Niniejszy materiał powstał jako rezultat projektu:

Transkrypt

1

2 Niniejszy materiał powstał jako rezultat projektu: POD WIATR ANALIZA OGRANICZEŃ W POWROCIE DO PRACY KOBIET PO PRZERWIE ZWIĄZANEJ Z URODZENIEM I WYCHOWANIEM DZIECKA Program Operacyjny Kapitał Ludzki Numer i nazwa Priorytetu: VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich Numer i nazwa Działania: 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie Numer i nazwa Poddziałania: Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy Nr projektu: WND-POKL /08 Instytucja Wdrażająca: Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie Strona projektu: Realizator projektu: BD Center Zaczernie, Miłocin229 tel./fax (017) , tel. (017) biuro@bdcenter.pl Internet: Kierownik projektu: dr Paweł Walawender

3 Spis treści 5 WSTĘP 6 1. SPOSÓB ORGANIACJI I REALIZACJI BADAŃ Cele i problemy badawcze, przedmiot badań Zastosowane metody i techniki badawcze Uwagi na temat doboru próby i realizacji badań 8 2. CHARAKTERYSTYKA PRACODAWCÓW UCZESTNICZĄCYCH W BADANIU I ICH PRZEDSIĘBIORSTW Charakterystyka społeczno demograficzna przedsiębiorców Płeć Wiek Wykształcenie Stan cywilny Posiadanie dzieci Wiek dzieci Podsumowanie Charakterystyka badanych podmiotów Czas powstania badanych przedsiębiorstw Zasięg działalności firmy Wielkość przedsiębiorstw mierzona liczba zatrudnionych osób Struktura wykształcenia pracowników Forma prawna przedsiębiorstwa Rodzaj prowadzonej działalności Działalność przedsiębiorstw według sekcji PKD Główna siedziba przedsiębiorstwa Podsumowanie ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Postawy pracodawców wobec kobiet w ciąży Reakcje pracodawców na wiadomość o ciąży Opinie pracodawców na temat wsparcia udzielanego kobietom w ciąży Problemy firmy związane z macierzyństwem Młode matki jako pracownicy Podsumowanie Ocena młodych matek jako pracowników Ocena młodych matek jako pracowników Ocena szans znalezienia pracy przez kobiety w ciąży Wpływ macierzyństwa na cechy potrzebne w pracy zawodowej Korzyści płynące z macierzyństwa Podsumowanie 3

4 Postawa przedsiębiorców wobec płci i posiadania dzieci Preferencje pracodawców przy zatrudnianiu pracowników Charakterystyka osób wyznaczonych do zwolnień Porównanie wynagrodzenia kobiet i mężczyzn Opinie pracodawców dotyczące cech przyszłego pracownika oraz wysokości jego zarobków Ocena osób bezdzietnych pod względem cech potrzebnych w pracy zawodowej Ocena cech osób posiadających dzieci pod względem cech przydatnych w pracy zawodowej Podsumowanie Polityka zatrudniania pracowników Rekrutacja pracowników Kształtowanie się zatrudnienia w ostatnich latach w firmach Preferowane formy zatrudniania pracowników Formy czasowego zatrudnienia pracowników ze względu na płeć Osoby początkowo zatrudnione w ramach czasowych form zatrudnienia, przyjęte w ramach umowy o pracę Podsumowanie Szanse i bariery w powrocie kobiet na rynek pracy Ograniczenia w powrocie do pracy kobiet po urodzeniu dziecka Rozwiązania ułatwiające powrót do pracy młodym matkom Podsumowanie 90 Spis tabel: 93 Spis wykresów:

5 WSTĘP Ze względu na charakter pełnionych ról społecznych kobiety stanowią grupę szczególnie dotkniętą problemem bezrobocia długotrwałego. Jedną z przyczyn takiego stanu jest problem powrotu do aktywności zawodowej po przerwie spowodowanej urodzeniem i wychowaniem dziecka. Problem ten można identyfikować z punktu widzenia kobiety oraz z perspektywy pracodawcy niechętnie zatrudniającego kobiety po urlopie macierzyńskim. Decyzja o posiadaniu dziecka uniemożliwia na jakiś czas pracę zawodową, a rozwiązania organizacji pracy pozwalające na godzenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi nie są dostatecznie szeroko rozpowszechniane w polskich firmach i instytucjach. Analiza sytuacji bezrobotnych kobiet powracających na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka nie była dotychczas przedmiotem badań ogólnoregionalnych. Upowszechnienie badań i raportów na ten temat jest bardzo istotne, dlatego firma BD Center realizuje projekt pn. POD WIATR analiza ograniczeń w powrocie do pracy kobiet po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka ; Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich; Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie; Poddziałanie Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy. Projekt ten stanowi odpowiedź na identyfikowane i istotne problemy, a jego realizacja przyczyni się do wypełnienia luki w wiedzy oraz pozwoli na lepsze i skuteczniejsze podejmowanie decyzji. Celem głównym projektu jest analiza ograniczeń w powrocie do pracy kobiet z województwa podkarpackiego po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka. Do realizacji tego celu przyczynią się następujące cele szczegółowe: identyfikacja problemów związanych z powrotem do aktywności zawodowej pozwoli w przyszłości na stworzenie programów skierowanych ku bezproblemowemu łączeniu pracy zawodowej i obowiązków rodzinnych, zdiagnozowanie znajomości ustawodawstwa ułatwiających godzenie ról zawodowych rodzinnych oraz stopień ich zastosowania wśród badanych pracodawców. 5 Niniejszy dokument zawiera analizę danych uzyskanych od przedsiębiorców z terenu województwa podkarpackiego, którzy przyznali, iż w ich firmie nie pracują kobiety, które były zatrudnione w niej przed urodzeniem dziecka i powróciły do pracy po okresie urlopu macierzyńskiego.

6 1. SPOSÓB ORGANIACJI I REALIZACJI BADAŃ 1.1 Cele i problemy badawcze, przedmiot badań 6 Badania przeprowadzone przez firmę BD Center wśród przedsiębiorców zatrudniających młode matki, skupiały się na analizie ograniczeń w powrocie do pracy kobiet województwa podkarpackiego po przerwie związanej z urodzeniem dziecka. Był to jednocześnie główny cel badań. Jego zdefiniowanie pozwoliło sformułować następujące szczegółowe problemy badawcze: 1. Jakie są najczęstsze reakcje pracodawców na informacje o zajściu w ciążę? 2. Jakie problemy stają przed firmą zatrudniającą kobiety w ciąży oraz młode matki? 3. Jaki jest stosunek pracodawców do zatrudniania kobiet powracających po urlopach macierzyńskich/wychowawczych? 4. Jak przedsiębiorcy oceniają szanse na znalezienie pracy przez ciężarne kobiety? 5. Jak pracodawcy oceniają młode matki pod względem cech przydatnych w życiu zawodowym? 6. Jak pracodawcy oceniają osoby bezdzietne oraz matki i ojców pod względem tychże cech? 7. Czy na podkarpackim rynku pracy występują dysproporcje w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn? 8. Z czego wynikają te różnice? 9. W jaki sposób w firmach najczęściej rekrutuje się pracowników? 10. Czy pracodawcy korzystają z prawnych możliwości ułatwiających kobietom łączenie życia zawodowego z prywatnym? 11. Czy pracodawcy korzystają z elastycznych form zatrudnienia w stosunku do pracowników, w tym młodych matek? 12. Jakie są zdaniem pracodawców główne bariery w powrocie kobiet na rynek pracy? 13. Jakie rozwiązania należałoby wprowadzić, aby zniwelować te bariery? 1.2 Zastosowane metody i techniki badawcze W badaniach ilościowych wykorzystano metodę wywiadu kwestionariuszowego, zastosowaną techniką był natomiast indywidualny wywiad kwestionariuszowy. Jego podstawową zaletą jest fakt, iż swoim zasięgiem obejmuje większą grupę badawczą przy niewielkich nakładach czasu. Kwestionariusz ankiety pozwala również na wniknięcie w szeroki krąg spraw, a uzyskiwany podczas wywiadu wysoki odsetek odpowiedzi powoduje, iż opracowane dane trafnie odzwierciedlają stan faktyczny. Metoda ta wymaga szczególnie starannego przygotowania wystandaryzowanego kwestionariusza, który powinien składać się z jasno sformułowanych, precyzyjnych i jednoznacznie brzmiących pytań. Im kwestionariusz jest bardziej wystandaryzowany, tym więcej jest w nim pytań zamkniętych, na które respondenci odpowiadają dokonując wyboru spośród dostępnych odpowiedzi. Kwestionariusz do badań został poszerzony dodatkowo o pytania otwarte, tak aby uzyskać pełniejszy obraz badanego zjawiska. Do analizy danych ilościowych uzyskanych z wywiadzie kwestionariuszowym wykorzystany został specjalistyczny program statyczny SPSS for Windows, który zapewnił odpowiednio wysoki poziom analiz statystycznych.

7 1.3 Uwagi na temat doboru próby i realizacji badań Próba badawcza została dobrana w sposób celowo-losowy na podstawie operatu z bazy REGON (uwzględniającego wielkość przedsiębiorstwa: małe, średnie i duże z wyłączeniem jednoosobowych działalności gospodarczych). W jej skład weszli pracodawcy niezatrudniający kobiet powracających do pracy po urlopie macierzyńskim/ wychowawczym. W skład próby badawczej weszło ogółem 634 pracodawców z terenu województwa podkarpackiego. 7

8 2. CHARAKTERYSTYKA PRACODAWCÓW UCZESTNICZĄCYCH W BADANIU I ICH PRZEDSIĘBIORSTW 2.1 Charakterystyka społeczno demograficzna przedsiębiorców Płeć Tabela 1 Badana zbiorowość ze względu na płeć Płeć Mężczyzna ,6 Kobieta ,4 Ogółem ,0 Wykres 1 Badana zbiorowość ze względu na płeć (w %) 8 100,0 90,0 80,0 70,0 60,4 60,0 50,0 39,6 40,0 30,0 20,0 10,0 Kobiety Mężczyźni Wśród osób biorących udział w badaniach 628 to osoby, w których firmach nie pracowały kobiety przed urodzeniem dziecka, powracające do pracy po okresie urlopu macierzyńskiego. Niemal 2/3 ankietowanych stanowią kobiety, a ponad 1/3 badanych to mężczyźni.

9 Wiek Tabela 2 Badana zbiorowość ze względu na wiek (w %) Ile ma Pan/Pani lat? Do 30 lat , lat , lat , lat , lat 73 11, lat 41 6, lat 14 2,2 Powyżej 61 lat 9 1,4 Ogółem ,0 Wykres 2 Badana zbiorowość ze względu na wiek (w %) Powyżej 61 lat lat 1,4 2, lat 6, lat 11, lat 20, lat lat 17,5 16,1 9 Do 30 lat 24,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 Największy odsetek ankietowanych (24%) jest w wieku do 30 lat. Co 6 badany ma od 31 do 35 lat a co 5 od 36 do 40 lat. Ponad 1/5 respondentów przyznała, iż jest w wieku od 41 do 45 lat, a co 9 od 46 do 50 lat. Najmniejsza liczba badanych to osoby w wieku powyżej 61 lat.

10 Wykształcenie Tabela 3 Badana zbiorowość ze względu na wykształcenie Jakie ma Pan/Pani wykształcenie? Podstawowe i niepełne podstawowe 1 0,2 Zasadnicze zawodowe 38 6,0 Średnie ogólnokształcące i średnie techniczne (zawodowe) ,2 Policealne 35 5,5 Wyższe licencjacie 90 14,3 Wyższe magisterskie ,8 Ogółem ,0 Wykres 3 Badana zbiorowość ze względu na wykształcenie Wyższe magisterskie 20,8 Wyższe licencjacie 14,3 Policealne 5,5 Średnie ogólnokształcące i średnie techniczne 53,2 Zasadnicze zawodowe 6,0 Podstawowe i niepełne podstawowe 0,2 10 0,0 10,0 20,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Ponad połowa respondentów to osoby posiadające wykształcenie średnie ogólnokształcące i średnie techniczne. Wykształcenie wyższe magisterskie posiada ponad 1/5 ankietowanych, a co 7 badany legitymuje się wykształceniem wyższym licencjackim. Odsetek osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym wynosi 6%, a z wykształceniem policealnym 5,5%. Najmniej badanych przyznało, iż ma wykształcenie podstawowe i niepełne podstawowe Stan cywilny Tabela 4 Badana zbiorowość ze względu na stan cywilny Jaki jest Pan/Pani stan cywilny? Kawaler/panna ,1 Żonaty/zamężna ,7 Rozwiedziony/rozwiedziona 9 1,4 Wdowiec/wdowa 5 0,8 Ogółem ,0

11 Wykres 4 Badana zbiorowość ze względu na stan cywilny (w %) Wdowiec/wdowa 0,8 Rozwiedziony/rozwiedziona 1,4 Żonaty/zamężna 75,7 Kawaler/panna 22,1 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 Zdecydowana większość ankietowanych to osoby pozostające w związkach małżeńskich (75,7%). Ponad 1/5 respondentów to kawalerowie lub panny. Najmniejszy odsetek badanych stanowili wdowcy lub wdowy Posiadanie dzieci Tabela 5 Badana zbiorowość ze względu na posiadanie dzieci Czy ma Pan/Pani dzieci? Tak ,2 Nie ,8 Ogółem ,0 11 Wykres 5 Badana zbiorowość ze względu na posiadanie dzieci (w %) 100,0 90,0 80,0 71,2 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 28,8 20,0 10,0 Tak Nie

12 Większość respondentów posiada dzieci. Natomiast niemal 30% badanych przyznało, że jeszcze nie ma dzieci Wiek dzieci Tabela 6 Badana zbiorowość ze względu na wiek dzieci W jakim wieku są dzieci? Liczebność N=450 %* Do 6 lat 96 21,3 7 do 10 lat ,3 11 do 14 lat ,7 15 do 17 lat 98 21,8 18 lat i więcej ,7 *Procenty nie sumują się do 100, ponieważ możliwy był wybór więcej niż jednej odpowiedzi Wykres 6 Badana zbiorowość ze względu na wiek dzieci (w %) 18 lat i więcej 36,7 15 do 17 lat 21, do 14 lat 7 do 10 lat Do 6 lat 21,3 26,7 25,3 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 Respondentów zapytano o to w jakim wieku są ich dzieci. Najczęściej twierdzili oni, iż posiadają dzieci w wieku 18 lat i więcej (36,7% wskazań). Często badani wskazywali także, iż ich dzieci są w wieku od 11 do 14 lat oraz od 7 do 10 lat. Najmniej ankietowanych posiada dzieci w wieku do 6 lat Podsumowanie Wśród przedsiębiorców nie zatrudniających kobiet wracających do pracy po urodzeniu dziecka niemal 2/3 stanowią kobiety, a ponad 1/3 badanych to mężczyźni. Największy odsetek ankietowanych stanowią osoby w wieku do 30 lat. Co 6 badany ma od 31 do 35 lat a co 5 od 36 do 40 lat. Najmniejsza liczba respondentów to osoby powyżej 61 roku życia. Przedstawiciele firm objętych ankietyzacją to głównie osoby legitymujące się wykształceniem średnim ogólnokształcącym i średnim tech-

13 nicznym. Wykształcenie wyższe magisterskie posiada ponad 1/5 ankietowanych, a co 7 badany to osoba z wykształceniem wyższym licencjackim. Zdecydowana większość ankietowanych to osoby pozostające w związkach małżeńskich (75,7%). Natomiast najmniejszy odsetek respondentów stanowią wdowcy i wdowy. Ponad 70% badanych posiada dzieci. Najczęściej wskazywali oni, iż mają dzieci w wieku 18 lat i więcej. Najmniejszy odsetek respondentów przyznał, że posiada dzieci, które nie ukończyły jeszcze 6 roku życia. 2.2 Charakterystyka badanych podmiotów Czas powstania badanych przedsiębiorstw Tabela 7 Okres działalności firmy Proszę podać rok założenia firmy Przed 1945 rokiem 3 0, , , , , ,0 Ogółem ,0 Wśród firm, w których nie pracują kobiety po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka, niemal połowa została założona między 1991 r. a 2000 r., a druga połowa powstała między 2001 r. a 2009 r. Prawie co 15 przedsiębiorstwo założono między 1981 r. a 1990 r. Niewielki odsetek stanowią firmy liczące 29 lat i więcej Zasięg działalności firmy Tabela 8 Zasięg działalności firmy Jaki jest główny/dominujący zasięg działalności Pana/Pani firmy? Lokalny ,2 Regionalny/wojewódzki ,7 Krajowy 79 12,6 Międzynarodowy 35 5,6 Ogółem ,0

14 Wykres 7 Zasięg działalności firmy (w %) Międzynarodowy 5,6 Krajowy 12,6 Regionalny/wojewódzki 30,7 Lokalny 51,2 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Co drugie przedsiębiorstwo ma zasięg lokalny, a blisko 1/3 działa na poziomie regionalnym. Niemal co 8 firma swoje produkty i usługi kieruje na rynek krajowy, a 5,6% poza granice Polski Wielkość przedsiębiorstw mierzona liczba zatrudnionych osób 14 Tabela 9 Liczba osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy Ile jest w Pana/Pani firmie zatrudnionych osób na podstawie stosunku pracy? 2 do 9 osób ,5 10 do 49 osób , osób , osób 13 2,1 Powyżej 250 osób 38 6,0 Ogółem ,0 Wykres 8 Liczba osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy (w %) Powyżej 250 osób 6, osób 2, osób 16,3 10 do 49 osób 53,2 2 do 9 osób 22,5 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

15 Niemal połowa przedsiębiorstw to firmy małe zatrudniające od 10 do 49 osób. Drugą najliczniejszą kategorią są mikroprzedsiębiorstwa (22,5%), nieco mniejszy odsetek wśród firm niezatrudniających kobiet po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka stanowią przedsiębiorstwa liczące osób (16,3%). Relatywnie wysoki odsetek stanowią firmy duże (6 %) Struktura wykształcenia pracowników Tabela 10 Pracownicy z wykształceniem wyższym Odsetek pracowników z wykształceniem wyższym 0% pracowników ,5 1%-10% pracowników 79 12,6 11%-20% pracowników 66 10,5 21%-30% pracowników 77 12,3 31%-40% pracowników %-50% pracowników 82 13,1 51%-60% pracowników 23 3,8 61%-70% pracowników 13 2,1 71%-80% pracowników 13 2,1 81%-90% pracowników 4 0,6 91%-100% pracowników 28 4,4 Ogółem W niemal co trzeciej firmie nie pracują osoby z wykształceniem wyższym. 13,1% przedsiębiorców zadeklarowało, że tacy pracownicy stanowią od 41% do 50% ogółu zatrudnionych. Podobny odsetek pracodawców stwierdził, że osoby legitymujące się wykształceniem wyższym stanowią od 1% do 10% ogółu pracowników (12,6%) oraz 21%-30% załogi (12,3%). Niewielki odsetek pracodawców przyznał natomiast, że osoby z wykształceniem wyższym to ponad 51% ogółu zatrudnionych (łącznie 13%). 15 Tabela 11 Pracownicy z wykształceniem średnim Odsetek pracowników z wykształceniem średnim 0% pracowników 38 6,0 1%-10% pracowników 13 2,1 11%-20% pracowników 37 5,8 21%-30% pracowników 66 10,4 31%-40% pracowników 65 10,3 41%-50% pracowników ,6 51%-60% pracowników 40 6,3 61%-70% pracowników 50 7,9 71%-80% pracowników 60 9,5 81%-90% pracowników 13 2,1 91%-100% pracowników 82 13,0 Ogółem Jak wynika z przeprowadzonych badań, w przedsiębiorstwach w których nie pracują kobiety po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka największy odsetek pracowników stanowią osoby z wykształceniem średnim. Łącznie niemal połowa pracodawców przyznała, że zatrudnieni legitymujący się tym poziomem wykształcenia stanowią od 21% do 50% ogółu pracowników (47,3%). Tylko 6% przedsiębiorców nie zatrudnia osób z wykształceniem średnim, dla porównania 13% deklaruje, że pracownicy ci stanowią 100% załogi.

