Podstawy interwencji kryzysowej

Transkrypt

1 Podstawy interwencji kryzysowej

2 Czym jest kryzys emocjonalny? Kryzys odnosi się do reakcji człowieka na sytuację zagrażającą zaspokojeniu jego i s t o t n y c h p o t r z e b. C h a r a k t e r y z u j e s i ę dezorganizacją zachowania i uczuć oraz przeżywaniem przykrych emocji. Jest reakcją na nieoczekiwane wydarzenia stresujące. Jest ograniczony w czasie.

3 Jakie wydarzenia mogą wywołać kryzys?

4 Cele interwencji kryzysowej Spowodowanie odzyskania przez osobę w kryzysie zdolności do samodzielnego pokonania kryzysu. Przywrócenie równowagi psychicznej. Zapobieganie przejściu obecnego kryzysu w stan chroniczny. Przewrócenie umiejętności samodzielnego radzenia sobie.

5 Jak to zrobić? NIE MA ZŁOTEGO ŚRODKA I GOTOWEJ RECEPTY Każdy przypadek jest inny, wymaga indywidualnego podejścia.

6 Ważne dla interwencji jest: Udzielenie pomocy jak najszybciej po wydarzeniu wywołującym kryzys. Intensywność kontaktów. Elastyczność oddziaływań interwenta. Mobilizowanie naturalnego systemu wsparcia osoby w kryzysie. Kompleksowa odpowiedź na na potrzeby osoby w kryzysie.

7 Podstawą skutecznej interwencji jest: Utrzymywanie kontaktu wzrokowego. Przejawianie zainteresowania, tym co mówi rozmówca. Zachęcanie do rozmowy. Zadawanie dodatkowych pytań. Powstrzymywanie się od komentowania i udzielania rad. Nie można przerywać rozmówcy. Wyrażanie tolerancji i akceptacji. Krótkie powtarzanie niektórych elementów wypowiedzi rozmówcy.

8 Sześcioetapowy model interwencji kryzysowej

9 Etap 1: Zdefiniowanie problemu Rozpoznaj i zdefiniuj problem z punktu widzenia danej osoby. Wykorzystuj aktywne słuchanie (parafrazuj, uświadamiaj rozmówcy co czuje, proś o doprecyzowanie i wyjaśnienie). Zadawaj pytania otwarte. Zwracaj uwagę na na werbalne i niewerbalne komunikaty rozmówcy. Słuchaj własnej intuicji.

10 Etap 2: Zapewnienie bezpieczeństwa Minimalizuj fizyczne i psychiczne zagrożenie dla rozmówcy i innych osób. Oceń powagę zagrożenia psychicznego i fizycznego bezpieczeństwa rozmówcy w kategoriach zagrożenia życia i całkowitej utraty możliwości działania. Oceń przeżycia rozmówcy i jego sytuację. Uświadom jakie są inne alternatywne formy zachowania dla impulsywnych działań autodestrukcyjnych. ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA JEST GŁÓWNYM CELEM W CAŁYM PROCESIE.

11 Etap 3: Wspieranie Daj odczuć rozmówcy, że jest ważny i bezwarunkowo akceptowany. Pokaż słowami, tonem głosu, i językiem ciała troskę i pozytywne, nieosądzające osobiste zaangażowanie w jego sprawę.

12 Etap 4: Rozważanie możliwości Pomóż rozmówcy w poszukiwaniu dostępnych mu w danej chwili wyborów (w kryzysie człowiek nie dostrzega własnych możliwości). Pomóż w znalezieniu wsparcia w danej sytuacji. Skieruj uwagę rozmówcy na osoby mu znane obecnie lub w przeszłości, które mogą interesować się jego losem i stanowić źródło pomocy. Wskaż sposoby radzenia sobie z trudnościami (działania, zachowania). Nakłoń do pozytywnego myślenia.

13 Etap 5: Układanie planów Pomóż rozmówcy w opracowaniu realistycznego, krótkoterminowego planu, w którym wskaże dodatkowe źródła wsparcia i określi mechanizmy radzenia sobie z trudnościami. Zidentyfikujcie osoby, grupy osób i inne źródła wsparcia, do których rozmówca może się zwrócić po natychmiastową pomoc. Zaproponuj coś konkretnego i pozytywnego, co rozmówca może wykonać od razu. Skłoń rozmówcę do zdecydowanych działań, których sens rozumie, akceptuje i uznaje za własne. Ważne by rozmówca miał poczucie współautorstwa w tworzeniu planu.

14 Etap 6: Uzyskanie zobowiązania Skłoń rozmówcę do zobowiązania się do działania. Pomóż rozmówcy zaangażować się i podjąć zobowiązanie do wykonania jednego lub kilku konkretnych działań w celu odzyskania równowagi. Ważne jest aby rozmówca utrzymał poczucie kontroli i autonomii, które wspólnie wypracowaliście w poprzednich etapach interwencji.

