STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

Transkrypt

1 Prawo ochrony środowiska zagadnienia wprowadzające cz. I Barbara Iwańska 16 marca 2018 r. 1. Pojęcie prawo ochrony środowiska - w ujęciu przedmiotowym to ogół norm prawnych, których przedmiotem jest ochrona środowiska, - W ujęciu podmiotowym to ogół norm (przepisów) stanowionych przez krajowego prawodawcę i norm (przepisów) stanowionych poza systemem krajowych (polskich) organów prawodawczych 2. Kryteria wyróżnienia prawa ochrony środowiska jako obszaru regulacji prawnej 4 przedmiot i cel regulacji prawnej - środowisko podstawy w innych pozaprawnych dziedzinach naukowych bogactwo i zarazem ( ) «rozproszenie» przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska i aktów prawnych je zawierających, ich zróżnicowana ranga kompleksowe i całościowe podejście do prawnej problematyki ochrony środowiska europeizacja i globalizacji tego obszaru regulacji prawnej 3. Pojęcie środowiska Pojęcie środowiska w prawie polskim ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami (art. 3 pkt 39 ustawy Prawo ochrony środowiska) Pojęcie środowiska w prawo UE 5 Brak w prawie pierwotnym definicji legalnej pojęcia środowiska W aktach prawa wtórnego ustawodawca nadaje mu różne znaczenie, stosownie do potrzeby określenia zakresu stosowania danego aktu. Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 2011/92 (oceny oddziaływani na środowisko) Ocena oddziaływania na środowisko polega na właściwym określeniu, opisaniu i ocenie, 1

2 dla każdego indywidualnego przypadku, bezpośredniego i pośredniego znaczącego wpływu przedsięwzięcia na: a) ludność i zdrowie ludzkie; b) różnorodność biologiczną ze szczególnym uwzględnieniem gatunków i siedlisk chronionych na podstawie dyrektywy 92/43/EWG oraz dyrektywy 2009/147/WE; c) grunty, gleby, wody, powietrze i klimat; d) dobra materialne, dziedzictwo kulturowe i krajobraz; e) oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a) d) Artykuł 2 dyrektywy 2004/35 w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje: "szkody wyrządzone środowisku naturalnemu" oznaczają a) szkody wyrządzone gatunkom chronionym i w siedliskach przyrodniczych b) szkody wyrządzone w wodach c) szkody dotyczące powierzchni ziemi 4. Zakres przestrzenny W pojęciu środowiska wskazuje się na określone elementy przyrodnicze bez odniesienia do aspektu ich przestrzennego występowania. wiele problemów środowiskowych ma obiektywnie wymiar zewnętrzny, ponadlokalny Przejawem eksterytorialnej (ponadkrajowej) ochrony środowiska są: międzynarodowe prawo ochrony środowiska unijne prawo ochrony środowiska indywidualne działania państw lub UE, które choć bezpośrednio oddziałujące na rodzime środowisko (odpowiednio krajowe lub unijne) służą także pośrednio ochronie środowiska na zewnątrz 5. Przesłanki (motywy) ochrony środowiska Przepis art. 30 Konstytucji RP (wraz z dalszymi normami konstytucyjnymi) określa aksjologiczne i normatywne podstawy całego systemu prawa przyrodzona i niezbywalna godność człowieka (preambuła do Konstytucji, art. 30 Konstytucji), znajduje rozwinięcie nie tylko w konstytucyjnie gwarantowanym prawie do życia (art. 38 Konstytucji RP) i prawie do ochrony zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji RP), ale 2

