Comprehensive prosthetic rehabilitation of a patient with partial nose amputation case report

Transkrypt

1 J Stoma 2013; 66, 3: Polish Dental Society C A S E R E P O R T Comprehensive prosthetic rehabilitation of a patient with partial nose amputation case report Kompleksowa rehabilitacja protetyczna pacjenta po zabiegu częściowej amputacji nosa opis przypadku Jolanta Loster, Aneta Wieczorek Katedra i Zakład Protetyki Stomatologicznej Instytutu Stomatologii Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie, Polska Chair and Department of Dental Prosthodontics, Institute of Dentistry, Jagiellonian University, Cracow, Poland Head: dr hab. G. Wiśniewska Summary Patients with missing volume of face pose a serious challenge to prosthetists. The indications for using an extraoral prosthesis in prosthetic rehabilitation include: facial tissue defects resulting from surgical treatment of malignancies or recurrence of cancer, cases of own tissue rejection or significant distortion due to radiotherapy. In patients of advanced age with a number of limitations as to the possibility of surgical treatment, the option of choice includes the use of ectoprosthesis anchored by means of an adhesive or spectacles. The aim of the study was to present a procedure of comprehensive prosthetic rehabilitation of a patient with nasal tissue defect and extensively missing teeth. Diagnosis, treatment plan and course of the therapeutic process are discussed in relation to a patient with facial tissues defects and prosthetic rehabilitation. The nose epithesis constructed on a glasses frame and a complete overdenture were used. The described comprehensive prosthetic intraand extraoral solutions have provided aesthetic and functional reconstruction of the patient s stomatognathic system. Streszczenie Pacjenci z ubytkami powłok twarzy stawiają lekarzy protetyków przed poważnym wyzwaniem. Wskazaniem do zastosowania ektoprotez w leczeniu protetycznym są: ubytki tkanek twarzy powstałe w wyniku chirurgicznego leczenia zmian nowotworowych lub wznowy nowotworowej, gdy doszło do odrzucenia przeszczepu tkanek własnych lub znacznego zniekształcenia skutkiem radioterapii. U pacjentów zaawansowanych wiekiem, u których istnieją liczne ograniczenia co do możliwości leczenia chirurgicznego rozwiązaniem z wyboru jest zastosowanie uzupełnienia ektoprotetycznego zakotwiczonego za pomocą środka adhezyjnego lub okularów. Celem pracy było przedstawienie kompleksowego postępowania protetycznego u pacjenta z ubytkiem tkanek nosa oraz rozległymi brakami zębowymi. Omówiono diagnostykę, plan leczenia i przebieg procesu terapeutycznego w zakresie zaopatrzenia ektoprotetycznego ubytku tkanek twarzy oraz rehabilitacji protetycznej. Zastosowano epitezę nosa wspartą na oprawkach okularów oraz całkowite akrylowe protezy typu overdenture. Przedstawione rozwiązania protetyczne wewnątrz i zewnątrzustne zapewniły estetyczną i funkcjonalną rekonstrukcję układu stomatognatycznego pacjenta. KEYWORDS: prosthetic rehabilitation, nose, epithesis Introduction Patients with missing volume of face pose a serious challenge to prosthetists. They decide on reconstruction of tissues defect as temporary HASŁA INDEKSOWE: rehabilitacja protetyczna, nos, epitaza Wprowadzenie Pacjenci z ubytkami powłok twarzy są dla lekarzy protetyków poważnym wyzwaniem. Chorzy ci zgłaszają się celem rekonstrukcji utraconych tka 392

2 Comprehensive prosthetic rehabilitation of a patient with partial nose... J Stoma 2013; 66, 3 Opis przypadku Pacjent lat 54, zgłosił się do leczenia protetyczor target restoration in cases when surgical reconstruction methods cannot be applied at the given time, or there are permanent contraindications to the implementation of such solutions. Surgical reconstruction of facial tissues defect with the use of autogenic biological material derived from the patient seems to be the most beneficial method from both aesthetic and functional point of view. 1 However, it is not always possible to perform. In such a case, prosthetic restorations epitheses serve as an alternative. Nowadays, intrabone implants can be used for anchoring such restorations. 25 Such solutions, thanks to a firmly fixed prosthetic reconstruction of lost tissues, give the feeling of comfort. Nevertheless, there are limitations and contraindications to the use of implants, particularly in cases of facial tissues defects resulting from surgical treatment of cancer recurrence, own tissue rejection or significant distortion due to radiotherapy, or in patients of advanced age with multiple limitations to surgical treatment. Then, the use of an ectoprosthesis anchored by means of adhesive or spectacles is an option. 57 Frequently, the restoration of facial tissues defect is not the only problem in this group of patients. They usually require the use of dental prosthesis which, combined with defect reconstruction of external integument, considerably improves patients facial aesthetics, facilitates appropriate nutrition and in consequence significantly affects psychosocial sphere of their life. 78 The aim of the study The aim of the study was to present comprehensive, prosthetic, clinical and laboratory proceedings related to the reconstruction of nasal tissues defect with an epithesis and restoration of extensively missing teeth in a 54yearold patient. Case study The patient aged 54 years, presented for prosthetic treatment in University Dental Clinic in Cracow, Poland in February 2011 to have nasal defect reconstructed and the first prosthetic restorations applied in the oral cavity. During interview, he reported past history of surgeries performed in the region of the nose due to skin nek, jako zaopatrzenie czasowe lub docelowe, gdy chirurgiczne metody odtwórcze nie mogą zostać wdrożone w danej chwili lub istnieją trwałe przeciwwskazania do zastosowania takich rozwiązań. Najkorzystniejsza, zarówno ze względów estetycznych, jak i funkcjonalnych wydaje się być chirurgiczna rekonstrukcja ubytków tkanek twarzy z wykorzystaniem autogennego materiału biologicznego pochodzącego od pacjenta. 1 Nie zawsze jest to możliwe do przeprowadzenia, wówczas alternatywą są uzupełnienia protetyczne epitezy. W chwili obecnej istnieją możliwości wykorzystania wszczepów śródkostnych w celu ich zakotwiczenia. 25 Takie rozwiązania, dzięki stabilnemu umocowaniu protetycznej rekonstrukcji utraconych tkanek, dają poczucie komfortu. Istnieją jednak ograniczenia i przeciwwskazania do zastosowania implantów, zwłaszcza w przypadkach ubytków tkanek twarzy w wyniku chirurgicznego leczenia wznowy nowotworowej, gdy doszło do odrzucenia przeszczepu tkanek własnych lub znacznego zniekształcenia podłoża skutkiem radioterapii, bądź u pacjentów zaawansowanych wiekiem, u których istnieją liczne ograniczenia co do możliwości leczenia chirurgicznego. W takich przypadkach uzupełnienia ektoprotetyczne zakotwiczane mogą być za pomocą środków adhezyjnych lub okularów. 57 Często uzupełnienie ubytku tkanek twarzy nie stanowi jedynego problemu w tej grupie pacjentów. Zwykle wymagają oni także zastosowania protez zębowych, co w połączeniu z rekonstrukcją ubytku w zakresie powłok zewnętrznych znacząco poprawia estetykę twarzy chorych, ułatwia prawidłowe odżywianie, a poprzez to istotnie oddziałuje na psychospołeczną sferę ich życia. 7,8 Cel pracy Celem pracy było przedstawienie kompleksowego, protetycznego postępowania klinicznolaboratoryjnego, związanego z rekonstrukcją za pomocą epitezy ubytku tkanek nosa oraz uzupełnieniem rozległych braków zębowych u 54letniego pacjenta

