Gdy dziecko boli brzuszek poradnik dla rodziców

Transkrypt

1 Gdy dziecko boli brzuszek poradnik dla rodziców Konsultacja naukowa: Prof. dr hab. med. Mieczysława Czerwionka-Szaflarska

2 Układ pokarmowy misterna budowa i doskonała funkcja Układ pokarmowy człowieka zbudowany jest z następujących po sobie odcinków o zróżnicowanej budowie i funkcji, zwanych przewodem pokarmowym, oraz wątroby i trzustki, które produkują enzymy i wydzielają je do światła przewodu pokarmowego. Dostający się do jamy ustnej pokarm jest rozdrabniany, mieszany, wstępnie trawiony przez lipazę śliniankową, a następnie połykany. Przez przełyk trafia do żołądka, gdzie dostaje się pod silne działanie kwasu solnego wydzielanego przez błonę śluzową żołądka. Specjalna budowa wewnętrznej powierzchni ściany żołądka, zdolność jej szybkiej naprawy po uszkodzeniu i wydzielane przez nią substancje ochronne powodują, że nie ulega ona zniszczeniu przez produkowany kwas solny. Po przejściu przez odźwiernik (rodzaj tamy otwieranej dla opróżnienia żołądka), pokarm przesuwany jest do początkowego odcinka jelita cienkiego, zwanego dwunastnicą. Do dwunastnicy uchodzą też przewody odprowadzające produkowaną przez wątrobę żółć oraz wytwarzane przez trzustkę enzymy. Znacznie strawiony pokarm jest wchłaniany przez silnie pofałdowaną błonę śluzową dwunastnicy. Kolejna część przewodu pokarmowego to jelito cienkie. Tutaj składniki pokarmowe są intensywnie wchłaniane przez miliony wypustek błony śluzowej (kosmki jelitowe). Długi odcinek tej części przewodu pokarmowego oraz olbrzymia powierzchnia pofałdowanej błony śluzowej daje możliwość wchłonięcia odpowiedniej (albo nawet nadmiernej) ilości składników pokarmowych. Przesuwające się dalej resztki pokarmowe dostają się w końcu do jelita grubego. Tu następuje wchłanianie wody i formowanie kału. Kał zostaje świadomie (u dzieci starszych) lub nie (niemowlaki) wydalony przez odbyt. Przemieszczanie się pokarmu przez przewód pokarmowy następuje dzięki ruchom jelit, czyli motoryce przewodu pokarmowego. Istnieją cztery rodzaje ruchów jelit: toniczne, segmentalne (odpowiedzialne za mieszanie), atoniczne oraz perystaltyczne (robaczkowe).

3 Co wpływa na czynność motoryczną przewodu pokarmowego? układ nerwowy stan emocjonalny hormony zażywane leki przebyte zabiegi operacyjne nawyki żywieniowe czynność mięśniówki przewodu pokarmowego Jaką chorobą jest zespół jelita drażliwego? Zespół jelita drażliwego należy do tzw. zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, które są spowodowane nieprawidłową czynnością motoryczną przewodu pokarmowego bez pierwotnych zmian organicznych.

4 Możesz podejrzewać, że Twoje dziecko cierpi na zespół jelita drażliwego. Czy zespół jelita drażliwego jest częstą chorobą? Choroba ta dotyczy % populacji ogólnej. Częściej chorują dziewczęta. Najczęściej rozpoczyna się w późnym okresie młodzieńczym i wczesnym dorosłym. Co jest przyczyną zespołu jelita drażliwego? Do tej pory nie udało się ustalić konkretnej przyczyny zespołu jelita drażliwego. Wśród przyczyn wymienia się zmianę podatności jelita na rozciąganie (stosunkowo małe bodźce wywołują dużą reakcję), wzrost aktywności motorycznej jelita, zaburzenia hormonalne, nietolerancje pokarmów oraz uwarunkowania psychologiczne. Wiążą się one z czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Dzieci dziedziczą po rodzicach usposobienie i temperament, uczą się od nich postaw i zachowań (w tym żywieniowych). Często choroba ta wiąże się z zaburzeniami emocjonalnymi i stresem. Czynniki te powodują wzmożoną reakcję jelita na przesuwającą się treść pokarmową tak, że dochodzi do bolesnych skurczów, częstych wypróżnień i biegunki. Kiedy możesz podejrzewać, że Twoje dziecko może mieć zespół jelita drażliwego? Jeśli u Twojego dziecka występują przez co najmniej 3 miesiące niekoniecznie nieprzerwanie): bóle brzucha (najczęściej rozlane, kolkowe, następujące po wypróżnieniu) biegunka (częstsze niż 3 razy dziennie oddawanie luźnego stolca) zaparcia (trudności w oddawaniu stolca, który pojawia się rzadziej niż 3 razy w tygodniu, jest twardy i powoduje ból podczas wypróżnienia) uczucie niepełnego wypróżnienia bolesne parcie na stolec obecność śluzu w stolcu wzdęcia brzucha

