Bankowa obsługa przedsiębiorstw

Transkrypt

1 Bankowa obsługa przedsiębiorstw

2 Rodzaje czeków Czek jest to papier wartościowy posiadający ściśle określoną przez prawo czekowe formę, który stanowi pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia konkretnej sumy pieniędzy, wydane bankowi przez posiadacza rachunku bankowego. WyróŜniamy: Czek gotówkowy Czek rozrachunkowy Czek bankierski 2

3 Czek gotówkowy Czek gotówkowy to instrument finansowy zawierający bezwarunkowe polecenie wypłaty oznaczonej sumy pienięŝnej. Czeki takie mogą być imienne i wtedy wypłata pieniędzy moŝe być dokonana tylko osobie wymienionej na czeku, lub na okaziciela, co oznacza, Ŝe dany środki pienięŝne będą wypłacone osobie, która ten czek przedstawiła. Przedstawienie czeku do zapłaty powinno nastąpić w bank prowadzącym rachunek wystawcy czeku. Czek moŝna przedstawić do zapłaty w innym banku pod warunkiem, Ŝe jest on potwierdzony przez bank wystawcy. Czeki są płatne za okazaniem i powinny być przedstawiane do zapłaty w ciągu 10 dni kalendarzowych od daty ich wystawienia, przy czym dzień wystawienia czeku nie jest wliczany do tego okresu. Brak daty wystawienia czeku czyni go niewaŝnym. Czek przedstawiony do zapłaty przed dniem wskazanym jako data wystawienia jest płatny w dniu przedstawienia. 3

4 Korzyści z obsługi transakcji za pomocą czeku Czeku gotówkowego: wypłat z rachunku mogą dokonywać osoby nie uprawnione do dysponowania takim rachunkiem (osoby uprawnione równieŝ mogą skorzystać z czeku) moŝliwość wskazania na czeku osoby innej niŝ posiadacz rachunku, uprawnionej do otrzymania gotówki, a tym samym moŝliwość regulowania zobowiązań przez posiadacza nie istnieje konieczność do wystawiania czeku na jakąkolwiek konkretną osobę, jako uprawnioną do wypłaty gotówki (czek na okaziciela) 4

5 Korzyści z obsługi transakcji za pomocą czeku Czeku rozrachunkowego: regulowanie zobowiązań w formie bezgotówkowej zwiększenie wiarygodności wystawcy wobec wierzyciela przy potwierdzeniu czeku w przypadku importerów moŝliwość posługiwania się czekiem rozrachunkowym potwierdzonym i niezupełnym, przy regulowaniu naleŝności wobec Urzędów Celnych (konkretna kwota czeku jest uzupełniana w trakcie odprawy celnej po ustaleniu naleŝności) 5

6 Korzyści z obsługi transakcji za pomocą czeku Czeku bankierskiego: wysoka wiarygodność dla kontrahenta wynika to z faktu, Ŝe środki na jego zapłatę nie podlegają zajęciu komorniczemu w przypadku upadłości zobowiązanego, bo wystawcą czeku bank. Niekiedy taka forma płatności wynika z wymogów formalnych np. postanowień umów, które dopuszczają czek bankierski jako jedyną lub jedną z moŝliwych form płatności. 6

7 Termin waŝności czeku JeŜeli w treści czeku nie podano terminu jego waŝności, czek zachowuje swoją waŝność przez: 20 dni od dnia wystawienia - jeŝeli czek jest wystawiony w kraju europejskim lub połoŝonym w basenie Morza Śródziemnego, 70 dni od dnia wystawienia - jeŝeli czek jest wystawiony w kraju połoŝonym poza terytorium Europy i basenu Morza Śródziemnego, 3 miesiące od daty wystawienia - jeŝeli czek jest płatny w Wielkiej Brytanii albo Irlandii, 6 miesięcy od daty wystawienia - jeŝeli czek jest płatny w USA lub Kanadzie. Czeki podróŝnicze zachowują swoją waŝność przez okres podany w treści czeku lub, jeŝeli nie został on w treści czeku określony, to przez czas nieograniczony. Podawca czeku podróŝniczego wpisuje datę na czeku w momencie jego realizacji w obecności pracownika oddziału. 7

8 Przykład zastosowania czeku PRZYKŁAD 1. CZEK ROZRACHUNKOWY POTWIERDZONY NIEZUPEŁNY Elbrus, będący importerem stali chce uregulować naleŝność w Urzędzie Celnym (przy odprawie na granicy), jednak w momencie uzgodnienia kaŝdorazowej dostawy samochodem cięŝarowym nie zna dokładnej kwoty naleŝności i dopiero przy przekraczaniu granicy moŝe oszacować jej wielkość. Równocześnie firma Elbrus nie chce dokonywać płatności gotówką, poniewaŝ wiązałoby się to z przekazywaniem za kaŝdym razem pracownikowi dość duŝej kwoty gotówki. Elbrus mógłby dokonać zapłaty przelewem, ale wówczas musiałby złoŝyć przelew wcześniej i z góry znać kwotę zobowiązania. Niestety dokładne wyznaczenie kwoty cła jest niemoŝliwe, zdarza się, Ŝe stal jest waŝona, a ewentualna róŝnica w wadze towaru spowodowałaby zmianę wysokości kwoty do zapłacenia. 8

9 Przykład zastosowania czeku Klient mógłby uŝyć weksla z awalem bankowym, ale jest to rozwiązanie dość drogie (opłata skarbowa od weksla i za awalowanie przez bank). wystawienie czeku niezupełnego (bez podanej kwoty) i potwierdzenie go w banku na szacowaną maksymalną kwotę naleŝności. Klient moŝe uregulować naleŝność (przed wręczeniem czeku wpisuje odpowiednią kwotę) i nie ponosi Ŝadnych dodatkowych kosztów poza opłatą za potwierdzenie czeku. JeŜeli kwota wpisana na czeku jest mniejsza niŝ kwota, na którą został potwierdzony, wówczas po otrzymaniu czeku do zapłaty w trybie inkasa bankwysyła środki do Beneficjenta w kwocie wpisanej na czeku, a nadpłatę zwraca na rachunek bieŝący Klienta. Klient zdecydował się na regulowanie tego typu naleŝności czekiem potwierdzonym niezupełnym. Dzięki temu moŝe dokonywać kaŝdorazowo zapłaty za transport w sposób elastyczny, szybki i tani. Bank blokuje środki z rachunku Klienta w celu zagwarantowania rozliczenia czeku. 9

10 Przykład zastosowania czeku PRZYKŁAD 2. CZEK BANKIERSKI StarBox chce uregulować czekiem naleŝność wobec swojego wierzyciela, jednak nie moŝe uŝyć czeku własnego, poniewaŝ kontrahent uwaŝa taki czek za mało wiarygodny, jako Ŝe StarBox posiada przejściowe problemy z płynnością. Doradca banku zaproponował skorzystanie z czeku bankierskiego, czyli wystawionego przez bank. Zaletą czeku bankierskiego jest jego wysoka wiarygodność (np. środki na jego zapłatę nie podlegają zajęciu komorniczemu w przypadku upadłości zobowiązanego, bo wystawcą czeku jest bank), a zatem bezpieczeństwo kontrahenta. 10

11 Rodzaje bankowych kart płatniczych Do jakiego rachunku bank wydaje kartę? Karta debetowa rachunek bieŝący, rachunek pomocniczy Karta obciąŝeniow a (typu charge) rachunek bieŝący, rachunek pomocniczy Karta kredytowa rachunek kredytowy Elektroniczna portmonetka rachunek bieŝący, rachunek pomocniczy kartę? pomocniczy pomocniczy pomocniczy Kiedy bank obciąŝa rachunek? Kiedy klient płaci za transakcję dokonaną za pomocą karty? Bezpośrednio po kaŝdej transakcji W dniu dokonania transakcji Na koniec okresu rozliczeniowe go Na koniec okresu rozliczeniowe go Po kaŝdej transakcji KaŜda wpłata na rachunek odpowiednio zmniejsza zadłuŝenie klienta Przed dokonaniem transakcji W czasie transacji 11

12 Karty kredytowe dla firm Pierwszymi bankami na polskim rynku, które zaoferowały karty kredytowe dla MSP były PKO Bank Polski i Raiffeisen Bank Polska. Obecnie przedsiębiorcy znajdą je równieŝ w ofercie innych banków. Karty kredytowe dla firm są popularne zwłaszcza w Wielkiej Brytanii. Z badań wynika, Ŝe aŝ 55% wszystkich tamtejszych firm z sektora MSP korzysta z takiego produktu przy kredytowaniu swojej działalności. Trzeba jednak pamiętać, Ŝe do tej kategorii wliczano tam równieŝ karty typu charge. Prawie tyle samo korzystało z dozwolonego debetu w rachunku, a 24% swój rozwój wspomagało długoterminowym kredytem. Co ciekawe jedynie 3% małych firm na co dzień finansuje się korzystając z poŝyczki hipotecznej. 12

13 Karty kredytowe dla firm Jak wynika z badań na rynku brytyjskim, firmy wykorzystują takie karty przede wszystkim do krótkoterminowego kredytowania swojej działalności. Najczęściej przedsiębiorcy płacą nimi przy zakupie materiałów potrzebnych do produkcji, za paliwo i wydatki związane z eksploatacją samochodu, a takŝe podczas róŝnego rodzaju delegacji. Jak się jednak przy tym okazuje, aŝ 10 %wszystkich posiadaczy firmowych kart kredytowych, za ich pomocą kupuje drogie elementy wyposaŝenie biura, a nawet samochody! Wszystko ze względu na długi grace period dochodzący na takich kartach nawet do 57 dni. Jak tłumaczą analitycy firmy zeb/, jest to jeden z najczęściej wykorzystywanych na rynku brytyjskim sposobów zachowania płynności finansowej przez najmniejsze firmy. W przypadku większych zakupów przedsiębiorca prosi sprzedawcę o kredyt kupiecki, który zwyczajowo wynosi 30 dni. W ostatnim dniu dokonuje płatności kartą kredytową, by w ten sposób cieszyć się bezpłatnym kredytem przez blisko trzy miesiące. To tłumaczy tak wysokie wydatki, jakie dokonują kartami kredytowymi tamtejsze firmy z sektora MSP. 13

