, s Przedruk w : O Marii Dąbrowskiej i inne szkice. W rocław 1956, s O ssolineum. 19 A. Hutnikiewicz, Żeromski i naturalizm. Toruń 1956, ss PW N.
9 RECENZJE 575 był zbiór rozpraw i szkiców W. Borowego?0. W tom ie tym zebrano praw ie w szy stkie prace nieżyjącego już historyka literatury pośw ięcone autorow i Przepióreczki. Z w yjątkiem dwóch szkiców zbiór objął przedruki, głów nie z okresu m iędzyw ojennego. D latego też tom studiów Borowego odbiegał w yraźnie od problem atyki będącej przedm iotem aktualnych rozważań nad tw órczością Żerom skiego, n iem niej narzucał św ieży i w nikliw y, choć nieraz odm ienny pogląd na tw órcę Syzyfowych prac. W szechstronność zainteresow ań Borowego uw ydatniła się w różnorodności tem atycznej studiów. Szczególnie ciekaw e i trw ałe pozycje to szkice o Syzyfowych pracach i Przepióreczce, rozprawy: Żeromski i świat książek, Żeromski po latach, Rytmika prozy Żeromskiego, Rozmowy i listy o Żeromskim. W ym ienione tu studia Borowego uw idoczniają pew ną ew olucję w jego poglądach, szczególnie w odniesieniu do Przepióreczki. Ogromną w iększość studiów zebranych w tom ie O Żeromskim cechuje głębokość i celność analiz, w ielka precyzja m yśli, przy zachow aniu oszczędności słow a i doskonałego stylu w ypow iedzi. Drugą w ydaną w tym sam ym czasie pozycją była nowa książka A. H utnikiew icza, będąca pierw szą po w ojnie próbą całościow ego ujęcia życia i tw órczości Stefana Ż erom skiego21. Jak w ielkie jest zam ów ienie społeczne na prace popularyzujące w spółczesne osiągnięcia historycznoliterackie, m oże św iadczyć fakt, że książka H utnikiew icza, rok rocznie w znaw iana (w 1964 r. już w yd. 4), schodzi z półek księgarskich dosłownie w dwa m iesiące. M onografia ta, aczkolw iek napisana z m yślą o szerokim kręgu odbiorców, zachow uje w pełni rzeczow ość relacji oraz obiektyw izm sądów i stw ierdzeń, opartych na dorobku w spółczesnej w iedzy 0 Żerom skim. D latego też książka H utnikiew icza zastąpiła jedyny dotychczas podstaw ow y zarys biografii Żerom skiego, w ydany w r przez S. A dam czew skiego. Praca H utnikiew icza znacznie szerzej i śm ielej potraktowała tw órczość w ielkiego pisarza, uw ydatniając w szystko to, co z życia i z pism Żerom skiego pozostało trw ałe 1 w ielkie. W tej syntetycznej analizie drogi twórczej Żerom skiego są jednak tem aty, które m im o zw artości ujęcia w arto by nieco szerzej potraktować, jak choćby Syzyfowe prace, Ludzie bezdomni (tu sprawa typu pow ieści), teatr Żerom skiego (Turoń, a naw et i Uciekła mi przepióreczka). Czasem om ów ienie dzieł dom inuje nad inform acjam i o charakterze biograficznym (np. m ało o działalności w ielkiego pisarza i społecznika). Czasem przydałby się też i cytat jako chw yt kom pozycyjny oraz przycisk treściow y. Warto też na m arginesie tych uw ag stw ierdzić, że książka H utnikiew icza, jako udana próba now oczesnej pracy syntetycznej popularyzującej w ied zę naukow ą o określonym tw órcy, może inspirow ać dyskusję nad spraw ą m o delu tego typu studiów. Rzecz w tym, że w pracach takich nie zaw sze stosunek treści biograficznych (w relacjach inform acyjno-w yjaśniających) do interpretacyjnych (genetyczno-oceniających) układa się w pełni harm onijnie, bez szkody dla jednej ze stron m ateriału rzeczow ego. Są to jednak kw estie, które należą do innej dziedziny rozważań, a jeśli się o nich tutaj w spom ina, to tylko z tego w zględu, że książka H utnikiew icza, dzięki sw ym w artościom, pozw ala na tego rodzaju pytania. Om awiane dzieło ma jeszcze i ten w alor, że ukazuje znaczenie dośw iadczeń m łodości pisarza dla ukształtow ania się jego drogi tw órczej. Problem ten, skądinąd dobrze znany i nieraz rozpatryw any, jest bardzo istotny dla ponow nego odczytania dwóch tem atów : Żerom ski a rom antyzm i Żerom ski a pow stanie styczniow e. Poza om aw ianą rozprawą K. W yki o utw orach historycznych Żerom skiego, 20 В o r o w у, O Żeromskim, ss Wyd. 1: 1960, wyd. 2: A. Hutnikiewicz, Stefan Żeromski. W arszawa 1960, ss Wiedza P ow szechna. Wyd. 2: 1961, w yd. 3: 1963, w yd. 4: 1964.
10 576 R E CENZJE uw zględniającą w dużej m ierze tem at drugi, prac w tym zakresie jest niew iele, i to raczej o charakterze a rty k u łó w S2. Spośród ostatnich publikacji o Żerom skim poza kilkom a interesującym i, ale raczej już rocznicow ym i a rty k u ła m i23, o różnym zresztą zasięgu tem atycznym na szczególną uw agę zasługuje sylw etka w ielkiego pisarza nakreślona przez J. K rzyżanow sk iego24. Praca ta zaw iera w iele celnych i oryginalnych stw ierdzeń, które można uznać za cenne tw orzyw o dla m onografii o głów nych liniach rozwoju autora Ludzi bezdomnych. Bardzo interesujące są rozw ażania o ponadpartyjności Żerom skiego, o istocie jego socjalizm u, będącego w yrazem postaw y m oralnej, a nie program u politycznego, o zw iązanych z tym sprzecznościach w ideologii pisarza, nieraz ulegającego różnorodnym w pływ om. Podobnie w nik liw e są uw agi 0 genezie literackiej i społecznej bohaterów Żerom skiego, o istocie jego narodow ej 1 postępow ej pasji, o estetycznych parantelach i oryginalności tw órczej. Pisząc o recepcji Żerom skiego i o pow odach trw ałości jego dzieł, K rzyżanow ski podkreśla: artysta i publicysta-społecznik byli w Żerom skim zespoleni tak nierozdzielnie, że jedynie harm onijna w spółpraca obydw u tych postaw w ydaw ała 22 Zob. K. Górski, Stefan Żeromski a polski romantyzm. Ilustrow any K u rier P olsk i 1945, nr 56, s. 5. S. Zabierowski, Słowacki w recepcji twórczej Żeromskiego. Zeszyty N aukow e W SP w K atow icach, Prace H istorycznoliterackie K atedry H istorii L iteratury Polskiej, 1962, s K. Dunin-Wąs o w i с z, Cd Żołnierza tułacza do Wiernej rzeki. (Powstanie styczniowe w twórczości Żeromskiego). M ówią W ieki 1959, nr 1, s H. Markiewicz, Stefana Żeromskiego słowo o roku ŻL 1963, nr 4, s. 1, 11. Przedruk pt. Rok 1863 w twórczości Żeromskiego w : Prus i Żeromski, w yd. 2, s J. Z. Jakubowski, W kręgu historii i współczesności. Utwory Żeromskiego o roku Przegląd H um anistyczny 1964, nr 1, s Przedruk w pracy zbiorow ej: Dziedzictwo literackie powstania styczniowego. W arszawa 1964, s PIW. 23 J. Z. Jakubowski, Żeromski, w stulecie urodzin. Przegląd H um anistyczn y 1964, nr 5, s J. Kądziela, Między uczuciem a obowiązkiem. Artykuł w setną rocznicę urodzin Żeromskiego. Polska 1964, nr 3, s H. Markiewicz, O twórczości Żeromskiego rozważania rocznicowe. Nowe D rogi 1964, nr 10, s J. Z. Jakubowski, Żeromski i my. K ultura 1964, nr 42, s. 1, 6. Z. Libera: Żeromski w tradycji polonistyki warszawskiej. Głos N auczycielski 1964, nr 45, s. 3; Żeromski. A rgum enty 1964, nr 46, s. 1, 10. Żeromski żyw y czy martwy. Ankieta redakcyjna. O pracow ał Z. S a f j a n. K ultura 1964, nr 5, s Czy lubi Pan czytać Żeromskiego? ŻL 1964, nr 43, s. 1, 3. K. Wyka, Jubileatyzm i Żeromski. ŻL 1965, nr 18, s. 4, 5. J. Z. J a kubowski, Jeszcze raz o Żeromskim. (W związku z artykułem prof. Kazimierza Wyki). ŻL 1965, nr 21, s. 11. H. Markiewicz, Wyjaśnienie. ŻL 1965, nr 22, s. 13 (w rubryce: Korespondencja). K. Wyka, Spór o jubileatyzm trwa. ŻL 1965, nr 23, z 6 VI, s. 5, 9. Z. Wasilewski, Podróż szlakiem Żeromskiego. K ultura 1964, nr 42, s. 4; nr 44, s. 8. I. Karasińska, Żeromski w Warszawie. Stolica 1964, nr 36, s. 12. K. Krzyżakowa, Siadami Żeromskiego po Kiele cezy źnie. Stolica 1964, nr 47, s W. Kwiatkowski, Poeta udający myśliwca i rybaka. ŻL 1964, nr 52, s. 4. W. Słodkowski, Chciałbym tę ziemię poznać i przeżyć. Poznaj sw ój kraj 1964, nr 10, s J. Krzyżanowski, Stefan Żeromski i powieść społeczna. W: Neoromantyzm polski W rocław 1963, s , O ssolineum.
11 RECENZJE 577 utw ory napraw dę w artościow e, jak Nowele i opowiadania, Syzyfowe prace, Ludzie bezdomni, Popioły, Wierna rzeka, Przedwiośnie, Duma o Hetmanie oraz Przepióreczka 25. * W szystkie om ów ione w yżej prace, z w yjątkiem studium J. K rzyżanow skiego, w bardzg niew ielkim stopniu zajm ow ały się artystyczną stroną tw órczości Żerom skiego, a w iele z nich w ogóle pom ijało te sprawy. Z tego też w zględu w y raźnie od nich odbijała w ydana w r książka S. A dam czew skiego Sztuka pisarska Żeromskiego, będąca w znow ieniem ogłoszonej w r rozprawy pod pierw otnym tytułem : Serce nienasycone 26. Ta ogrom nie interesująca książka m iała już przed w ojną sw ych zagorzałych w ielb icieli i surow ych krytyków. N aw et W. Borowy, który uznaw ał jej w ielkie w artości i oceniał jako w n ikliw e studium o potędze i słabości Ż erom skiego, pisał, że z książki tej w ynika m yśl: nie pytajm y o idee tego poety 27. Istotnie, dla A dam czew skiego przedm iotem badania stał się Żeromski tw órca artysta słow a. D latego też zajął się spraw am i należącym i tylko do tego zakresu badań: św iadom ością estetyczną Żerom skiego, m otyw am i tem atycznym i jego tw órczości, różnorodnością zm ysłow ego ujęcia zjaw isk i techniką artystyczną. U staliw szy tak ściśle dziedzinę podlegającą interpretacji, stw orzył A dam czew ski dzieło im ponujące sugestyw nym i i w nikliw ym i analizam i stanów psychicznych, predylekcji i obsesji tw órczych Żerom skiego, dał najszerzej jak dotąd zakrojony przegląd jego sztuki pisarskiej. Św iadom ie w yłączył z rozważań naw et takie problem y jak rola obrazów obyczajow o-społecznych w utworach Żerom skiego czy funkcja rytm iki prozy. W yraźny akcent na autonom ię sztuki spow odował, że książka A dam czew skiego, na pew no bogata w cenne m yśli, dająca w iele w nikliw ych analiz, pom ijała generalny problem, jakim jest stosunek treści do form y w dziele literackim, i z tych to też w zględów była atakowana. Stw ierdzano, że m otyw y tw órcze Żerom skiego badane są w sposób ahistoryczny, intuicjonalno-form alistyczny, a problem atyka artystyczna sprowadza się do szczegółow ego opisu środków w yrazu, bez w idzenia ich funkcji, ich określonej roli w tw órczości i ideologii pisarza. Mimo że niektóre sądy były jeszcze ostrzejsze i z pew nością nieraz krzyw dzące autora, ogólny pogląd o pew nych niedostatkach tego dzieła utrw alił się w krytyce. Słusznie podkreślano, że badacz nie może zakładać sytuacji, w k tórej pisarz przestaje reprezentow ać epokę, społeczeństw o, naród 28 i doskonali swój w arsztat w oderw aniu od rzeczyw istości. N iestety, krytyka pracy A dam czew skiego nie przyczyniła się do zw rócenia uw agi na problem atykę artyzm u w tw órczości Żeromskiego. Stary truizm, głoszący, że łatw iej o krytykę niż o to, co z niej ma pow stać, jeszcze raz trium fow ał. N ieliczne now oczesne, po m arksistow sku pojęte prace na tem at artyzm u dzieł Ż e rom skiego, z konieczności dosyć ogólne w dobie ścierania się różnych poglądów, w yw ołały w iele dyskusji. I tak np. podważano sąd o na ogół jednolitej koncepcji stylow ej Żerom skiego w ram ach każdego etapu tw órczości, zw racając uw agę na fakt ścierania się tendencji estetycznych n aw et w jednym określonym dziele Ibidem, s S. Adamczewski, Sztuka pisarska Żeromskiego. Kraków 1949, ss M. Kot. 27 W. Borowy, K rytycy Żeromskiego. W: O Żeromskim, s A. Brodzka, rec. w : PL 1950, z. 2, s Hutnikiewicz, rec. w: PL 1956, z. 4, s
12 578 R ECEN ZJE Sugerow ano potrzebę szerszych badań nad artystycznym w yrazem tw órczości pisarza, by tym sam ym precyzyjniej określić funkcję ideow ą głów nych elem entów sztuki pisarskiej Żerom skiego. T ym czasem ukazały się artykuły i studia dotyczące niektórych problem ów języka i stylu Żerom skiego, oparte na w ybranym m ateriale z różnych utw orów pisarza. Już w r K. N itsch ogłosił artykuł O synonimach Żeromskiego. W latach następnych M. W ięckow ska pisała o neologizm ach Żeromskiego, a M. Kniagininowa. podjęła n iełatw y tem at w artykule Przydawka gradacyjna w języku utworów Żeromskiego30. A. H utnikiew icz zajął się bardzo złożonym problem em form y m otyw acyjnej w kom pozycji pow ieści Żerom skiego, W. N a- tanson w ypow iedział się na tem at dram aturgii autora Przepióreczki31. Spośród nielicznych prac o artyzm ie dzieł pisarza dw ie z nich, tj. studia W. Borowego i S. P ig o n ia 32, zatrzym ują uw agę ze w zględu na sw ą w yjątk ow o interesującą problem atykę. Rozprawa W. Borow ego Rytmika prozy Żeromskiego pisana była przed w ojną. M imo przedziału czasu pozostała do dziś św iadectw em św ietnej roboty filologicznej, a w niosk i dotyczące istoty i funkcji rytm iki prozy Żerom skiego są nadal aktualne. W ielką w artość tej rozpraw y podkreśliła m. in. M. D łu sk a 33. W obszernym szkicu pt. Rzeźba wyrazu u Żeromskiego przedstaw ił S. Pigoń efek ty sw ych badań nad fragm entam i autografów Popiołów i Przedwiośnia, ukazując trud pisarza nad kształtow aniem w yrazu literackiego pod w zględem lek sykalnym, sem antycznym i składniow ym. A naliza doprowadza Pigonia do w niosku, że podpatrzenie sam ego autora jest w ym ow niejsze niż obserw acja tekstu ostatecznego i daje w yrazistszy m ateriał dla określenia istoty dbałości Żerom skiego 0 bogactw o oraz precyzję języka i stylu. Przeprow adziw szy w nikliw ą analizę w y odrębnionego uryw ku z Popiołów i zm ian dokonanych przez Żerom skiego w tek ś cie rękopiśm iennym, stw ierdza Pigoń, że pisarz dąży stale do w ysubtelniania 1 w zbogacania w yrazu, do uniezw yklania obrazow ości, do najpełniejszej plastyczności opisu. Bardzo celny jest końcow y w niosek w odniesieniu do tej części rozw ażań o zm aganiu się w języku i stylu Żerom skiego cech unaukow ionej opisow ości z w rodzoną pasją do ujęć im presyjnych. Fragm ent drugi, w yjęty z Przedwiośnia i nazw any Balladą o posterunkow ym, uznał Pigoń, w bardzo przekonującym w yw od zie genetycznym, za tekst niejako sam oistny, przygotow any dla innych celów, a w łączony później do pow ieści. Stw ierdził, że uw idoczniają się tu już inne cechy rzeźby w yrazu, znam ienne dla dojrzałości tw órczej Żerom skiego. P olegają one na stałym dążeniu tw órcy do urealniania obrazu, do konkretyzacji 130 К. Nitsch, O synonimach Żeromskiego. Język P olsk i 1947, z. 6, s M. Więckowska, Neologizmy Żeromskiego. Poradnik Językow y 1951, z. 9, s M. Kniagininowa, Przydawka gradacyjna w języku utworów Żeromskiego. PL 1959, z. 1, s A. Hutnikiewicz, Forma motywacyjna w kompozycji powieści Żeromskiego. (Streszczenie pracy). Spraw ozdania T ow arzystw a N aukow ego w Toruniu 1949 (1951), s W. Natanson, O dramaturgii Stejana Żeromskiego. W iedza i Ż ycie 1959, nr 4, s W. Borowy, Rytmika prozy Żeromskiego. W: O Żeromskim, s S. Pigoń, Rzeźba wyrazu u Żeromskiego. Język P olsk i 1960, z. 2, s ; z. 5, s Przedruk w : Z ogniw życia i literatury. W rocław 1961, s Ossolineum. 33 M. D ł u s к a, Między prozą a wierszem. PL 1963, z. 2 (o prozie Żerom skiego, s ).