3 J Stoma 2013; 66, 3 Loster J., Wieczorek A. cancer and cancer recurrence with the most recent surgery taking place in At that time, the reconstruction of nasal septum was made. Surgical rehabilitation efforts failed and the patient did not give his consent to have further surgical procedures performed. He also reported an episode of postoperative depression. Moreover, he was treated for nephrolithiasis and hypertension. The result of pathomorphological examination, performed after the last surgical procedure due to facial skin cancer recurrence, revealed planoepithelial carcinoma (Ca. Planoepitheliale). The patient had not used any prosthetic restoration in the oral cavity before. The physical examination was performed. Orthopantomographic radiological imaging and photographic documentation was ordered. Extraoral examination revealed a visible nasal defect, absence of nasal alae and collapsed nasal base (Fig. 1 a, b, c). Fig. 1. The view of patient s face prior to treatment: a full face, b semiprofile, c profile. Obraz twarzy pacjenta przed leczeniem; a na wprost, b z półprofilu, c z profilu. nego w Uniwersyteckiej Klinice Stomatologicznej w Krakowie w lutym 2011 roku, w celu rekonstrukcji ubytku nosa oraz zastosowania pierwszych uzupełnień protetycznych w jamie ustnej. W wywiadzie poinformował o przebytych zabiegach operacyjnych w zakresie nosa z powodu nowotworu skóry tej okolicy twarzy oraz wznowy nowotworowej, przy czym ostatni zabieg miał miejsce w roku Wykonano wówczas rekonstrukcję przegrody nosa. Próby rehabilitacji chirurgicznej nie powiodły się, a pacjent nie wyraził zgody na dalsze zabiegi operacyjne. Podawał epizod depresji pozabiegowej. Ponadto był leczony specjalistycznie z powodu kamicy nerkowej i nadciśnienia tętniczego. Wynik badania patomorfologicznego, przeprowadzonego po ostatnim zabiegu chirurgicznym związanym ze wznową nowotworu skóry twarzy wykazał, iż był to rak płaskonabłonkowy (Ca. Planoepitheliale). Pacjent nigdy dotychczas nie użytkował uzupełnień protetycznych w jamie ustnej. Przeprowadzono badanie przedmiotowe. Zlecono wykonanie obrazowania radiologicznego ortopantomograficznego oraz dokumentację fotograficzną. W badaniu zewnątrzustnym stwierdzono widoczny ubytek tkanek nosa, brak skrzydełek oraz zapadniętą okolicę nasady nosa (Fig. 1 a, b, c). Fig. 2. Orthopantomograph of the patient taken at the onset of treatment. Zdjęcie ortopantomograficzne pacjenta w dniu zgłoszenia się do leczenia

4 Comprehensive prosthetic rehabilitation of a patient with partial nose... J Stoma 2013; 66, 3 Fig. 3. View of patient s oral and dental health during the first visit; a in central occlusion, b in abduction. Widok stanu jamy ustnej i zębów pacjenta podczas pierwszej wizyty; a w pozycji okluzji centralnej, b w odwiedzeniu. Fig. 4. a habitual occlusion, b construction bite. a okluzja nawykowa, b zwarcie konstrukcyjne. Orthopantomograph taken upon treatment initiation showed an extensive number of missing teeth in the maxilla and mandible, tooth 13 was impacted in the jawbone, teeth 33, 35 and 43 had been endodontically treated, and tooth 42 had an apical lesion (Fig. 2). During intraoral initial examination, poor oral hygiene was observed plaque and calculus deposits, dental caries and periodontitis. Tooth 42 manifested mobility in all directions (III according to Entin) and periodontal tissues defect with root exposure labially of approximately 8 mm was visible (Fig. 3a, b). On the basis of the obtained data, the following diagnosis was made: according to Galasinska Landsbergerowa topographic classification, Class IV in the maxilla and mandible, according to Eichner s occlusalmorphological classification C2. 9 In line with diagnostictherapeutic classification of Majewski, group II difficult case, taking into consideration the presence of malocclusion, periodontopathy and general Na zdjęciu ortopantomograficznym wykonanym w dniu zgłoszenia się do leczenia, widoczne były rozległe braki zębowe w szczęce i w żuchwie, zatrzymany w kości szczęki ząb 13, zęby 33, 35 i 43 po leczeniu endodontycznym oraz ząb 42 ze zmianą okołowierzchołkową (Fig. 2). Podczas badania wewnątrzustnego pacjenta w chwili zgłoszenia się do leczenia, stwierdzono zły stan higieny osad i kamień nazębny, próchnicę zębów oraz zapalenie przyzębia. Ząb 42 wykazywał rozchwianie we wszystkich kierunkach (III wg Entina) oraz ubytek tkanek przyzębia z obnażeniem korzenia od strony wargowej o około 8 mm (Fig. 3 a, b). Na podstawie uzyskanych danych postawiono rozpoznanie: według klasyfikacji topograficznej GalasińskiejLandsbergerowej klasa IV w szczęce i żuchwie, według klasyfikacji okluzyjnomorfologicznej Eichnera C2. 9 Zgodnie z klasyfikacją diagnostycznoterapeutyczną Majewskiego grupa II przypadek trudny, ze względu na obecność wady zgryzu, periodontopatię i stan ogólny

5 J Stoma 2013; 66, 3 Loster J., Wieczorek A. Fig. 5. a taking an impression with alginate, b the view of impression s interior. a pobieranie wycisku masą alginatową, b widok strony wewnętrznej wycisku. Fig. 6. Control of acrylic framework; a of ectoprosthesis, b wax model of nose on the patient s face. Kontrola akrylowego szkieletu; a ektoprotezy, b modelu woskowego nosa na twarzy pacjenta. condition.10 According to Dreher s classification of postoperative tissues defects type V.11 The initial treatment plan assumed extraction of tooth 42, hygienization and creating ectoprosthesis of nasal tissues. In order to plan prosthetic treatment for missing teeth, the analysis of intraoral conditions with the use of wax patterns was necessary. On the basis of anatomic impressions, diagnostic models and wax patterns were prepared. The analysis of occlusal conditions showed imbalance of occlusal surface, decrease in occlusal vertical dimension by approx. 6 mm, distoclusion with retrusion of the upper incisors and deep bite (Fig. 4 a, b). As the result of the analysis, upper and lower overdentures (OVDs) were planned to be used following the endodontic treatment due to prosthetic indications for teeth 11, 21 and 23 and covering them with plastic materials in the form of root attachment.12,13 The proceeding related to the reconstruction Według klasyfikacji pooperacyjnych ubytków tkanek Drehera typ V.11 Wstępny plan leczenia zakładał ekstrakcję zęba 42, higienizację oraz wykonanie ektoprotezy tkanek nosa. W celu zaplanowania postępowania protetycznego w zakresie brakujących zębów, konieczne było przeprowadzenie analizy warunków wewnątrzustnych z zastosowaniem wzorników woskowych. Na podstawie wycisków anatomicznych przygotowano modele i wzorniki diagnostyczne. Analiza warunków okluzyjnych wykazała zaburzenie przebiegu płaszczyzny protetycznej, obniżenie wysokości zwarcia o około 6 mm, tyłozgryz z retruzją siekaczy górnych i zgryz głęboki (Fig. 4 a, b). Na podstawie przeprowadzonej analizy zaplanowano zastosowanie w jamie ustnej protez całkowitych overdenture (OVD) górnej i dolnej, po wcześniej przeprowadzonym leczeniu endodontycznem ze wskazań protetycznych zębów 11, 21 i 23 i ich zaopatrzeniu kopułami materiałowymi.12,

6 Comprehensive prosthetic rehabilitation of a patient with partial nose... J Stoma 2013; 66, 3 Fig. 7. View of patient s face after the use of nasal epithesis; a full face, b semiprofile, c profile. Obraz twarzy pacjenta po zastosowaniu epitezy nosa; a na wprost, b z półprofilu, c z profilu. of facial defects was initiated with taking an impression of the nasal area with the use of Hydrogum Soft alginate (Zhermack, Italy). The patient was informed about the low temperature of the impression material and respiratory tracks were secured for the duration of the procedure (Fig. 5 a, b). Two models were created on the basis of the obtained impression. Reference model, aimed at planning the shape of acrylic substructure for ectoprosthesis, and working model where framework of nasal epithesis was made of Duracryl Plus material (Spofa Dental). Its construction was planned in such a way that it was possible to lean it against the bone support. After checking the adhesion of acrylic framework of nasal epithesis to the facial