Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych

Transkrypt

1 Pomorski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Karzniczce Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych i Rolniczych w województwie pomorskim ZBOŻA, RZEPAK, STRĄCZKOWE, OKOPOWE Karzniczka, listopad "Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie." Publikacja finansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1

2 Publikacja opracowana przez Stację Doświadczalną Oceny Odmian w Karzniczce Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Karzniczce Stacja Koordynująca PDOiR w województwie pomorskim Dyrektor Bolesław Giczewski Przewodnicząca Pomorskiego Zespołu PDOiR Mirosława Domańska, z-ca dyrektora SDOO w Karzniczce Samorząd Województwa Pomorskiego zlecił wykonanie 34 doświadczeń na kwotę 100 tys. zł. Opracowali: m g r i n ż. T o m a s z B i e l e c k i m g r i n ż. G r z e g o r z C z e c h o l i ń s k i m g r i n ż. M i r o s ł a w a D o m a ń s k a m g r M a c i e j J a w o r s k i m g r i n ż. W o j c i e c h M a t i a s m g r i n ż. J ó z e f R z e s z u t e k S k ł a d k o m p u t e r o w y : m g r i n ż. M i r o s ł a w a D o m a ń s k a Redakcja merytoryczna: m g r i n ż. M i r o s ł a w a D o m a ń s k a Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy Wydawca: Pomorska Izba Rolnicza nakład 1000 egzemplarzy 2

3 ROZDZIAŁ 1 WPROWADZENIE Rozwój hodowli roślin oraz napływ odmian zagranicznych wymaga rozpowszechnienia w produkcji tych odmian, które dają najlepsze wyniki ekonomiczne. Od 15- tu lat w kraju oraz w województwie pomorskim weryfikujemy wartość gospodarczą odmian w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa odmianowego i Rolniczego (PDOiR). Bywają lata, które pokazują jak bardzo ryzykowne jest popularyzowanie odmian roślin ozimych niedostosowanych do surowej zimy. PDOiR pozwala, aby użytkownicy odmian mogli dokonywać świadomego wyboru, nie w oparciu o ulotki reklamowe, lecz na podstawie obiektywnie wykonanych doświadczeń. Podstawowe kryteria badania wartości gospodarczej to: wysokość i stabilność plonowania, jakość plonu, odporność na podstawowe choroby i szkodniki, odporność na stresy abiotyczne. Pomorski Zespół PDOiR przekazuje do wykorzystania kolejną edycję Wyniki Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. Publikacja zawiera informacje mogące zainteresować zarówno rolników, producentów rolnych jak i przemysł przetwórczy. Będzie też pomocna firmom nasiennym przy podejmowaniu decyzji o udziale odmian w obrocie nasiennym. Stanowi również cenne źródło informacji w dydaktyce rolniczej. Mamy nadzieję, że przedstawione wyniki doświadczeń odmianowych i rolniczych umożliwią dokonanie trafnego wyboru najwartościowszych odmian i przyczynią się do uzyskania optymalnych wyników produkcyjnych i ekonomicznych w województwie pomorskim. PDOiR prowadzi Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) we współpracy z samorządami województw i izbami rolniczymi. PDOiR ma charakter wojewódzki, tzn.większość ustaleń podejmowana jest autonomicznie na szczeblu województwa przez Pomorski Zespół PDOiR. Miedzy innymi na posiedzeniach Zespołu ustalane są dobory odmian do doświadczeń oraz Listy odmian zalecanych do uprawy na terenie województwa. Tabela 1.1 Skład Pomorskiego Zespołu PDOiR, kadencja 2014 Lp. Nazwisko i imię Instytucja Sejmik Województwa Pomorskiego, Komisja Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej i 1 Batruch Mirosław Rozwoju Obszarów Wiejskich 2 Bogacki Jerzy Hodowla Roślin Danko, Zakład Hodowli Roślin, Dębina Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Departament Programów Rozwoju 3 Borowski Przemysław Obszarów Wiejskich 4 Borychowski Andrzej Syngenta Seeds Sp. z o.o. 5 Czecholiński Grzegorz Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Lisewie 6 Czernia Jerzy Malteurop Polska 7 Domańska Mirosława Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Radostowie 8 Giczewski Bolesław Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Karzniczce 9 Kania Andrzej Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa 10 Kasprzykowski Wacław Były pracownik Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, O. Stare Pole 11 Kłos Tadeusz Centrala Nasienna Starogard Gdański 12 Kośmider Marcin Bayer CropScience 13 Kubiak Tomasz Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o. o. 14 Mak Józef Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Karzniczce 15 Manowski Grzegorz Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Gdańsk 16 Materka Jerzy ZPHU Matex 17 Okrój Andrzej Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Gdańsk 18 Rzeszutek Józef Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Wyczechach 19 Sumisławski Kazimierz Urząd Marszałkowski Woj.Pomorskiego, Departament Środowiska i Rolnictwa 20 Ślusarczyk Jan Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza 21 Trzmielewski Tomasz DuPont Polska 22 Witta Magda Urząd Marszałkowski Woj.Pomorskiego, Departament Środowiska i Rolnictwa 23 Wicki Piotr Pomorska Izba Rolnicza 24 Ziarniak Jakub Hodowla Roślin Strzelce 25 Zwierz Sebastian Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Gdańsk, Stare Pole 26 Żołądecki Grzegorz Elstar Oils S.A., Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju 3

4 PDOiR w województwie pomorskim służy również jako baza dydaktyczna dla rolników, producentów rolnych i firm działających na rzecz rolnictwa. W sezonie wegetacyjnym na polach wszystkich punktów doświadczalnych odbywają się szkolenia i pokazy. Zakres doświadczeń PDOiR przeprowadzonych w województwie pomorskim w roku W województwie pomorskim doświadczenia PDO realizują: Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Karzniczce Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Radostowie Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Lisewie Zakład Doświadczalny Oceny Odmian Wyczechy Hodowla Roślin Danko ZHR Dębina Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Oddział Lubań Koordynatorem PDOiR w województwie pomorskim jest Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Karzniczce, Zakład Doswiadczalny Oceny Odmian w Radostowie. Tabela 1.2 Doświadczenia prowadzone w systemie PDOiR w województwie pomorskim w roku. Podział ze względu na badane taksony Trawy i Taksony > Burak Rośliny Zboża Oleiste Ziemniak Kukurydza motylkowe Warzywa Razem Punkt dośw. cukrowy strączkowe dr. nas. Dębina 3 3 Karżniczka Lisewo Lubań Radostowo Wyczechy Razem Tabela 1.3 Doświadczenia prowadzone w systemie PDOiR w województwie pomorskim w roku. Podział ze względu na sposób finansowania Punkt dośw. Finansowane z budżetu przez COBORU L. dośw. L. odm. Finansowane przez Samorząd Województwa Pomorskiego L. dośw. L. odm. Finansowane przez COBORU porozumienia centralne L. dośw. L. odm. Wykonane na własny koszt L. dośw. L. odm. Finansowane przez firmy hodowlane (warzywa) L. dośw. L. odm. L. dośw. Razem Dębina Karżniczka Lisewo Lubań Radostowo Wyczechy Woj. Pomorskie L. odm

5 Odmiany kandydackie z Katalogu Unii Europejskiej Od 2005 roku w województwie pomorskim prowadzi się badania i doświadczenia dla odmian ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w legalnym obrocie nasiennym na terenie naszego kraju może się znajdować materiał siewny wszystkich odmian wpisanych do Wspólnotowych Katalogów Odmian UE. Wspólnotowy Katalog Odmian Roślin Rolniczych (CCA) w najważniejszych gatunkach roślin uprawnych obejmuje odmiany, które co najmniej w jednym z krajów członkowskich wykazały zadowalającą wartość gospodarczą na etapie badań rejestrowych. Jednakże względy przyrodnicze i ogólnorolnicze sprawiają, że wyniki tych badań nie muszą być adekwatne do warunków pomorskiego rolnictwa. Dlatego też na wniosek zainteresowanych podmiotów. prowadzi się tzw. badania rozpoznawcze. Doświadczenia polowe i inne badania prowadzone w ramach badań rozpoznawczych służą wstępnej ocenie wartości gospodarczej w warunkach województwa pomorskiego i są pomocne przy podejmowaniu decyzji o odmowie lub włączeniu odmiany do badań PDOiR. Zasady i tryb badania odmian z CCA zostały opracowane przez Krajowy Zespół Koordynacyjny PDO. Koszty badań w całości pokrywają podmioty zgłaszające odmiany, za wyjątkiem kosztów badań odmian wzorcowych. Badania rozpoznawcze odmian rzepaku ozimego ze wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA) od 2012 roku prowadzi się centralnie, w postaci jednej odrębnej serii doświadczeń. Listy Odmian Zalecanych do uprawy ( LOZ) Od 2004 roku w województwie pomorskim tworzone są listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze województwa (LOZ). Listy te tworzy się według następujących zasad: LOZ tworzy się w oparciu o co najmniej 4-letnie wyniki z doświadczeń odmianowych składających się z co najmniej 2-letnich badań WGO w procesie rejestracyjnym odmiany lub 2- letnich badań WGO w tym samym rejonie agroklimatycznym w przypadku odmian ze Wspólnotowego Katalogu UE oraz 2-letnich doświadczeń PDOiR. Odmianę można warunkowo wpisac na LOZ łącznie po 3-latach badań, jeżeli wyróżnia się bardzo dobrą wartością gospodarczą. Decyzja o włączeniu odmiany na LOZ powinna być oparta o co najmniej trzy udane doświadczenia w każdym roku w województwie. LOZ może być tworzona tylko przy zapewnieniu odpowiedniej liczebności doświadczeń w dłuższym okresie czasu Zasadą jest badanie wszystkich odmian nowo zarejestrowanych we wszystkich doświadczeniach PDOiR przez co najmniej jeden sezon wegetacyjny. Odstąpić od tej zasady można w wypadku odmian nie przystosowanych do specyficznych warunków określonego regionu agro-klimatycznego, typu użytkowego nieprzydatnego dla regionu lub dużej liczby nowo zarejestrowanych odmian. badana jest w PDOiR tak długo, jak znajduje się na LOZ. Analizie podlegają wszystkie właściwości odmian, które badano w doświadczeniach ze szczególnym uwzględnieniem plonowania i cech jakościowych w oparciu o następujące publikacje odmianoznawcze: Wyniki PDOiR województwa, a także województw sąsiednich, Wyniki PDOiR COBORU, Lista Opisowa Odmian COBORU. Decyzję w sprawie utworzenia listy podejmuje dyrektor Stacji Koordynującej PDOiR po zasięgnięciu opinii członków Pomorskiego Zespołu PDOiR. Opinia, wyrażona w drodze głosowania, Zespołu Wojewódzkiego PDOiR jest wiążąca dla dyrektora Stacji Koordynującej PDOiR. W niniejszej publikacji prezentujemy listy odmian zalecanych do roku. Lista zalecanych odmian na 2014 rok opublikowana będzie w lutym 2014 r. 5

6 Tabela 1.4 Lista odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa pomorskiego w roku Lp. Gatunek/ odmiana Okres badań w PDOiR Rok włączenia do LOZ Lp. Gatunek/ odmiana Okres badań w PDOiR Rok włączenia do LOZ (od roku) (od roku) Pszenica ozima Owies grupa A 1 Zuch Toras (CCA) Bingo Ostroga Pogon Natula Siwek (nagi) Bamberka Haker Kredo Pszenżyto jare 6 Skagen Milkaro Sailor R Nagano 2008 grupa B 3 Milewo Muszelka Rzepak ozimy 9 Mulan Adriana Banderola NK Pegaz Jantarka Sherlock KWS Ozon NK Morse Fidelius Pamela 2012 Jęczmień ozimy 6 Rohan F Lomerit Visby F Maybrit Abakus F Wintmalt(2-rz) br NK Technik F Metaxa Primus F Souleyka Artoga F Pszenżyto ozime 12 R DK Exquisite F 1 1 Sorento Rzepak jary 2 Moderato Fenja Algoso Larissa 4 Borwo kr Kaliber F Pizarro Delight F Tulus Osorno F Fredro R Ziemniak - odmiany jadalne bardzo wczesne 8 Pigmej Denar Żyto ozime 2 Lord Dańkowskie D Arielle 2 Stanko Ziemniak - odmiany jadalne wczesne 3 Domir Owacja Daran Vineta Brasetto F Cyprian Palazzo F Michalina 7 Armand R 2012 Ziemniak - odmiany jadalne średniowczesne Pszenica jara 1 Satina grupa A 2 Tajfun Tybalt Tetyda 2 Kandela Ziemniak - odmiany jadalne średniopóźne i późne 3 KWS Torridon R Jelly 2009 grupa B 2 Zagłoba 4 Trappe Ziemniak - odmiany skrobiowe średniowczesne Jęczmień jary 1 Zuzanna KWS Olof Jubilat 2 Nagradowicki Ziemniak - odmiany skrobiowe późne 3 Suweren Kuras Iron Pokusa Ella R Groch siewny na gleby dobre 1 Tarchalska Lasso Medal Mentor Objaśnienia: A odmiany jakościowe, B odmiany chlebowe, C odmiany pozostałe (w tym paszowe), 2-rz kłos dwurzędowy, br- typ browarny, kr- typ krótkosłomy, F 1 odmiana mieszańcowa 6

7 Uwagi ogólne W opracowaniu wyników dla każdego gatunku oddzielnie dla formy ozimej i jarej na wstępie podaje się krótkie wprowadzenie charakteryzujące ostatni sezon wegetacyjny wskazując czynniki, które mogły mieć wpływ na uzyskane wyniki. Następnie w tabelach zawarto liczbową charakterystykę podstawowych cech gospodarczych. Grupę gatunków roślin strączkowych umieszczono w jednym rozdziale. Opracowanie ziemniaków zawiera wyniki z województw pomorskiego, zachodnio pomorskiego, kujawsko pomorskiego i wielkopolskiego. Ostatnim rozdziałem są wyniki doświadczeń rozpoznawczych dla odmian pochodzących ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA). Doświadczenia prowadzone były zgodnie ze standardowymi metodykami obowiązującymi w polskiej ocenie odmian, opracowanymi przez specjalistów Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych. Dla gatunków: pszenica, jęczmień, pszenżyto i żyto doświadczenia zakładano w układzie pasów prostopadłych (Split-block) przy zastosowaniu dwóch poziomów agrotechniki i w dwóch powtórzeniach. Na poziomie przeciętnym, oznaczonym symbolem a 1 chemiczna ochrona ograniczała się do zaprawiania nasion, zwalczania chwastów oraz interwencyjnego zwalczania szkodników. Podstawowe nawożenie mineralne jest zróżnicowane w punktach doświadczalnych, w zależności od jakości gleby, przedplonu i wyników analizy gleby. Na poziomie wysokim, oznaczonym symbolem a 2 zastosowano dodatkowo: ochronę przed chorobami i wyleganiem, nawożenie dolistne oraz zwiększone nawożenie azotowe. W doświadczeniach dla pozostałych gatunków nie różnicowano poziomów agrotechnicznych natomiast zakładano je w czterech powtórzeniach. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła: dla zbóż w Karżniczce, Wyczechach i Lubaniu 15 m 2, w Radostowie i Lisewie 13,5 m 2, w Dębinie 10 m 2. dla grochu siewnego 13,86 m 2 a dla bobiku i łubinu wąskolistnego 16,5 m 2. dla rzepaku ozimego i jarego 15 m 2. Dla ziemniaków bardzo wczesnych I termin kopania 6,93 m 2 a dla kopanych po zakończeniu wegetacji 14,85 m 2. Plon ziarna zbóż i nasion roślin strączkowych przedstawiono przy 14% wilgotności, zaś nasion rzepaku przy 13% wilgotności. 7

8 Dębina Karzniczka Lisewo Lubań Radostowo Wyczechy Dębina Karzniczka Lisewo Lubań Radostowo Wyczechy ROZDZIAŁ 2 PRZEBIEG POGODY w sezonie wegetacyjnym 2012/ Przygotowanie pól pod zasiewy ozimin jesienią 2012r. odbywało się w dobrych warunkach. Zarówno rzepak ozimy jak i zboża ozime siane były w dobrze doprawioną glebę. Opady po siewach dobrze wpłynęły na wschody i jesienny rozwój roślin. Warunki pogodowe pozwoliły na założenie doświadczeń z opóźnionym terminem siewu. Doświadczenia założone w końcu października zdążyły wyszpilkować, natomiast siane w połowie listopada wschodziły dopiero wiosną, bowiem w III dekadzie listopada zrobiło się mroźno i w końcu tego miesiąca nastąpiło zahamowanie wegetacji. Zaawansowanie wegetacji przed zimą doświadczeń zakładanych w optymalnym terminie można ocenić jako bardzo dobre. Chłodny grudzień i styczeń z niewielką okrywą śnieżną nie powodowały zagrożeń dla upraw ozimych. Końcówka lutego i początek marca były dość ciepłe i zapowiadały wczesną wiosnę. Część rolników ruszyła w pola z wysiewem nawozów i pracami uprawowymi. Mrozy i opady śniegu od końca 1 dekady marca utrzymujące się do 5-go kwietnia opóźniły wiosenne prace o około 2 tygodnie. Przezimowanie ozimin we wszystkich punktach doświadczalnych było dobre. Początek wiosny z małą ilością opadów. Pomimo opóźnienia, doświadczenia z roślinami sianymi wiosną zostały założone w terminach agrotechnicznych. Wilgotny i ciepły maj dobrze wpłynął na rozwój roślin ozimych. Pierwsze dwie dekady czerwca ciepłe i praktycznie bez opadów zakłóciły wegetację na słabych glebach w Lubaniu, gdzie zboża zaczęły podsychać. Niedobór wody w Radostowie niekorzystnie wpłynął na rozwój pszenicy sianej w późno jesiennym terminie oraz rzepaku jarego. W pozostałych gatunkach niedobór wody obniżył presję chorób nie wpływając na stan roślin. Następnie okres aż do żniw był wilgotny, czasami z nadmiarem wody. Sprzyjało to dobremu rozwojowi roślin ale pojawiły się też choroby. Żniwa były utrudnione ze względu na przekropny sierpień. Kukurydza i rośliny okopowe miały dobre warunki aż do zbiorów. Podsumowując wpływ pogody na uzyskane wyniki należy wziąć pod uwagę zróżnicowanie rejonów klimatyczno glebowych województwa pomorskiego. Rośliny uprawne reagują silniej na niedobór wody na słabych glebach Kaszub, natomiast w pozostałych rejonach o lepszych glebach wpływ niedoboru wody na stan roślin i w efekcie na uzyskane plony jest mniejszy. Tabela 2.1 Województwo pomorskie. Ważniejsze dane meteorologiczne w okresie prowadzenia doświadczeń Miesięczna suma opadów ( mm) Średnia temperatura miesięczna( C) L.p. Miesiąc Wrzesień 35, ,2 43,9 21,6 56,4 11,6 13,9 14,06 13,7 13,85 13,4 2 Październik 39,4 78,2 33,9 73,2 36,3 36,6 6,1 8,6 7,78 8,3 7,67 7,7 3 Listopad 58,3 78,7 67,2 104,4 65,9 72,9 4,4 4,8 4,47 5,1 4,8 4,5 4 Grudzień 14,3 37,2 18,4 45,5 10,9 28-1,7-2,4-2,37-1,8-2,36-2,3 5 Styczeń 20,8 61,6 37,3 63,5 20,8 66,6-3,1-3,5-3,56-2,2-3,68-2,8 6 Luty 16,1 22,6 38,2 34,3 18,5 41,7 0,0-0,8-0,48-0,1-0,67-1,0 7 Marzec 6,5 11,8 15,9 16,0 19,8 32,9-2,3-2,5-3,23-1,6-3,74-3,6 8 Kwiecień 17,4 28,3 19,7 35,8 15,0 20,9 6,4 6,13 6,53 6,9 6,45 6,8 9 Maj 77,1 78,4 95,4 67,8 61,0 88,1 7,8 13,8 14,4 14,8 14,39 14,4 10 Czerwiec 59,7 51,7 36,2 35,1 31,2 66,5 17,7 15,8 17,42 17,6 16,99 16,7 11 Lipiec 112,5 76,8 170,7 56,1 117,3 107,2 18,2 18,1 18,3 18,5 18,29 18,2 12 Sierpień 52,2 107,6 68,6 82,8 67,5 30,3 17,3 17,8 18,15 18,3 18,4 17,8 13 Wrzesień 88,0 102,3 67,7 77,2 63,6 58,4 11,6 12,2 12,02 12,4 12,3 11,3 14 Październik 27,8 49,0 20,5 47,5 14,0 35 9,2 9,9 9,27 9,9 9,3 9,0 8

9 Rozdział 3 Pszenica ozima Uwagi ogólne Doświadczenia porejestrowe z pszenicą ozimą w r. zostały przeprowadzone w 5-ciu punktach doświadczalnych reprezentujących różne rejony klimatyczno glebowe województwa. Badano w nich 37 odmian wybranych przez Zespół Wojewódzki PDO, należących do różnych grup wartości technologicznej. Doświadczenia w Lisewie, Karzniczce, Dębinie i w Wyczechach (37 odmian) oraz doświadczenia z późnojesiennym terminem siewu dla odmian pszenicy ozimej i jarej z Listy odmian zalecanych (16 odmian) przeprowadzone w Dębinie, Karzniczce w Radostowie zostały dofinansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego. Wyniki wszystkich doświadczeń przeprowadzonych w r. zostały wykorzystane w niniejszym opracowaniu. Doświadczenia wykonano zgodnie z metodyką opracowaną przez COBORU. Doświadczenia założono w dwóch powtórzeniach a pojedyncze poletko miało 15 m 2 do zbioru w Karzniczce i Wyczechach, 13,5 m 2 w Radostowie i Lisewie oraz 10 m 2 w Dębinie. Doświadczenia siane w optymalnym terminie to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki oznaczone symbolami: a 1 - przeciętny a 2 - wysoki (zwiększone o 40 kg nawożenie azotowe, zwalczanie chorób grzybowych, stosowanie regulatorów wzrostu i dolistne dokarmianie mikronawozami). Natomiast doświadczenie siane późną jesienią wykonano w 4 powtórzeniach, na intensywnym poziomie agrotechniki. Stosowanie środków ochrony roślin było zgodne z zaleceniami IOR-u. W uzasadnionych przypadkach zwalczano szkodniki. W Karzniczce doświadczanie założono po przedplonie zbożowym, w pozostałych punktach po rzepaku ozimym lub strączkowych. Wyniki doświadczeń Warunki jesienią były sprzyjające do uprawy gleby i siewu doświadczeń. Wschody roślin i ich stany przed zimą były bardzo dobre we wszystkich punktach doświadczalnych. Przed zimą rośliny były dobrze rozkrzewione. Zahamowanie wegetacji nastąpiło w końcu listopada. Doświadczenia z opóźnionym terminem siewu nie powschodziły przed zimą. Wiosna była opóźniona, śnieg zniknął z pól dopiero w I dekadzie kwietnia. Wszystkie doświadczenia siane w optymalnym terminie przezimowały dobrze. W Radostowie doświadczenie siane w połowie listopada miało trudności ze wschodami, gleba po zimie była zasklepiona, rośliny miały utrudniony wzrost i problemy z krzewieniem. Dopiero majowe opady poprawiły stan doświadczenia. Później wegetacja we wszystkich punktach doświadczalnych i typach doświadczeń przebiegała bez większych zakłóceń. Pogoda sprzyjała wzrostowi i rozwojowi roślin. Presja chorób była na przeciętnym poziomie. Mączniaka nie oceniano w Dębinie, w pozostałych punktach wystąpił w niewielkim nasileniu. Najsilniej porażone odmiany to; Ostroga, Arkadia, Platin, Linus, Opetetka, Tulecka, Jenga, Fregata. Rdza brunatna wystąpiła w średnim nasileniu w Lisewie i w Radostowie. Większą podatnością na tą chorobę wykazały się: Figura, KWS Ozon, Patras, Sailor, natomiast najmniej porażone były odmiany, które uczestniczyły pierwszy rok w badaniach oraz Ostroga, Legenda KWS Dacanto i Kepler. Septorioza liści była oceniana we wszystkich punktach doświadczalnych. Najsilniej porażone odmiany to: Baletka, Arkadia i Muszelka natomiast najmniej porażone były: Jenga, Ostroga, Skagen, Kepler, Oxal, KWS Magic, Estivus, Platin, Speedway. Septorioza plew oceniana była w Radostowie, Karzniczce i Lisewie. Najbardziej porażone były odmiany: Baletka, Bogatka, Muszelka, Patras, Arkadia natomiast najmniej: Speedway. Porażenie brunatną plamistością w niewielkim stopniu wystąpiło tylko w Karznicze, różnice w podatności odmian były niewielkie. Bardziej podatną odmianą był Platin. Choroby podstawy źdźbła zdiagnozowano tylko w Karzniczce i Wyczechach. Większą podatnością na tą chorobę wykazały się: Figura, Muszelka, Patras, Mulan i Baletka. Choroby fuzaryjne w doświadczeniach nie miały większego znaczenia, porażenie zaobserwowano tylko w Wyczechach, szczególnie na odmianach KWS Dacanto, Figura i Muszelka. W w Radostowie wystąpiła rdza żółta w średnim nasileniu na Baletce i Arkadii oraz w słabym na Astorii i KWS Magic. Wyleganie nie wystąpiło w Dębinie i Karzniczce a w pozostałych punktach na poziomie a1 w fazie dojrzałości mlecznej w niewielkim stopniu, natomiast w fazie dojrzałości pełnej zróżnicowanie między odmianami było większe. Plonowanie odmian było zadowalające we wszystkich punktach doświadczalnych również w doświadczeniach z opóźnionym terminem siewu. Różnice w plonowaniu odmian są istotne. 9

10 Lp. Tabela 3.1 Pszenica ozima. Odmiany badane w województwie pomorskim. Rok zbioru: Rok wpisu do KRO w Polsce Rok włączenia do LOZ Grupa wartości techn. Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce Figura 2007 A DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 2 Muszelka B DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 3 KWS Ozon B KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 4 Patras 2012 A DSV Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 5 Fregata 2004 A Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul. Główna 20, Strzelce 6 Bogatka 2004 B DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 7 Legenda 2005 A Poznańska Hodowla Roślin sp. z o. o. ul. Kasztanowa 5, Tulce 8 Jenga 2008 B Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 9 Mulan B Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 10 Ostroga A DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 11 Baletka 2009 A RAGT Semences Polska sp. z o. o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 12 Bamberka A Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul. Główna 20, Strzelce 13 Natula A Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o. o., ul. Zbożowa 4, Kraków 14 Skagen 2009 A Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 15 Banderola B DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 16 Bockris 2010 A Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 17 Fidelius 2010 B DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 18 Jantarka B DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 19 Kepler 2010 A Limagrain Sp. Europ.O. w Polsce, ul. Ks. P. Wawrzyniaka 2, Komorniki 20 Kredo A Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 21 Operetka 2010 A Limagrain Sp. Europ.O. w Polsce, ul. Ks. P. Wawrzyniaka 2, Komorniki 22 Arkadia 2011 A DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 23 KWS Dacanto 2011 B KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 24 Linus 2011 A RAGT Semences Polska sp. z o. o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 25 Meister 2011 A RAGT Semences Polska sp. z o. o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 26 Oxal 2011 A RAGT Semences Polska sp. z o. o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 27 Sailor 2011 R A DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, Kościan 28 Astoria 2012 E Poznańska Hodowla Roślin sp. z o. o. ul. Kasztanowa 5, Tulce 29 Estivus 2012 A Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 30 Forum 2012 B Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 31 KWS Magic 2012 B KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 32 Platin 2012 B Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 33 Praktik 2012 A RAGT Semences Polska sp. z o. o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 34 Speedway 2012 B Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 35 Tulecka 2012 A Poznańska Hodowla Roślin sp. z o. o. ul. Kasztanowa 5, Tulce 36 Julius CCA A KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 37 Toras CCA 2009 A Lantmännen SW Seed sp. z o. o. ul. Terenowa 6g, Wrocław Grupa wart. technologicznej: E - elitarnaa - pszenica jakościowa, B - pszenica chlebowa, C- pszenica pozostała, K ciastkowa(na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU Słupia Wielka, ).CCA ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych, łączona do doświadczeń PDOiR na podstawie wyników doświadczeń rozpoznawczych, nie wpisana do krajowego rejestru. R odmiana wstępnie rekomendowana 10