14 Karta zamiast kredytu Karta kredytowa dla firm, moŝe być zatem rozwiązaniem znacznie wygodniejszym niŝ tradycyjny kredyt lub limit kredytowy w rachunku. Przede wszystkim daje natychmiastowy dostęp do gotówki i umoŝliwia finansowanie bieŝących potrzeb. Okres w którym polskie banki nie naliczają odsetek za zaciągnięty kredyt moŝe wynosić nawet do 55 dni. W przypadku dalszego korzystania z kredytu wymagana jest spłata minimum 5-10 proc. kwoty. Posiadanie takiej karty pozwala przedsiębiorcy na rozdzielenie prywatnych i firmowych wydatków. Do dodatkowych zalet takiego rozwiązania naleŝą oczywiście kwestie podatkowe - wydatki za korzystanie z takiej karty moŝna wliczyć w koszt działalności firmy. Proponowany przez banki limit kredytowy nie przekracza zwykle kwoty zł. 14

15 Karta zamiast kredytu Podobnie jak w przypadku oferty dla klientów detalicznych, do niektórych kart dodawane są bezpłatnie pakiety ubezpieczeń. Jednak w przypadku usług dodanych najciekawsza ofertą na polskim rynku moŝe pochwalić się Bank Pekao S.A. Posiadacz karty kredytowej MasterCard Business tej instytucji moŝe korzystać ze specjalnego serwisu concierge. Klient dzwoniąc pod specjalny numer telefonu moŝe bezpłatnie, pokrywając jedynie koszty samej usługi lub produktu, zarezerwować hotel lub bilet lotniczy, zamówić kwiaty, uzyskać informacje na temat najkrótszej trasy przejazdu, itp. Tego typu usługi były dotychczas zarezerwowane jedynie dla posiadaczy złotych lub platynowych kart i to tylko w niektórych bankach. 15

16 Karty kredytowe a karty obciąŝeniowe Karty kredytowe dla firm z segmentu MSP są w Polsce jeszcze duŝą nowością. Na rynku wciąŝ królują karty obciąŝeniowe (typu charge), które są w ofercie praktycznie kaŝdego większego banku. Jest to jednak produkt przeznaczony głównie dla duŝych firm i korporacji. Karty obciąŝeniowe mają podobne cechy co karty kredytowe, z tą tylko róŝnicą, Ŝe zaciągnięty kredyt spłaca się w całości raz w miesiącu. MoŜna zatem potraktować je jako krótkoterminowy kredyt. Karty te najczęściej wydaje się na podstawie istniejącego juŝ rachunku bankowego. Mali przedsiębiorcy swoimi potrzebami przypominają jednak bardziej segment detaliczny, dlatego to właśnie karta kredytowa lepiej spełnia ich potrzeby. Z jednej strony pozwala na zaciągnięcie stosunkowo niskooprocentowanego kredytu, z drugiej ma te same zalety co karty typu charge. MoŜna się zatem spodziewać, Ŝe w najbliŝszym czasie w ofercie rodzimych banków pojawi się więcej tego rodzaju kart. Rosnąca konkurencja wymusi równieŝ uatrakcyjnienie warunków ich wydawania - podobnie jak ma to miejsce w przypadku rynku detalicznego. Z punktu widzenia banku - karta kredytowa dla MSP idealnie spełnia te warunki. Bank moŝe pobierać opłaty za wydanie i wznowienie karty, jednak największe zyski moŝe czerpać z odsetek od zaciągniętego przez klienta kredytu, a takŝe opłat interchange przy płatnościach bezgotówkowych. 16

17 Karty kredytowe a karty obciąŝeniowe Karta kredytowa to równieŝ ciekawy produkt dla przedsiębiorcy - w zamian za wysokie obroty banki coraz częściej zwalniają z opłat za jej wydanie. Dzięki karcie moŝna teŝ zaciągnąć nieoprocentowany kredyt na dni, a w razie potrzeby stosunkowo tanio sfinansować bieŝące potrzeby. Z tego teŝ powodu dla wielu firm taka karta jest tańszą i wygodniejszą alternatywą dla tradycyjnego kredytu lub limitu debetowego w rachunku - zwłaszcza, Ŝe moŝna ją stosunkowo łatwo dostać. Tak jak w innych krajach, to właśnie w tym kierunku w najbliŝszym czasie powinna rozwinąć się oferta naszych banków. Będzie to produkt przeznaczony przede wszystkim dla mikroprzedsiębiorcy - duŝe firmy pozostaną przy kartach typu charge. O kartę kredytową będzie się teŝ moŝna ubiegać nawet w przypadku, kiedy firma nie będzie miała rachunku w danej instytucji. Banki będą ją traktowały jako produkt, który ma za zadanie przyciągnąć nowych klientów i zainteresować ich pozostałą ofertą danej instytucji. 17

18 Akredytywa dokumentowa własna (importowa) Akredytywa dokumentowa jest jedną z najczęściej stosowanych form rozliczania transakcji zarówno krajowych jak i zagranicznych. Stanowi pisemne zobowiązanie banku importera do wypłacenia bądź zabezpieczenia eksporterowi zapłaty w zamian za przedłoŝenie przez niego dokumentów potwierdzających wysłanie towaru. Otwarcie akredytywy następuje w oparciu o konkretną umowę kupnasprzedaŝy, jednak pozostaje ona zobowiązaniem samoistnym banku i niezaleŝnym od tej umowy. 18

