INSTRUKCJA do ćwiczenia

Transkrypt

1 Politechnika Wrocławska Instytut Inżynierii Lądowej Zakład Infrastruktury Transportu Szynowego METODY KOMPUTEROWE W DROGACH KOLEJOWYCH Ćwiczenia laboratoryjne dla studentów specjalności ITS INSTRUKCJA do ćwiczenia P Program "Paszportyzacja" WROCŁAW 2008

2 Opis ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z komputerowym system ewidencji danych o drogach kolejowych o nazwie Paszportyzacja. System ten został opracowany przez Okręgowy Ośrodek Informatyki Dolnośląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych (DDOKP) w początku lat dziewięćdziesiątych, kiedy to pojawienie się komputerów osobistych i odpowiedniego oprogramowania pozwoliło na przejście od tradycyjnych metod ewidencji danych prowadzonych na papierze w postaci skoroszytów i segregatorów do elektronicznych w formie komputerowych baz danych. Wdrażanie systemu Paszportyzacja rozpoczęto na PKP w 1991 roku. W drugiej połowie lat 90-tych wiadomo już było, że nie będzie to docelowy system ewidencji danych o infrastrukturze kolejowej wykorzystywany na PKP. Obserwacje z próbnego okresu eksploatacji systemu Paszportyzacja, zdobyte doświadczenia i popełnione błędy zostały wykorzystane przy tworzeniu następnych aplikacji tego typu. Mimo iż system Paszportyzacja jest produktem przestarzałym, celowe jest zapoznanie studentów z jego działaniem i możliwościami. Chodzi tu bowiem o opanowanie podstawowych zasad posługiwania się komputerowymi systemami ewidencji danych o infrastrukturze dróg kolejowych, a dzięki temu zauważenie korzyści wynikających z ich zastosowania oraz zorientowanie się, które cechy elementów infrastruktury dróg kolejowych są istotne z punktu widzenia prowadzenia ich ewidencji. Zadaniem studenta w trakcie zajęć jest odszukanie w programie informacji dotyczących wybranego elementu sieci kolejowej (stacji oraz odcinka linii kolejowej) i wpisanie ich w puste pola formularza, który student otrzymuje przed rozpoczęciem ćwiczenia. Efektem wykonania ćwiczenia powinno być opanowanie umiejętności przeglądania baz danych i wyszukiwania pożądanych informacji. W celu poprawnego wykonania ćwiczenia należy przed ich rozpoczęciem zapoznać się z opisem czynności i ich objaśnieniem przedstawionym w instrukcji. Zaliczenie ćwiczenia odbywa się na podstawie pisemnego zestawienia danych dotyczących wybranego elementu sieci kolejowej w formie wypełnionego formularza. 2

3 1. Wstęp Przystępując do pracy z systemem "Paszportyzacja" musimy pamiętać, że jest to wersja testowa tego programu. Bazy danych o infrastrukturze kolejowej mogą być niepełne, ponieważ w założeniu miały mieć charakter bardziej szkoleniowy niż użytkowy. Ponadto dane te pochodzą z lat , zawierają wiec stary podział administracyjny (województwa i gminy) oraz poprzednią strukturę organizacyjną PKP (dyrekcje okręgowe, oddziały drogowe i sekcje drogowe), część danych dotyczących infrastruktury może być nieaktualna (obiekty przebudowane po 1993 r.). Niektóre opcje programu mogą działać niewłaściwie lub powodować jego zawieszenie. W celu uniknięcia tego typu kłopotów należy postępować zgodnie z niniejszą instrukcją. 2. Uruchomienie systemu "Paszportyzacja" Z pulpitu środowiska Windows otwieramy folder "Koleje", a następnie wybieramy ikonę programu "Paszportyzacja". UWAGA: Jeżeli w pewnym momencie pracy z programem zniknie on z ekranu i ukaże się pulpit środowiska Windows sprawdźmy, czy w pasku zadań nie jest aktywny przycisk "PASZPORT". W tej sytuacji powrotu do programu dokonujemy klikając ten przycisk. 3. Wygląd ekranu Wygląd ekranu po uruchomieniu programu przedstawiono na rys.1. DO WROCLAW P A S Z P O R T Y Z A C J A LINII KOLEJOWYCH 1. Linie kolejowe 2. Rozjazdy 3. Nawierzchnia torów 4. Przejazdy 5. Przepusty 6. Mosty i wiadukty, - wybor - zatwierdzenie Esc - wyjscie Rys.1. Na ekranie monitora możemy wyróżnić trzy "obszary robocze": 1. Nagłówek - z jego lewej strony podana jest nazwa użytkownika programu np. DO Wrocław (Oddział Drogowy Wrocław), z prawej - aktualna data. 3