integuments of the patient, wax model was made and evaluated during the subsequent appointments. The patient approved the modelled shape of restoration (Fig. 6 a, b). The next step involved the selection of the colour of silicone MulitisilEpithetic (Bredent, Germany) and the wax of nasal ectoprosthesis was replaced with silicone material. Finally, the prepared epithesis was attached to glasses frame with acrylic resin (Fig. 7 a, b, c). The reconstruction of missing teeth was initiated with the preparation of teeth that required the removal of clinical crowns and subsequent covering the roots with filling materials to form attachments. Next, according to the conventional procedure, complete prosthetic restorations were made such as upper and lower overdentures. The patient was instructed about the necessity of oral hygiene compliance. The patient s adaptation to Fig. 8. a intraoral image with no prosthetic restorations, b patient s smile with dentures in the mouth. a obraz wewnątrzustny bez uzupełnień protetycznych, b uśmiech pacjenta z protezami w jamie ustnej. Postępowanie związane z rekonstrukcją ubytku powłok twarzy rozpoczęto od pobrania wycisku okolicy nosa za pomocą masy alginatowej Hydrogum Soft (Zhermack, Italy). Uprzedzono pacjenta o niskiej temperaturze masy wyciskowej oraz zabezpieczono drogi oddechowe na czas wykonywania zabiegu (Fig. 5 a, b). Na podstawie uzyskanego wycisku wykonano dwa modele. Orientacyjny, celem zaplanowania kształtu akrylowego wzmocnienia ektoprotezy oraz model roboczy, na którym wykonano szkielet epitezy z materiału Duracryl Plus (Spofa Dental). Jego konstrukcję zaplanowano tak, aby istniała możliwość oparcia go na kostnym podłożu. Po kontroli przylegania akrylowego szkieletu epitezy nosa do powłok twarzy pacjenta, przystąpiono do wykonania woskowego modelu, który oceniono podczas kolejnej wizyty. Pacjent zaakceptował wymodelowany kształt uzupełnienia (Fig. 6 a, b). W następnej kolejności dobrano kolor tworzywa silikonowego MultisilEpithetic (Bredent, Germany) i dokonano zamiany wosku ektoprote 397

7 J Stoma 2013; 66, 3 Loster J., Wieczorek A. upper prosthesis lasted about 2 weeks. In the case of the lower prosthesis, the patient continued to have problems with its stabilization on the support. During control visits, the progressing adaptation to the restorations was observed. The patient maintained excellent oral hygiene and cared for prostheses (Fig. 8 a, b). Discussion and summary Extraoral restoration such as nasal ectoprosthesis supported on glasses frames totally satisfied the aesthetic requirements of the patient and his relatives. In our climate zone where the sun activity is reduced in the winter period, and facial skin changes its colour, such restorations may not meet aesthetic requirements. 14 However, this patient was not affected by this problem. The preparation of the second restoration of a brighter colour for use in the winter period can be an alternative. Restorations of facial defects which are described in up to date literature, in most cases are anchored by the use of implants. 4,5 However, not all patients can benefit from such solutions. The patient presented in this study did not give consent to any surgical procedures. Nowadays, more commonly, the shape of reconstructed face defects is designed by the use of computer programmes. 6 The production of various kinds of implants made of bone substitutes, especially in cases of skull bones defects, is computeraided. 