Gluten. Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem. dr Maciej Starachowski

Transkrypt

1 Gluten Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem dr Maciej Starachowski

2 Spis treści 1. Wstęp 2. Podział chorób związanych z glutenem 3. Jaka jest różnica pomiędzy celiakią a niezwiązana z celiakią nadwrażliwość na gluten 4. Gluten - co to jest i gdzie go można znaleźć 5. Jak postępować w przypadku nietolerancji glutenu 6. Z czym można pomylić objawy występujące w przebiegu nietolerancji na gluten 7. Uwaga! O czym należy pamiętać

3 1. Wstęp Jaka jest różnica pomiędzy nadwrażliwością na gluten, nietolerancją na gluten, celiakią i alergią na gluten? Terminy te pojawiają się ostatnio w mediach tak często, że przeciętny człowiek może nabrać przekonania, że gluten jest odpowiedzialny za całe zło na świecie. Postaramy się uporządkować i przybliżyć naszym Czytelnikom zagadnienia związane z glutenem tak, aby każdy mógł samodzielnie ocenić, czy należy do grona osób, którym gluten może szkodzić. Nie będziemy szeroko zajmować się celiakią, ponieważ temat ten jest powszechnie znany i istnieje wiele publikacji o tej, wywołanej spożywaniem pokarmów zawierających gluten chorobie.

4 2. Podział chorób zależnych od glutenu Choroby związane z glutenem są terminem nadrzędnym, obejmuje on: 1. celiakię, 2. alergię na zboże, 3. niezwiązaną z celiakią nadwrażliwość na gluten. Choroby związane z glutenem 1. Celiakia 2. Alergia na zboża 3. Niezwiązana z celiakią nadwrażliwość na gluten Choroba autoimmunologiczna. Reakcja komórek układu odpornościowego. Choroba alergiczna/uczulenie. Uwolnienie przeciwciał Mechanizm nieznany. Brak udziału układu odpornościowego.

5 Różnica pomiędzy poszczególnymi formami nietolerancji na gluten polega na stopniu i rodzaju reakcji układu immunologicznego na gluten zawarty w spożytym pokarmie. Celiakia Jest chorobą wrodzoną, rozwijającą się u osób z predyspozycją genetyczną. Do jej ujawnienia się dochodzi najczęściej we wczesnym dzieciństwie, ale nie zawsze. W przebiegu celiakii, na skutek spożycia glutenu, dochodzi do reakcji układu immunologicznego, którego komórki zaczynają niszczyć kosmki jelita cienkiego. W uproszczeniu można powiedzieć, że w przypadku tej choroby spożycie glutenu prowadzi do reakcji autoimmunologicznej - komórki układu immunologicznego obracają się przeciwko komórkom własnego organizmu. Po spożyciu pokarmu zawierającego gluten dochodzi do zaniku kosmków jelitowych. Składniki odżywcze

6 nie mogą być wchłaniane z jelita. To właśnie jest główny problem w celiaki - pomimo spożywania pokarmu nie jest on prawidłowo wchłaniany. Dochodzi do niedoborów pokarmowych, niedoborów witamin itp. Organizm nie może prawidłowo się rozwijać i funkcjonować. Można to porównać do sytuacji człowieka, który ma wody pod dostatkiem, ale nie może się napić, bo ma zaszyte usta. Niezdiagnozowana lub nieleczona celiakia prowadzi do bardzo poważnych konsekwencji dla zdrowia - niedożywienia, niedokrwistości, osteoporozy, chorób wąt-roby, zwiększonego ryzyka rozwoju choroby nowotworowej.

7 Alergia na pszenicę Alergia na pszenicę polega na tym, że dochodzi do uczulenia (mechanizm podobny do kataru siennego) - wkrótce po spożyciu pokarmu zawierającego pszenicę (od kilku minut do kilku godzin) pojawiają się objawy uczulenia: świąd skóry, pieczenie, kichanie, dolegliwości żołądkowe, astma. Charakterystyczne dla alergii objawy związane są z wytwarzaniem przeciwciał - immunoglobulin klasy E. Alergii na pszenicę towarzyszy atopowe zapalenia skóry. W tej chorobie nie występuje zanik kosmków jelitowych i nie dochodzi do niedoborów pokarmowych, ale uciążliwość jest wysoka, głównie z uwagi na atopowe zapalenie skóry, które jest bardzo uciążliwe i przykre dla chorego.