13 R ECENZJE 579 opisu, co ma niebagatelne też znaczenie dla w ym ow y ideow ej utworu. I jeszcze jeden w niosek autora jest niezm iernie interesujący: otóż udatne złączenie B allady o posterunkow ym z całością Przedwiośnia dowodzi w ielkiej troski pisarza o spoistość - kom pozycyjną pow ieści. Dokonana przez Pigonia analiza dwóch fragm entów autografu rzuca niew ątpliw ie now e św iatło na lin ie kierunkow e przem ian w arsztatu artystycznego pisarza. O m ówienie prac ogólnych o Żerom skim trzeba zakończyć inform acją o książkach, w ydanych z końcem roku Nakładem Państw ow ego Instytutu W ydaw niczego w yszły dw a cenne w znow ienia: tom rozpraw Borowego O Żeromskim oraz książka M arkiewicza Prus i Żeromski3*. O obydwu pracach była już m owa, trzeba jednak zaznaczyć, że w ydanie 2 książki M arkiewicza nie jest m echanicznym przedrukiem. Tom uległ znacznej rew izji, której przyczyny podaje nota Od autora. Obok korektur niektórych ocen ideow ych i artystycznych w prow adził M arkiew icz pew ne uzupełnienia, będące w ynikiem ostatnich lat jego badań. Poza tym w łączył now e pozycje, ogłaszane już po r. 1951, głów nie w czasopism ach. Są to studia: Popioły, Gorki i Żeromski, Rok 1863 w twórczości Żeromskiego i Stefana Żeromskiego myśli o pismach polskich. Do w iększości tych studiów w ypadnie jeszcze w rócić w drugiej części przeglądu. W W ydaw nictw ie Literackim ukazała się w artościow a książka S. Eilego Legenda Żeromskiego. Recepcja twórczości pisarza w latach , zaw ierająca zarów no problemo-wo ujęte om ów ienie ogólnych sądów o pisarzu, jak i ocen poszczególnych jego utw orów w literaturze krytycznej oraz w publicystyce. Szczególnie interesująco zreferow ał autor te poglądy w rozdziałach Legenda Żeromskiego oraz W niepodległej Polsce. Następną pozycją jest książka J. Z. Jakubow skiego, Stefan Żeromski35. Tom ten zawiera obszerną rozprawę w stępną, w której autor zam ieścił niejedną św ieżą m yśl o twórczości i znaczeniu w ielkiego pisarza. B ogaty w ybór m ateriałów krytycznych o Żerom skim oraz przypisy zajm ują następną, zasadniczą część tej książki. B iblioteka Narodowa w ydała poradnik bibliograficzny w opracow aniu J. K ądzieli: Stefan Żeromski Z awiera on w stęp, bibliografię pow ojennych w ydań pisarza oraz opis bibliograficzny i om ó w ien ie w ażniejszych studiów i rozpraw o jego życiu i tw órczości w ydanych w okresie dw udziestolecia Polski Ludowej. Następna pozycja, Żeromski w dzisiejszej szkole38, jest zbiorem prac nauczycieli-polonistów. Ma ona charakter m etodyczny, zaw iera szereg interesujących analiz i stanow i pokłosie konkursu ogłoszonego przez Polonistykę w 100-lecie urodzin Żeromskiego. W tym sum arycznym ujęciu należy jeszcze w spom nieć o kilku pracach ogólnych na tem at tw órczości Żerom skiego, które ukazały się w ostatnich latach poza granicam i kraju. Już w roku 1947 ukazał się w Paryżu interesujący szkic K. I. H ołobockiego o Żeromskim. Z późniejszych opracow ań autorow i tego prze 34 Zob. przypisy 20, S. Eile, Legenda Żeromskiego. Recepcja twórczości pisarza w latach K raków 1964, ss W ydaw nictw o Literackie. 136 J. Z. Jakubowski, Stefan Żeromski. W arszawa 1964, ss PZWS. Biblioteka P olonistyki. 37 J. Kądziela, Stefan Żeromski Poradnik bibliograficzny. W arszawa 1964, ss. 62. B iblioteka Narodowa. Instytut Bibliograficzny. 138 Żeromski w dzisiejszej szkole. Słow o w stępne J. Z. Jakubowskiego. W arszawa 1964, ss PZWS.
14 580 RECENZJE glądu znane są studia H. Ivaniekovej i W. W. W itt39. Poza tym w Paryżu w yszła drukiem książka I. K w iatk ow skiej-siem ieńskiej : Stefan Żeromski. La Nature dans son expérience et sa pensée40. Jest to rozprawa doktorska, napisana pod kierunkiem prof. J. Fabre a, który w interesującej przedm ow ie podkreśla fakt, że czytelnicy francuscy ani za życia, ani po śm ierci Żerom skiego nie m ogli w y tw orzyć sobie w iernego obrazu osobow ości pisarza na podstaw ie nielicznych tłu m aczeń i zaledw ie kilku artykułów. Lukę tę, zdaniem profesora, zapełnia now a torska rozprawa K w iatk ow skiej-siem ieńskiej. Książka składa się z dwóch zasadniczych części, które spaja podstaw ow a m yśl autorki, że natura była punktem zbieżnym rozm aitych dośw iadczeń, które w yznaczały drogę duchow ą Żerom skiego. C zęść 1, La Nature dans la vie de Żeromski, ma charakter w yraźnie biograficzny, przy czym nacisk położono na odczuw anie natury przez pisarza; część 2, La Pensée de Żeromski et la nature, przedstaw ia zw iązki m iędzy odczuw aniem natury a m yślą pisarza uw idocznioną w jego dziełach. Już sam e tytuły rozdziałów : Myśl intuitywna, Filozofia przyrody (natury), Czas i natura, Życie i śmierć, Dobro i zło, Boskie i światowe, Dominanta hojność witalności inform ują o niew ątp liw ie psychologicznym, a zarazem i estetycznym k ierunku rozw ażań tej interesującej książki. Tom zam yka indeks nazw isk, bibliografia utw orów, przekładów Żerom skiego, a także prac o jego życiu i tw órczości oraz epoce. 2. Studia o życiu i tw órczości Żeromskiego Jeśli w spółcześnie m ożna z uznaniem spoglądać na w yn ik i badań nad tw órczością Żerom skiego, jest w tym rów nież duża zasługa biografistyki literackiej, um iejącej w ykorzystać zdobycze m arksistow skiej m etodologii badań, by w tw órczy sposób łączyć studia nad życiem i działalnością pisarza z dociekaniam i ściśle analitycznym i. D osyć pokaźny ilościow o plon w tej dziedzinie w spom ógł nie tylko badania nad ogólnym i problem am i tw órczości Żerom skiego, ale rów nież i nad poszczególnym i jego utw oram i, przyczynił się generalnie do w iarygodnej rew izji w ielu ustaleń z okresu m iędzyw ojennego, a tym sam ym do usunięcia w ielu fa ł szyw ych sądów. Szczególnie w ażne m iejsce w tym zakresie badań należy w yznaczyć chronologicznie trzem pracom : objaśnieniom i przypisom do edycji Dzienników, Kalendarzowi życia i twórczości Żerom skiego oraz Wspomnieniom o Stefanie Żerom skim K. I. H o ł o b о с к i, Fenomenolodzy polskości. (S. Żeromski). K ultura (Paryż) 1947, nr 2/3, s H. Ivanickova, Stefan Żeromski a