16 Tabela 12 Pracownicy z wykształceniem zasadniczym zawodowym Odsetek pracowników z wykształceniem zasadniczym zawodowym 0% pracowników ,1 1%-10% pracowników 54 8,6 11%-20% pracowników 68 10,8 21%-30% pracowników %-40% pracowników 31 4,9 41%-50% pracowników 72 11,4 51%-60% pracowników 14 2,2 61%-70% pracowników 4 0,6 71%-80% pracowników 10 1,6 81%-90% pracowników 2 0,3 91%-100% pracowników 9 1,5 Ogółem Niewielki jest natomiast odsetek pracodawców zatrudniających osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. 45,1% przedsiębiorców nie zatrudnia pracowników posiadających ten poziom wykształcenia, a tylko ogółem 6,2% z nich zadeklarowało, że osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym stanowią ponad 51% załogi. 16 Tabela 13 Pracownicy z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym Odsetek pracowników z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym 0% pracowników ,5 1%-10% pracowników 34 5,6 11%-20% pracowników 10 1,6 21%-30% pracowników 5 0,8 31%-40% pracowników 1 0,2 41%-50% pracowników %-60% pracowników %-70% pracowników %-80% pracowników %-90% pracowników %-100% pracowników 2 0,3 Ogółem Najniższy jest natomiast odsetek firm, zatrudniających osoby z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym prawie wszyscy pracodawcy zadeklarowali, że w ich zakładach pracy nie pracują osoby z tym typem wykształcenia. Jedynie dwóch przedsiębiorców odpowiedziało, że zatrudniają powyżej 91% osób z wykształceniem podstawowym lub niepełnym podstawowym Forma prawna przedsiębiorstwa Tabela 14 Forma własności przedsiębiorstwa Czy jest to? Firma państwowa 14 2,2 Firma prywatna ,9 Firma zagraniczna lub z udziałem kapitału zagranicznego 13 2,1 Inna 5 0,8 Ogółem ,0

17 Wykres 9 Forma własności przedsiębiorstwa (w %) 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 2,2 94,9 2,1 0,8 Firma państwowa Firma Firma prywatna zagraniczna lub z udziałem kapitału zagranicznego Inna Prawie wszystkie firmy, w których pracują kobiety po urlopie macierzyńskim albo wychowawczym to przedsiębiorstwa prywatne. Tylko 2,2% spośród nich stanowią firmy państwowe, podobny odsetek to firmy zagraniczne lub z udziałem obcego kapitału (2,1%). Pięciu respondentów przyznało, że reprezentowana przez nich firma prowadzi działalność innego rodzaju niż wymienione w kafeterii. Dwóch badanych było przedstawicielami spółek, jeden ankietowany reprezentował stowarzyszenie, również jeden jednostkę samorządową i spółdzielnię Rodzaj prowadzonej działalności Tabela 15 Działalność firmy Firma przedsiębiorstwo prowadzi działalność: Liczebność N=624 %* Przemysłową (produkcyjną) 44 7,1 Handlową ,8 Usługową ,5 Inne 10 1,6 *Procenty nie sumują się do 100, ponieważ możliwy był wybór więcej niż jednej odpowiedzi

18 Wykres 10 Działalność firmy (w %) 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 7,1 75,8 58,5 1,6 Przemysłową (produkcyjną) Handlową Usługową Inne Ponad ¾ firm, w których prowadzono ankietyzację prowadzi działalność handlową. Niemal 60% ankietowanych przedsiębiorców zajmuje się działalnością usługową, a ponad 7% przemysłową. Kilaku respondentów przyznało, iż prowadzi inny rodzaj działalności niż wymienione w kafeterii. Dwóch badanych prowadzi firmy szkoleniowe, jeden zajmuje się działalnością handlowo-usługową, również jeden ankietowany prowadzi działalność kulturalną i jeden pocztową Działalność przedsiębiorstw według sekcji PKD Tabela 16 Działalność według sekcji PKD Firma działa w ramach sekcji PKD: Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 4 0,7 Górnictwo i wydobywanie 1 0,2 Przetwórstwo przemysłowe 11 1,9 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 2 0,3 Dostawa wody; gospodarowanie ciekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 1 0,2 Budownictwo 13 2,2 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle ,1 Transport i gospodarka magazynowa 8 1,4 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 3 0,5 Informacja i komunikacja 2 0,3 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 29 4,9 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 1 0,2 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 3 0,5 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 2 0,3 Edukacja 4 0,7 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 6 1,0 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 10 1,7 Pozostała działalność usługowa ,0 Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0,0 Ogółem ,0

19 Ankietowanych przedsiębiorców zapytano o to w ramach jakiej sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności działa ich firma. Niemal 1/3 ankietowanych przyznała, iż jest to Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, a prawie 1/5 badanych prowadzi działalność w ramach sekcji Pozostała działalność usługowa. Zgodnie z wynikami badań, wśród przedsiębiorstw nie zatrudniających kobiet po urlopach macierzyńskich albo wychowawczych, żadne nie jest organizacją eksterytorialną. Znikomy odsetek stanowią również firmy zajmujące się górnictwem i wydobywaniem, dostawą wody oraz gospodarką odpadami (0,2%), jak również działalnością związaną z obsługą rynku nieruchomości (0,2%) Główna siedziba przedsiębiorstwa Tabela 17 Główna siedziba firmy w rozbiciu na powiaty woj. podkarpackiego Siedzibą firmy przedsiębiorstwa jest powiat: Liczebność Dębicki 92 Jarosławski 171 Jasielski 1 Kolbuszowski 35 Krośnieński 23 Leżajski 3 Lubaczowski 41 Łańcucki 9 Mielecki 29 Niżański 2 Przemyski 102 Przeworski 26 Ropczycko-sędziszowski 8 Rzeszowski 46 Sanocki 1 Stalowowolski 10 Tarnobrzeski Firmy nie zatrudniające kobiet powracających na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka, a które objęte zostały ankietyzacją, zlokalizowane są na obszarze niemal całego województwa podkarpackiego. Największa ich liczba swoją główną siedzibę ma w powiecie jarosławskim (171 przedsiębiorstw). Na drugim miejscu znalazł się powiat przemyski (102 przedsiębiorstwa). Natomiast najmniejsza liczba firm, w których prowadzono badania zlokalizowana jest w powiecie jasielskim (1 przedsiębiorstwo) oraz sanockim (1 przedsiębiorstwo). Cześć firm nie zatrudniających kobiet po urlopach macierzyńskich lub wychowawczych swoją główną siedzibę ma poza województwem podkarpackim. Rozkład tychże miejscowości prezentuje poniższa tabela.

20 Tabela 18 Główna siedziba firm (poza województwem podkarpackim) Siedzibą firmy/przedsiębiorstwa jest: Liczebność Gdańsk 3 Kraków 2 Limanowa 1 Łódź 1 Poznań 1 Pszczyna 1 Siedlce 1 Sosnowiec 1 Swarzędz 1 Tarnowo Podgórne 1 Tarnów 1 Warszawa 4 Wrocław 2 Zamość Podsumowanie Niemal połowa firm, w których prowadzone były badania założona została w latach Również wysoki odsetek przedsiębiorstw powstał w latach Najmniej licznie reprezentowane w badaniach były firmy powstałe przed 1945 rokiem. 20 Ponad połowa przedsiębiorstw objętych ankietyzacją działa na rynku lokalnym, a niemal 1/3 na rynku regionalnym. Niemal połowa tych przedsiębiorstw to firmy małe zatrudniające od 10 do 49 osób. Drugą najliczniejszą kategorią firm niezatrudniających kobiet po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka są mikroprzedsiębiorstwa (22,5%). Jak wynika z przeprowadzonych badań, w przedsiębiorstwach w których nie pracują kobiety po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka największy odsetek pracowników stanowią osoby z wykształceniem średnim. W niemal co trzeciej firmie nie pracują osoby z wykształceniem wyższym. Niewielki jest natomiast odsetek pracodawców zatrudniających osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym, a Najniższy jest natomiast odsetek firm, zatrudniających osoby z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym prawie wszyscy pracodawcy zadeklarowali, że w ich zakładach pracy nie pracują osoby z tym typem wykształcenia. Niemal wszyscy (94,9%) ankietowani przedsiębiorcy przyznali, że reprezentowane przez nich jednostki to firmy prywatne. Najczęściej przedsiębiorstwa objęte badaniem prowadzą działalność handlową (75,8% odpowiedzi) oraz usługową (58,5% odpowiedzi.) Prawie 2/3 badanych przedsiębiorstw działa w obszarze handlu hurtowego i detalicznego, naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle, a niemal 1/5 badanych prowadzi działalność w ramach sekcji Pozostała działalność usługowa. Największa liczba firm objętych ankietyzacją, a nie zatrudniających kobiet, które powracają na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dziecka zlokalizowana jest w powiecie jarosławskim (171 przedsiębiorstw). Na drugim miejscu znalazł się powiat przemyski (102 przedsiębiorstwa). Natomiast najmniejsza liczba firm, w których prowadzono badania zlokalizowana jest w powiecie jasielskim (1 przedsiębiorstwo) oraz sanockim (1 przedsiębiorstwo).

21 3. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ 3.1 Postawy pracodawców wobec kobiet w ciąży Reakcje pracodawców na wiadomość o ciąży Tabela 19 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: zapewnienie o możliwości powrotu do pracy Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży zapewnia ją się, że miejsce pracy będzie na nią czekało Zawsze 92 14,6 Czasami ,8 Rzadko 67 10,7 Nigdy 11 1,7 Trudno powiedzieć ,2 Ogółem ,0 Wykres 11 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: zapewnienie o możliwości powrotu do pracy (w %) 21 Trudno powiedzieć 30,2 Nigdy 1,7 Rzadko 10,7 Czasami 42,8 Zawsze 14,6 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Ponad 40% badanych przyznało, iż kierownictwo firmy, w której pracują czasami zapewnia kobietę w ciąży o tym, że miejsce pracy będzie na nią czekało. Co 6 ankietowany zawsze spotyka się z taką sytuacją, a rzadko ponad 10% respondentów. Trudności z wyrażeniem opinii na ten temat miała niemal 1/3 osób uczestniczących w badaniach.

22 Tabela 20 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: propozycja zmniejszenia liczby obowiązków Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży proponuje się zmniejszenie liczby obowiązków, odpowiedzialności lub skrócenie godzin pracy Zawsze 54 8,6 Czasami ,5 Rzadko 81 12,9 Nigdy 21 3,3 Trudno powiedzieć ,7 Ogółem ,0 Wykres 12 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: propozycja zmniejszenia liczby obowiązków (w %) Trudno powiedzieć 29,7 Nigdy 3,3 Rzadko 12,9 Czasami 45,5 Zawsze 8,6 22 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 W ponad 45% badanych przedsiębiorstw kierownictwo czasami proponuje kobietom w ciąży zmniejszenie liczby obowiązków, odpowiedzialności lub skrócenie godzin pracy. Zawsze takie rozwiązanie proponuje kierownictwo niemal 9% przedsiębiorstw a rzadko niemal 13%. Nigdy z taką sytuacją w miejscu zatrudnienia nie spotkało się 3,3% respondentów. Niemal 30% ankietowanych nie ma sformułowanej opinii na ten temat. Tabela 21 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: propozycja zmiany warunków pracy Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży proponuje się zmianę warunków w pracy na lepsze Zawsze 49 7,8 Czasami ,6 Rzadko ,2 Nigdy 56 8,9 Trudno powiedzieć ,6 Ogółem ,0

23 Wykres 13 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: propozycja zmiany warunków pracy (w %) Trudno powiedzieć 32,6 Nigdy 8,9 Rzadko Czasami 24,2 26,6 Zawsze 7,8 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Ponad 30% ogółu ankietowanych przyznało, iż kierownictwo firmy, w której pracują proponuje kobietom w ciąży polepszenie warunków pracy, z czego 7,8% respondentów przyznało, iż oferta taka jest zawsze kierowana do kobiet w ciąży. Niemal 1/5 osób uczestniczących w badaniach rzadko spotyka się w swojej firmie z propozycję zmiany warunków pracy na lepsze wystosowana do kobiet w ciąży, a prawie 9% nigdy nie miało styczności z taką sytuacją. Niemal 1/3 badanych nie potrafi przedstawić jednoznacznej opinii na ten temat. Tabela 22 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: rozpoczęcie poszukiwań nowego pracownika Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży rozpoczyna się poszukiwania osoby z firmy na jej miejsce Zawsze 21 3,3 Czasami ,6 Rzadko ,3 Nigdy ,9 Trudno powiedzieć ,9 Ogółem ,0 23 Wykres 14 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: rozpoczęcie poszukiwań nowego pracownika (w %) Trudno powiedzieć 34,9 Nigdy 16,9 Rzadko 25,3 Czasami 19,6 Zawsze 3,3 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

24 Ankietowani w ponad 19% przyznali, iż kierownictwo firmy w której pracują czasami rozpoczyna poszukiwania osoby z firmy na miejsce kobiety w ciąży, często takie działania podejmowane są w firmach 3,3% badanych. Rzadko poszukiwania takie prowadzą firmy, w których zatrudniona jest 1/5 uczestników badania, a nigdy nie postępuje w ten sposób kierownictwo w niemal 17% przedsiębiorstw. Ponad 1/3 respondentów nie wypowiedziała się jednoznacznie na ten temat. Tabela 23 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: poszukiwania osoby spoza firmy na jej miejsce Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży rozpoczyna się poszukiwania osoby spoza firmy na jej miejsce Zawsze 22 3,5 Czasami ,9 Rzadko ,0 Nigdy ,5 Trudno powiedzieć ,1 Ogółem ,0 Wykres 15 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: poszukiwania osoby spoza firmy na jej miejsce (w %) Trudno powiedzieć 37,1 24 Nigdy Rzadko 18,5 25,0 Czasami 15,9 Zawsze 3,5 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Co 6 respondent twierdzi, iż czasami w firmie w której pracuje poszukiwane są osoby spoza firmy na miejsce kobiety, która jest w ciąży. Zawsze takie działania podejmowane są w 3,3% przedsiębiorstw. Co 5 badany nigdy nie spotkał się w swoim miejscu pracy z taką sytuacją, a rzadko zaobserwowała ją 1/4 osób biorących udział w badaniach. Problemy z zaprezentowaniem swojej opinii na ten temat miało ponad 37% badanych. Tabela 24 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: ostrzeżenia przed częstym chodzeniem na zwolnienia lekarskie Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży ostrzega się przed częstym chodzeniem na zwolnienia lekarskie Zawsze 11 1,8 Czasami 39 6,2 Rzadko ,2 Nigdy ,9 Trudno powiedzieć ,9 Ogółem ,0

25 Wykres 16 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: ostrzeżenia przed częstym chodzeniem na zwolnienia lekarskie (w %) Trudno powiedzieć Nigdy 36,9 36,9 Rzadko 18,2 Czasami Zawsze 1,8 6,2 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Odsetek osób, które twierdzą, że w ich firmach ostrzega się kobiety w ciąży przed częstym chodzeniem na zwolnienia wynosi 1,8%. Ponad 6% badanych przyznało, że czasami spotyka się z taką sytuacją, a 18% rzadko. Nigdy nie zaobserwowało tego typu działań w miejscu pracy ponad 36% ankietowanych. Podobny odsetek respondentów nie potrafi przedstawić swojej opinii na ten temat. 25 Tabela 25 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: sugestie że kobieta zostanie zwolniona Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży daje się do zrozumienia, że po urodzeniu dziecka może zo- stać zwolniona Zawsze 7 1,1 Czasami 37 5,9 Rzadko 97 15,4 Nigdy ,0 Trudno powiedzieć ,6 Ogółem ,0

26 Wykres 17 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: sugestie że kobieta zostanie zwolniona (w %) Trudno powiedzieć Nigdy 39,6 38,0 Rzadko 15,4 Czasami 5,9 Zawsze 1,1 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Respondentów zapytano o to czy kierownictwo firmy, w której pracują daje kobietom w ciąży do zrozumienia, że po urodzeniu dziecka mogą zostać zwolnione. Nigdy z tego typu działaniami nie spotkało się 38% badanych. Co 6 respondent rzadko obserwował taką sytuację. Prawie 6% ankietowanych twierdzi, że kierownictwo firmy, w której pracują czasami stosuje tego typu praktyki. Niemal 40% badanych nie potrafiło odpowiedzieć na to pytanie. 26 Tabela 26 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: sugestie, że nie jest to odpowiedni moment na urodzenie dziecka Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży sugeruje się, że nie jest to odpowiedni moment na urodzenie dziecka Zawsze 6 1,0 Czasami 33 5,2 Rzadko 76 12,1 Nigdy ,8 Trudno powiedzieć ,0 Ogółem ,0 Wykres 18 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: sugestie, że nie jest to odpowiedni moment na urodzenie dziecka (w %) Trudno powiedzieć 37,0 Nigdy 44,8 Rzadko 12,1 Czasami Zawsze 1,0 5,2 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

27 Według opinii niemal 45% ankietowanych kierownictwo firmy, w której pracują nigdy nie sugeruje kobietom w ciąży, że nie jest to odpowiedni moment na urodzenie dziecka. Co 8 badany przyznał, iż rzadko ma spotyka się z takimi sytuacjami. Czasami tego typu działania podejmowane są w firmach gdzie pracuje 5,2% respondentów, a zawsze w miejscu pracy 1% badanych. Tabela 27 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: sugerowanie rezygnacji z pracy Jak w Pana/Pani firmie kierownictwo reaguje w sytuacji gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży daje się do zrozumienia, że powinna raczej zrezygnować z pracy Zawsze 5 0,8 Czasami 29 4,6 Rzadko 70 11,1 Nigdy ,3 Trudno powiedzieć ,1 Ogółem ,0 Wykres 19 Reakcja kierownictwa na wiadomość o ciąży: sugerowanie rezygnacji z pracy (w %) Trudno powiedzieć 37,1 Nigdy 46,3 Rzadko 11,1 Czasami Zawsze 0,8 4,6 27 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Niemal połowa osób uczestniczących w badaniach nigdy nie spotkała się z sytuacją, w której kierownictwo firmy dawałoby pracownicom w ciąży do zrozumienia, że powinny zrezygnować z pracy. Rzadko sytuacje takie miały miejsce w firmach, w których pracowało ponad 11% ankietowanych. Prawie 5% badanych czasami spotykało się z tego typu praktykami, a 0,8% często. Kłopoty z przedstawieniem jednoznacznej opinii na ten temat miało ponad 37% respondentów Opinie pracodawców na temat wsparcia udzielanego kobietom w ciąży Tabela 28 Opinie na temat wsparcia udzielanego kobietom zachodzącym w ciążę przez przełożonych Proszę powiedzieć czy na podstawie informacji jaki Pan/Pani posiada, w Pana/Pani firmie kobiety, które zachodzą w ciążę otrzymują pomoc i wsparcie, jakiego oczekują od przełożonych Zdecydowanie tak 92 14,6 Raczej tak ,6 Ani tak, ani nie 68 10,8 Raczej nie 9 1,4 Zdecydowanie nie 1 0,2 Nie mam zdania ,4 Ogółem ,0

28 Wykres 20 Opinie na temat wsparcia udzielanego kobietom zachodzącym w ciążę przez przełożonych (w %) Nie mam zdania 24,4 Zdecydowanie nie Raczej nie 0,2 1,4 Ani tak, ani nie 10,8 Raczej tak 48,6 Zdecydowanie tak 14,6 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Na podstawie informacji, jakie posiadają pracodawcy w ich firmach kobiety, które zachodzą w ciążę najczęściej otrzymują pomoc i wsparcie, jakiego oczekują od przełożonych. Odpowiedzi takiej udzieliło ogółem 63,2% pracodawców. Wysoki odsetek uzyskała także odpowiedź twierdząca brak zdania na ten temat. 28 Tabela 29 Opinie na temat wsparcia udzielanego kobietom zachodzącym w ciążę przez współpracowników Proszę powiedzieć czy na podstawie informacji jaki Pan/Pani posiada, w Pana/Pani firmie kobiety, które zachodzą w ciążę otrzymują pomoc i wsparcie, jakiego oczekują od współpracowników Zdecydowanie tak 99 15,7 Raczej tak ,3 Ani tak, ani nie 63 10,0 Raczej nie 6 1,0 Zdecydowanie nie 0 0,0 Nie mam zdania ,0 Ogółem ,0

29 Wykres 21 Opinie na temat wsparcia udzielanego kobietom zachodzącym w ciążę przez współpracowników (w %) Nie mam zdania 25,0 Zdecydowanie nie Raczej nie 0,0 1,0 Ani tak, ani nie 10,0 Raczej tak 48,3 Zdecydowanie tak 15,7 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Pracodawcy, którzy w czasie trwania badań nie zatrudniali kobiet, które po okresie urlopu wychowawczego powróciły do pracy najczęściej uważają, iż kobiety, które zachodzą w ciążę otrzymują pomoc i wsparcie, jakiego oczekują od współpracowników (ogółem 64%). 1/4 badanych określiła, że nie posiada zdania na ten temat a 10% zaznaczyło dopowiedź Ani tak, ani nie. Żaden z pracodawców nie zaprzeczył stanowczo. Tabela 30 Opinie pracodawców na temat obaw kobiet o poinformowaniu o zajściu w ciążę Proszę powiedzieć czy na podstawie informacji jaki Pan/Pani posiada, w Pana/Pani firmie kobiety, które zachodzą w ciążę obawiają się powiedzieć o ciąży przełożonym Zdecydowanie tak 4 0,6 Raczej tak 34 5,4 Ani tak, ani nie 83 13,2 Raczej nie ,7 Zdecydowanie nie ,6 Nie mam zdania ,6 Ogółem ,0 29

