PROCES BOLOŃSKI - DLACZEGO, PO CO I DLA KOGO

Transkrypt

1 PROCES BOLOŃSKI - - DLACZEGO, PO CO I DLA KOGO Seminarium Bolońskie Szanse zatrudnienia absolwentów z perspektywy Procesu Bolońskiego skiego Uniwersytet Zielonogórski, 20 maja 2010 roku Janusz M. Pawlikowski, ekspert boloński janusz.m.pawlikowski@pwr.wroc.pl

2 (zamiast motta) Zjednoczona Europa to nie tylko wspólna waluta, swobodny przepływ ludzi, wspólny rynek towarów w i usług, ug, etc. ; ale takŝe - i przede wszystkim: INTELEKTUALNY, EDUKACYJNY, KULTUROWY I SOCJALNY WYMIAR NASZEGO KONTYNENTU 2

3 PODSTAWOWY CEL PROCESU BOLOŃSKIEGO Stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa WyŜszego, EOSW (powiązanego z Europejskim Obszarem Badań Naukowych, EOBN) ) poprzez harmonizację systemów w szkolnictwa, w którym funkcjonować będą wspólnie opracowane zasady organizacji kształcenia na poziomie wyŝszym; z poszanowaniem instytucji i tradycji krajów w uczestniczących cych w tym procesie.. Następnie - zwiększenie atrakcyjności ci oraz konkurencyjności ci EOSW (plus EOBN) w Europie i w całym świecie! 3

4 OD PARYśA A DO LEUVEN ParyŜ,, Sorbona, 25 maja 1998 roku (4 kraje) 19 czerwca 1999 r. - Deklaracja Bolońska (29 krajów) Praga maja 2001 r. (32 kraje) Berlin września 2003 r. (33 kraje) Bergen maja 2005 r. (45 krajów) Londyn maja 2007 r. (46 krajów) Leuven/Louvain kwiecień 2009 r. (46 krajów) Budapest, Wiedeń marca 2010 r. (47 krajów) 4

5 PODSTAWOWE WYRÓśNIKI PROCESU BOLOŃSKIEGO 1. Reforma strukturalna (trzystopniowy system studiów). 2. Mobilność i rozpoznawalność (ECTS, Diploma Suplement). 3. Socjalny (studencki) wymiar studiowania (baza materialna, informatyzacja procesu kształcenia i zbiorów, doradztwo). 4. Zapewnianie jakości kształcenia (systemy wewnętrzne oraz zewnętrzne, europejski rejestr agencji akredytacyjnych). 5. Zwiększanie dostępu do studiów w dla studentów nietradycyjnych ; nowe formy kształcenia (LLL, studia podyplomowe, kursy). 5

6 CELE DO ZREALIZOWANIA W RAMACH EOSW 1. Kształcenie na wysokim poziomie studentów w dla potrzeb europejskiego! i krajowych/regionalnych rynków w pracy. 2. Rozwój j i podtrzymanie szerokich podstaw nowoczesnej wiedzy oraz nawyków w do jej uzupełniania. 3. Przygotowywanie światłych obywateli demokratycznych państw, aktywnie dbających o swój j ciągły y rozwój. 6

7 NARZĘDZIA REALIZACJI CELÓW 1. Europejska i Krajowe Ramy Kwalifikacji. 2. Studia trzystopniowe. 3. Standardy i procedury zapewniania jakości kształcenia. 4. Punktowy system akumulacji i transferu osiągni gnięć studentów i absolwentów. w. 5. Suplement do dyplomu 7

8 PROCES BOLOŃSKI skojarzenia Powszechne skojarzenia dzisiaj to: - Punkty ECTS - Studia dwustopniowe Czy narzędzia PB zostały y wprowadzone jako wewnątrzuczelniana potrzeba,, czy teŝ zostały y narzucone mocą ustawy i innych aktów prawnych? Czy sąs one szansą czy moŝe e stanowią zagroŝenie dla uczelni? Czy to nie jest tak, Ŝe e Pro. Bol. jest kojarzony z narzuconym z zewnątrz zbiorem zadań do realizacji niejasnego celu? 8