jeho dielo. Przedm ow a do: S. Żeromski, O vojakovi tulâkovi. B ratislava Vyd. K résnej L iteratury. В. В. Витт, Стефан Жеромский. Москва 1961, ss Издательство Академии Наук СССР. Rec. J. Kądziela w : PL 1962, z. 4, s I. K w iatkow ska-siem ieńska, Stefan Żeromski. La Nature dans son expérience et sa pensée. Préface de J. F a b r e, professeur à la Sorbonne. Paris 1964, ss A. G. N izet. (Ouvrage publié avec le concours de Centre N ational de la recherche scientifique). Rec.: W. N. [W. Natans o n ], Francuska książka o Żeromskim. Twórczość 1965, nr 2, s J. Kądziela: Przypisy do: S. Żeromski, Dzienniki. T Warszawa C zytelnik ; Przedmowa do w yd. 2, uzupełnionego w : S. Ż e- r o m s k i, Dzieła. Pod redakcją S. Pigonia. [Dział] V, t. 1. W arszawa 1963, s C zytelnik. Stefan Żeromski. Kalendarz życia i twórczości. Opracowali S. K asztelow icz i S. Eile. K raków 1961, ss W ydaw nictw o L iterac
15 RECENZJE 581 W dość licznych recenzjach pierw szej edycji Dzienników Żerom skiego próżno by szukać obszerniejszych w ypow iedzi na tem at Przypisów opracowanych przez J. K ądzielę. Z afascynow ani bogactw em treści pam iętników dnia codziennego w ie l kiego pisarza, krytycy nie zaw sze um ieli oddać spraw iedliw ość żmudnej i w n ik liw ej pracy kom entatora. Bogactw o Dzienników nie byłoby czasem tak oczyw iste, sens w ielu w ynurzeń osobistych Żerom skiego nie byłby tak kom unikatyw ny, gdyby zabrakło tej rzetelnej inform acji. Przypisy oddały w ielk ą usługę badaczom życia i tw órczości Żerom skiego, często naprowadzając na interesujący ślad. N iew ątpliw ie pozostało jeszcze sporo niedom ówień, to i ow o warto by staranniej w yjaśnić. Różne uw agi krytyczne recenzentów, szczególnie J. Iw aszkiew icza w odniesieniu do tom u 1, autor Przypisów zapew ne starał się uw zględnić, tym bardziej że dzięki osobistem u zainteresow aniu szeregu w spółpracow ników i korektorów w iele chyba dało się już uzupełnić. W nowej edycji Dzienników, znacznie staranniejszej w ydaw niczo, dostosowanej do serii Dzieł Żerom skiego, niepokoją jednak dw ie spraw y. Pierw szą już słusznie podniósł J. Iw aszkiew icz, pisząc o kłopotliw ym dla czytelnika przesunięciu Przypisów do całości aż do ostatniego, specjalnego tom u edycji '2. Druga sprawa to w ysokość nakładów Dzienników. Naprawdę dziw i każdego fakt w ydania Dzienników, i to w roku pośw ięconym Żerom skiem u, tylko w 5000 egzem plarzy, kiedy nakład poczytnych pow ieści w ielu w spółczesnych pisarzy polskich i obcych w yn osi często , a niejednej pracy krytycznej Sytuacja jest tak paradoksalna, że w ielu polonistów szkół średnich, czy w ielu naukow ców nie dysponuje tym tak niezw ykle w ażnym i potrzebnym w w arsztacie pracy dziełem Żeromskiego. Drugim, bardziej jeszcze w szechstronnym, bo obejm ującym całość życia p isarza, źródłem naukowej w iedzy o nim jest Kalendarz życia i twórczości Żeromskiego. C zwarte kolejne opracow anie tego typu w historii i krytyce literackiej po w ojnie (po części 1 Kroniki życia i twórczości M ickiewicza oraz kalendariach Sienkiew icza i Słow ackiego) należy uznać za poważne osiągnięcie naukow e autorów: S. K asztelow icza, który tę pracę rozpoczął, oraz S. Eilego, który ją później sam prow adził i chlubnie ukończył. Bogactw o inform acji biograficznych i krytycznych Kalendarza w yraża się w objęciu przezeń trzech w arstw tem atycznych, dotyczących: życia pisarza, jego tw órczości oraz stosunku w spółczesnych do niego i jego dzieł. Inform acje o życiu i tw órczości Żerom skiego potraktowano dosyć obszernie, jeszcze m oże bardziej rozbudowano trzecią w arstw ę tem atyczną, która czasem w pływ a na zatracenie pew nej rów nowagi całości, choćby przez fakt zam ieszczenia fragm entów z różnych artykułów, ocen i dyskusji, których w artość m erytoryczna nie zaw sze jest tej miary, aby trzeba było je cytow ać. Pom yłki i opuszczenia nieuniknione w tak w ielkiej i trudnej pracy w ykryto już w recen zjach 43, tutaj natom iast należy podkreślić, że inform acje Kalendarza opracow ane są nader sum iennie i rzeczowo. Sposób podawania inform acji opiera się na relacji cytow aniu czy streszczaniu w iadom ości. Czasem autorzy prostują błędne sądy czy inform acje, nierzadko w form ie polem iki. Kalendarz stał się n iezastąpioną w prost pomocą w pracy polonistycznej jako źródło rzeczow ych i ogrom nie interesujących w iadom ości o w ielkim pisarzu. kie. Wspomnienia o Stefanie Żeromskim. Zebrał, opracow ał i przypisam i opatrzył S. Eile. W arszawa 1961, ss C zytelnik. 42 Zob. J. Iwaszkiewicz, Żeromski. Życie W arszaw y 1964, nr 209, s Zob. rec.: J. Kądzieli w: FL 1962, z. 2, s W. Słodkowskiego w : Polonistyka" 1962, nr 4, s
Sz. W. Ślaga "Metodołogiczeskije problemy jestestwiennonaucznogo eksperimenta", P.E. Siwokon, "Izdatelstwo Moskowskogo Uniwersiteta" 1968 : [recenzja]
Sz. W. Ślaga "Metodołogiczeskije problemy jestestwiennonaucznogo eksperimenta", P.E. Siwokon, "Izdatelstwo Moskowskogo Uniwersiteta" 1968 : [recenzja] Studia Philosophiae Christianae 5/2, 231-235 1969
ECTS w praktyce zasady punktacji
ECTS w praktyce zasady punktacji Wyższa Szkoła Menedżerska Warszawa 12 Kwietnia 2010 r. Maria Ziółek - Ekspertka Bolońska 1 Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów ECTS Przewodnik dla użytkowników;
UMOWA ZLECENIA. M inisterstw em Pracy i Polityki Społecznej w W arszaw ie przy ul. Now ogrodzkiej 1/3/5
UMOWA ZLECENIA Zawarta w dniu... w W arszawie pom iędzy: M inisterstw em Pracy i Polityki Społecznej w W arszaw ie przy ul. Now ogrodzkiej 1/3/5 reprezentow anym przez Panią Iwonę Zam ojską - D yrektora
Adam Chrupczalski PODSTAW Y MATEMATYKI DLA KANDYDATÓW ZE W SCH ODU NA STU DIA PEDAGOGICZNE
Adam Chrupczalski PODSTAW Y MATEMATYKI DLA KANDYDATÓW ZE W SCH ODU NA STU DIA PEDAGOGICZNE C o raz liczniejsza grupa Polaków ze W schodu kształcona na rocznych kursach w C entrum Języka i K ultury Polskiej
REGULAMIN ORGANIZACJI, TRYB PRACY I ZAKRES OBOWIĄZKÓW CZŁONKÓW KOMISJI PRZETARGOWEJ PROWADZĄCEJ POSTĘPOWANIE O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO.