15 Ocena sposobu funkcjonowania W sześcioetapowym modelu interwencji ocenianie jest wszechobecne (odbywa się na każdym etapie). Bardzo ważne jest żeby interwent ocenił natężenie kryzysu tak szybko, jak to możliwe.

16 System Oceny Selekcyjnej Formularz Oceny selekcyjnej jest pomocny w ocenie natężenia kryzysu w trzech sferach funkcjonowania (behawioralnym, poznawczym i emocjonalnym).

17 Dziecko w sytuacji żałoby 4-latki - niejasne pojęcie śmierci. Mogą przypuszczać, że one są przyczyną śmierci. Dosłownie interpretują co znaczy iść do nieba 6-7 latki - rozumieją nieodwracalność śmierci. Mogą konkretnie opowiadać o szczegółach śmierci. Rozumują niekiedy w kategoriach zysków. Okres dojrzewania - nastolatki mogą doświadczać bólu, lęku, winy, bezradności i smutku, a przy tym nie wiedzieć jak je wyrazić

18 Dziecko w każdym wieku może zareagować następująco: Zaprzeczenie - Nie wierzę w to. To się nie stało, to tylko sen. Tata niedługo wróci Poczucie winy - Zachorowała, bo byłem niegrzeczny. Gdybym na nią nie krzyczał, to by nie umarła. Zabiłem ją Obwinianie innych - To wina lekarza, nie leczył go właściwie. To twoja wina, bo ciągle się kłóciliście Niepokój - Kto się mną teraz zamie? Mama też może umrzeć i zostanę sam

19 Zasady postępowania z dzieckiem w żałobie Uczciwość - nie chroń dziecka przed rozmową o śmierci. Informuj dziecko w sposób ciągły i rzetelny. Nie używaj sformułowań typu: poszedł do nieba, odszedł, jest z aniołkami etc. Pozwól na przeżywanie żałoby po swojemu, nawet jeśli wydaje się, że dziecko nie przejmuje się. Zapewnij zrozumienie. Zachęcaj do wyrażania uczuć. Nastolatek potrzebuje w równym stopniu informowania o wszystkim, jak i samotności. Nastolatkowi należy umożliwić włączanie się w dyskusje, planowanie, opłakiwanie i uroczystości pogrzebowe.

20 Jako pracownik szkoły: Okaż zainteresowanie uczniem i sytuacją, w jakiej się znalazł. Daj uczniowi do zrozumienia, że jesteś osobą, która potrafi i chce słuchać. Zaznacz swoją obecność i gotowość do wysłuchania i pomocy, kiedy uczeń zechce skorzystać z pomocy. Zachęcaj do rozmowy i wyrażania uczuć na różne sposoby. Nie naciskaj na ucznia, jeśli nie chce rozmawiać, ale obserwuj go i wypatruj ewentualnych zmian w zachowaniu. Jeśli zauważysz, niepokojące zmiany w zachowaniu ucznia poproś go o rozmowę i sprawdź co się z nim dzieje. Jeśli to konieczne zaproponuj wsparcie odpowiedniej instytucji.

21 Kiedy potrzebna jest pomoc Dziecko traci zainteresowanie codziennymi czynnościami. Niezdolność do zostania samemu. Odmowa jedzenia i picia. Regresja w zachowaniu (u młodszych dzieci). Naśladowanie zmarłej osoby. Deklarowanie chęci dołączenia do zmarłego. Utrata zainteresowania przyjaciółmi. Odmowa uczęszczania do szkoły. Znaczne pogorszenie wyników w nauce.

22 Kryzys suicydalny

23 Ogólne wskazówki do pracy z dzieckiem o skłonnościach samobójczych Ufaj swemu podejrzeniu, że nastolatek może mieć intencje autodestrukcyjne. Powiedz wprost, że obawiasz się o niego, a potem go wysłuchaj. Zadawaj bezpośrednie pytania i dopytuj. Nie okazuj, że jesteś zszokowany tym, co mówi. Nie daj się wciągnąć w dyskusję o wadach i zaletach samobójstwa. Nigdy nie przyrzekaj, że zachowasz te informacje dla siebie. Nie pozostawiaj dziecka samego, jeśli uważasz, że zagrożenie jest bezpośrednie.

24 Upewnij się, że dziecko ma opiekę i powiadom rodziców o zagrożeniu. Zapewnij dziecko, że coś da się z tym zrobić, że jego pragnienia samobójcze nie są lekceważone. Wytłumacz, że uczucia to stopniowy, codzienny proces, że pomoc jest w zasięgu ręki i że niezbędne jest zwracanie się o pomoc w sposób bezpośredni, jeśli pragnienie samobójstwa staje się silne. Przyjmij aktywną i autorytarną postawę na tyle, na ile to konieczne, żeby chronić zagrożone dziecko. Kiedy wydaje ci się, że dziecko uporało się z kryzysem śledź je uważnie. Wiele osób popełnia samobójstwa kiedy wydaje się, że wszystko jest już dobrze.