3 także w konstytucyjnie określonych gwarancjach ochrony środowiska jako dobra wspólnego (art. 5, art. 68 ust. 4, art. 74, 86 Konstytucji RP). Godność osoby ludzkiej jest także fundamentalną wartością Unii, wspólną wszystkim państwom członkowskim. koncepcja zrównoważonego rozwoju w której centrum zainteresowania znajdują się istoty ludzkie (obecne i przyszłe pokolenia), które mają prawo do zdrowego i twórczego życia w harmonii z przyrodą (zasada prawa polskiego i unijnego ) 9 6. Środowisko jako dobro wspólne środowisko jest jedną z podstawowych wartości, determinujących aksjologię polskiego porządku konstytucyjnego (art. 5 Konstytucji RP) ochrona środowisko jest obowiązkiem władz publicznych dbałość o środowisko konstytucyjny obowiązek o charakterze powszechnym (art. 86 Konstytucji RP) jest także przesłanką wprowadzania ograniczeń w korzystaniu z wolności i praw jednostek ( kontrybucja jednostki na rzecz dobra wspólnego ) W ustawach środowiskowych ustawodawca expressis verbis kwalifikuje środowisko jako dobro wspólne, choć bez nadawania temu wyrażeniu bliższego normatywnego znaczenia. 10 w praktyce orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego środowisko i jego ochrona są wprost kwalifikowane jako dobro wspólne. TK: obowiązek uiszczania opłaty eksploatacyjnej jest całkowicie oderwany od stosunków własnościowych; obciąża on wszystkich eksploatujących złoża, niezależnie od istnienia jakichkolwiek praw do gruntu. Opłata stanowi wynagrodzenie za gospodarcze korzystanie ze środowiska naturalnego, które dziś powszechnie uważa się za dobro wspólne. TK : opłaty publiczne wiążące się z prawną ochroną wartości środowiska (opłaty ekologiczne) są powiązane ściśle z określonymi zadaniami, głównie z zakresu kształtowania i ochrony środowiska naturalnego jako dobra wspólnego 11 w praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych środowisko i jego ochrona są wprost kwalifikowane jako dobro wspólne Wyrok WSA z dnia 11 maja 2006 r., IV SA/Wa 1328/05 celem postępowania administracyjnego prowadzonego na podstawię art. 362 ust. 1 POŚ p.o.ś. jest wyegzekwowanie zadośćuczynienia spełnienia wymaganiom ochrony 3

4 środowiska w przypadku stwierdzenia negatywnego oddziaływania na nie, jako na dobro wspólne w praktyce orzeczniczej TS UE środowisko i jego ochrona są wprost kwalifikowane jako: a) wspólne dziedzictwo Unii Europejskiej, które uzasadnia szczególne działania ochronne, b) dobro ogółu, które uzasadnia upodmiotowienie interesów ochrony środowiska poprzez przyznanie określonych uprawnień rzecznikom (powiernikom) środowiska c) interes publiczny, które uzasadnia m.in. ingerencję w prawo własności. Środowisko jako dobro wspólne w prawie międzynarodowym Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r. obszar dna mórz i oceanów oraz jego podziemie, jak również jego zasoby, stanowią wspólne dziedzictwo ludzkości, oraz że badanie i eksploatację tego obszaru należy prowadzić dla dobra całej ludzkości, niezależnie od geograficznego położenia państw. W prawie międzynarodowym ochrona zasobów naturalnych włączana jest do zakresu problemów uważanych za problemy tzw. wspólnej troski Zasady prawne ochrony środowiska Zasada zrównoważonego rozwoju (art. 3 pkt 50 POŚ) zrównoważonym rozwoju rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. 16 Zasada prewencji (art. 6 ust. 1 POŚ) Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu Zasada przezorności (art. 6 ust. 2 POŚ) kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze. 4

5 Zasada zanieczyszczający płaci (art. 7 POŚ) Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia. Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu. Zasada kooperacji ( ustawa o informacji ) Dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie Udział społeczeństwa w postępowaniach w sprawcach ochrony środowiska Dostęp do wymiaru sprawiedliwości Zasada integracji (w jej aspekcie zewnętrznym i wewnętrznym) Art. 5. POŚ: Ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów Art. 8. POŚ: Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. 8. Źródła prawa ochrony środowiska Prawo ochrony środowiska źródła prawa 22 KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. Art. 5. Konstytucji RP: Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Art. 68 ust. 3 Konstytucji RP: Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Art. 74. Konstytucji RP 5

6 1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. 3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. 4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska. Art. 86. Konstytucji RP: Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. 23 Art. 31 ust. 3 Konstytucji RP Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. 24 USTAWY Ustawa Prawo ochrony środowiska ustawa ogólna/systemowa W ustawie Prawo ochrony środowiska połączono regulacje o charakterze ogólnym (zasady prawa ochrony środowiska, odpowiedzialność, środki finansowo prawne, system organizacyjnoprawny ochrony środowiska) z regulacją prawną niektórych zagadnień szczegółowych (powietrze, hałas, kontrola emisji zanieczyszczeń). Ustawy szczególne - Art ustawy - Prawo Ochrony środowiska: Ochrona zasobów środowiska realizowana jest na podstawie ustawy POŚ oraz przepisów szczególnych. Których przedmiotem jest ochrona wybranego komponentu środowiska Lub ochrona środowiska przed określonym zagrożeniem Przepisy ochronne zawarte w licznych ustawach pozaśrodowiskowych Praktyczne problemy Art. 31 ust. 3 Konstytucji RP Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony 6