5 Objawom powyższym towarzyszyć mogą: zgaga bóle głowy zaburzenia snu uczucie znużenia bóle grzbietu kołatanie serca Czy wizyta u lekarza jest konieczna? Wizyta u lekarza jest konieczna, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny dolegliwości oraz wdrożyć odpowiednie postępowanie. Lekarz przeprowadzi dokładną rozmowę na temat występujących u dziecka dolegliwości, a następnie dokładnie zbada dziecko. Wybierając się do lekarza. musisz pamiętać, od jak dawna u dziecka występują dolegliwości oraz znać ich charakter i ewentualny związek ze stresem, pokarmami lub innymi czynnikami. Jakie badania dodatkowe mogą być pomocne w rozpoznaniu? Prawdopodobnie lekarz zleci wykonanie pewnych badań dodatkowych. Najczęściej jest to morfologia krwi, próby wątrobowe i nerkowe, jonogram, poziom glukozy we krwi, badanie ogólne moczu, badanie kału na obecność pasożytów lub krwi utajonej. Badania te pozwalają w 95% przypadków wykluczyć istnienie organicznych przyczyn dolegliwości. Czasami konieczne jest wykonanie badań obrazowych, takich jak kolonoskopia czy badanie rentgenowskie jelita grubego. Badanie radiologiczne jelita grubego polega na wykonaniu serii zdjęć radiologicznych po podaniu przez odbyt środka kontrastowego. U dzieci częściej wykonuje się kolonoskopię. W tym przypadku przez odbyt wprowadza się specjalnie skonstruowany przyrząd endoskop, który umożliwia bezpośrednią ocenę błony śluzowej jelita grubego.

6 Jakich wyników badań dodatkowych możesz oczekiwać? W zespole jelita drażliwego wyniki badań dodatkowych zwykle nie wykazują odchyleń od normy wiekowej. Na czym polega leczenie zespołu jelita drażliwego? Najważniejszą częścią leczenia jest dobra współpraca pomiędzy lekarzem a dzieckiem i jego rodzicami. Lekarz powinien wytłumaczyć, że dolegliwości mają charakter przewlekły i nawracający. Podstawą leczenia jest modyfikacja czynników wywołujących dolegliwości, co może doprowadzić do ich osłabienia, a nawet całkowitego ustąpienia. Jak możesz pomóc swojemu dziecku unikać lub łagodzić dolegliwości? Możesz wpłynąć na uregulowanie trybu życia swojego dziecka. Pilnuj, aby Twoje dziecko: jadło posiłki o określonych porach miało zapewnioną systematyczną aktywność fizyczną nawiązywało przyjacielskie kontakty z rówieśnikami miało czas na realizację własnych zainteresowań unikało sytuacji konfliktowych potrafiło radzić sobie ze stresem Obserwując swoje dziecko, możesz znaleźć przyczyny, wywołujące dolegliwości i pomóc ich unikać.

7 Co Twoje dziecko powinno jeść, a czego powinno unikać? Prawidłowe żywienie dzieci, czyli żywienie w pełni zaspokajające potrzeby rozwijającego się organizmu, jest niezwykle ważne w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Dlatego należy unikać nadmiernie restrykcyjnych diet. Jeśli zauważysz, że u Twojego dziecka dolegliwości występują po pewnych pokarmach, staraj się w miarę możliwości wyeliminować je z diety i zastąpić innym produktem o podobnych wartościach odżywczych. Do pokarmów, które najczęściej wywołują dolegliwości należy czekolada, napoje typu cola, tłuste pokarmy, pokarmy konserwowe. Jeśli Twoje dziecko ma dolegliwości po spożyciu mleka, zastąp je przetworami mlecznymi np. jogurtem. Przy zaparciach jako dominującym objawie należy zastosować dietę bogatobłonnikową (ciemne pieczywo, płatki owsiane i kukurydziane, musli, warzywa strączkowe, owoce). Pamiętaj, że Twoje dziecko musi wypić odpowiednią ilość płynów (np. nastolatek ok. 2 litrów). Musisz pamiętać, żeby nowa dieta dostarczała składniki niezbędne dla organizmu Twojego dziecka!

8 Czy zespół jelita drażliwego można leczyć farmakologicznie? Jeśli Twoje dziecko ma uregulowany tryb życia i dbasz o jego prawidłową dietę, a mimo to odczuwa dolegliwości, lekarz może włączyć leczenie farmakologiczne. Optymalną terapię zapewnia lek regulujący aktywność motoryczną jelit, niezależnie od przyczyny zaburzenia, np. trymebutyna. Skuteczny lek zmniejszy dolegliwości bólowe, znormalizuje liczbę i konsystencję stolców oraz pomoże pozbyć się nieprzyjemnych odczuć związanych z defekacją. Pamietaj! Swojemu dziecku podawaj leki wyłącznie przepisane przez lekarza i zgodnie z jego zaleceniami. Mimo bardzo dokuczliwych dolegliwości, zespół jelita drażliwego nie stanowi zagrożenia dla życia Twojego dziecka. Możesz jednak pomóc swojemu dziecku cierpiącemu na zespół jelita drażliwego osiągnąć stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego.