PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z FIZYKI w Szkole Podstawowej z oddziałami gimnazjalnymi w Kłodawie

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z FIZYKI w Szkole Podstawowej z oddziałami gimnazjalnymi w Kłodawie I. CELE OCENIANIA W FIZYCE: Głównym celem systemu oceniania z fizyki jest wspieranie wszechstronnego rozwoju ucznia. Realizacja celu nadrzędnego odbywa się przez osiąganie celów szczegółowych dotyczących: a) ucznia: rozwijanie zdolności poznawczych ucznia poznanie przedmiotu oceniania, czyli wymagań programowych motywowanie ucznia do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny kształcenie umiejętności samodzielnej pracy rozpoznanie poziomu opanowania wiadomości i umiejętności uświadamianie sukcesów i braków w zakresie opanowywanych umiejętności określonych programem oraz potrzeb w zakresie wyrównywania braków kształcenie postaw i przekonań zapewniających harmonię wewnętrzną oraz pozytywne stosunki ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym systematyczne dokumentowanie postępów uczenia się kształtowanie u ucznia cech fizyka badacza przyrody: np. rzetelności, wytrwałości, uporu, systematyczności, uczciwości aktywne uczestnictwo w procesie szkolnego oceniania oraz możliwości poprawy osiągnięć b) nauczyciela: ocena efektywności nauczania, skuteczności stosowanych metod i form nauczania planowanie i doskonalenie procesu dydaktycznego aktywizacja uczniów w celu realizacji założeń programu kształcenia modyfikacja programów nauczania c) rodziców: znajomość wymagań edukacyjnych na poszczególne stopnie szkolne przekazywanie bieżącej informacji o postępach i osiągnięciach uczniów motywowanie rodziców do współpracy ze szkołą 1

2 d) nadzoru pedagogicznego: porównywanie osiągnięć uczniów ze standardami wymagań porównywanie wyników dydaktyczno wychowawczych szkół. II. USTOPNIOWANE WYMAGANIA PROGRAMOWE: Podstawą do formułowania wymagań na poszczególne oceny są dla nauczyciela przewidywane osiągnięcia ucznia. W tym celu : uwzględniając taksonomię celów kształcenia sporządzono wykaz czynności, które uczeń powinien opanować przyporządkowano sformułowane czynności poziomom wymagań, które odpowiadają skali stopni szkolnych. Opanowanie wiadomości i umiejętności z podstawy programowej upoważnia ucznia do uzyskania poszczególnych ocen, zależnie od sprawności posługiwania się nimi. Przyporządkowując czynności poszczególnym poziomom wymagań przyjęto następujące kryteria: przystępność pewność naukowa niezbędność wewnątrzprzedmiotowa niezbędność międzyprzedmiotowa użyteczność wartość kształcąca Zapamiętanie wiadomości oznacza gotowość ucznia do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, definicji, praw, założeń teorii, zasad działania. Zapamiętanie wiadomości wiąże się z elementarnym rozumieniem wiadomości, uczeń nie powinien ich mylić i zniekształcać. Rozumienie wiadomości oznacza, że uczeń umie je przedstawić własnymi słowami w innej postaci niż je zapamiętał, uporządkować, streścić, uczynić podstawą prostego wnioskowania. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu poprzednio wzorów, w sytuacjach takich, jakie wystąpiły na lekcjach jako przykłady ćwiczeń. 2

3 Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych rozwiązań, wartościowania według pewnych kryteriów. Umiejętność stosowania przez ucznia w różnych sytuacjach wiadomości wykraczających poza program lub posługiwanie się wyjątkowo sprawnie wiadomościami z zakresu programu upoważnia go do otrzymania oceny celującej. WYKAZ CZASOWNIKÓW OPERACYJNYCH OKREŚLAJĄCYCH CELE KSZTAŁCENIA I OPISUJĄCYCH OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW: Stopień szkolny Określenie ogólne Określenie konkretne Dopuszczający Dostateczny Dostateczny Dobry Dobry Bardzo dobry Zapamiętać Rozumieć Stosować wiadomości w sytuacjach typowych Nazwać... Wymienić... Wyliczyć... Zidentyfikować... Zapisać zależność, wzór... Podać definicję, określenie, treść prawa... Sformułować... Rozróżnić... Zilustrować rysunkiem, przykładem... Streścić... Opisać... Zinterpretować zależność... Odczytać zależność z wykresu... Podać znaczenie... Porównać... Sklasyfikować... Narysować..., wykreślić obraz... Zmierzyć... Obliczyć... Przekształcić... Wyjaśnić... 3

4 Bardzo dobry Celujący Stosować wiadomości w sytuacjach problemowych Zastosować... Rozwiązać... Ustalić zależność... Zbudować... Sprawdzić, potwierdzić doświadczalnie... Wyznaczyć... Przedstawić graficznie, sporządzić wykres Wykonać... Analizować... Uogólnić... Przewidzieć... Uzasadnić... Ocenić... Zaplanować... Dowieść... Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - szczególnie interesuje się fizyka, samodzielnie dociera do różnych źródeł informacji naukowych, - odnosi sukcesy w konkursach i olimpiadach z fizyki na szczeblu wojewódzkim -prowadzi badania,opracowuje wyniki i przedstawia je w formie sprawozdań z prac naukowo-badawczych. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - osiąga sukcesy poprzez zakwalifikowanie się na etap miejski Wojewódzkiego Konkursu Fizycznego - w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe, - jest samodzielny- korzysta z różnych źródeł wiedzy - rozwiązuje samodzielnie zadania rachunkowe i problemowe - dostrzega i potrafi wymienić przykłady związków fizyki z innymi działami nauki oraz zastosowania wiedzy fizycznej w technice - potrafi poprawnie interpretować zjawiska fizyczne- potrafi poprawnie odczytywać, sporządzać i przekształcać wykresy. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - potrafi wyjaśnić doświadczenie pokazy, wykonywane na lekcjach- potrafi kojarzy zjawiska, poprawnie analizować przyczyny i skutki zdarzeń oraz wyciągnąć z nich wnioski - potrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe, wymagające użycia i przekształcenia kilku wzorów - potrafi planować doświadczenia i na podstawie znajomości praw fizyki przewidywać ich przebieg - potrafi odczytywać i sporządzać wykresy 4

5 Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem, - potrafi zastosować wiadomości do rozwiązywania zadań za pomocą nauczyciela - zna podstawowe pojęcia fizyczne, wzory i jednostki wielkości fizycznych, - potrafi opisać wykonywane na lekcji doświadczenia, - potrafi opisać zjawiska fizyczne omawiane na lekcjach i rozumie zależności miedzy wielkościami fizycznymi - umie odczytywać i sporządzać wykresy - aktywnie uczestniczy w lekcji i systematycznie odrabia zadania domowe. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - opanował wiadomości teoretyczne, chociaż popełnia drobne błędne podczas prezentowania ich w formie słownej lub za pomocą wzorów, błędy potrafi skorygować przy pomocy nauczyciela - zna podstawowe pojęcia fizyczne, chociaż popełnia nieznaczne błędy przy ich definiowaniu - potrafi rozwiązywać typowe zadania obliczeniowe o niewielkim stopniu trudności ( wymagające zastosowania jednego wzoru ) - aktywnie uczestniczy w lekcji i odrabia zadania domowe Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował wiadomości teoretycznych w stopniu pozwalającym na kontynuację nauki przedmiotu - popełnia poważne błędy merytoryczne, myli pojęcia fizyczne, - nie potrafi rozwiązywać prostych zadań obliczeniowych - nie umie opisać zjawiska fizyczne, które były omawiane bądź prezentowane Ustalona przez nauczyciela ocena semestralna ( roczna) może być zmieniona w wyniku egzaminu poprawkowego. Szczegółowe zasady klasyfikacji semestralnej i rocznej określone są w WSO. Nauczyciel informuje wychowawcę klasy o aktualnych osiągnięciach i zachowaniu ucznia. Nauczyciel informuje także pedagoga o sytuacjach wymagających jego interwencji. Podczas wywiadówek, indywidualnych konsultacji, a także rozmów interwencyjnych nauczyciel: - przekazuje rodzicom informacje o aktualnym stanie rozwoju i postępach ucznia w nauce, - dostarcza rodzicom informacji o uzdolnieniach ucznia lub jego trudnościach w nauce, - przekazuje wskazówki do pracy z uczniem. III. WYKAZ OBSZARÓW OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW PODLEGAJĄCYCH SPRAWDZANIU I OCENIANIU: Na osiągnięcia ucznia wpływa świadomość tego, czego się od niego oczekuje i w jaki sposób będzie oceniany za swoją pracę. Ocenianie osiągnięć uczniów w zakresie fizyki obejmuje: wiadomości umiejętności przedmiotowe i ponadprzedmiotowe (kluczowe) 5

6 postawy i wartości kształtowane w czasie zajęć dydaktycznych Wiadomości ogół treści nauczania (informacji) utrwalonych w umyśle ucznia i przechowywanych w jego pamięci, będących wynikiem kumulowania procesu uczenia się oraz doświadczenia. Wiadomości obejmują dwie kategorie: zapamiętanie wiadomości oznacza gotowość ucznia do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, definicji, praw, założeń teorii naukowych, zasad działania, zrozumienie wiadomości oznacza, że uczeń umie je przedstawić własnymi słowami, w innej formie niż je zapamiętał oraz uporządkować, streścić, uczynić podstawą prostego wnioskowania. Umiejętności sprawności w posługiwaniu się wiadomościami zdobytymi w trakcie uczenia się przy wykonywaniu określonych czynności. Umiejętności przedmiotowe obejmują dwie kategorie: stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu uprzednio wzorów, w sytuacjach takich, jakie wystąpiły na lekcjach jako przykłady ćwiczeń, stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych rozwiązań bądź przedmiotów, wartościowania według pewnych kryteriów. Uczeń w procesie uczenia się nabywa umiejętności nie tylko specyficzne dla danego przedmiotu, ale także umiejętności kluczowe (ponadprzedmiotowe), takie jak: planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się umiejętność polegająca na uświadomieniu sobie przez ucznia czego, w jakiej kolejności i jak się uczyć, jak wychwycić błędy i luki, co uznać za najważniejsze; skuteczne komunikowanie się w różnych sytuacjach umiejętność polegająca na świadomym konstruowaniu, przekazywaniu i interpretowaniu informacji; efektywne współdziałanie w zespole i praca w grupie umiejętność polegająca na współpracy z innymi, pełnieniu różnych ról w grupie i przejmowaniu związanej z nimi odpowiedzialności; 6

7 rozwiązywanie problemów w twórczy sposób umiejętność polegająca na stawianiu hipotez, planowaniu czynności, weryfikowaniu, zauważaniu podobieństw, korzystaniu z posiadanej wiedzy, syntetyzowaniu; posługiwanie się technologią informacyjną umiejętność polegająca na celowym poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu informacji z różnych źródeł, ocenie wiarygodności źródeł informacji. Postawa trwały układ przekonań, emocji i uczuć oraz zachowań jednostki w odniesieniu do danego obiektu, np. osoby, przedmiotu, idei. Postawy i wartości w procesie dydaktycznym są kształtowane między innymi pod wpływem celowego oddziaływania nauczyciela na ucznia, czego efektem może być jego uczestnictwo w działaniu, podejmowanie pojedynczych działań wynikających z jego inicjatywy oraz system działań. W procesie nauczania uczenia się uczeń podejmuje różne działania i przejawia swą aktywność w wielu obszarach. Obszary aktywności ucznia sklasyfikowane zostały ze względu na: rodzaj wykonywanej pracy: prace pisemne, wypowiedzi ustne, prace praktyczne organizację pracy ucznia: praca w zespole, praca samodzielna w klasie lub w domu rodzaj wykonywanych zadań: zadania ćwiczeniowe, zadania problemowe, zadania obliczeniowe IV. METODY SPRAWDZANIA WIEDZY: Wiadomości i umiejętności ucznia będą sprawdzane za pomocą kartkówek, sprawdzianów, wypowiedzi ustnych, prac domowych, wejściówek i wyjściówek. Mogą być także sprawdzane za pomocą prac nadobowiązkowych ucznia. Kartkówka niezapowiedziana forma sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia, pozwalająca na systematyczne śledzenie jego postępów i wykrywanie luk w wiedzy, aby można było w porę podjąć odpowiednie środki zaradcze. Kartkówka może obejmować: maksymalnie trzy jednostki tematyczne materiał będący tematem pracy domowej materiał będący tematem lekcji bieżącej (uczeń może korzystać z własnych notatek sporządzonych na lekcji). 7

8 Kartkówka diagnostyczna zapowiedziana forma sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia z treści omówionych wcześniej działów programowych, których znajomość jest nieodzowna do zrozumienia kolejnej partii materiału. Kartkówka diagnostyczna przeprowadzana jest przed przystąpieniem do omawiania kolejnego działu programowego. Sprawdzian zestaw zadań służących do sprawdzania stopnia opanowania przez ucznia treści działu programowego. Sprawdzian może zawierać zbiór zadań tekstowych obliczeniowych i nieobliczeniowych; zadania reprezentują podstawowy, rozszerzający, dopełniający poziom wymagań. Sprawdzian przeprowadza się po zrealizowaniu każdego działu programowego. Sprawdzian jest zapowiadany co najmniej jeden tydzień przed terminem jego przeprowadzenia. Uczeń jest zapoznany z kryteriami stosowanymi przy ocenianiu danego sprawdzianu. W przypadku nieuczestniczenia w pisemnym sprawdzianie, bez względu na przyczyny, uczeń ma obowiązek w okresie dwóch tygodni od daty pojawienia się w szkole, poddać się tej formie sprawdzania osiągnięć poza godzinami zajęć lekcyjnych; w przeciwnym wypadku wystawiana jest ocena niedostateczna. W przypadku nieobecności nauczyciela w dniu zapowiedzianego sprawdzianu lub uzasadnionej nieobecności klasy termin zostanie uzgodniony ponownie, nie obowiązuje wtedy termin tygodniowego uprzedzenia. Termin podania wyników sprawdzianu nie powinien przekraczać dwóch tygodni od czasu jego przeprowadzenia (termin może być przedłużony w przypadku nieobecności nauczyciela lub klasy w szkole). Na koniec semestru nie przewiduje się końcowego sprawdzianu zaliczeniowego. Prace kontrolne punktowane są według ujednoliconego schematu; przeliczane są na oceny według zasad pomiaru dydaktycznego: % - ocena % % % % - 4 8

9 75 84 % % % % - 6 Uczeń może uzyskać ocenę celującą, gdy uzyska co najmniej 85% i rozwiąże zadanie dodatkowe lub jego praca ma szczególny walor. Wypowiedź ustna dłuższa wypowiedź ucznia na zajęciach lekcyjnych. Wejściówki i wyjściówki. Uczeń przynajmniej raz w semestrze uczestniczy w tej formie sprawdzania wiadomości i umiejętności. (W przypadku ucznia z orzeczeniem Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej do obniżenia poziomu wymagań lub kłopotów z zapamiętywaniem, na prośbę ucznia lub jego rodzica, może on korzystać z takiej formy sprawdzania wiadomości po każdej jednostce lekcyjnej. Uczeń taki nie otrzymuje jednak za każdym razem oceny, ale prawidłowa odpowiedź nagrodzona jest plusem. Za pięć plusów otrzymuje ocenę pozytywną, o wartości której decyduje kryterium wymagań). Wystawiona ocena jest krótko uzasadniona. Praca domowa forma obowiązkowych zajęć ucznia, której celem jest rozszerzenie, pogłębienie i utrwalenie wiedzy oraz wdrożenie do samodzielności w posługiwaniu się wiedzą, w zbieraniu informacji, w dokonywaniu obserwacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnym ich opracowaniu. Aktywność na lekcjach zaangażowanie ucznia w czasie trwania lekcji, wynikające z chęci rozwiązywania przez niego problemów i twórczych poszukiwań. Ocenie podlegają następujące elementy aktywności na lekcji: Odpowiedzi ustne na zadane pytanie Pomysł na rozwiązanie problemu Wnioskowanie Samodzielne pisemne rozwiązywanie problemu lub zadania Współdziałanie w grupie Samodzielna interpretacja wyników zadań teoretycznych, problemowych lub doświadczalnych 9