19 Schemat funkcjonowania akredytywy 19

20 Typy akredytywy dokumentowej własnej (1/2) nieodwołalna domyślnie jest nią kaŝda akredytywa, o ile zleceniodawca, czyli importer nie zaznaczy inaczej, podczas zawierania transakcji. odwołalna oznacza, Ŝe moŝe być przez zleceniodawcę zmieniona bądź anulowana w kaŝdej chwili bez uzyskania zgody sprzedającego potwierdzona zapewnia szybki spływ naleŝności oraz bardzo duŝy stopień bezpieczeństwa dla beneficjenta : beneficjent akredytywy, jeśli spełni warunki akredytywy ma prawo Ŝądać zapłaty od banku, który akredytywę potwierdził nawet wtedy, gdyby bank otwierający nie dostarczył środków 20

21 Typy akredytywy dokumentowej własnej (2/2) niepotwierdzona bank pośredniczący przekazuje dokumenty do banku importera. Po uzyskaniu pokrycia na rachunek eksportera zostaje przelana kwota z akredytywy. przenośna charakteryzuje się tym, Ŝe wypłata z akredytywy moŝe nastąpić na rzecz więcej niŝ jednego beneficjenta, tzn. pierwszy beneficjent moŝe wskazać (przenieść akredytywę) na kolejnego beneficjenta. rewolwingowa (odnawialna) stanowi zobowiązanie banku otwierającego do odnawiania pierwotnej kwoty akredytywy po jej wykorzystaniu. KaŜdorazowo ustala się liczbę operacji związanych z funkcjonowaniem akredytywy oraz okresy, w jakich mają one nastąpić. Suma wszystkich moŝliwych wykorzystań (tzw. nawiązek) stanowi pułap (limit) akredytywy, do którego moŝe być ona realizowana przez beneficjenta. 21

22 Akredytywa dokumentowa własna (importowa) - korzyści zabezpiecza importera przed nierzetelnością dostawcy - dokumenty handlowe przedstawione przez eksportera są dowodem, Ŝe towar faktycznie istnieje i został wysłany pozwala uniknąć nieuzasadnionej zapłaty za towar, niespełniający wymagań jakościowych gwarantuje terminowość i płynność dostaw ułatwia negocjację dłuŝszych terminów płatności 22

23 Akredytywa dokumentowa eksportowa (obca) Akredytywa dokumentowa stanowi pisemne zobowiązanie banku importera do wypłacenia bądź zabezpieczenia eksporterowi zapłaty kwoty akredytywy w zamian za przedłoŝenie przez niego dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy. Pomimo, iŝ otwarcie akredytywy następuje w oparciu o konkretną umowę kupna-sprzedaŝy, pozostaje ona zobowiązaniem samoistnym banku i niezaleŝnym od tej umowy. Eksporter jest stroną szczególnie zainteresowaną rozliczaniem kontraktu w formie akredytywy dokumentowej, poniewaŝ stanowi ona jego gwarancję wpływu naleŝności i eliminuje ryzyko wycofania się importera z transakcji. 23

24 Akredytywa dokumentowa eksportowa (obca) typy nieodwołalna odwołalna potwierdzona niepotwierdzona przenośna rewolwingowa (odnawialna) 24

25 Akredytywa dokumentowa eksportowa (obca) -korzyści eliminuje ryzyko odstąpienia importera (kupującego) od transakcji zabezpiecza sprzedającego przed niewypłacalnością importera lub jego odmową zapłaty moŝe ułatwić uzyskanie kredytu na sfinansowanie produkcji umoŝliwia sfinansowanie transakcji poprzez przeniesienie akredytywy na dostawcę towaru w przypadku akredytyw z odroczonym terminem płatności istnieje moŝliwość dyskontowania naleŝności 25

26 Inkaso dokumentowe eksportowe Jest polecane jako uwarunkowana i bezgotówkowa forma rozliczeń w obrotach zagranicznych dla małych i średnich firm eksportowych. Zleceniodawcą inkasa dokumentowego jest eksporter, który składa do swojego banku dokumenty wraz z instrukcją, co do trybu prezentacji ich płatnikowi. Bank eksportera przesyła dokumenty do banku inkasującego, który informuje importera o warunkach wydania dokumentów. Po spełnieniu tych warunków przez importera (zaakceptowanie weksla lub dokonanie zapłaty) bank inkasujący wydaje dokumenty. W przypadku wydania dokumentów po zaakceptowaniu weksla Bank inkasujący przechowuje weksel na zasadach powiernictwa i wzywa importera do zapłaty w terminie płatności. Po zainkasowaniu kwoty bank inkasujący przesyła naleŝność otrzymaną od importera do banku eksportera celem uznania rachunku zleceniodawcy inkasa (eksportera). 26

27 Inkaso dokumentowe eksportowe Inkaso dokumentowe daje eksporterowi moŝliwość kontroli nad wysyłanym towarem, jednak podczas wykonywania operacji banki uczestniczące w transakcji nie przyjmują na siebie odpowiedzialności za skuteczne ściągnięcie zapłaty od importera. Z tego teŝ powodu, jest to operacja polecana szczególnie firmom, które mają juŝ wzajemne zaufanie oraz gdy nie istnieją obawy, Ŝe kupujący odmówi odbioru towaru lub zapłaty za niego. 27