11 Tabela 3.2 Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Radostowo Lisewo Dębina Karzniczka Wyczechy Powiat Tczew Malbork Malbork Słupsk Człuchów Kompleks rolniczej przydatności gleby Pszenny bardzo dobry Pszenny bardzo dobry Pszenny dobry Żytni bardzo dobry Żytni bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby II I IIIa IIIa IIIa PH gleby w KCl 6,6 6,4 6,1 5,7 6,2 Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Pszenica jara Łubin wąskolistny (nasiona) Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikami na poziomie a 2 Zaprawa nasienna Herbicyd (l/ha) (nazwa) (nazwa,dawka/ha) Plonvit Z 2l/ha Kinto Duo 080 FS 200ml/100kg Jesień Komplet 560 SC 0,5l/ha Insektycyd (nazwa,dawka/ha) Karate Zeon 050 SC 0,1l/ha Fungicyd - pierwszy zabieg na poziomie a 2 Fungicyd drugi i trzeci zabieg na poziomie a 2 Regulator wzrostu na poziomie a 2 (nazwa,dawka/ha) (nazwa,dawka/ha) (nazwa,dawka/ha) Alert 375 SE+Talius 200EC 0,8 l+0,25l Basfoliar Ex 3l/ha Basfoliar Ex 3l/ha Plonvit Cu 2l/ha Yara Vita Zboże 2kg/ha Mikrofoliar Mn 1l/ha Siarczan magnezu 5kg/ha Zapr. nas. T 200g/100kg Maxim Star 025 FS Kinto Duo 080 FS Vitavax 200 FS Wiosna Hurler 200 EC +Puma Uniwersal 069 0,4+ 1 l/ha+ Granstar Ultra 45g/ha Karate Zeon 050 SC 0,2l/ha Talius200EC + Zamir 400EW 1 l + 0,25 l/ha Reveller 280SC 1 l/ha Reveller 280SC 1 l/ha Stabilan 750 SL 2l/ha Moddus 200EC 0,4 l/ha Wiosna Sekator 125 OD 0,15 l/ha Tilt Turbo + Mondatak 450 EC 0,5+0,7 l/ha Fandango 1l/ha Stabilan + Moddus 1 + 0,3 l/ha Jesień Komplet 560 SC 0,5l/ha Wiosna Granstar Strong 0,15l/ha Cyperkil Max 500 EC 0,05/ha Tilt Turbo 575 EC - 1l Amistar 250 EC - 1l Jesień Expert Met 56WG 0,35 kg/ha Wiosna Puma Uniwersal 069 l,2/ha+ Granstar Ultra 60g/ha Fury 100 EC 0,15 l/ha Cyperkil Max 0,05 l/ha Sokół 500 EC 0,8l/ha II Acanto 0,8 l/ha III Wirtuoz 520 EC 1l/ha Moddus 200EC 0,4 l Moddus 250 EC 0,4 l/ha 11

12 Tabela 3.3 Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Cecha Radostowo Lisewo Dębina Karzniczka Wyczechy a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 7,9 7,5 8,7 8,6 8,9 9,0 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 7,7 7,7 8,5 8,3 8,9 9,0 3 Martwe rośliny (%) ,8 1,3 0,4 0,2 4 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrz. woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) 95,8 84,2 94,1 77,5 91,2 77,2 85,9 85,7 93,4 92,5 7 8 Wyleganie roślin w fazie dojrz. mlecznej (skala 9 o ) Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,7 8,9 8,4 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,2 8,9 8,0 8,8 8,1 8,9 9,0 9,0 9,0 9,0 6,0 7,7 9 Mączniak prawdziwy (skala 9 o ) 8,2 8,6 9,0 8,1 8,3 10 Rdza brunatna (skala 9 o ) 6,5 5,5-9,0 9,0 11 Septorioza liści (skala 9 o ) 6,6 7,0 7,6 7,2 6,4 12 Septorioza plew (skala 9 o ) 7,7 8,3-7,4 9,0 13 Choroby podst. źdźbł (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 7,2 6,5 14 Fuzarioza (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 6,8 15 Rdza żółta (skala 9 o ) 8,9 9,0 9,0 9,0 9,0 16 Masa 1000 ziaren (g) 50,9 52,6 48,1 49,8 45,0 45,1 48,3 50,0 43,8 48,8 17 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 16,8 17,0 14,3 14,6 12,6 12,8 16,7 16,8 11,4 12,7 18 Plon ziarna (dt z ha) 103,7 115,0 92,3 101,8 97,2 101,0 91,8 99,4 91,6 104,2 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki,skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny Obserwacje porażenia przez choroby przedstawiono tylko na poziomie a 1. 12

13 Zimotrwałość (skala 9 o ) Dębina* Karzniczka* Lisewo * Radostowo Wyczechy* Dębina* Karzniczka* Lisewo * Radostowo Wyczechy* Tabela 3.4 Pszenica ozima. Stan roślin po zimie Stan roślin po zimie ( skala9 o ) Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 1 Figura 5 7,5 8, , Muszelka 2, ,5 9 8,5 9 3 KWS Ozon 4 7,5 7, Patras 4 7, ,5 7, Fregata 2,5 7,5 8, , Bogatka 6 8,5 8, , Legenda 6 9 8, ,5 8, Jenga 2,5 7, Mulan 3 8 8, , Ostroga 6 8 8, , Baletka 4,5 8, Bamberka Natula 4,5 7, , Skagen 4, ,5 8,5 9 8, Banderola 2,5 8 8, ,5 7, Bockris 2 7 8, ,5 9 8, Fidelius , Jantarka 5 9 8, , Kepler 2, ,5 20 Kredo 2,5 7 8, Operetka 2 8 8, , Arkadia KWS Dacanto 2 7 8, , Linus 3, , Meister 1,5 7, , Oxal 2 8,5 8, , Sailor 5,5 8 8, ,5 8, Astoria 3 7,5 8, , Estivus 2, , Forum 2 7 8, ,5 7, KWS Magic 1, ,5 9 8,5 8,5 32 Platin 4 8 8, , Praktik Speedway 2,5 7, , ,5 9 8, Tulecka 2,5 7 8, , Julius 6 8,5 8, , Toras ,5 8,5 8, ,5 Wzorzec: Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras. Skala9 o ; 9- stan roślin bardzo dobry, 1- stan roślin bardzo słaby. Zimotrwałość - na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU Słupia Wielka, - wyższa wartość to lepsza mrozoodporność. *Badania finansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego 13

14 Dębina* Karzniczka* Lisewo * Radostowo Wyczechy* Dębina* Karzniczka* Lisewo * Radostowo Wyczechy* Tabela 3.5 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Wzorzec, dt z ha 97,3 90,9 91,5 99,9 86,5 100,6 95,2 101,8 112,8 95,3 1 Figura Muszelka KWS Ozon Patras Fregata Bogatka Legenda Jenga Mulan Ostroga Baletka Bamberka Natula Skagen Banderola Bockris Fidelius Jantarka Kepler Kredo Operetka Arkadia KWS Dacanto Linus Meister Oxal Sailor Astoria Estivus Forum KWS Magic Platin Praktik Speedway Tulecka Julius Toras Wzorzec: Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras. *Badania finansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego 14