4,6 The restoration of missing teeth in the presented case posed a serious therapeutic problem due to untreated malocclusion, distoclusion with retrusion of incisors (skeletal Class II division 1), combined with deep bite. Missing teeth in the posterior segments additionally led to permanent trauma to periodontium of right lower incisor from the vestibular side, and upper incisal edges affected oral mucous membrane. Occlusal vertical dimension was lowered by approximately 6 mm. In such occlusal situation, it was necessary to apply the solution that would ensure a correct orientation of the prosthetic plane and increase occlusal vertical dimension to approximately 6 mm. The presented restorations were treated as the first stage of multistage treatment since it was possible zy nosa na materiał silikonowy. W ostatnim etapie połączono wykonaną epitezę z oprawkami okularów za pomocą monomeru tworzywa akrylowego (Fig. 7 a, b, c). Rekonstrukcję braków zębowych rozpoczęto od przygotowania obecnych w jamie ustnej pacjenta zębów, poprzez zniesienie koron klinicznych i zaopatrzenie korzeni kopułami materiałowymi. Kolejno zgodnie z konwencjonalną procedurą wykonano całkowite uzupełnienia protetyczne w postaci protez OVD górnej i dolnej. Pacjenta pouczono o konieczności przestrzegania higieny jamy ustnej. Adaptacja chorego do protezy górnej trwała około 2 tygodni. W przypadku protezy dolnej, pacjent przez dłuższy czas miał problemy związane z jej stabilizacją na podłożu. Podczas wizyt kontrolnych obserwowano jednak postępującą adaptację do uzupełnień. Pacjent wzorowo utrzymywał higienę jamy ustnej i protez (Fig. 8 a, b). Dyskusja i podsumowanie Zastosowane u pacjenta uzupełnienie zewnątrzustne w postaci ektoprotezy nosa wspartej na oprawkach okularów w pełni zadowoliło wymagania estetyczne chorego i jego najbliższych. W naszej strefie klimatycznej, gdzie w okresie zimowym w mniejszym stopniu operuje słońce i skóra twarzy zmienia swoje zabarwienie, tego typu uzupełnienia mogą nie spełniać wymogów estetycznych. 14 Jednak u tego pacjenta nie powstał taki problem. Alternatywą może być wykonanie drugiego uzupełnienia w jaśniejszym kolorze do stosowania w okresie zimowym. Przedstawiane we współczesnym piśmiennictwie uzupełnienia w zakresie ubytków twarzy w większości przypadków zakotwiczane są za pomocą implantów. 4,5 Nie u wszystkich chorych można jednak takie rozwiązanie zastosować. Prezentowany pacjent nie wyrażał zgody na przeprowadzanie jakichkolwiek zabiegów chirurgicznych. Aktualnie, coraz częściej, kształt rekonstruowanych ubytków twarzy projektowany jest za pomocą programów komputerowych. 6 Komputerowo wspomagana jest także produkcja różnego rodzaju wszczepów z elementów kościozastępczych, zwłaszcza w zakresie ubytków kości czaszki. 4,

8 Comprehensive prosthetic rehabilitation of a patient with partial nose... J Stoma 2013; 66, 3 to correct occlusal plane and occlusal height freely depending on the course of adaptation processes of the patient s stomatognathic system. In patients using overdentures, the maintenance of proper oral hygiene is a serious problem. Dental hygiene of teeth supplied with filling material attachments is frequently neglected by patients and consequently, it is necessary to remove dental roots which serve as periodontal support. Then, partially supported dental prostheses (such as restorations used in the presented patient) become unsupported denture. 10 At the same time, the construction of complete overdenture makes its repair and further use without replacement possible, even after extraction of abutment teeth. 13 The presented intra and extraoral prosthetic solutions guaranteed aesthetic and functional rehabilitation of the patient s stomatognathic system. Uzupełnienie braków zębowych u prezentowanego pacjenta stanowiło poważny problem terapeutyczny, ze względu na zadawnioną wadę zgryzu w postaci tyłozgryzu z retruzją siekaczy (klasa II szkieletowa typ II), połączoną ze zgryzem głębokim. Braki zębowe w odcinkach bocznych dodatkowo doprowadziły do stałego urazu przyzębia siekacza dolnego prawego od strony przedsionkowej, a brzegi sieczne siekaczy górnych urażały błonę śluzową przedsionka jamy ustnej. Wysokość zwarciowa była obniżona o około 6 mm. W takiej sytuacji okluzyjnej konieczne było zastosowanie rozwiązania zapewniającego prawidłowy przebieg powierzchni