Czeki i weksle. Maria Chołuj

Transkrypt

1 Czeki i weksle Maria Chołuj 1

2 Czeki Czek pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydane bankowi przez posiadacza rachunku bankowego. Podstawą prawną funkcjonowania czeków w Polsce jest ustawa Prawo Czekowe z 1936 r. Wystawcę czeku nazywamy trasantem. Może nim być każda osoba fizyczna lub prawna posiadająca rachunek bankowy. Trasatem czeku jest natomiast bank, który prowadzi rachunek trasanta. Remitentem czeku jest osoba fizyczna lub prawna, na którą czek wystawiono. Czek można wystawić na określoną osobę (czek imienny) lub na okaziciela. Prawa z czeku mogą być przenoszone przez indos. Czek zawsze jest płatny za okazaniem. 2

3 Uczestnicy operacji czekowych WYSTAWCA (TRASANT) PŁATNIK (TRASAT-BANK) REMITENT (BENEFICJENT) - podany imiennie -okaziciel 3

4 Czeki Terminy do przedstawienia czeku do zapłaty: w przypadku czeków krajowych, a więc płatnych w tym samym kraju, w którym zostały wystawione wynosi 10 dni. (art. 29 ustawy Prawo czekowe) w przypadku czeków zagranicznych terminy te są zależne od tego czy czek jest płatny w obrębie tego samego kontynentu i wynoszą od 20 do 70 dni. Po upływie tych terminów czeki można odwołać 4

5 Podział czeków gotówkowe zlecające bankowi wypłatę gotówki, rozrachunkowe służące do rozliczeń bezgotówkowych, odbiorcą takiego czeku może być wyłącznie posiadacz rachunku bankowego (art. 39 ustawy Prawo czekowe), zakreślone mogą być zrealizowane wyłącznie na ręce bankiera lub stałego klienta banku (art. 37 i 38 ustawy Prawo czekowe) potwierdzone ( art. 63 ustawy Prawo Bankowe). Potwierdzenia czeku dokonuje bank. Potwierdzenie czeku przez bank skutkuje blokadą rachunku bankowego wystawcy, która trwa przez czas oznaczony lub do chwili realizacji czeku. 5

6 Podział czeków Czek bez pokrycia Z wystawieniem czeku bez pokrycia mamy do czynienia w dwóch przypadkach; jeżeli na rachunku bankowym wystawcy już w chwili wystawiania czeku nie ma środków pieniężnych na pokrycie kwoty czekowej. jeżeli po wystawieniu czeku, a jeszcze przed jego realizacją doszło do rozporządzenia środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym w wyniku czego czek stracił pokrycie. Wystawienie czeku bez pokrycia rodzi odpowiedzialność zarówno cywilną jak i karną wystawcy takiego czeku (art. 61 ustawy Prawo czekowe) 6

7 Podział czeków Podróżne umożliwiają podjęcie gotówki za granicą, są imienne, np.euroczeki Imienne Na okaziciela Sposoby zabezpieczenia czeku: - jego wypisanie na konkretną osobę, - zakreślenie, które daje możliwość realizacji tylko w oddziale prowadzącym rachunek wystawcy. Przeniesienie praw z czeku czeki na okaziciela przenoszone są poprzez proste wręczenie, czek na zlecenie przenosi się za pomocą indosu, czek imienny konieczne jest sporządzenie aktu notarialnego. 7

8 Ewidencja czeków obcych Przychody ze sprzedaży Rozrachunki z odbiorcami Czeki obce Środki pieniężne w drodze 1 2 Należności sporne 3 Objaśnienia: 1. ujęcie przyjęcia czeków obcych 2. ujęcie oddania czeku obcego do realizacji w banku 3. ujęcie braku pokrycia czeku 8

9 Czeki-przykład PRZYKŁAD 3 Ewidencja rozliczeń pieniężnych dokonywanych za pomocą czeków obcych Firma otrzymała od odbiorców tytułem spłaty należności: 1) od odbiorcy A czek gotówkowy na kwotę zł, 2) od odbiorcy B czek rozrachunkowy na kwotę zł. Treść operacji księgowych: 1. Przyjęcie czeku gotówkowego od odbiorcy A : Wn konto: Kasa (w analityce: czeki gotówkowe obce) / Ma konto: Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: rozrachunki z odbiorcą A ), 2. Oddanie czeku do realizacji przez bank jednostki: Wn konto: Środki pieniężne w drodze (w analityce: czeki gotówkowe obce) / Ma konto: Kasa (w analityce: czeki gotówkowe obce), 3. Wyciąg bankowy potwierdzający realizację czeku gotówkowego od odbiorcy A : Wn konto: Rachunek bieżący / Ma konto: Środki pieniężne w drodze (w analityce: czeki gotówkowe obce), 4. Przyjęcie czeku rozrachunkowego od odbiorcy B : Wn konto: Krótkoterminowe aktywa finansowe (w analityce: czeki rozrachunkowe obce) / Ma konto: Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: rozrachunki z odbiorcą B ), 5. Oddanie czeku do realizacji przez bank jednostki: Wn konto: Środki pieniężne w drodze (w analityce: czeki rozrachunkowe obce) / Ma konto: Krótkoterminowe aktywa finansowe (w analityce: czeki rozrachunkowe obce), 6. Wyciąg bankowy potwierdzający realizację czeku rozrachunkowego od odbiorcy B : Wn konto: Rachunek bieżący / Ma konto: Środki pieniężne w drodze (w analityce: czeki rozrachunkowe obce). 9