15 Dębina* Karzniczka* Lisewo * Radostowo Wyczechy* Średnia dla odmiany Tabela 3.6 Pszenica ozima. Różnica w plonie po zastosowaniu wyższego poziomu agrotechniki w dt/ha. Rok zbioru: a 2 a 1 (dt/ha) Lp. Średnia, dt z ha 3,7 7,6 9,4 11,3 12,6 8,9 1 Figura -0,3 5,9 14,4 16,1 10,8 9,4 2 Muszelka 6,9 5,8 10,1 15,9 9,3 9,6 3 KWS Ozon -0,8 0,7 4,6 8,9 6,9 4,1 4 Patras 7,5 4,8 12,2 10,6 8,2 8,7 5 Fregata 3,1 5,6 6,9 11,8 9,5 7,4 6 Bogatka 1,1 3,2 8,3 7,9 10,3 6,2 7 Legenda -3,1 8,2 12,2 11,8 17,5 9,3 8 Jenga -1,3 6,0 5,4 14,7 9,2 6,8 9 Mulan 1,7 9,0 9,1 13,6 5,2 7,7 10 Ostroga 1,2 9,8 11,4 0,2 10,0 6,5 11 Baletka -0,9 3,8 8,6 16,5 14,6 8,5 12 Bamberka 5,5 8,9 11,9 10,4 13,9 10,1 13 Natula -6,6 5,6 11,0 12,1 3,5 5,1 14 Skagen 6,7 7,9 12,7 15,5 10,2 10,6 15 Banderola 2,2 6,4 8,5 12,2 18,5 9,6 16 Bockris 6,2 6,4 5,1 11,3 19,2 9,6 17 Fidelius 2,6 4,6 17,9 14,5 28,3 13,6 18 Jantarka -8,9 10,4 10,1 8,4 8,1 5,6 19 Kepler 8,0 8,5 11,1 11,8 13,0 10,5 20 Kredo 10,5 5,7 7,1 7,2 10,7 8,2 21 Operetka 6,3 11,2 7,2 11,7 12,4 9,8 22 Arkadia 5,9 8,6 11,6 10,9 17,6 10,9 23 KWS Dacanto 0,8 11,1 9,9 8,0 19,0 9,8 24 Linus 9,0 7,6 7,5 13,0 21,0 11,6 25 Meister 4,5 6,3 10,9 3,8 3,3 5,7 26 Oxal 6,0 7,2 9,6 13,9 3,9 8,1 27 Sailor 3,9 4,1 9,0 7,5 6,0 6,1 28 Astoria 1,6 6,1 6,1 6,3 14,4 6,9 29 Estivus 2,5 9,0 10,6 9,0 13,5 8,9 30 Forum 3,5 11,7 8,9 14,4 12,9 10,3 31 KWS Magic 7,7 15,2 9,4 8,6 1,9 8,6 32 Platin 4,1 9,3 6,0 10,7 16,9 9,4 33 Praktik 11,4 5,2 5,3 15,3 13,6 10,2 34 Speedway 6,3 5,4 3,9 3,3 18,5 7,5 35 Tulecka 7,6 14,7 12,5 10,2 19,0 12,8 36 Julius 5,8 8,5 5,0 23,5 14,1 11,4 37 Toras 10,4 11,1 16,5 15,5 20,5 14,8 *Badania finansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego 15

16 Tabela 3.7 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: Lp Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 86,4 51,8 93,2 72,5 77,1 98,3 58,8 101,2 80,0 86,1 1 Figura Muszelka KWS Ozon Patras Fregata Bogatka Legenda Jenga Mulan Ostroga Baletka Bamberka Natula Skagen Banderola Bockris Fidelius Jantarka Kepler Kredo Operetka Arkadia KWS Dacanto Linus Meister Oxal Sailor Astoria Estivus Forum KWS Magic Platin Praktik Speedway Tulecka Julius Toras Liczba doświadczeń Wzorzec: Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras; 2012, 2011 Figura, Muszelka, Bockris, KWS Ozon. 16

17 Liczba lat badań Tabela 3.8 Pszenica ozima. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Choroby podstawy źdźbła Choroby fuzaryjne Wzorzec, (skala 9 o ) 8,4 7,7 5,4 6,2 5,9 6,3 6,1 6,3 6,1 7,1 5,8 7,5 1 Figura 3 0,1 0,1-0,1-0,3 0,3-0,2 0,2 0,2-0,1-0,2-1,8-0,4 2 Muszelka 3 0,1-0,0 0,4 0,5-0,7-0,0-0,3-0,3-0,4-0,2-1,8-0,8 3 KWS Ozon 3-0,2-0,1-0,1-0,1 0,2 0,3 0,2-0,2 0,9 0,5 2,3 0,9 4 Patras 1 0,1 0,1-0,1-0,1 0,2 0,2-0,1-0,1-0,4-0,4 1,3 1,3 5 Fregata 3-1,1-0,8-0,1-0,5 0,5 0,5 0,7 1,3 1,1 0,4 3,3 1,3 6 Bogatka 2-0,1 0,0 0,4 0,0 0,3 0,4-0,3 0,0 0,6 0,1 0,3 0,3 7 Legenda 2-0,2-0,2 1,9 0,3 0,4-0,4 0,4 0,6 0,4 0,3 1,3 0,7 8 Jenga 3-0,6-0,7 0,9-0,5 1,5 1,1 0,9 1,2 1,1 0,5 2,3 0,7 9 Mulan 3-0,1-0,2 0,9 0,2 0,1 0,2 0,0 0,1-0,4 0,2 1,3 0,6 10 Ostroga 3-1,1-1,2 2,6 0,7 1,7 0,6 0,9 0,7 1,6 0,7 0,3 0,1 11 Baletka 3-0,2-0,3 0,4 0,4-0,4-0,7-0,5-0,4-0,1-0,1-0,8-0,1 12 Bamberka 3-0,3-0,0 1,1 0,2 0,6 0,3 0,0 0,4 1,4 0,4-0,8-0,1 13 Natula 3-0,1 0,1 1,4 0,6 0,6-0,0 0,0 0,4 0,9-0,0 3,3 1,3 14 Skagen 3-0,1 0,3 1,6 0,2 1,2 0,4 0,5 0,5 1,1 0,4-0,3 0,1 15 Banderola 3 0,1-0,2 1,1 0,5 0,1 0,4 0,2 0,1 1,1 0,2-0,8-0,2 16 Bockris 3 0,1-0,0 0,4 0,2 0,7 0,3 0,2 0,7 0,9 0,2 2,3 0,6 17 Fidelius 3 0,2 0,5 1,9 0,8 0,2 0,2 0,4-0,3 0,6 0,3 2,3 0,9 18 Jantarka 3-0,3-0,2 1,9 0,8 0,6 0,2 0,4 0,5 0,4 0,2-0,8-0,2 19 Kepler 3 0,2-0,0 2,4-0,6 1,5 0,9 0,5 0,5 1,4 0,5 3,3 1,3 20 Kredo 3-0,2 0,1 1,4-0,1 0,6 1,0 0,4 0,9 1,1 0,8 3,3 1,1 21 Operetka 3-1,2-0,4 1,6 0,8 0,6 0,8 0,7 0,6 0,1-0,1-0,8-0,2 22 Arkadia 2-1,7-1,6 1,1-1,0-0,3-0,7-0,1-0,0 0,9 0,4 2,3 2,3 23 KWS Dacanto 2-0,4-0,5 2,6 1,2 0,9 0,6 0,4 0,6 0,6 0,4-2,8-2,8 24 Linus 2-1,2-0,6 0,9 0,0 0,3 0,0 0,2 0,6 1,1 0,4 1,3 1,3 25 Meister 2-0,8-0,4 0,4-0,5 0,5 0,7 0,2 0,6 0,6 0,2 3,3 3,3 26 Oxal 2-0,1-0,2 2,1 0,7 1,3 1,1 0,7 1,1 1,4 0,5 0,3 0,3 27 Sailor 2-0,4-0,5-0,1 0,4 0,5 0,2-0,1 0,2 0,6 0,5 0,3 0,3 28 Astoria 1-0,8-0,8 1,9 1,9 0,8 0,8 0,7 0,7 1,4 1,4 2,3 2,3 29 Estivus 1 0,1 0,1 2,1 2,1 1,2 1,2 0,2 0,2 0,9 0,9 3,3 3,3 30 Forum 1 0,2 0,2 2,1 2,1 1,0 1,0 0,7 0,7 0,4 0,4 2,3 2,3 31 KWS Magic 1 0,2 0,2 2,1 2,1 1,7 1,7 0,5 0,5 1,1 1,1 2,3 2,3 32 Platin 1-1,4-1,4 2,4 2,4 1,1 1,1 0,7 0,7 0,1 0,1 2,3 2,3 33 Praktik 1-0,9-0,9 2,4 2,4 0,4 0,4 0,5 0,5 0,9 0,9-2,8-2,8 34 Speedway 1 0,6 0,6 2,6 2,6 1,6 1,6 1,0 1,0 0,6 0,6 2,3 2,3 35 Tulecka 1-1,2-1,2 0,9 0,9 0,7 0,7 0,0 0,0 1,4 1,4 1,3 1,3 36 Julius 3 0,2-0,3 1,1 0,3 1,2 0,8 0,7 0,5 0,9 0,4-0,8-0,4 37 Toras 3-0,7-0,5 1,1-0,2 0,7 0,1 0,4 0,3 0,9 0,5 2,3 0,9 Liczba doświadczeń Wzorzec: Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras; 2012, 2011 Figura, Muszelka, Bockris, KWS Ozon. Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i jeden rok jest odpowiednio mniejsza.. 17