10 Za każdy element aktywności uczeń otrzymuje plus; uzbierawszy pięć plusów otrzymuje ocenę bardzo dobrą. V. SPOSOBY KOMENTOWANIA WYNIKÓW SPRAWDZANIA Każdy uczeń ma prawo do rzetelnej, obiektywnej i sprawiedliwej oceny. Każdy wynik sprawdzania musi być więc odpowiednio skomentowany i uzasadniony tak, aby nie pozostawiał niedomówień, aby uczeń był przekonany, że otrzymał stopień, na jaki zasłużył. Po odpowiedzi ustnej uczeń dokonuje samooceny i ma prawo do wyjaśnienia przez nauczyciela, jak winna brzmieć prawidłowa odpowiedź i usłyszeć argumentację oceny i wystawionego stopnia. Każda praca pisemna po sprawdzeniu przez nauczyciela i wystawieniu stopnia jest oddawana uczniowi w celu zapoznania się z oceną i dokonania poprawy. Uczeń ma prawo do wyjaśnienia przez nauczyciela, dlaczego zadania nie zostały zaliczone i jakie jest ich prawidłowe rozwiązanie. Każda ocena pracy domowej opatrzona jest krótką argumentacją widniejącą w zeszycie obok wystawionego stopnia. Uczeń oceniany każdą inną metodą sprawdzania wiedzy i umiejętności ma prawo do uzasadnienia wystawionego stopnia, a nauczyciel obowiązek wyjaśnienia i argumentacji. Każdy uczeń ma prawo do poprawy wyniku niekorzystnego, ale tylko wtedy, kiedy nie jest on efektem ignorancji i permanentnego niedbalstwa ze strony ucznia. Termin i sposób poprawy uczeń uzgadnia z nauczycielem. VI. SPOSOBY USTALANIA OCEN KOŃCOWYCH 1. Zasady klasyfikowania śródrocznego i rocznego zawarte są w wewnątrzszkolnym systemie oceniania. 2. Oceny klasyfikacyjne śródroczna i roczna uwzględniają w równych proporcjach oceny cząstkowe uzyskane przez ucznia: z różnorodnych obowiązkowych form sprawdzania wiadomości i umiejętności; z różnorodnych nadobowiązkowych form aktywności; za wykonanie doświadczeń oraz prezentację wyników; za zaangażowanie się w zajęcia lekcyjne i przygotowywanie do zajęć. 10

11 3. Oceny klasyfikacyjne śródroczna i roczna nie są ustalane jako średnia arytmetyczna stopni cząstkowych. Każdy stopień posiada inną wagę, w zależności od tego, za co został wystawiony. O wadze stopnia decyduje nauczyciel, a wpływ na to ma: zakres materiału, który podlega sprawdzaniu; poziom wymagań programowych; wkład pracy ucznia; aktywność i zaangażowanie ucznia; forma sprawdzania wiadomości i umiejętności. Każdy uczeń, przed sprawdzeniem jego wiadomości i umiejętności jedną z metod, zostaje poinformowany, jaką wagę będzie miał stopień, który otrzyma. Stopień, jaki uczeń otrzymuje ze sprawdzianu zawsze posiada trzy wagi i jest wpisywany do dziennika i dzienniczka ucznia czerwonym atramentem. Stopnie z kartkówek i odpowiedzi ustnych najczęściej (ale nie zawsze) posiadają dwie wagi i są zapisywane zielonym atramentem. Stopnie o jednej wadze uczeń otrzymuje najczęściej za pracę domową i aktywność na lekcjach i zapisywane są na czarno lub niebiesko. 4. Ocenę celującą śródroczną i roczną uzyskuje uczeń, który opanował treści podstawy programowej i potrafi wykorzystać je do rozwiązywania zadań i problemów o znacznym stopniu trudności lub legitymuje się osiągnięciami w konkursach i olimpiadach. 5. Uczeń, który uzyskał ocenę śródroczną niedostateczną, zobowiązany jest do zaliczenia treści programowych zakwalifikowanych do podstawy programowej w okresie określonym w wewnątrzszkolnym systemie oceniania. VII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE Powyższy system oceniania osiągnięć ucznia może zostać zmieniony dopiero po upływie pełnego roku szkolnego od daty jego wprowadzenia. W trakcie wdrażania projektu przedmiotowego systemu oceniania zbierane są, analizowane i interpretowane informacje dotyczące znaczenia i jego wartości, przy zwróceniu szczególnej uwagi na aspekty i zagadnienia istotne dla zainteresowanych stron (uczeń, rodzic, nauczyciel, nadzór pedagogiczny). Po upływie pełnego roku od daty wprowadzenia projektu będą opisywane pozytywne i negatywne rezultaty jego zastosowania, i szukanie sposobów udoskonalenia. 11