protetycznej i podnoszącego wysokość zwarciową w zakresie około 6 mm. Przedstawione uzupełnienia potraktowano jako I etap w wieloetapowym leczeniu, ze względu na możliwość dowolnej korekty powierzchni okluzyjnej i wysokości zwarcia, w zależności od przebiegu procesów adaptacyjnych układu stomatognatycznego pacjenta. Dużym problemem u użytkowników protez typu OVD jest utrzymywanie należytej higieny jamy ustnej, gdyż stan higieny zębów zaopatrzonych kopułami niejednokrotnie jest przez pacjentów ignorowany i konsekwencją tego jest konieczność usunięcia korzeni zębów stanowiących podparcie ozębnowe. Protezy śluzówkowoozębnowe (jakimi były zastosowane u omawianego pacjenta uzupełnienia), stają się wówczas protezami śluzówkowymi. 10 Równocześnie konstrukcja protezy całkowitej OVD umożliwia jej naprawę i dalsze stosowanie bez wymiany, nawet po usunięciu zębów filarowych. 13 Przedstawione rozwiązania protetyczne wewnątrz i zewnątrzustne zapewniły estetyczną i funkcjonalną rehabilitację układu stomatognatycznego pacjenta. Acknowledgements We would like to thank the dental technicians of the University Dental Clinic in Cracow: Mr. Piotr Lasoń for making an ectoprosthesis and Mrs. Magdalena Molicka for preparing the dentures. Podziękowanie Autorzy dziękują technikom dentystycznym UKS w Krakowie: p. Piotrowi Lasoniowi za wykonanie ektoprotezy i p. Magdalenie Molickiej za przygotowanie protez zębowych

9 J Stoma 2013; 66, 3 Loster J., Wieczorek A. References 1. Ferguson JW: Definitive surgical correction of the deformity resulting from hemimandibular hyperplasia. J Craniomaxillofac Surg 2005; 33: Sweeney IP, Ferguson JW, Heggie AA i Lucas JO: Treatment outcomes for adolescent ectodermal dysplasia patients treated with dental implants. Int J Paediatr Dent 2005; 15: Ciocca L, De Crescenzio F, Fantini M, Scotti R: Rehabilitation of the nose using CAD/CAM and rapid prototyping technology after ablative surgery of squamous cell carcinoma: a pilot clinical report. Int J Oral Maxillofac Implants 2010; 25: Ciocca L, Fantini M, De Crescenzio F, Persiani F, Scotti R: Computeraided design and manufacturing construction of a surgical template for craniofacial implant positioning to support a definitive nasal prosthesis. Clin Oral Implants Res 2011; 22: Hatamleh MM, Haylock C, Watson J, Watts DC: Maxillofacial prosthetic rehabilitation in the UK: a survey of maxillofacial prosthetists and technologists attitudes and opinions. Int J Oral Maxillofac Surg 2010; 39: Ciocca L, Fantini M, Marchetti C, Scotti R, Monaco C: Immediate facial rehabilitation in cancer patients using CADCAM and rapid prototyping technology: a pilot study. Support Care Cancer 2010; 18: Kasperski J, Rosak P: Rehabilitacja protetyczna po zabiegu resekcji szczęki opis przypadku. Protet Stomatol 2008; 58: Więckiewicz W, Bogucki ZA: Rodzaje protez, obturatorów i materiałów miękkich stosowanych w protetyce pooperacyjnej. Protet Stomatol 2006; 56: Spiechowicz E: Protetyka stomatologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Majewski S: Podstawy protetyki w praktyce lekarskiej i technice dentystycznej. Kraków: Wydawnictwo Stomatologiczne SZSW; Dreher W: Możliwości rehabilitacji protetycznej chorych po operacjach nowotworów jamy ustnej i szczęk. Rozprawa habilitacyjna. Szczecin: Pomorska Akademia Medyczna; Gala A, Czupryna S, Chołociński G: Protezy overdentures jako metoda wykorzystania uzębienia resztkowego w leczeniu protetycznym zagadnienia podstawowe. Porad Stomatol 2003; 2: Loster BW, Steczko W: Overdentures na zatrzaskach korzeniowych doświadczenia własne. Protet Stomatol 1997; 47: Karakoca S, Aydin C, Yilmaz H, Bal BT: Retrospective study of treatment outcomes with implantretained extraoral prostheses: survival rates and prosthetic complications. J Prosthet Dent 2010; 103: Address: Kraków, ul. Montelupich 4 Tel.: jolanta.loster@uj.edu.pl Received: 10 th September 2012 Accepted: 31 th January