18 Liczba lat badań Tabela 3.9 Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:,.przecietny poziom agrotechniki a1 Lp. w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziarn (g) Wzorzec 8,3 8,8 6,9 7,8 87,5 81,4 47,4 48,8 1 Figura 3-0,5-0,3-0,9-0,6 14,9 11,1 0,7-0,6 2 Muszelka 3-0,5-0,3-0,6-0,2-7,6-7,5-6,7-5,4 3 KWS Ozon 3 0,7 0,2 0,9 0,6-6,0-5,1 1,6 2,3 4 Patras 1 0,3 0,2 0,6 0,6-1,3-1,3 4,4 4,4 5 Fregata 3 0,7 0,3 1,4 0,7 10,2 8,5-2,0-2,6 6 Bogatka 2-0,2-0,1 0,1-0,8 10,5 7,3 6,6 5,2 7 Legenda 2-0,3-1,4 0,1-0,6 23,2 24,8 0,8 0,5 8 Jenga 3 0,3 0,2 0,9 0,4-1,4-4,8-3,8-5,4 9 Mulan 3 0,5 0,2 0,8 0,5 4,8 1,0 0,1-1,3 10 Ostroga 3 0,0 0,0 1,4 0,3 6,9 4,6 5,1 2,6 11 Baletka 3-0,5-0,5-1,4-0,6 0,4-1,6-8,5-7,0 12 Bamberka 3-1,0-0,5-0,1 0,4 5,9 0,5 2,1 0,6 13 Natula 3 0,7 0,2 1,4 0,2 12,1 9,3 1,7 1,1 14 Skagen 3-1,7-1,3-2,3-1,1 6,2 4,0-5,6-2,2 15 Banderola 3-0,5-0,8-0,8-0,8-1,1-2,5 1,7 0,2 16 Bockris 3 0,7 0,2 1,3 0,6 10,0 5,6 4,4 2,1 17 Fidelius 3 0,0-0,3 0,6 0,3 5,2 2,1 0,8 0,1 18 Jantarka 3-0,5-0,7-0,8-0,3 4,8 3,8 1,6 1,1 19 Kepler 3 0,7 0,2 1,3 0,8-2,5-0,8 2,4 0,8 20 Kredo 3 0,7 0,2 1,9 1,1-4,5-6,1-3,3-5,0 21 Operetka 3 0,0 0,0 0,4-0,1 5,0 4,4-1,5-1,0 22 Arkadia 2-0,3-1,7 0,1-1,1 10,2 9,7 2,0 0,8 23 KWS Dacanto 2-0,3-0,2-0,1 0,2 2,1 5,1-3,4-3,3 24 Linus 2 0,7 0,2 0,6 0,5-2,0-0,3-2,9-3,1 25 Meister 2 0,7 0,2 1,6 1,0 5,5 0,8 3,4 2,5 26 Oxal 2 0,0 0,0-1,4-0,5 6,9 3,8-2,4-3,2 27 Sailor 2 0,0 0,0 1,1 0,3 12,2 9,2 2,9 1,2 28 Astoria 1 0,3 1,4 12,8 4,3 29 Estivus 1 0,7 2,1 0,7 0,9 30 Forum 1 0,2 0,6-0,7-1,0 31 KWS Magic 1 0,7 0,8-3,3-3,4 32 Platin 1 0,5 1,4 3,8-4,2 33 Praktik 1 0,3-0,4-4,9-6,9 34 Speedway 1 0,5 0,8 2,1-6,5 35 Tulecka 1-0,3 0,4 11,6 1,5 36 Julius 3 0,0 0,0 0,9 0,7 2,6 1,3-0,3-0,2 37 Toras 3 0,3 0,2 0,6 0,5 6,2 4,3-2,3-2,5 Liczba doświadczeń Wzorzec: Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras; 2012, 2011 Figura, Muszelka, Bockris, KWS Ozon. Wyniki wylegania pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których zjawisko wystąpiło; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i jeden rok jest odpowiednio mniejsza. 18

19 Liczba lat badań Tabela 3.10 Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:,. Intensywny poziom agrotechniki a2 Lp. w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziarn (g) Wzorzec 8,9 9,0 8,6 8,8 77,9 76,2 49,6 50,7 1 Figura 3-0,1 0,0-0,6-0,5 10,1 8,1-1,1-1,0 2 Muszelka 3 0,0 0,0 0,4 0,2-6,5-7,1-4,9-4,9 3 KWS Ozon 3 0,0 0,0 0,0 0,1-3,1-3,4 1,1 2,3 4 Patras 1 0,0 0,0 0,2 0,2-0,5-0,5 4,9 4,9 5 Fregata 3 0,0 0,0 0,4 0,2 8,7 7,4-2,0-2,1 6 Bogatka 2 0,0 0,0-0,5-0,5 7,1 5,5 5,0 4,3 7 Legenda 2 0,0-0,2 0,4-0,4 19,3 20,1-0,8-0,2 8 Jenga 3 0,0 0,0 0,0 0,1-1,5-2,9-4,7-5,0 9 Mulan 3 0,0 0,0 0,2 0,2 0,2-0,5-0,3-0,4 10 Ostroga 3 0,0 0,0 0,2 0,1 6,2 4,3 3,1 2,1 11 Baletka 3-1,0-0,3-1,8-1,2-0,3-2,5-6,1-6,6 12 Bamberka 3-0,1 0,0-0,5-0,1 4,7 2,2 1,7 0,1 13 Natula 3 0,0 0,0 0,4 0,2 7,1 6,1 0,0 0,1 14 Skagen 3-1,0-0,5-1,0-0,5 7,1 3,7-0,3-0,2 15 Banderola 3-0,1-0,0-0,3-0,8-0,2-3,0 1,3 0,4 16 Bockris 3 0,0 0,0 0,0 0,1 8,7 6,5 3,8 1,4 17 Fidelius 3 0,0 0,0-0,1-0,1 0,9 1,1 1,4 0,0 18 Jantarka 3-0,1-0,2-0,8-0,7 4,7 3,2 1,5 1,5 19 Kepler 3 0,0 0,0 0,4 0,2-0,8-3,2 2,0 1,4 20 Kredo 3 0,0 0,0 0,4 0,2-1,0-4,1-3,0-4,2 21 Operetka 3 0,0 0,0-1,0-0,4 7,6 5,4-1,0-0,4 22 Arkadia 2-0,1-0,7 0,0-1,1 8,0 6,0 2,6 1,9 23 KWS Dacanto 2 0,0 0,0-0,6-0,2 2,5 3,9-2,7-2,6 24 Linus 2 0,0 0,0 0,0 0,1-1,8-0,5-3,5-2,3 25 Meister 2 0,0 0,0 0,2 0,2-0,5-3,2 2,0 2,4 26 Oxal 2 0,0 0,0-2,0-0,9 7,9 5,7-2,3-2,2 27 Sailor 2 0,0 0,0 0,0 0,1 6,1 7,0 2,3 2,1 28 Astoria 1 0,0-0,1 8,6 4,3 29 Estivus 1 0,0 0,4-1,7-0,2 30 Forum 1 0,0 0,4 1,8-1,1 31 KWS Magic 1 0,0 0,4-1,6-4,2 32 Platin 1 0,0 0,2 0,7-3,9 33 Praktik 1 0,0-1,3-3,3-7,1 34 Speedway 1 0,0 0,4 4,2-6,2 35 Tulecka 1 0,0-0,3 10,4 2,5 36 Julius 3 0,0 0,0 0,2 0,2 6,0 3,3 1,9 1,6 37 Toras 3 0,0 0,0-0,6-0,2 7,5 5,0-2,9-2,6 Liczba doświadczeń Wzorzec: Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras; 2012, 2011 Figura, Muszelka, Bockris, KWS Ozon. Wyniki wylegania pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których zjawisko wystąpiło; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i jeden rok jest odpowiednio mniejsza. 19