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Dyrektora OPS Nr 13/2014 z dnia 02 czerwca 2014 r. REGULAMIN ORGANIZACJI, TRYB PRACY I ZAKRES OBOWIĄZKÓW CZŁONKÓW KOMISJI PRZETARGOWEJ PROWADZĄCEJ POSTĘPOWANIE O UDZIELENIE
C Z E R W I E C
C Z E R W I E C 2 0 0 6 A ktyw n e słuchan ie komunikuje: w iem, co czujesz 2 3 4 S abotażystą m oże się okazać nasz w łasny um ysł 5 6 Rynek wymaga od organizacji zmian 7 8 9 Na pytanie "ile jest 36 plus
(m iejsce zatrudnienia, stanow isko lub funkcja)
SEKRETA Zbig OWIATU OM Rak O ŚW IA D C Z E N IE M A JĄ T K O W E członka zarządu pow iatu, sekretarza pow iatu, skarbnika pow iatu, kierow nika jednostki organizacyjnej pow iatu, osoby zarządzającej i
W dniu 30 czerw ca 2012 roku w Lesznie została Szybow cow a Poczta Specjalna z okazji 60-lecia Centralnej Szkoły Szybow cow ej w Lesznie.
W dniu 30 czerw ca 2012 roku w Lesznie zorganizow ana została Szybow cow a Poczta Specjalna z okazji 60-lecia Centralnej Szkoły Szybow cow ej w Lesznie. O rganizatoram i P oczty Szybow cow ej byli R egionalny
Grażyna Kryszczuk Problemy tłumaczenia maszynowego. Teksty : teoria literatury, krytyka, interpretacja nr 6 (24), 151-154
Grażyna Kryszczuk Problemy tłumaczenia maszynowego Teksty : teoria literatury, krytyka, interpretacja nr 6 (24), 151-154 1975 R O Z T R Z Ą SA N IA I ROZBIORY domego operow ania nim. W prawdzie tłum aczenie
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH. W niosek. R zecznika Praw O byw atelskich
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Irena Lipowicz ^ Warszawa. 4 2 J ( * 2 0 4 H 1V.5150.4.2014.ST Trybunał Konstytucyjny Warszawa W niosek R zecznika Praw O byw atelskich Na podstaw ie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji
Angelika Spychalska "Psychologia dążeń ludzkich", K. Obuchowski, Warszawa 1966 : [recenzja] Studia Philosophiae Christianae 3/2, 345-350
Angelika Spychalska "Psychologia dążeń ludzkich", K. Obuchowski, Warszawa 1966 : [recenzja] Studia Philosophiae Christianae 3/2, 345-350 1967 Studia P hilosophiae C hristianae ATK 2/1967 Z ZAGADNIEŃ PSYCHOLOGII
Kazimierz Szałata "Studia z filozofii Boga, t. IV", pr. zb. red bp B. Bejzego, Warszawa 1977 : [recenzja]
Kazimierz Szałata "Studia z filozofii Boga, t. IV", pr. zb. red bp B. Bejzego, Warszawa 1977 : [recenzja] Studia Philosophiae Christianae 15/2, 178-181 1979 teorii nauk czy ich integracji; żadne referow
W N IO SEK O PR Z EN IESIEN IE R A C H U N K U PŁ A T N IC Z EG O PR Z EZ K O N SU M EN T A
Z ałącznik do U pow ażnienia W N IO SEK O PR Z EN IESIEN IE R A C H U N K U PŁ A T N IC Z EG O PR Z EZ K O N SU M EN T A W niosek należy w ypełnić D R U K O W A N Y M I LITERAM I. W łaściw e pola należy
Juliusz Saloni Nowe programy gimnazjum a studjum uniwersyteckie polonistyki
Juliusz Saloni Nowe programy gimnazjum a studjum uniwersyteckie polonistyki Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 33/1/4, 494-502 1936 NOWE PROGRAMY
Agnieszka Celm er - nazwisko rodowe Piekańska Ja, niżej podpisany(a),... (im iona i nazwisko oraz nazwisko rodowe)
O ŚW IADCZENIE M AJĄTK OW E członka zar pqwi»ty) ą ^ - ętęr^p^owlaęu, s^ aj ^ ika-p ew iatth jtierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zatjządzająeeg o -powiatową
Ziemia świętokrzyska (historia, ludzie, przyroda) w utworach Stefana Żeromskiego
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach Ziemia świętokrzyska (historia, ludzie, przyroda) w utworach Stefana Żeromskiego Wybór i opracowanie Małgorzata Pronobis Kielce 2004 2 1. Adamczyk, Zdzisław
ZARZĄDZENIE Nr 6 /2016 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ. z dnia QS lutego 2016 r.
ZARZĄDZENIE Nr 6 /2016 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia QS lutego 2016 r. w sprawie działalności prasowo-informacyjnej w Służbie Więziennej Na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 11 i 12 oraz ust.
) ' 'L. ' "...? / > OŚWIADCZENIE M AJĄTKOW E ' -Aji,Aj ' radnego gm iny
) ' 'L. ' "...? / > OŚWIADCZENIE M AJĄTKOW E ' -Aji,Aj ' radnego gm iny......., dnia f$ k..h M. ił./... r. (miejscowość) U w aga: 1. O soba skład ająca o św iad czen ie o bow iązan a je st do zgodnego
UkłA&a;... p c d p i s. ^ :?!
OŚW IA DC ZEN IE M AJĄTK OW E < J(}ńk&;MSr*ą(h»pQw{iątłis sejkljetanaapo viatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej i pow iatp, o^ob^jzar^dj^jjącej^i członka organu zarządzającego powiatową
ZARZĄDZENIE Nr3?/i8 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ. z dnia 4/^ lipca 2018 r.
ZARZĄDZENIE Nr3?/i8 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia 4/^ lipca 2018 r. w sprawie sposobu działania Inspekcji Gospodarki Energetycznej Służby Więziennej Na podstaw ie art. 11 ust. 1 pkt 11
T.S. Gałkowski Sympozjum na temat zaburzeń mowy i słuchu zorganizowane przez Wydział Filozofii Chrześcijańskiej A.T.K. w dniu 21 lutego 1969 r.
T.S. Gałkowski Sympozjum na temat zaburzeń mowy i słuchu zorganizowane przez Wydział Filozofii Chrześcijańskiej A.T.K. w dniu 21 lutego 1969 r. Studia Philosophiae Christianae 6/2, 290-293 1970 290 M A
Recenzja opracowania M. Bryxa. pt: Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie.
C:\DOKUMENTY\RECENZJE\Recenzja M. Bryxa rynek.doc Recenzja opracowania M. Bryxa pt : Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie. Rynek nieruchomości jest w Polsce stosunkowo nowym, lecz wzbudzającym
1 0 2 / c S t a n d a r d w y m a g a ń e g z a m i n c z e l a d n i c z y dla zawodu R A D I E S T E T A Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln oś ci dla p ot r ze b r yn ku p r acy Kod z klasyfikacji
LITERATURA. Bohater z książką w ręku. Omów wpływ lektur na życie postaci literackich na podstawie analizy wybranych przykładów.
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II Tematy na ustną część egzaminu maturalnego z języka polskiego stara formuła w roku szkolnym 2018/2019. LITERATURA 1 Nr Temat Uwagi Artysta jako bohater
Ja, niżej podpisany(a),...przem ysław Zbigniew K arw aszew ski...