7 środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Art. 32 Konstytucji RP 1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. 2. ( ) Art. 64 Konstytucji 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności Wyrok TK z dnia 15 maja 2006 r., P 32/05 Przesłanka ochrony środowiska zawarta w art. 31 ust. 3 Konstytucji akcentuje nie tylko dopuszczalność, ale i potrzebę ustanawiania ograniczeń wolności i praw z uwagi na ochronę środowiska. Wymagania w dziedzinie ochrony środowiska rzutują przede wszystkim na ukształtowanie swobody działalności gospodarczej ale uzasadniają także ingerencje w sferę praw właścicielskich przy zachowaniu proporcjonalności ingerencji oraz istoty prawa własności. Środowisko stanowi wartość konstytucja o szczególnym znaczeniu. Lasy są czymś więcej aniżeli przedmiotem prawa własności i innych praw rzeczowych. Stanowią one dobro ogólnonarodowe o wielkim znaczeniu społecznym która uzasadnia m.in nałożone ustawą obowiązki właścicieli lasów sprecyzowanym jako racjonalne użytkowanie lasu w sposób trwale zapewniający optymalną realizację jego funkcji przez pozyskiwanie drewna w granicach nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu Wyrok TK z dnia , K 20/14 Ochrona środowiska stanowi dobro umocowane w Konstytucji na kilku płaszczyznach, m.in. jako obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego obecnemu i przyszłym pokoleniom (art. 74 ust. 1), a także jako jedna z przesłanek uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3). 7

8 Powszechne obowiązki wyznaczone przez Konstytucję w zakresie ochrony środowiska nie ograniczają się do zakazywania, czy nakazywania określonego zachowania, lecz sięgają znacznie dalej umożliwiają bowiem ustawodawcy ograniczanie praw i wolności konstytucyjnych, gdy jest to konieczne dla wypełnienia obowiązku ochrony środowiska Administracyjna kara pieniężna za usuwanie drzew i krzewów Art UOP (sprzed nowelizacji) Wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną za: 1) usunięcie drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia 2) Art UOP Administracyjną karę pieniężną, o której mowa w art. 88 ust. 1 pkt 1-3, 5 i 6, ustala się w wysokości dwukrotnej opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu, o której mowa w art. 84 ust. 1, a w przypadku, w którym usunięcie drzewa lub krzewu jest zwolnione z obowiązku uiszczenia opłaty, administracyjną karę pieniężną ustala się w wysokości takiej opłaty, która byłaby ponoszona, gdyby takiego zwolnienia nie było. 31 Wyrok TK z dnia 1 lipca 2014 r. SK 6/12 Problem konstytucyjny Czy przewidziany w zaskarżonych przepisach bezwzględny obowiązek nałożenia przez organ samorządu terytorialnego administracyjnej kary pieniężnej za delikt administracyjny w postaci usunięcia, bez wymaganego zezwolenia, lub zniszczenia przez posiadacza nieruchomości drzewa lub krzewu rosnącego na tej nieruchomości, bez względu na stan zdrowotny drzewa (krzewu) i przyczyny jego usunięcia (zniszczenia), w sztywno określonej wysokości, nieuwzględniającej żadnych okoliczności dotyczących tego czynu, jest zgodny z zasadą ochrony własności, tj. z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji (pkt III. 3 orzeczenia) 32 SK 6/12 Art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, 628 i 842) przez to, że przewidują obowiązek nałożenia przez właściwy organ samorządu terytorialnego administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie bez wymaganego zezwolenia lub zniszczenie przez posiadacza nieruchomości drzewa lub krzewu, w sztywno określonej wysokości, bez względu na okoliczności tego czynu, są niezgodne z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. I 8

9 Przepisy wymienione w części I tracą moc obowiązującą z upływem 18 (osiemnastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Obecne brzmienie art. 88 UOP Art Wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną za: 1) usunięcie drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia; 2) usunięcie drzewa lub krzewu bez zgody posiadacza nieruchomości; 3) zniszczenie drzewa lub krzewu; 4) uszkodzenie drzewa spowodowane wykonywaniem prac w obrębie korony drzewa; 5) usunięcie drzewa pomimo sprzeciwu organu, o którym mowa w art. 83f ust. 8, i bez zezwolenia, o którym mowa w art. 83f ust. 16; 6) usunięcie drzewa bez dokonania zgłoszenia, o którym mowa w art. 83f ust. 4, lub przed upływem terminu, o którym mowa w art. 83f ust. 8. Kryteria uwzględniane przy wymierzaniu administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie drzewa lub krzewu bez zezwolenia (obecne brzmienie art. 89 uop) W przypadku usunięcia drzewa lub krzewu obumarłego albo nierokującego szansy na przeżycie, złomu lub wywrotu, wysokość administracyjnej kary pieniężnej obniża się o 50%. W przypadku usunięcia albo zniszczenia drzewa lub krzewu, albo uszkodzenia drzewa w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej konieczności, nie wymierza się administracyjnej kary pieniężnej. Organ może umorzyć 50% wymierzonej kary, o której mowa w ust. 1 lub 2, osobom fizycznym, które na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej usunęły lub zniszczyły drzewo lub krzew albo uszkodziły drzewo, w przypadku gdy osoby te nie są w stanie uiścić kary w pełnej wysokości bez znacznego uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, jeżeli dochód miesięczny na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku Tworzenie obwodów łowieckich Art ustawy prawo łowieckie Podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej. 9