9 R. Lambert, N. Butler (2007): GDZIE JESTEŚMY? Uczelnie europejskie generują zbyt mało energii intelektualnej aby zapewnić należyty rozwój j wiedzy i poprawę stanu ekonomii; Mamy w Europie za dużo o uczelni zbyt małych, aby podołały y realizacji zadań społecznych, a nawet realizacji swoich, na ogół wygórowanych, aspiracji; Uczelnie europejskie sąs skrajnie niedofinansowane,, a sam sposób finansowania (z pieniędzy podatników) też nie jest właściwy; w Praktycznie w całej Europie uczelnie nie sąs w pełni autonomiczne; Kadra akademicka nie stanowi naturalnego środowiska 9 reformatorskiego

10 GDZIE JESTEŚMY? c. d. Raport OECD na temat szkolnictwa wyŝszego w Polsce (2007) Brak strategii rozwoju szkolnictwa wyŝszego w Polsce! zdecydowanie przewaŝa akademickość systemu; brak jest powszechnej akceptacji dla trójstopniowości kształcenia; przestarzały y model kariery; długoletnie d i pracochłonne onne wspinanie się po drabinie awansu naukowego skutkuje zaniedbywaniem doskonalenia dydaktycznego i kariery dydaktycznej [a co to za kariera?! ]; zbyt powszechna dwuetatowość nauczycieli akademickich; słaba władza w centralna: rektora i prorektorów. 10

11 GDZIE JESTEŚMY? c. d. Ankieta Collegium Civitas (2007) Skostniała a struktura organizacyjna polskich uczelni, dominująca w nich rola konserwatywnej kadry profesorskiej, zamkniętej na nowe rozwiązania zania ; ObniŜaj ający się nieustannie poziom nauczania, co tylko częś ęściowo wynika z katastrofalnego stanu nauczania przedmiotów w (głównie ścisłych) w szkolnictwie średnim; Zaskakująco niskie (nie tylko wśród w d polityków) rozumienie kluczowej roli edukacji i nauki w rozwoju kaŝdego kraju; Brak mechanizmów w włąw łączających cych podmioty gospodarcze w Ŝycie uczelni (wpływ na plany studiów w i programy nauczania, etc.). 11

12 GDZIE JESTEŚMY? c.d. Ranking Szanghajski : {dane z końca roku 2009} - dwie polskie uczelnie dopiero w CZWARTEJ setce; - w PIERWSZEJ dwusetce są, s, n. p. 4 uczelnie ze Szwecji; 3 uczelnie z Hong Kong i Korei Południowej; 2 uczelnie z Malezji, po jednej z Tajlandii i Tajwanu; prym wiodą uczelnie z USA: 54 i z Wielkiej Brytanii: 30. Ranking Londyński : wyniki bardzo podobne; w Europie wyraźnie przodują: Wielka Brytania i Niemcy. 12

13 PROGNOZA CHEPS (TWENTE) (gdzie moŝemy się znaleźć w 2020 roku!) Zasadnicze elementy wszystkich trzech scenariuszy prognozy: model kształcenia: w całej Europie B + M + D; ale! - północ i zachód Europy : raczej M + D, oraz mocno finansowane badania naukowe; - południe i wschód Europy : raczej B + M, a jeśli badania naukowe, to słabo s finansowane; wyraźne róŝnice r w systemach kształcenia pomiędzy krajami i wewnątrz danego kraju : system klasyczny system amerykański system zawodowy inny system? : badania naukowe + nauczanie; : nauczanie + badania naukowe; : nauczanie + praca; 13