4 2. Środkowa części ekranu - największe okno otoczone obwódką (nazywane w dalszej części instrukcji oknem programu), w którym prezentowane są: menu główne (w środku okna programu), menu podrzędne (w lewym górnym rogu okna programu) listy wyboru miejsca danych (linie kolejowe, posterunki, odcinki szlakowe), dane wyświetlane lub przeznaczone do edycji. 3. Stopka - w której umieszczane są podpowiedzi jakie polecenia i jakimi klawiszami możemy w danej chwili wywołać. UWAGA: Program Paszportyzacja został opracowany dla systemu operacyjnego DOS, dlatego do komunikowania się z programem musimy używać wyłącznie klawiatury (myszka jest nieaktywna). 4. Sposób pracy z programem Po uruchomieniu programu, w środkowej części ekranu (rys.1) ukazuje się menu główne zawierające opcje wyboru rodzaju danych. Po wybraniu jednej z sześciu możliwości menu główne znika z ekranu, w tytule okna programu pojawia się nazwa wybranego rodzaju danych do przeglądania lub edycji, a w lewym górnym rogu okna programu pojawia się menu wyboru sposobu pracy z danymi, przedstawione na rys.2. 1.Edycja 2.Wyświetlanie 3.Przeglądanie Rys.2 Po wybraniu możliwości "Edycja", w zależności od rodzaju danych wybranych w menu głównym, w lewym górnym rogu okna programu ukazują się kolejne menu podrzędne pozwalające na precyzyjniejsze określenie rodzaju interesujących nas danych przeplatane wyświetlanymi w środku okna ekranu listami wyboru linii kolejowej, posterunku, odcinka szlakowego oraz toru pozwalającymi na umiejscowienie danych. Po zakończeniu określania rodzaju i miejsca danych program prezentuje ich zestawienia dając możliwość edycji, kasowania i wprowadzania nowych danych. Po wybraniu możliwości "Wyświetlanie" program wyświetla w środku okna ekranu listę wyboru linii kolejowej, następnie pyta o numer toru i kilometr, po podaniu których prezentuje zestawienie danych dotyczących wybranego punktu sieci kolejowej. Po wybraniu możliwości "Przeglądanie" program uruchamia okno redagowania parametrów, po którego zatwierdzeniu bazy danych są przeszukiwane według założonych kryteriów zakończonym wyświetleniem obiektów spełniających te warunki. W naszym ćwiczeniu będziemy korzystać wyłącznie z opcji "Edycja", gdyż daje ona możliwość obejrzenia największej ilości szczegółów, a ponadto opcje "Wyświetlanie" i "Przeglądanie" w wykorzystywanej do ćwiczeń wersji programu nie działają poprawnie (mogą powodować jego zawieszenie). Odwołanie kolejno dokonywanych wyborów odbywa się przez naciskanie klawisza "Esc". Program został tak skonstruowany, że zakres dostępnych danych oraz możliwości ich obróbki są zależne od określonego użytkownika programu. Przez 4

5 użytkownika rozumie się nazwę jednostki organizacyjnej PKP. W obowiązującej do roku 1997 strukturze organizacyjnej PKP podział był trzystopniowy: 1) Dyrekcje - było ich osiem, Wrocław był siedzibą Dolnośląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych (DDOKP), 2) Oddziały (DO) - DDOKP dzieliła się na cztery: Legnica, Opole, Wałbrzych i Wrocław, 3) Sekcje (DS) - DO Wrocław dzieł się na sześć: Oleśnica, Brochów, Główny, Nadodrze, Świebodzki i Wojszyce. Wybranie danego użytkownika powoduje wyświetlanie danych dotyczących infrastruktury kolejowej będącej w zarządzaniu tego właśnie użytkownika (nie dotyczy opcji: Linie kolejowe / Edycja / Podział organizacyjny, w której dostępne są dane z całej Polski). Ponieważ wersja programu udostępniona Politechnice powstała w DO Wrocław, zebrane w niej dane nie wykraczają poza granice tego oddziału. Drugą ważną cechą programu jest to, że dokonywanie wszelkich zmian w danych (kasowanie, wprowadzanie, edycja) jest możliwe tylko przy określeniu użytkownika na poziomie sekcji drogowej (w programie nazwanym jednostką organizacyjną). Przy próbach edycji z poziomu oddziału lub dyrekcji program wyświetli komunikat: albo: "Operacja jest mozliwa tylko z poziomu jednostki org.!!!", UZYTKOWNIK NIE POSIADA UPRAWNIEN DO EDYCJI! Nacisnij dowolny klawisz. Do zmiany użytkownika służy osobny program "Parametr" umożliwiający administrowanie systemem "Paszportyzacja" (w wersji wykorzystywanej w ćwiczeniu jest on usunięty). W naszym ćwiczeniu pozostaniemy jednak przy ustawieniu użytkownika na poziomie DO Wrocław, gdyż umożliwia to dostęp do większego zakresu danych, natomiast uprawnienia edycyjne nie będą nam potrzebne. 5. Zakres czynności do wykonania w ramach ćwiczenia Przed rozpoczęciem ćwiczenia należy pobrać od prowadzącego zajęcia odpowiedni formularz. W punkcie pierwszym tego formularza prowadzący zajęcia określa element sieci kolejowej (numer linii, nazwę posterunku i szlak). Zadaniem studenta jest uzupełnienie danych o wybranym elemencie sieci kolejowej, wyszczególnionych w kolejnych punktach formularza. W punkcie szóstym student sam określa numer toru (gdy linia jest dwutorowa) i kilometr przekroju na długości wybranego szlaku, dla których uzupełni dane dotyczące geometrii i nawierzchni torów. Należy w tym momencie wybrać przekrój o pełnym kilometrze ze środka długości wybranego szlaku (tak aby wybrany przekrój był typowo szlakowy, a nie stacyjny). Formularz należy wypełnić długopisem, a nie ołówkiem. W przypadku popełnienia błędu złe dane należy przekreślić, a z boku należy czytelnie wpisać dane poprawne. W przypadku braku odpowiednich danych w programie należy w rubryce formularza wpisać poziomą kreskę. W przypadku danych nie odpowiadających stanowi aktualnemu (np. nazwy starych województw) należy wpisywać dane wynikające z programu, a nie dane aktualne. Przykład poprawnie wypełnionego formularza przedstawiono na końcu instrukcji. 5