30 Wykres 22 Opinie pracodawców na temat obaw kobiet o poinformowaniu o zajściu w ciążę (w %) Nie mam zdania 31,6 Zdecydowanie nie Raczej nie 23,7 25,6 Ani tak, ani nie 13,2 Raczej tak 5,4 Zdecydowanie tak 0,6 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Ponad połowa pracodawców nie uważa, że kobiety obawiają się mówić o fakcie, iż są w ciąży (ogółem 57,2%). Zaś 31,6% respondentów nie posiada zdania na ten temat. Problem z jednoznacznym określeniem tej kwestii miało niespełna 1/3 badanych. 30 Tabela 31 Opinie pracodawców na temat odwlekania przez kobiety momentu poinformowania o zajściu w ciążę Proszę powiedzieć czy na podstawie informacji jaki Pan/Pani posiada, w Pana/Pani firmie kobiety, które zachodzą w ciążę odwlekają moment poinformowania przełożonych o ciąży do chwili gdy stanie się ona widoczna Zdecydowanie tak 4 0,6 Raczej tak 28 4,5 Ani tak, ani nie 68 10,8 Raczej nie ,5 Zdecydowanie nie ,7 Nie mam zdania ,9 Ogółem ,0 Wykres 23 Opinie pracodawców na temat odwlekania przez kobiety momentu poinformowania o zajściu w ciąże (w %) Nie mam zdania 32,9 Zdecydowanie nie 27,7 Raczej nie 23,5 Ani tak, ani nie 10,8 Raczej tak Zdecydowanie tak 0,6 4,5 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

31 Badania pracodawcy w większości (51,2%) nie uważają także, iż kobiety ukrywają informację o zajściu w ciążę do czasu kiedy staje się ona widoczna. Jednoznacznej opinii nie posiada w tej kwestii prawie 1/3 badanych. Fakt ten natomiast potwierdza 32 pracodawców Problemy firmy związane z macierzyństwem Tabela 32 Opinie pracodawców na temat zwolnień lekarskich Na ile w przypadku firmy problemem są zwolnienia lekarskie kobiet w ciąży Jest to poważny problem 61 9,7 Jest to niewielki problem ,4 Nie stanowi to problemu ,9 Ogółem ,0 Wykres 24 Opinie pracodawców na temat zwolnień lekarskich (w %) 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 9,7 41,4 48,9 31 Jest to poważny problem Jest to niewielki problem Nie stanowi to problemu Pracodawcy byli także pytani o ich postrzeganie zwolnień lekarskich jakie pojawiają się kiedy kobieta zachodzi w ciążę. Dla niespełna połowy badanych nie stanowią one problemu. Nieco ponad 2/5 ankietowanych wskazuje, iż jest to niewielki problem a dla 61 badanych zwolnienia takie wiążą się z poważnym problemem. Tabela 33 Opinie na temat ograniczeń rodzajów pracy, które może wykonywać kobieta w ciąży Na ile w przypadku firmy problemem są ograniczenia rodzaju pracy jakie może wykonywać kobieta w ciąży Jest to poważny problem 39 6,3 Jest to niewielki problem ,8 Nie stanowi to problemu ,0 Ogółem ,0

32 Wykres 25 Opinie na temat ograniczeń rodzajów pracy, które może wykonywać kobieta w ciąży (w %) 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 6,3 31,8 62,0 Jest to poważny problem Jest to niewielki problem Nie stanowi to problemu Badani pracodawcy uważają także, iż ograniczenia co do rodzaju pracy jaki może wykonywać kobieta w ciąży nie powodują problemów. Dla niespełna 1/3 pracodawców jest to niewielki problem a dla 39 pracodawców jest to poważny problem Młode matki jako pracownicy 32 Tabela 34 Opinie pracodawców na temat zatrudniania w firmie kobiet będących matkami Jakby Pan/Pani określił(a) stosunek Pana/Pani firmy do zatrudniania kobiet z małymi dziećmi? Zdecydowanie pozytywny ,4 Raczej pozytywny ,3 Ani pozytywny, ani negatywny ,8 Raczej negatywny 14 2,2 Zdecydowanie negatywny 2 0,3 Ogółem ,0 Wykres 26 Opinie pracodawców na temat zatrudniania w firmie kobiet będących matkami (w %) Zdecydowanie negatywny Raczej negatywny 0,3 2,2 Ani pozytywny, ani negatywny 32,8 Raczej pozytywny 42,3 Zdecydowanie pozytywny 22,4 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

33 Dla określenia szans kobiet na rynku pracy, które mają małe dzieci zapytano pracodawców o ich stosunek do takich właśnie kobiet. Ponad 2/5 badanych określiło, że ich nastawienie do kobiet, które mają małe dzieci jest raczej pozytywny. Kolejna odpowiedź wskazuję, iż ich podjecie do takich kobiet nie jest ani pozytywne ani negatywne. Natomiast ponad 1/5 pracodawców określa swoje podejście do zatrudniania kobiet z małymi dziećmi jako zdecydowanie pozytywne. Zdecydowanie negatywne i raczej negatywne podejście ma tylko 16 pracodawców. Tabela 35 Opinie pracodawców dotyczące traktowania w firmie ciężarnych kobiet Jakby Pan/Pani określił(a) stosunek firmy do kobiet pracujących w Pana/Pani firmie, które zachodzą w ciążę? Zdecydowanie pozytywny ,9 Raczej pozytywny ,8 Ani pozytywny, ani negatywny ,1 Raczej negatywny 12 1,9 Zdecydowanie negatywny 2 0,3 Ogółem ,0 Wykres 27 Opinie pracodawców dotyczące traktowania w firmie ciężarnych kobiet (w %) Zdecydowanie negatywny Raczej negatywny 0,3 1,9 33 Ani pozytywny, ani negatywny 35,1 Raczej pozytywny 40,8 Zdecydowanie pozytywny 21,9 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Pracodawcy wskazują w większości, iż ich nastawienie do pracujących w przedsiębiorstwach ciężarnych kobiet jest pozytywne. Stwierdziło tak 62,7% badanych. Swój stosunek jako obojętny określa 35,1% ankietowanych. Negatywne podejście deklaruje 14 osób Podsumowanie Przedsiębiorcom uczestniczącym w badaniach zadano pytania dotyczące reakcji kierownictwa ich firmy w sytuacjach gdy pracownica informuje o tym, że jest w ciąży. Ponad 40% badanych przyznało, iż kierownictwo firmy, w której pracują czasami zapewnia kobietę w ciąży o tym, że miejsce pracy będzie na nią czekało, a w ponad 45% badanych przedsiębiorstw kierownictwo czasami proponuje kobietom w ciąży zmniejszenie liczby obowiązków, odpowiedzialności lub skrócenie godzin pracy. Ponad 30% ogółu ankietowanych przyznało, iż kierownictwo firmy, w której pracują proponuje kobietom w ciąży polepszenie warunków pracy, z czego 7,8% respondentów przyznało, iż oferta taka jest zawsze kierowana do kobiet w ciąży. Pracodawców zapytano także o to czy szukają innej osoby na miejsce kobiety w ciąży. Rzadko poszukiwania takich osób z firmy na miejsce kobiety w ciąży prowadzą przedsiębiorstwa, w których zatrudniona jest 1/5 uczestników