20 Tab Pszenica ozima i jara. Ważniejsze cechy wartości gospodarczej odmian przy opóźnionym terminie siewu w Radostowie. Rok zbioru Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) wzorzec Figura, Muszelka, KWS Ozon, Patras Siew r. Intensywny poziom agrotechniki Stan roślin po zimie (skala 9 o ) Wyleganie przed zbiorem (skala 9 o ) Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren - 14% (g) Plon nasion (dt/ha) Wzorzec, dt z ha 9,0 9,0 9,0 73,9 51,0 97,6 Odmiany ozime 1 Figura 0,0 0,0-2,6-2,5 7, Muszelka 0,0 0,0 0,1-3,6-5, KWS Ozon 0,0 0,0 1,4 1,8-1, Patras 0,0 0,0 1,1 4,4 0, Askalon 0,0 0,0 1,1-3,1 4, Bamberka 0,0 0,0-2,6 3,1 0, Natula 0,0 0,0-1,6-2,3 14, Skagen 0,0 0,0-0,3 1,1 2, Smaragd 0,0 0,0-0,6-4,1 3, Belenus -0,7-0,3-0,6-6,7 0, Banderola 0,0 0,0-0,6 2,4-0, Bockris 0,0 0,0-0,9 3,3 10, Fidelius 0,0 0,0 0,4 0,9 7, Forkida 0,0 0,0-0,9 4,0 12, Henrik 0,0 0,0-0,3 4,0 10, Jantarka 0,0 0,0-2,3 1,3 9, Kepler 0,0-0,3 1,4 0,7 0, Kredo 0,0 0,0 1,4-5,4-0, Operetka -0,3-0,3-0,3 0,3 2, Torrild 0,0 0,0-0,6-5,4-1, Arkadia 0,0 0,0-0,6 6,4 10, KWS Dacanto 0,0 0,0-0,9-1,3 5, Linus 0,0 0,0 0,4-2,6-0, Meister 0,0 0,0 1,1 5,3 11, Oxal 0,0 0,0 1,4-1,0 5, Sailor 0,0 0,0-0,6-0,7 10, Astoria 0,0 0,0 0,1 3,2 11, Estivus 0,0 0,0 1,1 0,6 6, Forum 0,0 0,0-0,6-5,4-3, KWS Magic -0,3-0,7 0,4-5,4-4, Platin 0,0 0,0 1,4 1,0 6, Praktik 0,0 0,0 1,4-3,6-3, Speedway 0,0-0,3 1,1-3,5 2, Tulecka 0,0 0,0-1,3 2,0 12,4 100 Odmiany jare 35 Nawra -0,3-0,7 1,4 2,5 2, Ostka Smolicka 0,0-0,3-3,9-1,2 3, Parabola 0,0-0,7-4,3 7,0 6, Tybalt 0,0-0,3-4,9 1,2-0, Waluta -1,0-1,0-3,9-1,1 13,

21 Pszenica ozima i jara. Odmiany z List odmian zalecanych do uprawy w województwie pomorskim. Tabela 3.12 Informacje o prowadzeniu doświadczeń. Późnojesienny termin siewu. Rok zbioru: Miejscowość Dębina Karzniczka* Radostowo* Powiat Malbork Słupsk Tczew Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IIIa III a II PH gleby w KCl 6,1 5,6 6,6 Przedplon rzepak ozimy rzepak ozimy rzepak ozimy Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) 22.08, Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Maxim Star 025FS Kinto Duo 080FS Kinto Duo 080FS Granstar Strong 0,15g + 0,3 Herbicyd (nazwa,dawka/ha) l/ha Sekator 0,15 l/ha + Esteron 0,4 l/ha Aminopielik Tercet+ Tomigan 2+0,5 l/ha Apyros 75WG 26g/ha Regulator wzrostu (nazwa,dawka/ha) brak Moddus 250 EC 0,4 l/ha Antywylegacz 2l/ha Fungicyd T1 (nazwa,dawka/ha) Montatak 0,7 l/ha Tilt Turbo 575 EC 1,0 l/ha Alert 375 SE 0,8 l/ha Fungicyd T2 (nazwa,dawka/ha) Amistar 250 EC + Artea 330 Tilt Turbo 0,5 l/ha Reveller 280 S.C. 1l/ha EC 0,6 + 0,4 l/ha Insektycyd (nazwa,dawka/ha) Karate Zeon 050SC 0,1l/ha Tabela 3.13 Pszenica ozima, pszenica jara - LOZ. Przezimowanie(odchylenia od wzorca). Rok zbioru. Lp Stan roślin po zimie Dębina Karzniczka* Radostowo* Wzorzec (skala 9 o ) 7,1 7,6 7,3 Pszenica ozima 1 Akteur -0,4-1,0 0,2 2 Muszelka 1,4 0,9-0,5 3 Jenga 1,1 0,3-0,5 4 Mulan -0,1 0,9-0,8 5 Ostroga 0,9 0,9 0,7 6 Natula 0,9 0,3 0,5 7 Bamberka 1,1 0,3 0,2 8 Banderola 0,1-0,6 0,0 9 Jantarka 1,6 0,2 1,5 10 Kredo -1,9 0,8-0,5 11 KWS Ozon 0,6 0,4 0,7 12 Toras 0,4 0,5 0,0 Pszenica jara 13 Tybalt -2,1-0,7 0,2 14 Katoda -1,4-1,1 0,0 15 Trappe -0,4-1,3-0,3 16 Kandela -1,9-1,3-1,3 Skala 9 o wyższa wartość oznacza lepszy stan roślin. Wzorzec: średnia z badanych odmian. *Badania finansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego 21