6 W tabeli 1 podano sposób dostępu do danych w programie odpowiadających kolejnym podpunktom formularza. Tabela 1 Podpunkt formularza Dostęp do danych (rozwijanie kolejnych menu, wybór pozycji z list danych, wybór odpowiednich klawiszy) 2.1 Linie kolejowe / Edycja / Wykaz linii 2.2 Linie kolejowe / Edycja / Posterunki / (wybór linii) / Opis posterunków / (wybór posterunku) 2.3 Linie kolejowe / Edycja / Szlaki / (wybór linii) / Opis szlaków 3.1 Linie kolejowe / Edycja / Podział organizacyjny / (wybór linii) 3.2 Linie kolejowe / Edycja / Podział administracyjny / (wybór linii) 4 Linie kolejowe / Edycja / Cechy linii / (wybór linii) / wybór odpowiedniej cechy 5 Linie kolejowe / Edycja / Parametry techniczne / (wybór linii) / wybór odpowiedniego parametru 6.1 Linie kolejowe / Edycja / Geometria torów / (wybór linii) / Plan 6.2 Linie kolejowe / Edycja / Geometria torów / (wybór linii) / Profil 6.3 Nawierzchnia torów / Edycja / Szyny / (wybór linii) / Szlaki 6.4 Nawierzchnia torów / Edycja / Podkłady / (wybór linii) / Szlaki 6.5 Nawierzchnia torów / Edycja / Podsypka / (wybór linii) / Szlaki 7 Rozjazdy / Edycja / (wybór linii) / (wybór posterunku) / <Page Down> - kolejne rozjazdy 8 Przejazdy / Edycja / (wybór linii) / <Page Down> - kolejne rozjazdy / < > - kolejne ekrany danych 9 Przepusty / Edycja / (wybór linii) / <Page Down> - kolejne przepusty 10 Mosty i wiadukty / Edycja / (wybór linii) / <Page Down> - kolejne mosty i wiadukty / <F5> - dane dotyczące przęseł / <Page Down> - kolejne przęsła Oznaczenia użyte w tabeli: Pismem / Normalnym - oznaczono nazwy kolejnych pozycji menu i podmenu (pismem w nawiasach) - oznaczono nazwy list danych <Pismem w Nawiasach> - oznaczono nazwy klawiszy UWAGA: Ćwiczenie wydaje się być banalnie proste, lecz doświadczenia poprzednich lat wykazują, że studenci przy wypełnianiu formularzy popełniają błędy co obniża ich oceny. Proszę uważnie czytać pytania o dane zawarte w formularzu i uważnie je wpisywać. Najlepiej po pierwszym wypełnieniu całego formularza sprawdzić po raz drugi od początku poprawność wszystkich pozycji. 6. Zakończenie pracy w systemie "Paszportyzacja" W celu zakończenia pracy naciskamy klawisz "Esc", aż do pojawienia się następującego komunikatu: CZY JESTES PEWNY, ZE CHCESZ OPUSCIC PODSYSTEM "PASZPORTYZACJA"? (T/N) Nacisnij wlasciwy klawisz. na który odpowiadamy wybierając klawisz "T". 6