28 Rodzaje inkasa dokumentowego eksportowego inkaso gotówkowe (D/P documents against payment lub CAD - cash against documents ) bank jako inkasujący wydaje dokumenty handlowe importerowi tylko za dokonaną przez niego zapłatą, inkaso akceptacyjne (D/A documents against acceptance ): bank jako inkasujący wydaje dokumenty handlowe w zamian za akceptację terminowego weksla trasowanego; 28

29 Rodzaje inkasa dokumentowego eksportowego inkaso w zamian za weksel własny ("promissory note ): bank jako inkasujący wydaje dokumenty handlowe importerowi w zamian za przedłoŝenie przez niego zobowiązania zapłaty określonej sumy, w określonym terminie i miejscu, w formie określonej prawem wekslowym, inkaso kapitańskie (inkaso bezpośrednie - direct collection ): wysyłka dokumentów handlowych następuje pocztą kapitańską wraz z towarem, bezpośrednio do banku inkasującego, z pominięciem banku podawcy (eksportera). 29

30 Schemat inkasa dokumentowego 30

31 Schemat inkasa akceptacyjnego 31

32 Inkaso dokumentowe eksportowe - korzyści dla Klienta zwiększenie prawdopodobieństwa punktualnego otrzymania płatności moŝliwość dochodzenia roszczeń w oparciu o prawo wekslowe w przypadku dołączenia do dokumentów handlowych weksli trasowanych, terminowych lub płatnych at sight, kontrola nad towarami do chwili realizacji zapłaty lub akceptu weksla zwiększona pozycja konkurencyjna eksporter moŝe sprzedawać towar po niŝszej cenie, w związku z niŝszymi opłatami bankowymi przy tej formie płatności w porównaniu z akredytywą poprawa płynności poprzez potencjalne dyskonto lub sprzedaŝ akceptowanych weksli trasowanych 32

33 Inkaso dokumentowe importowe Jest polecane jako uwarunkowana i bezgotówkowa forma rozliczeń w obrotach zagranicznych dla małych i średnich firm importowych. Zleceniodawcą inkasa dokumentowego jest eksporter, który składa do swojego banku dokumenty wraz z instrukcją, co do trybu prezentacji ich płatnikowi. Bank eksportera przesyła dokumenty do banku inkasującego, który informuje importera o warunkach wydania dokumentów. Po spełnieniu tych warunków przez importera (zaakceptowanie weksla lub dokonanie zapłaty) bank inkasujący wydaje dokumenty. W przypadku wydania dokumentów po zaakceptowaniu weksla Bank inkasujący przechowuje weksel na zasadach powiernictwa i wzywa importera do zapłaty w terminie płatności. Po zainkasowaniu kwoty bank inkasujący przesyła naleŝność otrzymaną od importera do banku eksportera celem uznania rachunku zleceniodawcy inkasa (eksportera). Inkaso dokumentowe daje odbiorcy gwarancję, Ŝe dokonuje płatności za ładunek faktycznie wysłany przez sprzedającego. 33

34 Przedmiot inkasa importowego Przedmiotem inkasa importowego mogą być dokumenty: handlowe takie jak faktury, dokumenty transportowe, dokumenty dające prawo do dysponowania towarem, finansowe takie jak weksle własne, weksle trasowane, czeki i inne o podobnym charakterze, stosowane w celu uzyskania zapłaty. 34

35 Inkaso dokumentowe importowe - korzyści dla klienta obniŝa koszty transakcji handlowych zabezpiecza przed ryzykiem niedostarczenia towaru importer płaci za dokumenty, które reprezentują juŝ wysłany towar pozwala uzyskać odroczone terminy płatności zabezpiecza prawidłowe wykonanie kontraktu przez eksportera jest mniej czasochłonną operacją w porównaniu np. z otwarciem akredytywy 35

36 Akredytywa stand-by (akredytywa zabezpieczająca) MoŜe zabezpieczać wykonanie róŝnorodnych zobowiązań, wynikających z kontraktów i umów, zwłaszcza na rynkach, gdzie tradycyjne gwarancje nie są honorowane (USA, Daleki Wschód) Jest szczególnie zalecana w przypadkach, kiedy Ŝądaniu zapłaty, kierowanemu do gwaranta, mają towarzyszyć tak jak w klasycznej akredytywie - liczne dokumenty handlowe, potwierdzające realizację dostawy towaru. Podobnie jak w akredytywie dokumentowej, Bank zbada wyłącznie zgodność dokumentów z warunkami akredytywy stand-by, nie zaś faktyczny stan realizacji kontraktu. Ze względu na swoją formę (i nazwę) akredytywa stand-by często bywa poddana regulacjom Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC), stosowanym przy obsłudze akredytyw dokumentowych tj. Uniform Customs and Practice for Documentary Credits. Czasem takŝe odwołuje się regulacji ICC dedykowanej dla tego typu zobowiązań - International Stanby Parcitces 36

37 Akredytywa stand-by (akredytywa zabezpieczająca) PoniewaŜ akredytywa stand-by mimo, formy zbliŝonej do akredytywy dokumentowej pełni wyłącznie funkcję zabezpieczającą, występując o jej otwarcie naleŝy złoŝyć w Banku Zlecenie udzielenia gwarancji. obok wszystkich korzyści, związanych z zastosowaniem zabezpieczenia w postaci gwarancji bankowej - moŝliwość spełnienia specyficznych oczekiwań kontrahentów, na określonych rynkach wykorzystanie doświadczenia i specjalistycznej wiedzy pracowników banku przy badaniu zgodności dokumentów składanych wraz z Ŝądaniem zapłaty z warunkami akredytywy stand- by 37