10 36 Wyrok TK z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt P 19/13 Art. 27 ust. 1 w związku z art. 26 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2013 r. poz oraz z 2014 r. poz. 228) przez to, że upoważnia do objęcia nieruchomości reżimem obwodu łowieckiego, nie zapewniając odpowiednich prawnych środków ochrony praw właściciela tej nieruchomości, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 37 P 19/13 Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itd.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Trybunał nie zakwestionował samej możliwości włączenia nieruchomości prywatnych do obwodu łowieckiego Wyrok NSA z , II OSK 375/15 (CBOSA) Czy orzeczenie TK znosi automatycznie skutki wadliwego aktu? Orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności określonego aktu prawnego z Konstytucją nie znosi jednakże automatycznie skutków tego wadliwego aktu w postaci wydanych na jego podstawie orzeczeń sądowych, decyzji administracyjnych czy rozstrzygnięć w innych sprawach. Zgodnie bowiem z art. 190 ust. 4 Konstytucji, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją ( ) aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądu, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. 40 II OSK 375/15 Czy wyrok TK ma zastosowanie do spraw będących w toku? 10

11 ( ) organy stosujące przepisy uznane za niekonstytucyjne albo w okresie odroczenia wejścia w życie wyroku Trybunału (odroczenia derogacji przepisu w wyroku Trybunału) ( ) powinny uwzględniać fakt, że chodzi o przepisy pozbawione domniemania konstytucyjności 41 II OSK 375/15 sąd może nie zastosować przepisu uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z ustawą zasadniczą, mimo że uchylenie jego mocy odroczono w czasie. Podgląd ten opiera się na zauważeniu, że uchylony w całości lub w części na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego akt normatywny, niezależnie od odroczenia utraty jego mocy obowiązującej, traci cechę domniemania konstytucyjności. Wzruszenie tego domniemania następuje już z momentem ogłoszenia wyroku Trybunału na sali rozpraw 42 II OSK 375/15 W tej sprawie WSA nie uwzględnił wyroku TK, Natomiast NSA rozpoznając skargę kasacyjną od wyroku WSA ( ) kierując się obowiązkiem sądów administracyjnych do podejmowania wszelkich możliwych środków prawnych, które mają na celu przywrócenie stanu zgodnego z Konstytucją za konieczne uznał stwierdzenie nieważności uchwały zaskarżonej uchwały Sejmiku Województwa Podlaskiego ( ) jako wydanej na podstawie przepisu uznanego za niekonstytucyjny i na dzień orzekania przez sąd kasacyjny już nieobowiązującego. 43 Wyrok NSA z r, II OSK 2311/14 (CBOSA) Czy właściciele nieruchomości objętych obwodem łowieckim mogą wnosić skargi na uchwały sejmików województwa (SW) w przedmiocie podziału województwa na obwody łowieckie? Art ustawy o samorzadzie województwa : Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego. uchwała SW w przedmiocie podziału województwa na obwody łowieckie jest uchwałą z zakresu administracji publicznej właściciel nieruchomości objętej obwodem łowieckim ma legitymację skargową ponieważ uchwała SW ingeruje w sferę jego prawa własności 11