14 AKTUALNE UWARUNKOWANIA TRZY PODSTAWOWE ŹRÓDŁA A NOWYCH WYZWAŃ 1. Dynamiczne przemiany otoczenia uczelni. 2. Konieczność nowej strategii odnalezienia się w reformach europejskiego systemu edukacji (Procesie Bolońskim). 3. Dynamika przemian samego Procesu Bolońskiego. [ aby odpowiedzieć na te wyzwania ] W POLSCE : KONIECZNA JEST GRUNTOWNA REFORMA SYSTEMU SZKOLNICTWA WYśSZEGO 14

15 PODSTAWOWE PYTANIA Jaka przyszłość rysuje się przed europejskimi uczelniami; czy czeka je renesans czy teŝ upadek? Czy Proces Boloński jest adekwatną odpowiedzią na aktualny stan szkolnictwa wyŝszego (w tym i w Polsce) i czy ewentualnie mamy lepszy pomysł? W jakim kierunku powinien ewoluować model szkoły wyŝszej; czy istnieje taki ideał jak uczelnia bolońska ska? 15

16 PYTANIE PIERWSZE: RENESANS, ALE! Europejskie szkolnictwo wyŝsze wymaga reform, koncentrujących cych się na czterech elementach (Lambert, Butler): 1. ZróŜnicowanie, a nie konformizacja, róŝnorodnor norodność i niezaleŝno ność,, partnerstwo i konsolidacja. 2. Nowe wzorce i nowe aspiracje, nagroda za sukces, kara za niekompetencje (do likwidacji uczelni włąw łącznie). 3. Dobre zarządzanie, wzrost poziomu autonomii i odpowiedzialności. 4. Odpowiednie finansowanie (wzrost!); partycypacja beneficjent jentów szkolnictwa wyŝszego. 16

17 PYTANIE DRUGIE: TAK, ALE! (proces boloński stwarza szanse ale i zagroŝenia teŝ) ZagroŜenia tkwią głównie w nas! Politycy a środowisko uczelniane. Asymetria przepływ ywów. w. Krótki i długi d horyzont czasowy aspiracji studentów. Szansą jest aktywność we wdraŝaniu aniu Procesu Bolońskiego! ECTS inicjujący cy nową organizację procesu kształcenia cenia. Dwustopniowość ść/trójstopniowość studiów. Europejski wymiar polskich uczelni. 17

18 krajowa misja uczelni struktura i jej strategia opinie interesariuszy kwalifikacji : sylwetka absolwenta uczelni {to samo dla danego wydziału u i kierunku studiów} EFEKTY KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA DANEGO KIERUNKU dobór r kursów/przedmiot w/przedmiotów w i form kształcenia pracownicy uczelni określenie CNPS i ECTS studenci uczelni PLAN STUDIÓW 18

19 PYTANIE TRZECIE :? (model boloński?) Pięć podstawowych wyznaczników w modelu uczelni (w obrębie bie trójkąta : Władza, W Wiedza, Rynek) : znaczenie i rola uczelni w społecze eczeństwie; odpowiedzialność i etyka działania ania pracowników; w; dostępno pność/otwartość uczelni dla kandydatów w na studia; wewnętrzne regulatory funkcjonowania; system finansowania działalno alności uczelni. 19

20 PYTANIE TRZECIE :? C.D. (modele) Dwa skrajne modele uczelni, szukanie trzeciego! W duŝym stopniu wynikają one ze stosowanej filozofii podejścia do Ŝycia : Europa - system zbiurokratyzowany i zcentralizowany, nastawiony na STWARZANIE BEZPIECZEŃSTWA PRZEZ CAŁE śycie m. in. poprzez powszechny dostęp p do bezpłatnego wykształcenia USA - system autonomiczny i anarchiczny, nastawiony na STWARZANIE MOśLIWO LIWOŚCI PRZEZ CAŁE śycie m. in. poprzez powszechny dostęp p do kredytów, stypendiów, etc. na opłacenie studiów 20