38 Gwarancja bankowa Gwarancja bankowa moŝe zabezpieczać róŝnorodne zobowiązania, w transakcjach eksportowych, importowych i w obrocie krajowym. Gwarancja stanowi abstrakcyjne (niezaleŝne od umowy handlowej zawartej pomiędzy uczestnikami transakcji) pisemne zobowiązanie Banku, podejmowane na zlecenie Klienta. Bank zobowiązuje się do wypłacenia na rzecz osoby uprawnionej (beneficjenta gwarancji) określonej kwoty pienięŝnej, zgodnie z warunkami gwarancji, w sytuacji, kiedy zleceniodawca gwarancji nie wykona zobowiązań będących przedmiotem zabezpieczenia. Stronami występującymi w kaŝdej gwarancji bankowej są: zleceniodawca, bank gwarantujący (gwarant) i beneficjent, ale czasem moŝe zaistnieć potrzeba włączenia do transakcji banku, działającego po stronie beneficjenta. MoŜemy wtedy mówić o z gwarancji pośredniej 38

39 Podmioty mogące osiągać korzyści z zastosowania z gwarancji bankowej importerzy i eksporterzy, firmy spedycyjne i transportowe, agencje celne, składy celne, składy podatkowe, podmioty podlegające ustawie o zamówieniach publicznych (wykonawcy robót i dostawcy towarów i usług zamawianych przez jst i jednostki państwowe nie posiadające osobowości prawnej), podmioty zaspokajające potrzeby o charakterze powszechnym, nie mającym charakteru przemysłowego lub handlowego (np.: górnictwo, transport publiczny, energetyka itp.) podmioty posiadające koncesje na roboty budowlane, inne podmioty udzielające zamówień w ponad 50% finansowanych ze środków publicznych (w tym ze środków unijnych). 39

40 Charakter zobowiązania gwaranta abstrakcyjny Z chwilą wejścia gwarancji w Ŝycie, staje się ona instrumentem działającym niezaleŝnie od waŝności i skutków prawnych stosunku podstawowego (umowy, kontraktu) nieodwołalny O ile treść samej umowy gwarancyjnej nie zawiera odmiennych postanowień Przenośny lub nieprzenośny W zaleŝności od zapisów w treści gwarancji 40

41 Korzyści dla Klienta - zleceniodawcy: zachowanie płynności finansowej, dzięki nieangaŝowaniu własnych środków gotówkowych uzyskanie fachowej i bezstronnej oceny projektu (kontraktu, umowy), który ma być przedmiotem gwarancji moŝliwość powierzenia Bankowi kompleksowej obsługi finansowej projektu (kontraktu, umowy), zabezpieczonego gwarancją, moŝliwość korzystania z wszechstronnego doradztwa i wiedzy pracowników Banku, niezbędnej szczególnie przy weryfikacji ewentualnych roszczeń z gwarancji pozytywny obraz wiarygodności Klienta i moŝliwość ubiegania się o kredyty gwarantowane przez zagraniczne instytucje rządowe - ze względu na wysoką pozycję Banku na rynku i niekwestionowaną wiarygodność naszych zobowiązań 41

42 Korzyści dla Klienta - beneficjenta: pewne i wygodne zabezpieczenie wykonania przez kontrahenta zobowiązań umownych szybkie i sprawne egzekwowanie zabezpieczonej gwarancją naleŝności bez względu na sytuację finansową kontrahenta bez ponoszenia kosztów bez zwłoki jaka towarzyszy zwykle postępowaniu sądowemu lub arbitraŝowemu szereg ułatwień przy pozyskiwaniu środków na finansowanie transakcji - moŝliwość zdyskontowania zabezpieczonej gwarancją naleŝności lub dokonania cesji uprawnień wynikających z gwarancji na rzecz banku lub instytucji finansowej 42

43 Rodzaje gwarancji bankowych Gwarancje kontraktowe Gwarancje terminowego dokonywania płatności Gwarancje zabezpieczające dług celny Gwarancje na rzecz Agencji Rynku Rolnego Gwarancje na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przetargowa, zwrotu zaliczki, dobrego wykonania kontraktu, wykonania kontraktowych zobowiązań gwarancyjnych, zwrotu kaucji gwarancyjnej terminowej płatności za towar lub usługę, terminowej spłaty kredytu kupieckiego, terminowego wykupu weksli zapłaty naleŝności celnych, zapłaty podatku akcyzowego Wspólnej Procedury Tranzytowej zabezpieczają prawidłowe funkcjonowanie mechanizmów wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej, wystawiane ze zlecenia podmiotów prowadzących skup, przechowalnictwo i handel zagraniczny artykułami rolno - spoŝywczymi. stanowią zabezpieczenie finansowe, którego konieczność wynika z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym i wystawiane są ze zlecenia podmiotu wprowadzającego na rynek sprzęt elektryczny i elektroniczny gwarancje te skrótowo określane są mianem gwarancji recyklingowych. 43