25 Bardzo ważne jest stworzenie atmosfery zrozumienia i zaufania od początku rozmowy. Dąż do zmniejszenia poczucia bezradności. Omów ból ucznia i staraj się go złagodzić. Uświadom dziecku, że może panować nad swoimi myślami, uczuciami i zachowaniem. Szukaj ukrytych komunikatów w zachowaniu. Jeśli mowa ciała przeczy słowom, bądź czujny. W większości przypadków konieczne jest zawarcie kontraktu typu Zostaję przy życiu. Często przywraca to grunt pod nogami i chwilowy cel do życia. Kontrakt w żadnym wypadku nie może zostać narzucony dziecku. W rozmowie z uczniem pomocna jest Skala objawowa ryzyka próby samobójczej.

26 Jeśli obawiasz się o bezpośrednie bezpieczeństwo ucznia zawiadom pogotowie lub policję. Lepiej przecenić zagrożenie niż go nie docenić Z nastolatkiem bądź szczery. Wyjaśnij mu co stanie się dalej. Gdzie trafi i jakie będzie to miało dla niego ewentualne konsekwencje.

27 Przykładowe pytania: Czy myślisz o odebraniu sobie życia? Myślę, że czujesz się do tego stopnia pozbawiony kontroli i nadziei, że zaczynasz myśleć o samobójstwie. Czy się mylę? Jak chcesz to zrobić? Kiedy chcesz to zrobić? Gdzie? Kiedy masz myśli samobójcze, jak one brzmią? To, co mówisz świadczy o burzy emocji, jaką odczuwasz Co musiałoby się stać, żebyś poczuł się lepiej?

28 Chcę ci pomóc, jeśli tylko będę mógł. Zależy mi na twoim bezpieczeństwie i martwię się tym, co cię w tej chwili trapi. To brzmi dość niepokojąco, czy to znaczy, że myślisz o tym żeby zrobić sobie krzywdę? Czy naprawdę myślałeś, żeby zrobić sobie coś złego i więcej się nie obudzić? Jestem przerażony widząc cię w tym stanie. Co sprawia ci tak wiele bólu? Poprosiłem cię o spotkanie, bo się o ciebie martwię. Myślałem, że świetnie sobie radzisz. Twoja mama też się o ciebie martwi i poprosiła mnie żebym z tobą porozmawiał. Może tobie wydaje się, że jest w porządku, ale to, co mnie w tej chwili niepokoi, to twoje ostatnie zachowanie. Mówisz, że przeszkadzają ci ślady na rękach i nogach. Czy gdybyśmy znaleźli inny sposób na zmniejszenie lęku i smutku, żeby na twoim ciele nie pojawiały się nacięcia i blizny, wybrałabyś inną metodę?

29 Rozumiem, że jesteś wściekła i rozczarowana tym, że wszyscy wydają się być przeciwko tobie. Zastanawiam się, czy nie chciałabyś wyobrazić sobie, co w rzeczywistości twoje samobójstwo będzie oznaczało dla tych ludzi, szczególnie dla twojej rodziny. To co mówisz ma sens. Z drugiej strony wydaje mi się, że w tym momencie bardzo cierpisz i potrzebujesz pomocy. Musimy znaleźć sposób, abym lepiej zrozumiał, co przeżywasz i zaproponował, jak możesz wydostać się z tego piekła, w którym czujesz, że przebywasz. Dlatego, kiedy będziemy dalej rozmawiać, a ty będziesz uważała, że nie wiem co czujesz, przerwij mi w połowie zdania i powiedz: stop. Jeśli nastolatek uporczywie twierdzi, że wszystko z nim ok, a nam wydaje się inaczej pomocna bywa kwestia: Dobrze, w takim razie ty możesz pomóc mnie, żebym ja też czuł się w porządku. Porozmawiaj ze mną o tym, co się dzieje. Chcę po prostu żebyś wiedział, że te sygnały, które odbieram, oznaczają niebezpieczeństwo i że troszczę się o ciebie. Chcę mieć pewność, że jesteś bezpieczny, mimo, że sam twierdzisz, że jest ok. Słyszałem, że uważasz, że z tobą wszystko w porządku i że nie potrzebujesz pomocy. Ja oczywiście nie mam zamiaru zmuszać cię, żebyś tu przychodził, skoro nie masz ochoty. Ale wygląda na to, że twoi rodzice i nauczyciele myślą, że potrzebna ci pomoc. Co takiego się dzieje, że oni wszyscy zaczęli myśleć w ten sposób? czy potrzebujesz pomocy, żebyśmy mogli ustalić, co zrobić, żeby się nie czepiali?

30 Alarmujące wypowiedzi: Nie mam po co żyć. Beze mnie będzie lepiej. Nic mnie nie cieszy. Życie nie ma sensu. Ostatnio jakoś dziwnie się czuję. Obco. Tak jakbym był kimś innym. Nie wiem czy ktokolwiek może mi pomóc. Nie mam żadnego wyboru. Nie ma żadnej przyszłości.