OŚW IADCZENIE M AJĄTK OW E -członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej c i r i*, * T _ ------ r 1 ' ^' 1 : pow tło^ iatu, lalii, bsobyzarządz&jąęefti.cgtpnka
TEMATY Z JĘZYKA POLSKIEGO NA MATURĘ USTNĄ na rok 2010/ 2011 w ZSP im. Orląt Lwowskich w Stopnicy
TEMATY Z JĘZYKA POLSKIEGO NA MATURĘ USTNĄ na rok 2010/ 2011 w ZSP im. Orląt Lwowskich w Stopnicy LITERATURA 1. "Żyć życiem innym niż większość". Twoje rozważania o wybranych bohaterach literackich idących
STATUT. Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej w Rzeszowie. Samodzielnego Publicznego Z akładu O pieki Zdrowotnej
STATUT Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej w Rzeszowie Samodzielnego Publicznego Z akładu O pieki Zdrowotnej ROZDZIAL I Postanow ienia ogólne 1 1. W ojskow a Specjalistyczna Przychodnia L
Lokalne surowce a rozwój przemysłu w województwie olsztyńskim : (sprawozdanie z obrony pracy doktorskiej Józefa Plebana)
Lokalne surowce a rozwój przemysłu w województwie olsztyńskim : (sprawozdanie z obrony pracy doktorskiej Józefa Plebana) Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 673-678 1969 LOKALNE SUROWCE A ROZW ÓJ PRZEM
H a lina S o b c z y ń ska 3
Z a rz ą d z a n ie o ś w ia tą B a z a te c h n o d yd a k ty c z n a B a z a te c h n o d yd a k tyc z n a In w e n ta ryza c ja P o lityk a k a d ro w a B h p w p la c ó w c e o ś w ia to w e j C O
Gilsonowska metoda historii filozofii. Artur Andrzejuk
Gilsonowska metoda historii filozofii Artur Andrzejuk PLAN 1. Gilsonowska koncepcja historii filozofii jako podstawa jej metodologii 2. Charakterystyka warsztatu historyka filozofii na różnych etapach
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 45/3-4,
Józef Wroceński "Troska Kościoła o zachowanie patrimonium przez instytuty życia konsekrowanego na podstawie dokumentów kościelnych z lat 1917-1996", Bożena Szewczul, Warszawa 2002 : [recenzja] Prawo Kanoniczne
Protokół kontroli planowej w zakresie: Prawidłowość organizacji i funkcjonowania biblioteki szkolnej. Parafy* ±. kontrolujqcego/ych
'KO Mazowiecki Kurator Oświaty AL Jerozolimskie 32, 00-024 KPU.5532.2.34.2017.MF Protokół kontroli planowej w zakresie: Prawidłowość organizacji i funkcjonowania biblioteki szkolnej Nazwa szkoły Zespól
Leszek Kamiński Problemy polskiego romantyzmu. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 10, 49-52
Leszek Kamiński Problemy polskiego romantyzmu Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 10, 49-52 1975 Rocznik X 1975 Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza Leszek K am iński PROBLEMY
Z awó d: p o s a d z k a r z I. Etap teoretyczny ( część pisemna i ustna) egzamin obejmuje: Zakres wiadomości i umiejętności właściwych dla kwalifikac
9 2 / m S t a n d a r d w y m a g a ń - e g z a m i n m i s t r z o w s k i P O dla zawodu S A D Z K A R Z Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln oś ci dla p ot r ze b r yn ku p r acy Kod z klasyfikacji
Marketing - handel - konsument w globalnym społeczeństwie informacyjnym
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA OECONOMICA 179 Marketing - handel - konsument w globalnym społeczeństwie informacyjnym t. II E r r a t a W arty k u le J. K ra m er, S truktura otoczenia polskich gospodarstw
SERIAD L POMPY PERYSTALTYCZNE 13. W ysokociśnieniow e pom py serii DL w y- tw arzają ciśnienie naw et do 15 bar. W y-
W ysokociśnieniow e pom py serii DL w y- tw arzają ciśnienie naw et do 15 bar. W y- stępują w 6 w ielkościach dla przepływ ów 0-20 m 3 /h,o średnicach jelit 18-55 m m. SERIAD L DL12 DL25 DL35 DL45 DL55
Katedra Teorii Literatury Uniwersytetu Warszawskiego. Biuletyn Polonistyczny 8/22-23, 132-135
Katedra Teorii Literatury Uniwersytetu Warszawskiego. Biuletyn Polonistyczny 8/22-23, 132-135 1965 - 132-12. KATEDRA TEORII LITERATURY UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO (zob. BP, z e sz. 19 s. 86-89) A. Skład
Jerzy Święch Katedra Historii Literatury Polskiej I UMCS w Lublinie. Biuletyn Polonistyczny 11/33, 73-76
Jerzy Święch Katedra Historii Literatury Polskiej I UMCS w Lublinie Biuletyn Polonistyczny 11/33, 73-76 1968 isystent Tadeusz B ł a ż e j e w s k i W druku: - 73-1. Pojęcie pokolenia literackiego. "Sprawozdania
Zawód: monter instalacji i urządzeń sanitarnych I. Etap teoretyczny (część pisemna i ustna) egzaminu obejmuje: Z ak res w iadomoś ci i umieję tnoś ci
8 8 / m S t a n d a r d w y m a g a ń - e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu M O N T E R I N S T A L A C J I I U R Z Ą D Z E Ń S A N I T A R N Y C H Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln oś
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 64/2, 342-348
Jerzy Święch "Z zagadnień techniki tłumaczenia poezji. Studia nad polskimi przekładami liryki francuskiej w antologiachz lat 1899-1911", Anna Drzewicka, Kraków 1971, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego...
MBA zawsze się zwraca!
1 z 5 2016-10-06 08:55 Szkoła Matura Studia Podyplomowe Policealne Historia Angielski Lektury Ogłoszenia Wypromuj szkołę Studia podyplomowe Studia doktoranckie Studia MBA Znajdź kurs, studia, szkolenie
Artur Hutnikiewicz "Władysław Orkan. Twórca i dzieło", Stanisław Pigoń, Kraków 1958, Wydawnictwo Literackie, s. 449, 3 nlb.+ 8 ilustracji : [recenzja]
Artur Hutnikiewicz "Władysław Orkan. Twórca i dzieło", Stanisław Pigoń, Kraków 1958, Wydawnictwo Literackie, s. 449, 3 nlb.+ 8 ilustracji : [recenzja] Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone
STATUT STOW. OGNISKO PRZE MYSŁOWO HANDLOWE" Nakładem Wzajemnej Pomocy P. T P. na Ślqsku. Drukarnia Towarz. Domu Narodowego (P. Mitręga) w Cieszynie.
STATUT STOW. OGNISKO PRZE MYSŁOWO HANDLOWE" Nakładem Wzajemnej Pomocy P. T P. na Ślqsku. Drukarnia Towarz. Domu Narodowego (P. Mitręga) w Cieszynie. 1912. STATUT STOW. OGNISKO PRZEMYSŁOWO HANDLOWE" w
Antonina Gabryszewska, Tom asz Sztechm an
Antonina Gabryszewska, Tom asz Sztechm an O N A U C ZA N IU M A TE M A T Y K I W S T U D IU M JĘ Z Y K A P O L S K IE G O D LA C U D Z O Z IE M C Ó W W K IE LC A C H Studium Języka Polskiego dla C udzoziemców
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 58/4,
Alina Kowalczykowa "Z problemów literatury polskiej XX wieku", księga zbiorowa, komitet redakcyjny: Stefan Żółkiewski, Henryk Wolpe, Henryk Markiewicz, t. 1: "Młoda Polska", redaktorzy: Jerzy Kwiatkowski,
Krzysztof Warchałowski "Prawo cywilne", Jerzy Lewandowski, Warszawa 1998 : [recenzja]
Krzysztof Warchałowski "Prawo cywilne", Jerzy Lewandowski, Warszawa 1998 : [recenzja] Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 43/1-2, 260-263 2000 2 6 0 RECENZJE [20] zm agających się z trudnościam
Stanisław Cichosz, Tadeusz Szawłowski Ustanowienie odrębnej własności lokali. Palestra 2/3-4(7), 84-88
Stanisław Cichosz, Tadeusz Szawłowski Ustanowienie odrębnej własności lokali Palestra 2/3-4(7), 84-88 1958 STANISŁAW CICHOSZ TADEUSZ S2AWŁOWSKI Ustanowienie odrębnej własności lokali* Do państw owych biur
O ŚW IADCZENIE M AJĄTK O W E
O ŚW IADCZENIE M AJĄTK O W E wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gm iny, kierownika jednostki organizacyjnej gm iny, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną
PROJEKT DOCELOWEJ ORGANIZACJI RUCHU DLA ZADANIA: PRZEBUDOWA UL PIASTÓW ŚLĄSKICH (OD UL. DZIERŻONIA DO UL. KOPALNIANEJ) W MYSŁOWICACH
P r o j e k t d o c e l o w e j o r g a n i z a c j i r u c h u d l a z a d a n i a : " P r z e b u d o w a u l. P i a s t ó w Śl ą s k i c h ( o d u l. D z i e r ż o n i a d o u l. K o p a l n i a n e
Bożena Chrząstowska Dydaktyka literatury w szkole podstawowej. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 16, 149-152
Bożena Chrząstowska Dydaktyka literatury w szkole podstawowej Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 16, 149-152 1981 Rocznik XVI/1981 Towarzystwa Literackiego im. A. M ickiewicza Bożena
ROZPORZĄDZENIE. z d n ia... 2014 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej
PROJEKT z dnia 9.04.2014r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ" z d n ia... 2014 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztów
Gra Polskie Parki Narodowe. Witamy Zapraszamy do wzięcia udziału w grze. Życzymy dobrej zabawy
Gra Polskie Parki Narodowe Witamy Zapraszamy do wzięcia udziału w grze. 1. Proszę podzielić się na drużyny kilku osobowe 2. Następnie pobrać koperty z materiałami 3. Otworzyć koperty i zastosować się do
Ogłoszenie o zamówieniu
Dom Pomocy Społecznej ul. Świerkowa 9 5-328 Białystok tel. 857422273 fax 8574587 sekretariat@dps. bialvstok.pl www.dps.bialvstok.pl Białystok, 30.08.207 r. Ogłoszenie o zamówieniu Dom Pomocy Społecznej
Jarowiecki, Jerzy "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiczne w Bydgoszczy : studia bibliograficzne" z. 2, 1982 : [recenzja]
Jarowiecki, Jerzy "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiczne w Bydgoszczy : studia bibliograficzne" z. 2, 1982 : [recenzja] Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 22/4, 103-106 1983 R E C E N Z J E K w artalnik
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 47/4,
Artur Hutnikiewicz "Szkice literackie i artystyczne", Kazimierz Wyka, Kraków 1956, Wydawnictwo Literackie, t. 1, s. 330, nlb. 2; t. 2, s. 354, nlb. 6 : [recenzja] Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne
NITRYFIKACJA A STRATY AZOTU W KULTURACH PIASKOWYCH
LECH KAJA NITRYFIKACJA A STRATY AZOTU W KULTURACH PIASKOWYCH Zakład N aw ożenia Instytutu Uprawy, N awożenia, G leboznaw stw a Bydgoszcz Celem doświadczenia było zbadanie, czy w ystępują straty w różnych
WDRAŻANIE METODY ZARZĄDZANIA PROJEKTAMI W ORGANIZACJACH
ZESZYTY NAUKOW E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: O RGANIZACJA I ZA RZĄDZANIE z. 27 2005 N r kol. 1681 Seweryn TCHORZEW SKI Politechnika Śląska, W ydział Organizacji i Zarządzania Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwem
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
y f C & J - O /P. ZA STĘ Wydi Y R E K T O R A OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu
Rzecznik Przedsiębiorców na horyzoncie?