44 Rodzaje gwarancji bankowych gwarancje kontraktowe gwarancja przetargowa (wadialna) zobowiązanie Banku do zapłacenia organizatorowi przetargu (aukcji, licytacji itp.) kwoty odpowiadającej wadium, w przypadku, gdyby oferent, po wygraniu przetargu, nie podjął realizacji przyznanego mu kontraktu lub gdyby w inny sposób naruszył warunki uczestnictwa w przetargu gwarancja zwrotu zaliczki w przypadku, gdy dostawca (wykonawca) który otrzymał zaliczkę od zamawiającego, nie wywiąŝe się ze swoich zobowiązań kontraktowych, Bank gwarantuje zwrot zaliczki wpłacającemu, gwarancja dobrego wykonania kontraktu jeŝeli dostawca (wykonawca) nie wywiąŝe się ze swoich zobowiązań kontraktowych, Bank zobligowany jest do wypłacenia określonej kwoty odbiorcy towaru lub usługi, 44

45 Rodzaje gwarancji bankowych gwarancje kontraktowe gwarancja wykonania kontraktowych zobowiązań gwarancyjnych, Bank zobowiązuje się do wypłaty określonej kwoty na rzecz beneficjenta gwarancji (importera, inwestora), w przypadku, kiedy zleceniodawca gwarancji nie wywiąŝe się ze swoich obowiązków w kontraktowym okresie obowiązywania gwarancji na dostarczony towar / usługę, gwarancja zwrotu kaucji gwarancyjnej zobowiązanie Banku do zapłacenia (zwrotu) beneficjentowi kwoty kaucji, która w oparciu o tę gwarancję została zwolniona do dyspozycji zleceniodawcy, a ten nie wywiązał się ze zobowiązań kontraktowych zabezpieczonych kaucją, 45

46 Korzyści z gwarancji kontraktowych brak konieczności przedwczesnego angaŝowania własnych środków gotówkowych moŝliwość spełnienia wymagań kontrahentów lepsza pozycja w negocjacjach potwierdzenie wiarygodności firmy pozytywny obraz rzetelności Klienta korzystającego z gwarancji, z uwagi na niekwestionowaną wiarygodność zobowiązań Banku moŝliwość skorzystania z wszechstronnego doradztwa Banku przy weryfikacji ewentualnych roszczeń z tytułu gwarancji moŝliwość powierzenia Bankowi obsługi finansowej projektu (kontraktu,), który jest przedmiotem zabezpieczenia gwarancją 46

47 Gwarancje terminowego dokonywania płatności gwarancje terminowej płatności za towar lub usługę, Bank gwarantuje beneficjentowi (dostawcy, eksporterowi, wykonawcy) dokonanie zapłaty, jeśli zleceniodawca nie uczyni tego w terminie przewidzianym w kontrakcie zawartym między zleceniodawcą a beneficjentem gwarancje terminowej spłaty kredytu kupieckiego zabezpieczają spłatę zobowiązań kredytowych (rat i kosztów kredytu) jeŝeli zleceniodawca (kredytobiorca) nie uczyni tego w terminie przewidzianym w kontrakcie (umowie kredytowej) gwarancje terminowego wykupu weksli Bank podejmuje zobowiązanie wypłacenia beneficjentowi (remitentowi) sumy wekslowej, w sytuacji, kiedy zleceniodawca (dłuŝnik wekslowy) nie wykupi weksla w terminie, 47

48 Korzyści z gwarancji terminowego dokonywania płatności moŝliwość uzyskania korzystniejszych warunków finansowych preferencyjne ceny, dłuŝsze odroczenie terminu zapłaty, korzystniejsze warunki kredytu ze względu na niekwestionowaną wiarygodność banku jako gwaranta i moŝliwość zdyskontowania przez beneficjenta wierzytelności, zabezpieczonej gwarancją wyeliminowanie konieczności angaŝowania środków na zapłatę z góry lub przedpłatę znacznej części naleŝności dostawcy zachowanie lub poprawa płynności finansowej firmy moŝliwość skorzystania z wszechstronnego doradztwa banku przy weryfikacji warunków płatności proponowanych przez sprzedającego, wnikliwa weryfikacja ewentualnych roszczeń składanych przez beneficjenta gwarancji 48

49 Gwarancje zabezpieczające dług celny gwarancja zapłaty naleŝności celnych stanowi zobowiązanie Banku do zapłaty naleŝności celnych i podatkowych na rzecz polskich władz celnych, jeśli zleceniodawca gwarancji nie wywiąŝe się z tego obowiązku. gwarancja zapłaty podatku akcyzowego stanowi zobowiązanie Banku wobec polskich władz celnych do dokonania zapłaty naleŝności z tytułu podatku akcyzowego, jeśli naleŝność ta nie zostanie uregulowana przez zleceniodawcę gwarancji. gwarancja Wspólnej Procedury Tranzytowej stanowi zobowiązanie Banku wobec władz celnych państw - stron europejskiej Konwencji o wspólnej procedurze tranzytowej (członkowie UE i EFTA oraz San Marino i Andora); jest zabezpieczeniem zapłaty długu celnego i innych obciąŝeń jakie mogą powstać w toku realizacji procedury tranzytu, na terenie tych państw 49