8 Niezwiązana z celiakią nadwrażliwość na gluten U niektórych osób spożywanie pokarmów zawierających gluten prowadzi do wystąpienia szeregu dolegliwości, ale nie udaje się stwierdzić, przynajmniej na razie, uchwytnych zmian laboratoryjnych. Pacjenci są w stanie sami zauważyć związek pomiędzy wystąpieniem dolegliwości a spożyciem pokarmów zawierających gluten.

9 Diagnozę stawia się w oparciu o: 1. objawy, 2. ustąpienie objawów na diecie bezglutenowej, 3. powrót symptomów po prowokacji glutenem, 4. prawidłową strukturę śluzówki dwunastnicy (brak zaniku kosmków jelitowych). Objawy: Nie ma jednego, charakterystycznego dla niezwiązanej z celiakią nadwrażliwością na gluten objawu, którego obecność pozwalałaby postawić rozpoznanie. Najczęściej można zaobserwować kilka z wymienionych poniżej objawów, które występują jako reakcja na spożywanie pokarmów zawierających gluten i ustępują po wprowadzeniu diety bezglutenowej. Zmiany na skórze: Sucha, łuszcząca się skóra, wypryski, zmiany zapalne

10 skóry twarzy (zmiany zapalne wokół nosa, w uszach i na bocznych powierzchniach szyi). Włosy: Suche łamliwe włosy, uporczywy łupież. Przewód pokarmowy: Bóle brzucha niewiadomego pochodzenia, biegunka na przemian z zaparciami, wzdęcia, dyskomfort w jamie brzusznej Układ ruchu: Ból stawów Fibromialgia Układ nerwowy: Uczucie przewlekłego zmęczenia Kondycja psychiczna: Obniżenie nastroju, depresja Zamglony umysł

11 3. Jaka jest różnica pomiędzy celiakią a niezwiązana z celiakią nadwrażliwość na gluten Celiakia to autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym. Występuje najczęściej u niemowląt i małych dzieci. Nierozpoznana lub niewłaściwie leczona prowadzi do poważnych konsekwencji. Istotą tej choroby jest niszczenie kosmków jelitowych przez komórki własnego układu odpornościowego. Niezwiązana z celiakią nadwrażliwość na gluten występuje najczęściej u osób dorosłych, częściej u kobiet. Objawy mogą w części pokrywać się z tymi obserwowanymi w przebiegu celiakii, ale nie stwierdza się zmian w układzie immunologicznym.

12 4. Gluten - co to jest i gdzie go można znaleźć 5. Gluten to mieszanina białek zapasowych, występuje głównie w ziarnach zbóż. Gluten możemy znaleźć w wielu produktach spożywczych, może być ukryty pod postacią ulepszaczy smaku, środków konserwujących. Gluten można spotkać również w lekarstwach, witaminach czy nawet w pomadkach do ust. Jak postępować w przypadku nietolerancji glutenu Podstawą postępowania jest oczywiście dieta bezglutenowa. Przejście na taką dietę nie jest wcale takie proste i wymaga dużej samodyscypliny. Dla każdej osoby podejmującej decyzję o przejściu na dietę bezglutenową będzie zaskakujące w jak wielu produktach pozornie bezglutenowych można znaleźć duże ilości tego białka.

13 6. Z czym można pomylić objawy występujące w przebiegu nietolerancji na gluten Nietolerancja mleka. Objawy mogą się częściowo pokrywać. Trzeba zwrócić również uwagę, że nietolerancja mleka i uczulenie na gluten często idą w parze! Zespół jelita drażliwego (nadwrażliwego). Jeżeli zdiagnozowano u Ciebie zespół jelita drażliwego, prawdziwą przyczyną twoich dolegliwości może być nadwrażliwość na gluten.

14 7. Uwaga! O czym należy pamiętać 1. Decydując się na dietę bezglutenową sprawdź czy w twoim pożywieniu znajduje się wystarczająca ilość witamin z grupy B oraz błonnika. 2. Uważaj na ilość kalorii, węglowodanów i tłuszczu w twojej nowej diecie. 3. Wiele gotowych produktów gluten free może zawierać nadmiar cukru, tłuszczu i soli co może być czynnikiem ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego i hipercholesterolemii. 4. Świadomość konieczności unikania pokarmów zawierających gluten wiąże się ze wzrostem stresu /lęku przed spożyciem niewłaściwego pokarmu. Warto o tym wiedzieć i starać się kontrolować emocje.

15 CIM Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 101/ Warszawa tel. kom tel. stacjonarny: swiatzdrowia@swiatzdrowia.pl