7 Po zakończeniu ćwiczenia student zobowiązany jest przekazać wypełniony formularz prowadzącemu zajęcia. Stanowi on podstawę do zaliczenia ćwiczenia i wystawienia oceny. 7

8 Formularz do ćwiczenia "Paszportyzacja" z przedmiotu "Metody Komputerowe w Drogach Kolejowych" 1. Wybór elementu sieci kolejowej: - linia nr posterunek...skokowa... - szlak...za... posterunkiem Student...Jan Kowalski... (wypełnić pola pozostawione w ramkach) 2. Uzupełnienie danych ogólnych o wybranym elemencie sieci kolejowej: 2.1 Linia Nr: Od - Do Km od: Km do: 271 Wrocław - Poznań -0,458 61, Posterunek 2.3 Szlak Nazwa: Rodzaj: Skrót: Km osi: Skokowa ST SK 36,239 36,135 37,160 Posterunek pocz.: Posterunek końc.: Km od: Km do: Długość: Skokowa Żmigród 36,239 47,151 10, Przynależność organizacyjna PKP wybranego posterunku: Sekcja: Oddział: Okręg: Ds Wrocław Nadodrze DO Wrocław DDOKP 3.2 Przynależność administracyjna wybranego posterunku: Miejscowość: Gmina: Województwo: - - wrocławskie 4. Cechy linii (na długości wybranego szlaku): Kategoria: magistralna Elektryfikacja: zelektryfikowana Układ: podstawowy Szerokość toru: normalnotorowa Status: własna PKP Wykorzystanie: ogólna (użyteczn. publ.) Użytkowanie: czynna Ilość torów: dwutorowa 5. Parametry techniczne linii (na długości wybranego szlaku, w torze nr 1): Dopuszczalny nacisk na oś: 21,5 Max. prędkość pociągów pasażerskich: 120 Obciążenie: 14,8 Max. prędkość pociągów towarowych: Wybór toru i kilometra przekroju (pełny kilometr ze środka długości wybranego szlaku) do opisu geometrii i nawierzchni torów: nr wybranego toru: 1 kilometr wybranego przekroju: 40, Kształt trasy w planie (w wybranym przekroju wybranego toru): 38,000 Element: prosta Promień*: 0 45,479 Długość: 7479,00 Przechyłka*: 0 * - tylko w przypadku łuku poziomego 8

9 6.2 Kształt trasy w profilu (w wybranym przekroju wybranego toru): 39,600 Element: spadek Pochylenie*: 4,10 40,100 Długość*: 500,00 Promień**: 0 * - tylko w przypadku odcinków o stałym pochyleniu ** - tylko w przypadku łuku pionowego 6.3 Szyny (w wybranym przekroju wybranego toru): 37,157 Typ: S60 Rok produkcji: ,830 Rodzaj: bezstykowe Rok wbudowania: Podkłady (w wybranym przekroju wybranego toru): 38,600 Rodzaj: buk Rok produkcji: ,834 Ilość / km: 1720 Rok wbudowania: Podsypka (w wybranym przekroju wybranego toru): 5,923 Rodzaj: tłuczeń 46,834 Grubość: Parametry rozjazdu (dowolnego, znajdującego się na wybranym posterunku): Nr: 16 Kierunek zwrotu: lewy Km: 37,089 Typ (szyn): S60 Nr toru: 1 Skos: 1:9 Rodz. rozjaz.: Rz Promień: Parametry przejazdu (dowolnego, znajdującego się na wybranym szlaku): Km: 42,060 Rodzaj pomostu: dylina Kategoria: C Szerokość przejazdu: 5,0 Nr: 43 Numer drogi: L29 Administrator: UG Prusice Nazwa drogi: lokalna Kąt skrzyżowania: 90 Odstęp między osiami torów*: 4,0 Rodzaj jezdni: asfalt Max. prędkość pociągów: 120 * - tylko w przypadku linii dwutorowych 9. Parametry przepustu (dowolnego, znajdującego się na wybranym szlaku): Km: 40,019 Przepływ wody: stały Nr: 913/245 Długość: 9,60 Rok budowy: 1856 Ilość otworów: 1 Rodzaj: sklepiony Wysokość nasypu nad przepustem: 1,0 10. Parametry mostu albo wiaduktu (dowolnego, znajdującego się na wybranej linii): Km: 39,820 Długość całkowita: 5,05 Nr: 730/245 Światło całkowite poziome: 4,25 Rodzaj obiektu: most Rok budowy podpór: 1965 Przeszkoda: rzeka Rok budowy przęsła: 1965 Liczba przęseł: 1 Wysokość konstrukcyjna: 0,85 9