34 badania, a nigdy nie postępuje w ten sposób kierownictwo w niemal 17% firm. Co 5 badany nigdy nie spotkał się w swoim miejscu pracy z poszukiwaniem osoby spoza firmy na miejsce ciężarnej kobiety, a rzadko zaobserwowała taką sytuację 1/4 osób biorących udział w badaniach. Ponad 1/3 respondentów nigdy nie zaobserwowała, aby kierownictwo firmy, w której pracują ostrzegało kobiety w ciąży przed częstym chodzeniem na zwolnienia, a blisko 40% badanych nigdy nie dostrzegło aby kobietom tym dawano do zrozumienia, że po urodzeniu dziecka mogą zostać zwolnione. Według opinii niemal 45% ankietowanych kierownictwo firmy, w której pracują nigdy nie sugeruje kobietom w ciąży, że nie jest to odpowiedni moment na urodzenie dziecka. Również niemal połowa osób uczestniczących w badaniach nigdy nie spotkała się z sytuacją, w której kierownictwo firmy dawałoby pracownicom w ciąży do zrozumienia, że powinny zrezygnować z pracy. Osoby reprezentujące przedsiębiorstwa, w których prowadzono badania w ponad 63% przyznały, że w ich firmie kobiety, które zachodzą w ciążę otrzymują pomoc i wsparcie, jakiego oczekują od przełożonych. Podobny odsetek badanych (64%) przyznał, iż kobiety te otrzymują wsparcie jakiego oczekują od współpracowników. Blisko połowa ankietowanych twierdzi, że kobiety, które zachodzą w ciążę nie obawiają się powiedzieć o tym fakcie przełożonym, odmiennego zdania jest tylko 6% respondentów. Zdaniem przedsiębiorców uczestniczących w badaniach tylko 5,1% kobiet odwleka moment poinformowania przełożonego o ciąży do chwili gdy stanie się ona widoczna. Ponad połowa kobiet, zdaniem respondentów, nie zwleka z poinformowaniem przełożonego o tym fakcie. Dla niemal połowy respondentów zwolnienia lekarskie kobiet w ciąży nie są problemem, poważny problem stanowią one dla prawie 10% respondentów. Większość ankietowanych przyznała również, że ograniczenia rodzaju pracy jakie może wykonywać kobieta w ciąży nie są dla nich przeszkodą. 34 Niemal 2/3 pracodawców twierdzi, iż nastawienie do zatrudniania kobiet, które mają małe dzieci jest w ich firmie pozytywne. Odmiennego zdania jest jedynie 2,5% badanych. Również ponad 60% ankietowanych przedsiębiorców przyznało, że podejście do kobiet zachodzących w ciąże, a pracujących w reprezentowanej przez nich firmie, jest pozytywne, tylko 2,2% respondentów uważa, że nastawienie to jest negatywne. 3.2 Ocena młodych matek jako pracowników Ocena młodych matek jako pracowników Tabela 36 Opinie pracodawców na temat ciężarnych kobiet jako pracowników Czy Pana/Pani zadaniem, kobieta, która jest w ciąży, w porównaniu do okresu przed zajściem w ciążę... Jest znacznie gorszym pracownikiem niż wcześniej 12 1,9 Jest nieco gorszym pracownikiem 62 9,8 Nie wpływa to istotnie na ocenę jej pracy ,0 Jest nieco lepszym pracownikiem 16 2,5 Jest znacznie lepszym pracownikiem 11 1,7 Ogółem ,0

35 Wykres 28 Opinie pracodawców na temat ciężarnych kobiet jako pracowników (w %) Jest znacznie lepszym pracownikiem Jest nieco lepszym pracownikiem 1,7 2,5 Nie wpływa to istotnie na ocenę jej pracy 84,0 Jest nieco gorszym pracownikiem 9,8 Jest znacznie gorszym pracownikiem niż wcześniej 1,9 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 Respondenci w zdecydowanej większości określili, iż zajście w ciążę nie wpływa istotnie na ocenę pracy kobiety. Ponad 10% badanych sugeruje jednak, iż praca takich kobiet ulega pogorszenia. Zdaniem 4,2% badanych jakość pracy kobiet, które zaszły w ciążę podnosi się. Tabela 37 Ocena kobiet wychowujących małe dziecko jako pracowników Czy Pana/Pani zdaniem kobieta, która wychowuje małe dziecko (do 5 lat), w porównaniu do okresu przed urodzeniem dziecka... Jest znacznie gorszym pracownikiem niż wcześniej 13 2,1 Jest nieco gorszym pracownikiem 48 7,7 Nie wpływa to istotnie na ocenę jej pracy ,1 Jest nieco lepszym pracownikiem 32 5,1 Jest znacznie lepszym pracownikiem 12 1,9 Ogółem ,0 35 Wykres 29 Ocena kobiet wychowujących małe dziecko jako pracowników (w %) Jest znacznie lepszym pracownikiem Jest nieco lepszym pracownikiem 1,9 5,1 Nie wpływa to istotnie na ocenę jej pracy 83,1 Jest nieco gorszym pracownikiem Jest znacznie gorszym pracownikiem niż wcześniej 2,1 7,7 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0

36 Respondenci w znacznej większości określili, iż wychowanie małego dziecka (do 5 lat), nie wpływa istotnie z ocenę pracy kobiety w porównaniu z okresem przed urodzeniem dziecka. Natomiast ogółem 61 pracodawców zasugerowało, że kobieta wychowująca dziecko do 5 lat pracuje gorzej, zaś 44 pracodawców wskazało, że pracuje ona lepiej Ocena szans znalezienia pracy przez kobiety w ciąży Tabela 38 Opinie pracodawców dotyczące szans znalezienia pracy przez ciężarne kobiety Jak oceniłby Pan/Pani szanse na znalezienie pracy przez kobietę w mało zaawansowanej ciąży w branży, w której Pan/Pani pracuje? Bliskie zeru ,0 25 % ,4 50 % ,9 75 % 39 6,2 90% 7 1,1 Trudno powiedzieć 53 8,4 Ogółem ,0 Wykres 30 Opinie pracodawców dotyczące szans znalezienia pracy przez ciężarne kobiety (w %) 36 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 29,0 27,4 27,9 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 6,2 1,1 8,4 Bliskie zeru 25 % 50 % 75 % 90% Trudno powiedzieć Ocena szans na zatrudnienie wskazuje, iż wśród badanych największą popularnością cieszyły się trzy odpowiedzi. Pierwsza z nich o najwyższym odsetku wskazań określa, iż kobiety, które są w mało zaawansowanej ciąży nie mają szans na zatrudnienie w branży właściwej dla pracodawcy. Następnie 27,9% badanych określiło, że kobiety w mało zaawansowanej ciąży mają 50% szansy na znalezienie zatrudnienia. Zaś na 25% szanse znalezienia zatrudnienia wskazało 27,4% ankietowanych.