50 Korzyści gwarancji zabezpieczających dług celny brak konieczności niezwłocznego angaŝowania własnych środków gotówkowych moŝliwość odroczenia zapłaty naleŝności celnych i podatkowych uproszczenie formalności odprawy celnej na granicach eliminacja płatności naleŝności podatkowych i celnych lub składania depozytów w przypadku odprawy czasowej towaru moŝliwość skorzystania z wszechstronnego doradztwa banku przy weryfikacji ewentualnych roszczeń z tytułu gwarancji. 50

51 Gwarancje bankowe - Studium przypadku Firma budowlana B1, działająca na rynku od 5 lat, prowadzi wykonawstwo robót budowlanych i montaŝowych. Realizuje inwestycje budowlane w kraju i za granicą, w tym takŝe przedsięwzięcia objęte procedurą zamówień publicznych. Roboty budowlano-montaŝowe prowadzone są przy uŝyciu sprzętu będącego własnością firmy, a ponadto z wykorzystaniem specjalistycznych maszyn i urządzeń dzierŝawionych na zasadach leasingu. Na etapie pozyskiwania zamówień B1 bierze udział w przetargach na roboty budowlano-montaŝowe, co zazwyczaj wiąŝe się z koniecznością złoŝenia zabezpieczenia finansowego na rzecz instytucji ogłaszającej przetarg. Procedury przetargowe określają takŝe warunki wniesienia zabezpieczeń kontraktowych, wymaganych po przyznaniu zamówienia i podpisaniu umowy, a czasem nawet przed jej podpisaniem (po rozstrzygnięciu przetargu). 51

52 Gwarancje bankowe - Studium przypadku Firma B1 jako potencjalny wykonawca - uczestniczyła w przetargu na budowę oczyszczalni ścieków. Warunki przetargu wymagały wniesienia wadium w wysokości 2% wartości oferty. W chwili ogłoszenia tego przetargu firma B1 oczekiwała ciągle na rozstrzygnięcie w sprawie innego zamówienia, o które ubiegała się od 6 miesięcy - termin otwarcia ofert w przetargu na remont generalny budynku zespołu szkół został juŝ raz przesunięty, więc wadium (złoŝone w formie depozytu na rachunku organizatora przetargu) musiało pozostać nadal zablokowane. Z informacji zebranych przez Dyrekcję B1 wynikało, Ŝe firma ma znaczące szanse na kontrakt oczyszczalnia, poniewaŝ jako jedna z nielicznych w regionie moŝe się pochwalić doświadczeniem w realizacji podobnych inwestycji. 52

53 Gwarancje bankowe - Studium przypadku W razie wygrania przetargu, naleŝało wziąć pod uwagę konieczność złoŝenia przez B1 kolejnych zabezpieczeń finansowych: 10% zabezpieczenia dobrego wykonania kontraktu, zabezpieczenia zwrotu zaliczki (gdyby wykonawca chciał otrzymać przedpłatę w wysokości 20% wartości kontraktu). Ponadto, zgodnie z warunkami przyszłego kontraktu, 5% wartości kaŝdej faktury miało podlegać zatrzymaniu przez inwestora, do zakończenia okresu gwarancyjnego na wykonane prace (tj. przez okres 3 lat), jako zabezpieczenie ewentualnych roszczeń jakościowych. Specyfika prac przy budowie oczyszczalni wymagała uŝycia specjalistycznego urządzenia, które firma B1 zamierzała wydzierŝawić (wziąć w leasing). NaleŜało takŝe dokonać zakupów części materiałów. 53

54 Gwarancje bankowe - Studium przypadku Doradca zaproponował następujące instrumenty, pomocne przy organizowaniu, prowadzeniu i rozliczeniu kontraktu: na etapie przetargu gwarancja bankowa zastępująca wadium przetargowe w wysokości 2% wartości oferty na etapie uruchomienia i realizacji kontraktu 1.gwarancja dobrego wykonania kontraktu na 10 % wartości prac 2.gwarancja zwrotu zaliczki, pozwalająca na otrzymanie przedpłaty 3.gwarancja zwrotu kaucji gwarancyjnej, pozwalająca uniknąć pięcioprocentowych potrąceń z kaŝdej faktury, przewidzianych jako zabezpieczenie ew. roszczeń inwestora z tytułu niewykonania zobowiązań gwarancyjnych 4.moŜliwość gwarantowania przez bank terminowej zapłaty rat leasingowych oraz zapłaty za zakupione materiały co mogłoby przyczynić się do wynegocjowania korzystniejszych warunków finansowych w umowie leasingowej i umowach na dostawy materiałów. 54

55 Gwarancje bankowe - Studium przypadku Ponadto doradca zasugerował wynegocjowanie z inwestorem zabezpieczenia wierzytelności kontraktowych firmy B1 w formie gwarancji bankowej renomowanego banku. Tak zabezpieczone wierzytelności mogłyby być przedmiotem cesji lub dyskonta, co stworzyłoby dodatkowe moŝliwości pozyskania finansowania transakcji i poprawy płynności firmy. Firma B1 podjęła decyzję o uczestnictwie w przetargu na budowę oczyszczalni, składając wadium w postaci gwarancji bankowej. Oferta B1 okazała się najlepsza i podpisano kontrakt na budowę. B1 zawarła z bankiem umowy o udzielenie kolejnych gwarancji kontraktowych oraz gwarancji na zapłatę rat leasingowych Przykład za : BRE Bank 55