12 Sąd może stwierdzić nieważność uchwały w części dotyczącej nieruchomości skarżącego Odszkodowanie SP za szkody wyrządzone zwierzęta objęte ochroną gatunkową Art ustawy o ochronie przyrody Ust. 1. Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez: 1) żubry w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym; 2) wilki w pogłowiu zwierząt gospodarskich; 3) rysie w pogłowiu zwierząt gospodarskich; 4) niedźwiedzie w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych; 5) bobry w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim. Ust. 12. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż wymienione w ust. 1 gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa, kierując się potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i wyrządzających szkody w gospodarce człowieka. 45 Wyrok TK z dnia 3 lipca, sygn. akt P 49/11 Czy ograniczenie (przedmiotowe) odpowiedzialności odszkodowawczej SP za szkody wyrządzone przez gatunki chronione (bobry) do określonego rodzajowo mienia jest zgodne z Konstytucją? Brak możliwości żądania odszkodowania ze środków Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez bobry na działce rekreacyjnej, w sytuacji przyznania takiego uprawnienia w stosunku do szkód wyrządzonych w gospodarstwach rolnych, leśnych i rybackich, wskazuje, że nastąpiła nieuzasadniona konstytucyjnie ingerencja władzy publicznej w sferę interesów ekonomicznych jednostki. 46 Tak też: wyrok TK z dnia 21 lipca 2014, sygn. akt K 36/13 wprawdzie z Konstytucji nie wynika prawo podmiotowe, którego treścią jest odszkodowanie ze środków Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzęta podlegające ochronie gatunkowej, to jednak skoro ustawodawca przyznaje na podstawie rozwiązań ustawowych takie prawo jednym podmiotom, musi respektować zasady konstytucyjne. Wśród tych zasad znajdują się zasada równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz zasada równej ochrony prawnej własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji). Brak możliwości żądania na gruncie ustawy o ochronie przyrody odszkodowania ze środków Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie w mieniu innym niż określone w art. 126 ust. 1 pkt 1-4 u.o.p. wskazuje, że ma miejsce 12

13 nieuzasadniona konstytucyjnie ingerencja władzy publicznej w sferę interesów ekonomicznych jednostki. 47 Wyrok TK z dnia 28 września 2015 sygn. akt K 20/14 Czy ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej SP za szkody wyrządzone przez wymienione w art. 126 ust. 1 zwierzęta objęte ochroną gatunkową jest zgodne z Konstytucją?. - Art. 126 ust. 1 i oraz 4 w zakresie w jakim ogranicza odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez niektóre zwierzęta objęte ochroną gatunkową (żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie, bobry) oraz w zakresie w jakim ogranicza grono podmiotów, które mogą współdziałać w właściwymi organami co do zabezpieczenia przed szkodami (tylko ci którzy mogą doznać szkód wyrządzonych przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie, bobry, z pominięciem szkód wyrządzonych przez pozostałe zwierzęta objęte ochroną gatunkową ) jest zgodny z 32 ust. 1 i 64 ust. 2 Konstytucji Ograniczenia w możliwości korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska Art. 129 ustawy Prawo ochrony środowiska 1.Jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. 2. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. 3. Roszczenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje również użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a roszczenie, o którym mowa w ust. 2, także osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości. 4. Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1 3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. 5. ( ) 49 WYROK TK z 7 marca 2018 r., Sygn. akt K 2/17 Art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

14 Wykorzystana podstawowa literatura: J. Boć, E. Samborska-Boć, w: J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć, Ochrona środowiska, Wrocław 2004; M. Górski (red.) Prawo ochrony środowiska, Warszawa 2014; A. Lipiński, Prawne podstawy ochrony środowiska, Kraków R. Paczuski, Ochrona środowiska. Zarys wykładu, Bydgoszcz 2008; R. Paczuski, Prawo ochrony środowiska, Bydgoszcz 1994; Radecki W., Środowisko naturalne jako przedmiot reglamentacji prawnej (Zagadnienia terminologiczne), Acta UWr. No 584, Przegląd Prawa i Administracji XV, Wrocław 1981, s Rakoczy B., Ograniczenie praw i wolności jednostki ze względu na ochronę środowiska w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Toruń 2006 J. Stelmasiak (red.), Prawo ochrony środowiska, Warszawa 2010 A. Wasilewski, Wprowadzenie, w: P. Czepiel, B. Iwańska, A. Wasilewski, Ustawa o ochronie środowiska i inne akty prawne ze skorowidzem, Kraków 1996; A. Wasilewski, Prawna problematyka ochrony środowiska w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej (kwestia granic związania Państw Członkowskich prawem WE), KPPubl. 2007, Nr 2, s ; A. Wasilewski, Dynamika zmian i kontynuacja we współczesnym prawie administracyjnym wyzwaniem dla doktryny prawa (na przykładzie prawa o ochronie środowiska), w: Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi (pod red. J. Supernata), Wrocław 2009, s ; A. Wasilewski, Actio negatoria jako instrument prawny ochrony środowiska (w świetle prawa polskiego) (w:) Vetera Novis Augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, t. 1 2, pod red. S. Grodziskiego i in., Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2010, t. 2 s B. Wierzbowski, B. Rakoczy, Prawo ochrony środowiska. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 2012; 14