O edukacji globalnej w szkole

Transkrypt

1 Rozejrzyj się dookoła i zobacz, jak bardzo różnorodny jest świat! Chcesz przyjrzeć mu się jeszcze bliżej? Chcesz go zrozumieć? Podziel się swoimi obserwacjami i wiedzą z innymi, razem szukajcie pomysłów na wspólne działania. Przecież razem możecie więcej! Jednym ze sposobów na poznawanie świata jest oglądanie filmów dokumentalnych z różnych jego zakątków. Dzięki nim dowiemy się, jak żyją ludzie w krajach, o których na ogół wiemy niewiele, jak wygląda ich codzienność i jakie mają marzenia. Wspólnie zobaczymy świat w szerszej perspektywie. Zrozumiemy też, co nas łączy z tymi odległymi zakątkami i jak wzajemnie na siebie wpływamy. Niniejsza publikacja jest przeznaczona dla nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, którzy chcą wprowadzić elementy edukacji globalnej na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych oraz dla uczniów i uczennic, którzy chcą robić coś ciekawego i zmieniać swoje otoczenie. Za pośrednictwem tego pakietu chcemy zachęcić was do zorganizowania w szkole pokazu filmowego. Proponujemy film Zatruty ogień (reż. Lars Johansson, Nigeria, 2008), który opowiada o wydobyciu ropy w Nigerii i o jego konsekwencjach. Publikacja została przygotowana z myślą o osobach, które nie mają doświadczenia w organizowaniu projekcji i dyskusji, dlatego oprócz samego filmu przygotowaliśmy dla was również materiały ułatwiające wykorzystanie go w szkole: praktyczne porady dla organizatorów projekcji i prowadzących dyskusję (rozdział 3), materiały merytoryczne, które pomogą wam przygotować się do projekcji (rozdział 4 i 5), propozycje ćwiczeń, które możecie wspólnie przeprowadzić po pokazie (rozdział 6) oraz pomysły i materiały, które pomogą wam zrealizować projekt uczniowski związany z tematem filmu (rozdział 7). Liczymy na to, że zorganizowana przez was projekcja wzbogaci życie szkoły, zainspiruje do kolejnych działań, zachęci do wzięcia udziału w obchodach Tygodnia Edukacji Globalnej, a może nawet skłoni do stworzenia w szkole klubu filmowego! Tych, którzy mają apetyt na więcej, zapraszamy do udziału w programie Jeden świat kluby filmowe. Informacje znajdziecie na stronie Klub filmowy tworzą osoby, które chcą robić coś ciekawego i zmieniać swoje otoczenie, a jako narzędzie zmiany obierają film. W ramach projektu młodzi ludzie wspólnie z nauczycielami zakładają kluby filmowe, zdobywają wiedzę, prowadzą dyskusje i działania informacyjne.

2 O edukacji globalnej w szkole Edukacja globalna pomaga młodym ludziom zrozumieć, jak funkcjonuje współczesny świat oraz w jaki sposób każdy z nas jest powiązany z innymi regionami świata. Dzięki edukacji globalnej młodzi ludzie poznają takie zagadnienia, jak: prawa człowieka, zmiany klimatu, migracje czy handel międzynarodowy i kształtują w sobie postawę odpowiedzialności za kształt dzisiejszego świata oraz zaangażowania na rzecz jego zmiany. Definicja edukacji globalnej, wypracowana m.in. przez nauczycieli, brzmi: Edukacja globalna to część kształcenia obywatelskiego i wychowania, która rozszerza ich zakres przez uświadamianie istnienia zjawisk i współzależności łączących ludzi i miejsca. Jej celem jest przygotowanie odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. Przez współzależności rozumiemy wzajemne powiązania i przenikanie systemów kulturowych, środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, politycznych i technologicznych. Edukacja globalna kładzie szczególny nacisk na: tłumaczenie przyczyn i konsekwencji opisywanych zjawisk, ukazywanie wpływu jednostki na globalne procesy oraz wpływu globalnych procesów na jednostkę, przełamywanie stereotypów i uprzedzeń, przedstawianie perspektywy Globalnego Południa, kształtowanie krytycznego myślenia i zmianę postaw. Przestrzeń dla edukacji globalnej w szkole. Szkoła jest najważniejszym miejscem, w którym edukacja globalna dociera do młodych ludzi. Nauczycielki i nauczyciele pracujący w gimnazjum mogą się nią zajmować na kilka sposobów: prowadząc zajęcia przedmiotowe, w czasie godzin wychowawczych, realizując projekty uczniowskie.

3 Zajęcia przedmiotowe. Nowa podstawa programowa daje możliwość podejmowania wątków z zakresu edukacji globalnej na lekcjach historii, geografii, biologii, wiedzy o społeczeństwie i innych przedmiotów. Można ją włączać w zajęcia przedmiotowe na kilka sposobów: HISTORIA: Poszerz perspektywę Przybliżając temat kolonializmu, poproś o odnalezienie lub sam/-a zaprezentuj głosy mieszkańców krajów kiedyś kolonizowanych. Edukacja globalna to część kształcenia obywatelskiego i wychowania, która rozszerza ich zakres przez uświadamianie istnienia zjawisk i współzależności łączących ludzi i miejsca. Jej celem jest przygotowanie odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE: Mówiąc o całym świecie, zauważ Południe Opowiadając o etyce w biznesie, odwołaj się do przykładów korporacji budujących fabryki w Azji czy Afryce. Przedyskutuj z uczniami skąd pochodzą ich ubrania, gadżety i inne importowane przedmioty, którymi posługują się na co dzień. MATEMATYKA: Zilustruj temat przykładami z Południa Policz z uczniami ślad wodny statystycznej polskiej rodziny. GEOGRAFIA: Ukazuj globalne zależności w ekosystemie Przedstaw związek między importowaniem żywności a zachodzącymi zmianami klimatu. Godziny wychowawcze. Edukacja globalna obejmuje nie tylko wiedzę o świecie, ale również kształtowanie umiejętności (np. dostrzegania i rozumienia współzależności) i postaw otwartości na świat wraz z jego różnorodnością oraz współodpowiedzialności za jego kształt. Na stronie programu Edukacja Globalna Centrum Edukacji Obywatelskiej znajdziecie materiały przygotowane z myślą o godzinach wychowawczych ( Projekty uczniowskie. Działania badawcze oraz inicjatywy społeczne uczniów mogą być powiązane z globalnymi współzależnościami i tym samym realizować założenia edukacji globalnej. W wielu szkołach w Polsce uczniowie, realizując projekty edukacyjne, odpowiadają na pytania: Co łączy Polskę z Afryką?, Dlaczego do Polski przybywają imigranci?, Jaką drogę przebywają nasze ubrania przed zakupem?, Jaki jest obraz Afryki w polskich mediach?. Na stronie programu Edukacja Globalna Centrum Edukacji Obywatelskiej znajdziecie materiały przygotowane z myślą o projektach uczniowskich (

4 Zasady edukacji globalnej Zasady edukacji globalnej to 10 wskazówek, które stworzyliśmy razem z nauczycielami na podstawie kilkuletnich doświadczeń pracy z uczniami i pedagogami. Zasady mogą być punktem odniesienia dla naszych codziennych praktyk. 1. Edukacja globalna kładzie nacisk na współzależności pomiędzy globalną Północą i globalnym Południem, nie ogranicza się do prezentacji problemów globalnych. Jesteśmy powiązani z całym światem. Używamy produktów wytworzonych w Indiach, Chinach i Meksyku, pij emy kawę z Etiopii i herbatę z Cejlonu. Polska polityka zagraniczna, handlowa czy rolna ma wpływ na sytuację krajów globalnego Południa. Każdy z nas podpisując listy i petycje może przyczynić się do poprawy sytuacji osób, w obronie których zostały napisane. Uświadamiaj uczennicom i uczniom istnienie tych współzależności i wskazuj nasze miejsce w globalnej sieci powiązań. Mówiąc o wyzwaniach stojących przed współczesnym światem i jego problemach, pokazuj, w jaki sposób wpływają na nie globalne powiązania między krajami i nasze codzienne wybory. 2. Edukacja globalna uczy krytycznego myślenia i formułowania własnych opinii na tematy globalne, nie promuje jednej ideologii, nie oferuje gotowych odpowiedzi. Czy rację mają alterglobaliści czy neoliberałowie? Czy Sprawiedliwy Handel jest na pewno sprawiedliwy? Czy mocarstwa kolonialne ponoszą winę za ubóstwo Afryki? Złożona rzeczywistość współczesnego świata to edukacyjne wyzwanie. Nikt nie ma monopolu na prawdę i nie ma prostych recept na rozwiązanie problemów globalnych. Stwarzaj uczennicom i uczniom okazje do dyskusji, nie unikaj trudnych tematów i pozwalaj na świadome podejmowanie decyzji. Pokazuj swoim uczniom i uczennicom, w jaki sposób krytycznie analizować docierające do nich informacje kto jest ich autorem, w jakiej sytuacji i w jakim celu zostały stworzone.

5 3. Edukacja globalna pokazuje procesy globalne w ich wymiarze lokalnym, prezentując ich konsekwencje dla zwykłych ludzi, nie ogranicza się do abstrakcyjnych pojęć. Wszyscy mówimy o globalizacji, migracjach i zmianach klimatu, rzadko jednak uświadamiamy sobie, że każde z tych zjawisk bezpośrednio wpływa na życie nasze i innych ludzi. Rolnik z Kamerunu i jego rodzina zmagający się z konsekwencjami niskich cen produktów rolnych na świecie, uchodźczyni z Czeczenii i jej dzieci w drodze do Polski, rodzina uciekająca przed powodzią w Bangladeszu i my, korzystający z produktów importowanych z wielu krajów świata to prawdziwe oblicze współzależności. Używaj przykładów i stosuj metody, które pozwolą to zrozumieć. 4. Edukacja globalna pokazuje znaczenie działań jednostek w reakcji na globalne wyzwania, nie utrwala poczucia bezradności. Dzięki prowadzonym przez Amnesty International ogólnoświatowym akcjom wysyłania listów apeli w obronie osób, których prawa są łamane, udało się w ciągu ostatnich 30 lat uratować ponad ludzi. Pozytywny skutek odniosło także wiele akcji konsumenckich, mających na celu zmuszenie korporacji międzynarodowych do przestrzegania praw człowieka w krajach globalnego Południa. Zachęcaj uczennice i uczniów do działania, podając przykłady sukcesów oddolnych działań i wskazując możliwości zaangażowania. Sam(a) bądź przykładem! 5. Edukacja globalna tłumaczy potrzebę odpowiedzialnego zaangażowania w rozwiązywanie problemów globalnych, nie służy wyłącznie zbieraniu funduszy na cele charytatywne. Trwałe zaangażowanie zwykłych ludzi to warunek konieczny do rozwiązania problemów globalnych. Na poprawę sytuacji wpływamy działając bezpośrednio lub pośrednio poprzez głosowanie na polityków, którzy deklarują zajęcie się problematycznymi kwestiami. Przekazywanie wsparcia finansowego jest najbardziej popularną formą pomagania, jednak nie można na tym poprzestawać. Na zmiany klimatu, warunki produkcji towarów, politykę naszego kraju wpływamy codziennie stojąc przy kasie, wybierając sposób dotarcia do szkoły lub pracy, głosując bądź spotykając się z naszymi przedstawicielami wchodzącymi w skład rządu. Wykorzystuj metody, które pozwolą uczniom i uczennicom świadomie kształtować ich wpływ na otaczającą ich rzeczywistość.

6 6. Edukacja globalna stosuje aktualny i obiektywny opis ludzi i zjawisk, nie utrwala istniejących stereotypów. Czy w Polsce żyją niedźwiedzie polarne? Czy wszyscy Polacy to złodzieje? Odpowiedź na te pytania oczywiście jest przecząca. Podobnie w Afryce nie wszyscy mieszkają w chatach z gliny, a większość Afrykańczyków nigdy nie widziała na własne oczy lwa czy żyrafy, bo te żyją w rezerwatach przyrody. Mówiąc o krajach globalnego Południa zawsze korzystaj z wiarygodnych źródeł oraz przytaczaj aktualne i sprawdzone dane. Na osobach prowadzących zajęcia spoczywa duża odpowiedzialność, więc przed wykorzystaniem każdego materiału zastanów się, czy pomoże on przełamywać stereotyp, czy raczej go wzmocni. 7. Edukacja globalna pokazuje przyczyny i konsekwencje zjawisk globalnych, nie ogranicza się do faktografii. Według statystyk, na świecie ponad 840 mln ludzi nie ma dostępu do wody pitnej, 75 mln dzieci nie chodzi do szkoły, a co 5 sekund umiera z głodu dziecko. Znajomość takich faktów szokuje, ale nie pomaga zrozumieć, dlaczego tak się dzieje i nie pokazuje możliwości zmiany sytuacji. Mówiąc uczennicom i uczniom o zjawiskach globalnych dociekaj przyczyn, analizuj ich konsekwencje dla nas i dla osób, których problem dotyczy bezpośrednio. 8. Edukacja globalna promuje zrozumienie i empatię, nie odwołuje się tylko do współczucia. Historie osób, które codziennie zmagają się z brakiem dostępu do bieżącej wody i toalet, chorobami, głodem, brakiem szkoły czy pracy, łatwo wywołują nasze wzruszenie i chęć pomocy. Chcemy zmienić ich los. W edukacji globalnej konieczne jest jednak zrobienie kolejnego kroku podjęcie próby zrozumienia sytuacji, w jakiej znalazła się opisywana osoba, przyczyn i konsekwencji tego stanu oraz emocji, które odczuwa. W pracy z młodzieżą stosuj metody, które kształtują umiejętność empatii.

7 9. Edukacja globalna szanuje godność prezentowanych osób, nie sięga do drastycznych obrazów, nie szokuje przemocą. Docierające do nas za pośrednictwem mediów obrazy z krajów Południa, np. zdjęcia i opisy ofiar wojen i katastrof naturalnych, są często drastyczne i szokujące. Pokazują one ludzi w sytuacjach, w których nikt z nas nie chciałby być przedstawiony, często bez zgody portretowanych a przecież ludzi nie można traktować jak anonimowych ilustracji obrazujących katastrofę czy konflikt. Zanim zdecydujesz się użyć czyjegoś wizerunku, zastanów się, czy chciał(a)byś, aby pokazano w takiej sytuacji ciebie i sprawdź, czy pokazywana osoba wyraziła na to zgodę. 10. Edukacja globalna oddaje głos ludziom, których sytuację prezentuje, nie opiera się na domysłach i wyobrażeniach. Wielu Europejczyków wypowiada się na temat problemów globalnych. Aby poznać pełen obraz sytuacji, warto jednak sięgnąć do tekstów i wypowiedzi mieszkańców krajów Południa. Ich perspektywa jest często inna niż nasza i pozwala lepiej zrozumieć istotę problemu. Przeczytaj z uczniami i uczennicami wywiad z Kalponą działaczką związków zawodowych w RPA, która opowiada o warunkach pracy w fabrykach odzieżowych. Poznaj historię Mariki 12 letniej Kenij ki, która codziennie po szkole niesie do domu kanister z dziesięcioma litrami wody. Obejrzyj film o uchodźcach z Czeczenii, którzy szukają schronienia w Polsce z powodu prześladowań w swojej ojczyźnie. Relacje z pierwszej ręki dobrze zilustrują temat oraz pomogą go lepiej zrozumieć i zapamiętać. Więcej informacji na temat edukacji globalnej oraz przykłady ćwiczeń i scenariuszy zajęć do pracy z uczniami znajdziesz na stronie:

8 Jak zorganizować projekcję poradnik dla nauczycieli PRZYGOTOWANIE Przede wszystkim zdefiniuj cele. Zastanów się, na czym przede wszystkim ci zależy w kontekście wiedzy i aktywności uczniów, aktywności szkoły, twojego uczenia się i zdobywania doświadczenia. Na tym etapie warto też pomyśleć o potencjalnych przeszkodach, które możesz napotkać. Zastanów się, jak możesz ich uniknąć lub jak zamierzasz sobie z nimi poradzić. Tematy związane z edukacją globalną wpisują się w nową podstawę programową, są świetnym punktem wyjścia dla projektów uczniowskich, dyskusji podczas godzin wychowawczych oraz realizacji godzin karcianych. Projekcje filmów i dyskusje mogą być częścią programu obchodzenia świąt szkolnych, czy narodowych i krajowych świąt tematycznych (np. Światowego Dnia Uchodźcy, Światowego Dnia Żywności, Dnia Dziecka itp.). Zastanów się, w jakiej formie chcesz zorganizować projekcję filmu: Pokażesz film w podczas lekcji czy zorganizujesz pokaz w ramach zajęć pozalekcyjnych? Kogo chcesz włączyć do organizacji projekcji: zainteresowanych uczniów z jednej lub z kilku klas czy może grupę, z którą realizujesz projekt uczniowski? Kogo zaprosisz do uczestniczenia w projekcji: zainteresowaną młodzież, całą szkołę, osoby z zewnątrz? Postaraj się dopasować do sytuacji w szkole i do możliwości, zainteresowań oraz preferencji uczniów bez ich uczestnictwa projekt upadnie. PLANOWANIE POKAZU POZALEKCYJNEGO Zorganizuj wspólne spotkanie ze wszystkimi uczniami, którzy mogliby włączyć się w organizację pokazu. Poznajcie się, powiedzcie, co was motywuje do działania i co chcecie wspólnie osiągnąć. Często wyzwaniem jest znalezienie czasu na zorganizowanie projekcji i dyskusji. Uczniowie mają dużo zajęć pozalekcyjnych i pracę domową, czasem możliwości są ograniczone godzinami odjazdu autobusu szkolnego. Warto porozmawiać o tym już na początku i zastanowić się, jak sprostać temu wyzwaniu. Może projekcje będą odbywały się przed lekcjami, a nie po nich? Może ktoś jest chętny zorganizować pokaz weekendowy albo serię projekcji w czasie ferii? Albo nocny maraton filmowy w szkole? Możliwości jest wiele i warto jest myśleć o nich w kontekście konkretnej szkoły i grupy osób.

9 Jeśli pokaz ma się odbyć w ramach zajęć pozalekcyjnych skonsultuj swój plan z dyrekcją szkoły: Czy wyraża zgodę na takie działanie? Czy jest w stanie udostępnić sprzęt potrzebny do zorganizowania projekcji? W której sali projekcja może zostać zorganizowana? Zaproś uczniów do wzięcia udziału w spotkaniu z dyrekcją: oni także mogą wyjaśnić, jakie korzyści niesie ze sobą projekcja filmu w szkole. Wspólnie zastanówcie się, jakie daty i pory dnia są najdogodniejsze. Poproś dyrekcję o pisemną zgodę na zorganizowanie pokazu. Kiedy zdobędziecie formalną zgodę na zorganizowanie projekcji pozalekcyjnej, spotkajcie się jeszcze raz w grupie organizatorów. Skorzystajcie z Listy rzeczy, o których powinny pamiętać osoby organizujące projekcję i wspólnie podzielcie między sobą zadania i obowiązki. Dostosujcie listę do własnych potrzeb i możliwości. Pamiętaj, że nie musisz brać wszystkich obowiązków na siebie. Uczniowie będą bardziej zaangażowani w organizację, jeśli wybiorą odpowiedzialne zadania, którymi się zajmą. Ważne jest, żeby każdy miał swój, choćby najmniejszy wkład. Wyjaśnij szczegółowo każde z zadań, zachęć uczniów do działania i zaoferuj swoją pomoc, radę i wsparcie. Jeśli uczniowie sprawdzą się w swoich rolach, będziesz wiedział/wiedziała, że możesz liczyć na nich także w przyszłości. Przedyskutujcie, kogo chcecie zaprosić do wzięcia udziału w projekcji. Od tego będą zależały sposoby promocji wydarzenia. Doświadczenie uczy, że ważniejszy od liczby uczestników pokazu jest ich stopień zaangażowania i zainteresowania tematem. Jeśli jednak waszym celem jest zgromadzenie jak największej liczby widzów, pomyślcie o niestandardowych metodach promocji, bo same plakaty mogą nie wystarczyć. Wspólnie zdecydujcie, kto przeprowadzi ćwiczenia i kto będzie moderował dyskusję. Zachęć uczniów do przejęcia inicjatywy w tym zakresie dzięki temu nauczą się znacznie więcej niż jako bierni uczestnicy. Skorzystaj z tekstu Proponowany przebieg spotkania z filmem. PROJEKCJA W przeddzień projekcji spotkaj się z uczniami, żeby upewnić się, że wszystko jest gotowe. W czasie projekcji zaufaj uczniom. Jeśli to oni realizują ćwiczenia i prowadzą dyskusję, wspieraj ich merytorycznie, ale interweniuj tylko w razie konieczności. PO PROJEKCJI Po projekcji spotkajcie się i uczcij cie wspólny sukces. Zastanówcie się, czy udało się wypełnić założone cele, czego się nauczyliście, czy chcecie powtórzyć to działanie w przyszłości i czy jest jeszcze coś, co chcecie zrobić w tym temacie. Pomyślcie też, co warto zmienić przy okazji organizacji kolejnego spotkania.

10 Jak zorganizować projekcję poradnik dla uczniów NA POCZĄTKU: CHWILA DLA SIEBIE Zanim zaczniecie przygotowywać projekcję usiądźcie i spędźcie wspólnie trochę czasu. Poznajcie się między sobą, powiedzcie, co was motywuje do organizowania projekcji: Co chcecie osiągnąć jako grupa, a jakie są wasze osobiste cele? Co jest dla was ważne i co chcecie zmienić? Po czym poznacie, że projekcja były sukcesem? To pomoże lepiej zaplanować przebieg projekcji i uniknąć ewentualnych nieporozumień. Włączcie do dyskusji nauczyciela, który będzie wam pomagał przy organizacji projekcji. KLUB FILMOWY NIE DZIAŁA W PRÓŻNI Pamiętajcie, że do zorganizowania projekcji będziecie potrzebowali zgody administracji szkolnej. Ustalcie między sobą i z nauczycielem, kto przedstawi wasz plan dyrekcji i jakich użyjecie argumentów na jego poparcie. Pomyślcie o projekcji od strony zdobywania nowej wiedzy, umiejętności i integracji społeczności szkolnej. Poproście dyrekcję o pisemną zgodę na zorganizowanie pokazu. DOBRY PLAN TO POŁOWA SUKCESU Kiedy już macie zielone światło do działania, starannie podzielcie między sobą zadania i obowiązki. Skorzystajcie przy tym z listy Rzeczy, o których powinny pamiętać osoby organizujące projekcję. Weźcie pod uwagę czas, jakim dysponuje każdy z organizatorów i zasoby, które już istnieją. Może Ala ma doświadczenie w korzystaniu ze szkolnego projektora, Krzysiek robi dobre zdjęcia, a Weronika zna osoby redagujące gazetkę szkolną. Postarajcie się dostosować zadania do waszych możliwości i zainteresowań. Pamiętajcie też, żeby ustalić termin zakończenia poszczególnych działań! Upewnij cie się, że każdy wie, na czym polegają jego zadania: Ile plakatów ma zawisnąć w szkole i na ile dni przed projekcją? Ile chcemy mieć ogłoszeń w radiowęźle? Do kogo i do ilu osób ma trafić Informacja o organizowanej przez nas projekcji (kto jest naszą grupą docelową)? Jak duża powinna być zarezerwowana na projekcję sala? Ilu spodziewamy się uczestników? Do kogo ma trafić informacja po projekcji?

11 Przygotujcie się do poprowadzenia dyskusji i ćwiczeń po projekcji. Ważne jest, żeby osoby przygotowujące spotkanie po pokazie obejrzały film co najmniej jeden raz przed oficjalną projekcją. Dzięki temu będzie możliwe sprawne poprowadzenie dyskusji bezpośrednio odnoszącej się do treści filmu oraz wykorzystanie filmu do poparcia tez w wymianie zdań. Starajcie się również znaleźć informacje związane z tematyką filmu w innych źródłach książkach, gazetach i w internecie. To pozwoli na przedstawienie w czasie dyskusji różnych punktów widzenia i źródeł uwiarygodniających wypowiedzi. DOBRA REALIZACJA PLANU TO DRUGA POŁOWA SUKCESU Dzień przed projekcją spotkajcie się, żeby sprawdzić, czy wszystko jest gotowe. Upewnij cie się, że każdy wie, jaka jest jego rola w czasie projekcji. Zajrzyjcie do tekstu Proponowany przebieg spotkania z filmem. W czasie projekcji wspierajcie się nawzajem. Jeśli ktoś jest zestresowany lub zapomniał, co miał zrobić lub powiedzieć, postarajcie się pomóc. Po projekcji spotkajcie się i wspólnie porozmawiajcie o tym, co było super i o tym, co chcecie zmienić następnym razem. Przypomnij cie sobie, jakie były wasze cele, gdy zaczynaliście planować projekcję. Czy udało się te cele osiągnąć? Czego się nauczyliście? Jak sprawdził się podział obowiązków w grupie? Czy chcecie powtórzyć to działanie? Czy jest jeszcze coś, co możecie w tym temacie zrobić? Czy chcecie zorganizować kolejną projekcję? A jeśli tak, może warto założyć w szkole klub filmowy, np. w programie Jeden świat kluby filmowe! Uczcij cie wspólnie swój sukces! Świętowanie to moment, w którym rodzą się kolejne pomysły i nabiera się nowej motywacji!

12 Rzeczy, o których powinny pamiętać osoby organizujące projekcję Oto przykłady spraw, o których powinny pamiętać osoby organizujące projekcję. Oczywiście ile projekcji, tyle list rzeczy do zrobienia, dlatego ta lista ma służyć raczej jako podpowiedź, niż sztywne zasady. Dostosujcie ją do swoich potrzeb i pamiętajcie o tym, żeby rozdzielać zadania według możliwości każdego z organizatorów. Upewnij cie się, że każdy wie, za co jest odpowiedzialny. PODCZAS PRZYGOTOWYWANIA PROJEKCJI FILMU NALEŻY PAMIĘTAĆ O: zarezerwowaniu sali na projekcję, upewnieniu się, że w dniu projekcji macie dostęp do sali (kto ma klucze?), poinformowaniu nauczycieli i dyrekcji o planowanym pokazie, wypożyczeniu filmu, przygotowaniu dyskusji (pytań, materiałów dodatkowych itp.), przygotowaniu ćwiczeń warsztatowych oraz materiałów do tych ćwiczeń, zorganizowaniu sprzętu na projekcję (projektor, głośniki, ekran, telewizor, odtwarzacz DVD), upewnienie się, że kopia filmu działa na komputerze, z którego będzie odtwarzana (czy włączają się napisy? czy film się nie zacina?) sprawdzeniu sprzętu przed seansem (czy obraz jest wyraźny? czy w sali jest wystarczająco ciemno? czy w całej sali wyraźnie słychać dźwięk?), przygotowaniu mini-poczęstunku dla widzów (np. herbaty, ciastek itp.), zaproszeniu publiczności, na przykład w formie: napisania artykułu do gazetki szkolnej, przygotowania plakatów i rozwieszenie ich w szkole, napisania informacji na stronę internetową szkoły i jej opublikowanie, promocji wydarzenia za pośrednictwem Facebooka i innych portali społecznościowych, przekazania informacji przedstawicielom samorządu uczniowskiego z prośbą o rozpowszechnienie, ogłoszenia w radiowęźle, zorganizowania happeningu lub flashmoba na długiej przerwie, chodzenia po korytarzu w czasie przerw i zapraszanie uczniów osobiście, zobowiązania się każdego z organizatorów do przyprowadzenia przynajmniej jednej osoby.

13 W TRAKCIE PROJEKCJI FILMU FILMU NALEŻY PAMIĘTAĆ O: przywitaniu gości, wprowadzeniu do tematyki filmu, wyznaczeniu moderatora dyskusji, wyznaczeniu osoby odpowiedzialnej za obsługę techniczną seansu, przeprowadzeniu ćwiczeń warsztatowych, robieniu zdjęć w trakcie spotkania, dbaniu o dobre samopoczucie gości (np. słuchanie sugestii publiczności odnośnie przebiegu spotkania), mini-poczęstunku dla widzów, zaproszeniu publiczności na kolejny pokaz (podanie jego daty i tematyki). PO PROJEKCJI FILMU NALEŻY PAMIĘTAĆ O: sporządzeniu notatki z projekcji i dyskusji, obrobieniu zdjęć z projekcji i wrzucenie ich na Facebooka, stronę szkoły itp., dystrybucji notatki z projekcji i dyskusji do osób zainteresowanych (Facebook, gazetka szkolna, strona internetowa szkoły i inne). Zachęcamy was także do oceniania obejrzanych filmów. Jednym z pomysłów jest rozdanie wszystkim uczestnikom seansu kartoników z wydrukowanymi lub napisanymi cyframi od 1 do 5. Po projekcji widzowie naddzierają kartonik na cyfrze, która wskazuje, jak bardzo podobał im się pokaz (gdzie 1 oznacza Nie podobał mi się, zaś 5 oznacza Bardzo mi się podobał. Chętnie przyjdę na kolejny! ). W ten sposób będziecie mogli dostosować program projekcji także do gustów publiczności! Do wycięcia kartoników możecie wykorzystać papier z makulatury. Możecie też z drugiej strony kuponów nadrukować logo waszego klubu filmowego.

14 Przykłady dobrych praktyk Każdego roku członkowie klubów filmowych wprowadzają w życie mnóstwo ciekawych pomysłów, angażują się w działania i kampanie. Dzięki połączeniu własnej kreatywności i tytułów z filmoteki programu Jeden świat kluby filmowe, do działania często udaje im się zaangażować osoby spoza klubu. Oto przykłady aktywności zrealizowanych przez kluby filmowe w roku szkolnym 2011/2012. WYJĄTKOWE POKAZY FILMOWE W SZKOLE Uczniowie Zespołu Szkół Plastycznych w Bielsku-Białej zorganizowali Nocny Maraton Filmowy. W murach szkoły, między a 7.00 rano oglądali filmy, rozmawiali z zaproszonym gościem i prowadzili między sobą burzliwe dyskusje. Wszyscy mieli ze sobą śpiwory, na wypadek ataku senności, jednak byli też wytrwali widzowie, którzy obejrzeli wszystkie filmy bez zmrużenia oka. WIEDZA NA TEMAT AKTUALNYCH WYDARZEŃ W POLSCE I NA ŚWIECIE Uczniowie Zespołu Szkół, Liceum Ogólnokształcącego w Sokółce zorganizowali pokaz filmu Kultura daru z udziałem jego twórców, Maciejem Eichelbergerem i Łukaszem Kamińskim. Film oraz dyskusja na temat dzielenia się, wolnego przepływu informacji i wiedzy na tyle rozpaliły ciekawość uczestników spotkania, że podczas kolejnego pokazu planują obejrzeć film Kultura Remiksu. Dyskusje i zdobywana wiedza były tym ważniejsze, że właśnie wtedy toczyły się spory wokół ACTA, czyli międzynarodowego porozumienia mającego ustalić standardy w walce z naruszeniami własności intelektualnej. PRZYŁĄCZENIE SIĘ DO DZIAŁAJĄCYCH ORGANIZACJI LUB KAMPANII Członkowie klubu filmowego w Zespole Szkół nr 1 w Trzebnicy przyłączyli się do Maratonu pisania listów organizowanego przez Szkolną Grupę Amnesty International. Wspólnie napisali 675 listów po polsku i po angielsku, a do ich akcji przyłączyli się mieszkańcy okolicznych miejscowości. SPOTKANIA Z GOŚCIEM LUB EKSPERTEM Uczniowie Gimnazjum nr 6 w Jaworznie spotkali się z wolontariuszką, która 9 miesięcy spędziła w jednym z krajów Globalnego Południa Boliwii, pracując w domu dziecka. Uczniowie dowiedzieli się wielu nowych rzeczy o życiu Boliwij czyków, mieli okazję obejrzeć boliwij skie instrumenty, ubrania, pieniądze, a nawet zeszyty uczniów.

15 PROMOWANIE ZDOBYTEJ WIEDZY Uczniowie Państwowego Gimnazjum nr 8 w Opolu zaprezentowali pracę grupy zajmującej się projektem Jeden świat kluby filmowe w ramach Szkolnego Festiwalu Nauki. Młodzież szkolna oraz rodzice mogli zobaczyć efekty: plakaty, wykonane ulotki, informatory. Uczniowie uczestniczyli zaś w lekcji nt. zagrożenia HIV i AIDS. OBCHODY TYGODNIA EDUKACJI GLOBALNEJ W ramach obchodów Tygodnia Edukacji Globalnej, Szkolny Klub Filmowy z Gimnazjum nr 2 w Jeleniej Górze przygotował gazetkę oraz pokaz filmowy, po którym uczennice zachęcały do zastanowienia się nad problemami świata, takimi jak brak wody pitnej, zmiany klimatu, handel zagrożonymi gatunkami zwierząt, utylizacja odpadów, elektrośmieci. Uczniowie i uczennice po projekcji sami szukali pomysłów, co może zrobić każdy z nas, aby zapobiegać dewastacji środowiska. W ramach warsztatów W zdrowym ciele zdrowy duch w Ogrodzie Ducha Gór, Klub przygotował stoisko na temat Sprawiedliwego Handlu. Goście degustowali zgromadzone produkty ze znakiem Fair Trade: kawę, czekoladę, cukier trzcinowy, herbatę oraz lokalnie wytwarzane produkty spożywcze. Członkowie Klubu Filmowego udzielili ponadto wywiadu przedstawicielom lokalnych mediów. ORGANIZOWANIE WARSZTATÓW DLA RÓWIEŚNIKÓW Uczennice Liceum Ogólnokształcącego przy Powiatowym Zespole Szkół nr 3 w Sobótce przygotowały dla swoich koleżanek projekcję filmu Droga czerwonej lodówki i ćwiczenia związane z jego tematyką, czyli życiem nepalskich tragarzy. Uczestniczki pokazu na własną skalę mierzyły się z wyzwaniami stojącymi przed bohaterami filmu i wnosiły po schodach plecaki zapakowane bardzo ciężkimi przedmiotami. Eksperymentom towarzyszyło mnóstwo śmiechu, ale i poważna dyskusja na temat znaczenia edukacji i pasji w dążeniu do życiowych celów.

16 O filmie Od ponad 50 lat koncerny naftowe prowadzą wydobycie ropy w rejonie delty rzeki Niger w Nigerii. Przez ten czas doszło do wielu zdarzeń, w wyniku których ucierpieli okoliczni mieszkańcy: wycieki ropy zanieczyściły pola uprawne i łowiska ryb, spalany w pochodniach gaz ziemny ma negatywny wpływ na zdrowie mieszkańców, ludzie skarżą się na bezrobocie i brak dostępu do szkół czy szpitali. Jednak ani rząd Nigerii ani koncerny naftowe nie podejmują wystarczających działań w celu poprawy tego stanu rzeczy. Miejscowi mieszkańcy nie mają zamiaru bezczynnie się temu przyglądać. Film pokazuje grupę nigeryjskich aktywistów działających w ramach projektu medialnego organizacji Environemntal Rights Action. Bohaterowie gromadzą wideo-świadectwa, swego rodzaju zeznania świadków, które, zebrane w całość, zostaną opublikowane w Internecie i będą służyły nagłośnieniu sytuacji w delcie Nigru. Aktywiści odwiedzają osoby, które są bezpośrednio dotknięte skutkami działalności przemysłu naftowego i przeprowadzają z nimi wywiady. Ludzie skarżą się na zanieczyszczenie wody i gleby, ale także na wielkie pochodnie gazowe, w których spala się gaz wydobywany z ziemi wraz z ropą naftową. Opary powstające w wyniku spalania gazu negatywnie wpływają na jakość powietrza i na organizm człowieka: oczy, układ oddechowy, skórę. Film opowiada o procesie sądowym, w wyniku którego Shell (jeden z koncernów naftowych działających w Nigerii) został zobowiązany przez nigeryjski sąd do zaprzestania spalania gazu w pochodniach gazowych. Koncern opóźnia się jednak z zastosowaniem się do wyroku. Para aktywistów z Environmental Rights Action jedzie do Hagi, aby tam wziąć udział w walnym zgromadzeniu udziałowców Shell a i osobiście wezwać ich do przestrzegania nigeryjskiego prawa i dbania o dobro ludzi mieszkających na terenie, gdzie koncern wydobywa ropę. Tymczasem ropa nadal płynie

17 Miejsce zagadnień poruszanych w filmie Zatruty ogień w podstawie programowej kształcenia ogólnego w gimnazjum Podstawa programowa kształcenia ogólnego uchwalona rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 23 grudnia 2008 roku wprowadza szereg zmian w polskiej szkole. Treści nauczania poszczególnych przedmiotów uległy znacznym modyfikacjom, wiele nowych wątków pojawiło się w zapisach dotyczących wymagań szczegółowych. Zmiany wprowadzone przez MEN zakładają wprowadzenie do programu nauczania tematów z zakresu edukacji globalnej. Aby ułatwić nauczycielom wykorzystanie filmu Zatruty ogień i przeprowadzenie dyskusji wokół niego w ramach zajęć lekcyjnych, przygotowaliśmy wyciąg z podstaw programowych historii, wiedzy o społeczeństwie, geografii i biologii. Właśnie te przedmioty dają najwięcej okazji do wytłumaczenia młodym ludziom, jak funkcjonuje zglobalizowany świat. HISTORIA Cele kształcenia wymagania ogólne (wybór) II. Analiza i interpretacja historyczna Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; ( ) wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla zrozumienia świata współczesnego. Treści nauczania wymagania szczegółowe (wybór) 31. Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń: podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego. 32. Europa i świat w XIX w. Uczeń: ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw. 36. Europa i świat na przełomie XIX i XX w. Uczeń: przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego.

18 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Cele kształcenia wymagania ogólne (wybór) I. Wykorzystanie i tworzenie informacji Uczeń znajduje i wykorzystuje informacje na temat życia publicznego; wyraża własne zdanie w wybranych sprawach publicznych i uzasadnia je; jest otwarty na odmienne poglądy. II. Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów Uczeń rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich rozwiązań. III. Współdziałanie w sprawach publicznych Uczeń współpracuje z innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich. IV. Znajomość zasad i procedur demokracji Uczeń ( ) wyjaśnia znaczenie indywidualnej i zbiorowej aktywności obywateli. Treści nauczania wymagania szczegółowe (wybór) 5. Udział obywateli w życiu publicznym. Uczeń: 5.3. przedstawia przykłady działania organizacji pozarządowych i społecznych ( ) i uzasadnia ich znaczenie dla obywateli; 5.4. wyjaśnia, podając przykłady, jak obywatele mogą wpływać na decyzje władz na poziomie lokalnym, krajowym, europejskim i światowym; 5.5. opracowuje indywidualnie i w zespole projekt uczniowski dotyczący rozwiązania jednego z problemów społeczności szkolnej lub lokalnej i w miarę możliwości go realizuje (np. jako wolontariusz). 10. Państwo i władza demokratyczna. Uczeń: wyjaśnia, czym są prawa człowieka i uzasadnia ich znaczenie we współczesnej demokracji. 22. Współpraca i konflikty międzynarodowe. Uczeń: 22.2 wskazuje na mapie miejsca najpoważniejszych konfliktów międzynarodowych; omawia przebieg i próby rozwiązania jednego z nich. 23. Problemy współczesnego świata. Uczeń: porównuje sytuację w krajach biednego Południa i bogatej Północy i wyjaśnia na przykładach, na czym polega ich współzależność; wyjaśnia, odwołując się do przykładów, na czym polega globalizacja w sferze kultury, gospodarki i polityki; ocenia jej skutki; 23.4 rozważa, jak jego zachowania mogą wpływać na życie innych ludzi na świecie (np. oszczędzanie wody i energii, przemyślane zakupy); 31. Etyka w życiu gospodarczym. Uczeń: 31.1 przedstawia zasady etyczne, którymi powinni się kierować pracownicy i pracodawcy; wyjaśnia, na czym polega społeczna odpowiedzialność biznesu.

19 Zalecane warunki i sposób realizacji Zajęcia z wiedzy o społeczeństwie kształtują u uczniów następujące postawy: zaangażowanie w działania obywatelskie uczeń angażuje się w działania społeczne i obywatelskie; wrażliwość społeczna uczeń dostrzega przejawy niesprawiedliwości i reaguje na nie; odpowiedzialność uczeń podejmuje odpowiedzialne działania w swojej społeczności, konstruktywnie zachowuje się w sytuacjach konfliktowych; poczucie więzi uczeń odczuwa więź ze wspólnotą lokalną, narodową, europejską i globalną, rozumie, na czym polega otwarty patriotyzm obywatelski; przeciwstawia się przejawom dyskryminacji. Aby to umożliwić, szkoła powinna zapewnić takie warunki, by uczniowie: mieli dostęp do różnych źródeł informacji i różnych punktów widzenia; wykorzystywali zdobywane wiadomości i umiejętności obywatelskie w życiu codziennym; uczyli się planować i realizować uczniowskie projekty edukacyjne; brali udział w dyskusjach i debatach na forum klasy, szkoły i w innych sytuacjach społecznych; pracowali nad rozwiązywaniem wybranych problemów swego otoczenia i szerszych społeczności; brali udział w życiu społeczności lokalnej; nawiązywali kontakty i współpracowali z organizacjami społecznymi i instytucjami publicznymi; uczestniczyli w obywatelskich kampaniach i działaniach oraz korzystali z różnych form komunikowania się w sprawach publicznych; budowali swoje poczucie wartości i sprawstwa w życiu społecznym oraz zaufanie do innych. BIOLOGIA III ETAP EDUKACYJNY Cele kształcenia wymagania ogólne (wybór) III. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji Uczeń wykorzystuje różnorodne źródła i metody pozyskiwania informacji, w tym technologię informacyjno-komunikacyjną; odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe; rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną. IV. Rozumowanie i argumentacja Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami; formułuje wnioski; formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi.

20 Treści nauczania wymagania szczegółowe (wybór) X. Globalne i lokalne problemy środowiska. Uczeń: 3) proponuje działania ograniczające zużycie wody i energii elektrycznej oraz wytwarzanie odpadów w gospodarstwach domowych. GEOGRAFIA III ETAP EDUKACYJNY Cele kształcenia wymagania ogólne (wybór) II. Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym; identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej); rozumie wzajemne relacje przyroda człowiek; wyjaśnia zróżnicowanie przestrzenne warunków środowiska przyrodniczego oraz działalności człowieka na Ziemi. III. Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia współczesnego świata i swojego w nim miejsca; stosuje wiadomości i umiejętności geograficzne w życiu codziennym, m.in. w racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska. IV. Kształtowanie postaw Uczeń rozwij a w sobie: ciekawość świata poprzez zainteresowanie własnym regionem, Polską, Europą i światem; świadomość wartości i poczucie odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze i kulturowe własnego regionu i Polski; patriotyzm i poczucie tożsamości (lokalnej, regionalnej, narodowej) przy jednoczesnym poszanowaniu innych narodów i społeczności ich systemów wartości i sposobów życia. Treści nauczania wymagania szczegółowe (wybór) 10. Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek przyroda gospodarka. Uczeń: charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej, kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego; wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych; charakteryzuje na podstawie map tematycznych i wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-roślinno-glebowych w Afryce; określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób (m.in. AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary; identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii.

21 Projekcja filmu Zatruty ogień krok po kroku przewodnik dla nauczycieli Projekcja filmu może odbyć się w bardzo różnych okolicznościach: w ramach zajęć lekcyjnych, aktywności koła przedmiotowego, projektu uczniowskiego, nocnego maratonu filmowego, czy przy innej okazji możliwości jest wiele, a od waszej kreatywności i otwartości zależy, którą opcję wybierzecie. Poniżej znajduje się lista porad i pomysłów, które mogą okazać się pomocne, zwłaszcza dla osób organizujących pokaz filmowy po raz pierwszy. POKAZ ORGANIZOWANY W RAMACH ZAJĘĆ LEKCYJNYCH: Przed zorganizowaniem projekcji zdefiniuj cele. Czego uczniowie powinni się nauczyć dzięki projekcji, ćwiczeniom i dyskusji? Wybierz te ćwiczenia i pytania, które najlepiej wpisują się w zdefiniowane przez ciebie cele. We wstępie poinformuj uczniów, jakim tematem będziecie się zajmowali. W skrócie przedstaw im przebieg zajęć, zapowiedz projekcję filmu. Przeprowadź ćwiczenie wprowadzające, np. Globalne porównanie. Powiąż treść ćwiczenia z tematyką, którą będziecie się zajmowali w trakcie zajęć. Wnioski z ćwiczenia mogą zostać wykorzystane także w dyskusji po filmie. Przed rozpoczęciem projekcji poproś uczniów, żeby zwrócili uwagę na to, w jakim kraju rozgrywa się przedstawiona historia, kim są bohaterowie filmu, jakiego rodzaju działania podejmują, jakie są ich postulaty, w jaki sposób osiągają swoje cele. Możesz do tego wykorzystać Kartę obserwacji filmu Zatruty ogień. Po projekcji, w formie pytania otwartego, zapytaj uczniów, jak podobał im się film i jakie wywarł na nich wrażenie. Pozwól wszystkim podzielić się swoimi emocjami po filmie. Zapytaj uczniów: Co ich zaskoczyło w filmie? Co było niezrozumiałe? Upewnij się, że wszyscy zrozumieli treść filmu. Jeśli jest taka potrzeba, wspólnie podsumujcie jego treść. Możesz też poprosić chętnych uczniów o powtórzenie głównych tez zawartych w filmie.

22 W zależności od przyjętych celów, wykorzystaj wybrane z ćwiczeń zawartych w tej publikacji. Jeśli zależy ci na tym, żeby uczniowie zapoznali się i dyskutowali na temat różnych narzędzi, dzięki którym można wywrzeć wpływ na opinię publiczną i instytucje, od których zależymy, wykorzystaj ćwiczenie Mam wpływ. Ćwiczenie Tak, tak, tak czy nie, nie, nie możesz wykorzystać do ożywienia dyskusji po filmie lub w podsumowaniu, żeby upewnić się, że każdy będzie miał szansę wyrazić swoją opinię. Staraj się kierować dyskusję na tematy, które planowałeś/planowałaś poruszyć w czasie zajęć. Możesz do tego wykorzystać pytania pomocnicze przygotowane przed projekcją (możesz skorzystać z dokumentu Przykładowe pytania po projekcji filmu Zatruty ogień ). Nawet jeśli film dotyczy odległego zakątka świata, zawsze staraj się odnieść jego treść do sytuacji w Polsce: Co łączy uczniów z bohaterami filmu? Czy uczniowie mają wpływ na sytuację bohaterów filmu? Czy sytuacja przedstawiona w filmie ma pływ na nasze życie? Zwróć uwagę uczniów na to, że wszyscy codziennie korzystamy z ropy naftowej i produktów ropopochodnych. Benzyna, olej napędowy, a nawet tworzywa sztuczne, detergenty, kleje, farby, folie one wszystkie są produkowane na bazie ropy. Chociaż ropa z Nigerii nie jest importowana do Polski, to decydując się na odpowiedzialne korzystanie z jej pochodnych pośrednio przyczyniamy się do sytuacji mieszkańców delty Nigru. Zwróć uwagę na to, jaki wpływ mamy na poprawę sytuacji w delcie Nigru. Kluczowe spostrzeżenia i wnioski notuj na tablicy. W zależności od przebiegu dyskusji i czasu, jakim dysponujesz, możesz przeprowadzić kolejne ćwiczenie spośród zaproponowanych w tej publikacji. Wspólnie podsumujcie przebieg spotkania i sformułujcie wnioski. Zastanówcie się, czy jest coś jeszcze, co możecie zrobić w tym temacie. Zachęcamy do tego, by na koniec zastanowić się z uczniami, co każdy z nas może zrobić w tej sprawie. Nie musi to oznaczać pisania listów otwartych, petycji, organizowania happeningów, czy demonstracji (choć te działania są oczywiście wartościowe i często skuteczne). Wnioskiem dotyczącym działania może być choćby postanowienie, że zdobyte informacje przekażemy kolejnym osobom i będziemy śledzili w internecie rozwój tej sprawy. Podziękuj uczniom za udział w dyskusji i poleć im inne tytuły filmów, dzięki którym poszerzą swoją wiedzę w tym temacie.

23 POKAZ ORGANIZOWANY DLA PUBLICZNOŚCI: Film Zatruty ogień możesz również wykorzystać organizując otwarty pokaz dla publiczności (np. rodziców uczestniczących w zebraniach lub innych uczniów w czasie święta szkoły czy zajęć pozalekcyjnych). Warto zachęcić grupę uczniów, by to oni sami zorganizowali pokaz. Projekcja zorganizowana przez uczniów, np. połączona z dyskusją i wystawą, może być częścią prezentacji projektu uczniowskiego lub realizacją wcześniejszego postanowienia, że uczniowie będą rozpowszechniali wiedzę nabytą dzięki filmowi. Zaufaj uczniom i powierz im przygotowanie i przeprowadzenie projekcji. Przekaż uczniom materiały merytoryczne i zaproponuj konsultacje tematu. Pomóż uczniom przygotować wstęp do projekcji: wspólnie ustalcie, jakie informacje publiczność powinna otrzymać przed pokazem (kto jest organizatorem, jaki jest planowany przebieg spotkania, czego będzie dotyczyło spotkanie). Dzięki temu uczestnicy pokazu będą się czuli bardziej komfortowo. Omów z uczniami, krok po kroku, jak powinna przebiegać dyskusja po filmie. Porozmawiajcie o zasadach prowadzenia dyskusji (np. słuchanie siebie nawzajem) i o różnych metodach prowadzenia dyskusji (np. wrażenia na gorąco, debata lub ćwiczenie Tak, tak, tak czy nie, nie, nie ). Wybierzcie te, które wydają się najciekawsze i najbardziej odpowiednie. Upewnij się, że uczniowie mają dostęp do materiałów, które pomogą im przygotować się do moderowania dyskusji (np. od strony merytorycznej). Zdefiniujcie najważniejsze aspekty, które powinny zostać poruszone w dyskusji (np. związek sytuacji przedstawionej w filmie z sytuacją w Polsce). Zapewnij uczniów, że mogą liczyć na twoje wsparcie. Zastanówcie się, czy z widzami będziecie mogli przeprowadzić ćwiczenia dotyczące filmu. Jeśli tak, to wspólnie omówcie te ćwiczenia. Upewnij się, że uczniowie mają dostęp do materiałów, które pomogą im przygotować się merytorycznie do tego zadania. Zapewnij ich, że w razie potrzeby mogą na ciebie liczyć. Wspólnie stwórzcie listę materiałów, które wykorzystacie podczas spotkania. Zastanówcie się, kto będzie odpowiedzialny za ich przygotowanie i dostarczenie. W czasie spotkania i dyskusji interweniuj tylko w razie konieczności. Po projekcji spotkajcie się i omówicie jej przebieg i rezultaty. Porozmawiajcie o tym, co się udało i zastanówcie się, co można poprawić następnym razem. Pogratuluj uczniom rezultatów, zastanówcie się nad możliwością dalszych działań i świętujcie wspólny sukces!

24 Projekcja filmu Zatruty ogień krok po kroku przewodnik dla uczniów Projekcja filmu może odbyć się w bardzo różnych okolicznościach: w ramach aktywności koła przedmiotowego, projektu uczniowskiego, nocnego maratonu filmowego, czy przy innej okazji możliwości jest wiele, a od waszej kreatywności i otwartości zależy, którą z nich wybierzecie. Poniżej znajduje się lista porad i pomysłów, które mogą okazać się pomocne, zwłaszcza dla osób organizujących pokaz filmowy po raz pierwszy. W zorganizowaniu projekcji dla publiczności pomoże wam nauczyciel, który może służyć wsparciem, wiedzą i dobrą radą. Zaproście nauczyciela na wasze spotkania i wspólnie przygotujcie pokaz filmowy. ROZPOCZĘCIE SPOTKANIA: Poinformujcie uczestników, kto jest organizatorem projekcji. Przedstawcie publiczności ramowy program spotkania. Przedstawcie w kilku zdaniach tematykę filmu i dyskusji po projekcji. PO PROJEKCJI: Po projekcji zapytajcie uczestników, w formie pytania otwartego, jak podobał im się film. Pozwólcie wszystkim podzielić się swoimi emocjami po projekcji. Odpowiedzi pozostawiamy bez komentarza na to będzie czas później. Warto też zapytać: Co było nowego w filmie? Czego widzowie się z niego nauczyli? Co nieoczekiwanego zobaczyli? Zapytajcie też, co było niezrozumiałe i spróbujcie rozwiać wątpliwości. W przygotowaniu się do tego zadania może wam pomóc rozdział 5 tej publikacji Podstawowe informacje dotyczące delty Nigru. Jeśli dyskusja wydaje się zbyt jednogłośna i czujecie potrzebę usłyszenia różnorodnych poglądów, możecie odgórnie podzielić grupę na tych, którzy będą szukali argumentów za i tych, którzy zastanowią się nad argumentami przeciw pewnym opiniom. Dyskusję można ukierunkować zadając pytania pomocnicze, np. odnoszące się bezpośrednio do treści filmu. Pamiętajcie, żeby dostosowywać pytania do przebiegu dyskusji i zachęcać uczestników do postawienia się w roli bohaterów filmu.

25 Nawet jeśli film dotyczy odległego zakątka świata, zawsze postarajcie się odnieść jego treść do naszej sytuacji w Polsce: Czy jest coś, co łączy nas z bohaterami filmu? Czy mamy wpływ na ich sytuację? Czy oni mają pływ na nasze życie? To w końcu istota edukacji globalnej! Choć może się to wydawać oczywiste, to jednak bardzo ważne jest, żeby osoba prowadząca dyskusję (moderator dyskusji) uważnie słuchała treści pytań i wypowiedzi. Czasem tak bardzo jesteśmy zaabsorbowani tym, co sami chcemy powiedzieć, że nie skupiamy się na słowach innych. W takiej sytuacji można sobie pomóc robiąc skrótowe notatki z wypowiedzi. Bardzo ważne jest to, żeby w dyskusji opierać się na faktach, nie na uproszczeniach i stereotypach. Przywołujcie konkretne sytuacje i przykłady prawdziwych ludzi. Gromadząc materiały opierajcie się na różnorodnych źródłach, najlepiej takich, które powołują się na fakty i przywołują głosy ludzi bezpośrednio zaangażowanych w daną sytuację. Pamiętajcie też, żeby wypowiadać się o innych i o sobie nawzajem z szacunkiem! NA KONIEC: Podsumujcie dyskusję. Ważne jest, żeby spotkanie zakończyło się jakimiś konkretnymi wnioskami, podsumowaniem, decyzją o podjęciu choćby najskromniejszej akcji czy deklaracją, np. zmiany w postępowaniu. Podziękujcie wszystkim za przybycie i udział w projekcji i dyskusji. Zaproście ich na kolejny pokaz! W grupie organizatorów ustalcie między sobą, kiedy możecie się spotkać, żeby omówić przebieg projekcji i zaplanować kolejne aktywności.

26 Przykładowe pytania po projekcji filmu Co doprowadziło do tego, że mieszkańcy kraju zasobnego w ropę, której ceny idą w górę z dnia na dzień, żyją na granicy skrajnego ubóstwa? Dlaczego pokazani w filmie Nigeryjczycy uznają spalanie gazu za nielegalne? Czy zgadzasz się z ich argumentami? Jakie są postulaty bohaterów filmu? Czego się domagają: pieniędzy czy może czegoś innego? Jakie argumenty przywołuje przedstawiciel firmy Shell, który tłumaczy, dlaczego koncern nie zaprzestał jeszcze spalania gazu? Czy zgadzasz się z tymi argumentami? Jaki związek z tą sytuacją mamy my, jako mieszkańcy Polski? W jakich sytuacjach korzystamy na co dzień z ropy naftowej? Kiedy mamy z nią do czynienia? Czy jako konsumenci kupujący ropę i benzynę na stacjach benzynowych, mamy jakikolwiek wpływ na zachowanie korporacji wydobywających ropę? Czy znacie przykłady działań i organizacji, które przyczyniły się do zmiany nieodpowiedzialnych zachowań firm?