1 z 5 2017-03-27 15:15 Szuk aj w serwisie Biznes Rzecznik Przedsiębiorców na horyzoncie? Czwartek, 23 lutego (06:00) Dodaj do zakładek w Pow ołanie strażnika praw przedsiębiorców - m.in. naruszanych podczas
SZKOLNA LISTA TEMATÓW 2013/2014
SZKOLNA LISTA TEMATÓW NA MATURĘ USTNĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO 2013/2014 LITERATURA 1. Jednostka wobec nieustannych wyborów moralnych. Omów problem, analizując zachowanie wybranych bohaterów literackich 2. Obrazy
Zawód: stolarz meblowy I. Etap teoretyczny (część pisemna i ustna) egzaminu obejmuje: Z ak res wi ad omoś c i i u mi ej ę tn oś c i wł aś c i wyc h d
4 6 / m S t a n d a r d w y m a g a ń - e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu S T O L A R Z M E B L O W Y Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln oś ci dla p ot r ze b r yn ku p r acy Kod z klasyfikacji
Nazwa przedmiotu Strategie kompozycyjne powieści XIX i XX w WH-FiPlP-PKP-SKP-W-S14_pNadGenV25YP. Wydział Humanistyczny
Strategie kompozycyjne powieści XIX i XX w. - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Strategie kompozycyjne powieści XIX i XX w. Kod przedmiotu 09.2-WH-FiPlP-PKP-SKP-W-S14_pNadGenV25YP Wydział
Adam Bocheński Wspomnienie o Marianie Des Loges (12 września czerwca 1957)
Adam Bocheński Wspomnienie o Marianie Des Loges (12 września 1898-3 czerwca 1957) Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 49/1, 347-351 1958 Z M A R
... WE... - środki pieniężne zgromadzone w walucie o b cej:...
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE b u rm istrza, zastę pcy b u rm istrza, sek retarza gm iny, s k arb n ik a gm in y, k iero w n ik a je d n o stk i erg a itreacyjn ej- gm iny, osoby za rzą d za ją cej i człon k
Maria Węglińska Temat lekcji w klasach I-III jako źródło informacji o pracy nauczyciela. Nauczyciel i Szkoła 1 (6), 31-39
Maria Węglińska Temat lekcji w klasach I-III jako źródło informacji o pracy nauczyciela Nauczyciel i Szkoła 1 (6), 31-39 1999 Maria Węglińska Temat lekcji w klasach I-III jako źródło informacji 0 pracy
MATURA 2010/2011 TEMATY DO EGZAMINU USTNEGO I. LITERATURA
MATURA 2010/2011 TEMATY DO EGZAMINU USTNEGO I. LITERATURA 1.Różne obrazy przyrody w literaturze. Omów sposoby ich kreowania w wybranych utworach 2.Metamorfoza bohatera literackiego i jej sens. Omów problem,
Poradnik dotyczący odpadów i substancji odzyskiwanych
BROSZURA INFORMACYJNA DO PORADNIKA Nr ref.: ECHA-2010-GF-01-PL Data: 09.06.2010 r. Język: pols ki Poradnik dotyczący odpadów i substancji odzyskiwanych (ECHA) w yda serię broszur informacyjnych zaw ierających
OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - usługi
Strona l z 5 Łódź: WYWÓZ l UTYLIZACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH Z OBIEKTÓW SPEC. PSYCH. ZOZ W ŁODZI NR SPRAWY NO/PN/U/11/11/09 Numer ogłoszenia: 217555-2009; data zamieszczenia: 23.11.2009 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
tr m d d ^..., dnia (miejscowość) OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE b urm is trza rza się p e ^- b u rm istrza, se k retarza gm iny, sk a rb n ik a g m in y ^-kierownika jed n o stk i o rgan izacyjn ej gm in y, osob
Studia Lednickie 3,
Andrzej Rezler, Jacek Wrzesiński Wykorzystanie metod biologii molekularnej w badaniach nekropolii wczesnośredniowiecznych : próby uzyskania fragmentów informacji genetycznej z kości ludzkich pochodzących
Zdzisława Piątek. o śmierci. seksie. i metodzie in vitro. universitas
Zdzisława Piątek o śmierci seksie i metodzie in vitro universitas Na ironię zakrawa fakt, iż nauka, która nigdy nie dążyła do odkrycia prawd absolutnych, a wręcz odcinała się od takich poszukiwań,
Kinga Lisowska "Mój Grunwald", Henryk Leśniowski, Olsztyn 2010 : [recenzja] Echa Przeszłości 11,
Kinga Lisowska "Mój Grunwald", Henryk Leśniowski, Olsztyn 2010 : [recenzja] Echa Przeszłości 11, 446-451 2010 4 4 6 Polemiki, recenzje i omówienia Blom bergowej, dotyczących działalności również tego tow
USTNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO ROK SZKOLNY: 2012/2013
USTNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO ROK SZKOLNY: 2012/2013 I LITERATURA 1. Analizując wybrane przykłady, omów funkcjonowanie motywu snu w literaturze różnych epok. 2. Macierzyństwo w literaturze
Zawód: s t o l a r z I. Etap teoretyczny (część pisemna i ustna) egzaminu obejmuje: r e s m o ś c i i u m i e j ę t n o ś c i c i c h k i f i k j i m
4 3 / m S t a n d a r d w y m a g a ń - e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu S T O L A R Z Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln oś ci dla p ot r ze b r yn ku p r acy Kod z klasyfikacji zawodów
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 63/4, 331-338
Marian Płachecki "Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów", Andrzej Werner, Warszawa 1971, «Czytelnik», ss. 230, 2 nlb. : [recenzja] Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne
KSIĘGOZBIÓR COLL. EUROPAEUM. Grzegorz Godlewski LEKCJA KRYZYSU
KSIĘGOZBIÓR COLL. EUROPAEUM Grzegorz Godlewski LEKCJA KRYZYSU hl66\ 1 EsaMi Grzegorz Godlewski LEKCJA KRYZYSU ŹRÓDŁA KULTURALIZMU FLORIANA ZNANIECKIEGO Wydawnictwo KR W arszawa 1997 Copyright for the
Ewa Nowicka Zajęcia integracyjne na temat - "Nowa pora - wiosna" w klasie drugiej szkoły podstawowej. Nauczyciel i Szkoła 1-2 (14-15),
Ewa Nowicka Zajęcia integracyjne na temat - "Nowa pora - wiosna" w klasie drugiej szkoły podstawowej Nauczyciel i Szkoła 1-2 (14-15), 208-213 2002 E w a N o w ic k a Zajęcia integracyjne na temat - Nowa
Proza polskiego modernizmu Twórczość Stefana Żeromskiego
Proza polskiego modernizmu Twórczość Stefana Żeromskiego Życie i twórczość Stefana Żeromskiego (pseudonimy literackie Maurycy Zych, Józef Katerla) ur. 14 października 1864 r. we wsi Strawczyn zm. 20 listopada
O ŚW IADCZENIE M AJĄTK O W E
O ŚW IADCZENIE M AJĄTK O W E wójta, zastępcy w ójta, sekretarza gminy, skarbnika gm iny, kierownika jednostki organizacyjnej gm iny, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną
Małgorzata Kąpińska Z psychologi nauczania. Studia Philosophiae Christianae 3/2,
Małgorzata Kąpińska Z psychologi nauczania Studia Philosophiae Christianae 3/2, 351-359 1967 M AŁGORZATA KĄPIŃSKA' Z PSYCHOLOGII N AU CZAN IA Z agadnienie techniki nauczania oraz organizacji studiów w
U S TAW A. z d n i a r. o zm ianie ustaw y o zw iązkach zaw odow ych oraz niektórych innych u staw 1
Projekt z dnia 22 m arca 2016 r. U S TAW A z d n i a... 2016 r. o zm ianie ustaw y o zw iązkach zaw odow ych oraz niektórych innych u staw 1 A rt. 1. W ustaw ie z dnia 23 m aja 1991 r. o zw iązkach zaw
Zasady pisania prac dyplomowych
Zasady pisania prac dyplomowych I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Prace licencjackie - mogą mieć postać prac przeglądowych: streszczać poglądy filozofów, stanowić świadectwo rozumienia tekstów filozoficznych,
S. Breyer Pytania i odpowiedzi prawne. Palestra 7/5(65), 46-49
S. Breyer Pytania i odpowiedzi prawne Palestra 7/5(65), 46-49 1963 P r r / t n / M I O D P O W I E D Z I R K A l f i N E P Y T A N IE : W jakim trybie, ewentualnie w jakim postępowaniu figurujący w dziale
r iowia'tu,1o^dfcy, zijrvądzt^4c^j człon k a organ u za rzą d za ją cego p ow iatow ą osob ą praw n ą o ra z osob y
j O Ś W IA D C Z E N IE M A J Ą T K O W E ^. ^członka za rz ą d u p p w ia t*,-se k re ta rz a pow iatu, sk arbnik a pow iatu, kierow n ik a jed n ostk i org a n iza cy jn ej r iowia'tu,1o^dfcy, zijrvądzt^4c^j
Piotr Chojnacki "Filozofia a filozofia nauki", Ludovico Geymonat, Warszawa 1966 : [recenzja] Studia Philosophiae Christianae 3/1,
Piotr Chojnacki "Filozofia a filozofia nauki", Ludovico Geymonat, Warszawa 1966 : [recenzja] Studia Philosophiae Christianae 3/1, 275-279 1967 relacje, które w filozofii noszą nazw ę kategorialnych i bardzo
B iuro. Al. S o lid arn o ści 77. 00-090 W arszaw a. W odpow iedzi na pism o K M P.5 7 1.3.2015.W S z dnia 04.05,2015 r., za którym przesłano
OKRĘGOWY INSPEKTORAT SŁUŻBY WIĘZIENNEJ UL. WAŁY JAGIELLOŃSKIE 4 85-128 BYDGOSZCZ OI/KI- 072/4/15/2270 Bydgoszcz dnia. 14.05.2015 r. RPW/31314/2015 P Data:20l5-05-18 - i, /,.' v.. L v' 1 u v.v o i v a rr*
DLA KOMPUTERÓW macos. Przewodnik Szybki start. Kliknij tutaj, aby pobrać najnow szą w ersję tego dokumentu
DLA KOMPUTERÓW macos Przewodnik Szybki start Kliknij tutaj, aby pobrać najnow szą w ersję tego dokumentu ESET Cyber Security Pro zapewnia doskonałą ochronę komputera przed złośliwym kodem. Wykorzystując
А С Т Л U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S KSZIALLLNIL POLOM S14 c m ; CUDZOZIEMCÓW. tinŕbaru Janouaka ( W a r s z a w a )
А С Т Л U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S KSZIALLLNIL POLOM S14 c m ; CUDZOZIEMCÓW 2, 1989 tinŕbaru Janouaka ( W a r s z a w a ) WYZYSKANIE METODY GNIAZD SŁOWOTWÓRCZYCH ij NAUCZANIU JĘZYKA
Wojciech Pasternak Ignoratio elenchi : kilka uwag o recenzji Mieczysława Inglota
Wojciech Pasternak Ignoratio elenchi : kilka uwag o recenzji Mieczysława Inglota Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 77/4, 359-362 1986 V. DYSKUSJE
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 49/4,
Elżbieta Słodkowska "Adam Mickiewicz - zarys bibliograficzny", opracowali Irmina Śliwińska, Wanda Roszkowska, Stanisław Słupkiewicz, Warszawa 1957, Państwowy Instytut Wydawniczy... : [recenzja] Pamiętnik
E. Dziduch, B. Sadowski Rola sztuki w wychowaniu. Studia Philosophiae Christianae 6/1,
E. Dziduch, B. Sadowski Rola sztuki w wychowaniu Studia Philosophiae Christianae 6/1, 198-202 1970 198 Materiały, recenzje, sprawozdania [13] Rola sztu ki w w ychow aniu. W spółcześnie bardzo często w
Krystyna Kralkowska-Gątkowska
Krystyna Kralkowska-Gątkowska "Portrety i szkice literackie", Artur Hutnikiewicz, Warszawa-Poznań-Toruń 1976, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Towarzystwo Naukowe w Toruniu... : [recenzja] Pamiętnik Literacki
Ewa Szadzińska "Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Z serii szkice, rozprawy, studia", Stanisław Palka, Gdańsk 2006 : [recenzja]
Ewa Szadzińska "Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Z serii szkice, rozprawy, studia", Stanisław Palka, Gdańsk 2006 : [recenzja] Nauczyciel i Szkoła 1-2 (30-31), 255-258 2006 Ewa Szadzińska Recenzja
Maria Janion,Maria Żmigrodzka,Zofia Stefanowska,Alina Witkowska,Mirosława Puchalska,Zdzisława Kopczyńska,Zbigniew Goliński,Kazimierz Wyka
Maria Janion,Maria Żmigrodzka,Zofia Stefanowska,Alina Witkowska,Mirosława Puchalska,Zdzisława Kopczyńska,Zbigniew Goliński,Kazimierz Wyka " Pan Tadeusz ", t. 1: "Studia o poemacie"; t. 2: "Studia o tekście"...
2. Środki finansowe na pomoc zdrowotną dla nauczycieli określane są na każdy rok w planach finansow ych szkoły
Szkoła Podstawou. 0 >lr / im. J a n a K ochanow skiego 20-433 Lublin,ul. Mickiewicza 24 te!. (081)744-03-22 NIP 946-18-16-709 Zał. nr 1 do zarządzenia nr 10 /2 0 1 3 z dnia 2-04-2013r. Dyrektora Szkoły
SPR A W O ZD A N IE Z DZIAŁALN OŚCI T. M. H. ZA RO K 1916. 439
SPR A W O ZD A N IE Z DZIAŁALN OŚCI T. M. H. ZA RO K 1916. 439 sprzedaż wydawnictw. Z nowo przybyłych do zbiorów przedm iotów należy wymienić przedew szystkiem panoram ę W arszaw y Vogla, szere g akwafort
2 3 / m S t a n d a r d w y m a g a ń e g z a m i n m i s t r z o w s k i dla zawodu L A K I E R N I K S A M O C H O D O W Y Kod z klasyfikacji zawodów i sp e cjaln oś ci dla p ot r ze b r yn ku p r acy
W odpowiedzi prof. J. Nowakowi-Dłużewskiemu
W odpowiedzi prof. J. Nowakowi-Dłużewskiemu Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 49/4, 667-670 1958 Y. K O R E S P O N D E N C J A W ODPOWIEDZI PROF.
13. Podatek dochodowy
Grupa LOTOS S.A. - Zintegrowany Raport Roczny 2011 LOTOS Raport Roczny 2011 / Dane finansowe / Skonsolidowane sprawozdanie finansowe / Dodatkowe informacje i objaśnienia / 13. Podatek dochodowy 13. Podatek
OPORNIKI DEKADOWE Typ DR-16
N r karły katalogowej 28 224 i i t g j i i i i!! ;;vv:. :> ' /A- n m : Z! SWW-0941-623 ~ KTM 0941 623 wg tabeli «H i OPORNIKI DEKADOWE Typ DR-16 % % ZASTOSOWANIE O porniki dekadowe DB - 16 przeznaczone