10 Weksle Weksel jest to papier wartościowy, w którym wystawca (bądź wskazana przez niego osoba) zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy pieniężnej (sumy wekslowej) w oznaczonym terminie na rzecz remitenta Aby weksel był ważny powinien zawierać określone przez prawo elementy: słowo "weksel" w tekście dokumentu w języku, w jakim go wystawiono; bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej; nazwisko osoby, na rzecz której ma być dokonana zapłata; oznaczenie terminu i miejsca płatności; data i miejsce wystawienia weksla; podpis wystawcy; nazwisko osoby trasata. 10

11 Płatność weksli Weksle mogą być płatne: za okazaniem - zawiera klauzulę "za okazaniem"; płatny przy przedstawieniu, ale w tym samym roku, w którym był wystawiony; w pewien czas po okazaniu - zawiera formułę np. "8 dni po okazaniu" - płatny w ciągu roku od wystawienia; w pewien czas po dacie - zawiera formułę np. "3 tygodnie po dacie". 11

12 Dyskonto Dyskonto to odsetki należne za opóźnioną płatność. Wyliczą się je wg wzoru: k x p x d O= x 365 Operacje dyskonta weksli polegają na nabywaniu weksli przez banki. Bank dyskontujący weksel nie płaci jego pełnej kwoty, lecz potrąca z góry pewną kwotę zwaną dyskontem. Wielkość potrąconego dyskonta zależy od wysokości stopy dyskontowej i okresu liczonego od daty operacji do dnia płatności weksla. 12

13 Indos weksla indosu polega na umieszczeniu na odwrocie weksla formuły ustępuję na zlecenie oraz podpisu indosanta, czyli osoby odstępującej weksel. Jest to tzw. indos pełny, imienny. Występuje także indos in blanco wyrażający się tylko podpisaniem odwrotnej strony weksla przez indosanta. Indos umożliwia łatwe i szybkie przeniesienie praw z weksla na inne osoby, przy solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania wekslowe wszystkich osób podpisanych na wekslu. Indosatariusz- osoba przyjmująca weksel 13

14 Rodzaje weksli weksel własny (sola) - wystawca weksla zobowiązuje się w nim do zapłaty określonej kwoty, występują 2 osoby weksel trasowany (weksel ciągniony) - wystawca zleca wskazanej w wekslu osobie (trasatowi) zapłacenie określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej (remitenta), występują 3 osoby weksel na zlecenie - upoważnia do przeniesienia prawa do wierzytelności w drodze indosu. Aby indosować weksel, czyli przekazać prawa z weksla na inną osobę, wystarczy napisać na jego odwrocie np. "Ustępuję na rzecz (imię i nazwisko)" (indos imienny), "Indosuję" (indos in blanco) lub "Ustępuję na zlecenie okaziciela" (indos na okaziciela) i dokonać podpisu. Każdy dodatkowy podpis na wekslu jest dodatkową gwarancją spłaty zobowiązań. weksel imienny - zawiera ścisłe określenie osoby remitenta; weksel na okaziciela. In blanco- zabezpieczenie spłaty kredytu 14

15 Weksle Uczestnicy stosunku wekslowego: Wystawca - osoba fizyczna lub prawna posiadająca zdolność wekslową. Wystawców weksla może być kilku. Płatnik - osoba fizyczna lub prawna zobowiązana do zapłaty. Remitent - osoba fizyczna lub prawna, na której zlecenie lub na której rzecz weksel ma być płatny. Kilku remitentów może działać wspólnie lub oddzielnie. Akceptant - osoba oznaczona przez wystawcę jako płatnik, która weksel akceptowała. Staje się przez to głównym dłużnikiem wekslowym (tylko trasowany). Indosant - osoba przekazująca prawa z weksla innej osobie w drodze indosu. Pierwszym indosantem jest zawsze remitent. Indosatariusz - osoba, która nabyła weksel w drodze indosu. 15

16 Weksle Poręczyciel - osoba, która awalizuje weksel. Domicyliat - osoba fizyczna lub prawna, w której mieszkaniu lub siedzibie weksel ma być płatny, np. bank płatnika. Domicyl - miejsce, w którym ma nastąpić płatność. Regredient - osoba, która weksel wykupiła i dochodzi należności od poprzedników 16

17 Rozrachunki z odbiorcami Weksle obce Kasa 1a 2 Przychody finansowe Rachunek bankowy 1b 3a Koszty finansowe 3b 4b Rozrachunki z dostawcami 4a Pozostałe koszty operacyjne 5 Objaśnienia: 1. ujęcie weksla obcego otrzymanego na pokrycie należności a. w wartości należności b. nadwyżki sumy wekslowej nad wartość nominalną należności 2. ujęcie wykupu weksla za gotówkę w terminie jego płatności przez wystawcę weksla 3. ujęcie zdyskontowania lub indosowania weksla a. w kwocie uzyskanej b. różnica między wartością nominalną weksla a kwotą uzyskaną 4. ujęcie zapłaty zobowiązania wobec dostawcy obcym wekslem a. kwota pokrytego zobowiązania b. nadwyżka wartości ewidencyjnej weksla nad zobowiązaniem 5. ujęcie odpisania weksli nieściągalnych lub przedawnionych 17

18 Ewidencja weksli obcych PRZYKŁAD 1 Otrzymanie weksla obcego Firma handlowa otrzymała od odbiorcy weksel jako zapłatę za kupiony towar. Treść operacji: 1. Otrzymanie od odbiorcy weksla na pokrycie należności: a) suma wekslowa 4000 zł, b) dyskonto zawarte w sumie wekslowej 100 zł. 2. Przekazanie weksla do dyskonta w banku: a) suma wekslowa 4000 zł, b) dyskonto potrącane przy przyjmowaniu weksla 50 zł 18

19 Ewidencja weksli własnych Rachunek bankowy Zobowiązania wekslowe Rozrachunki z dostawcami 2 1a Koszty finansowe 1b Objaśnienia: 1. ujęcie zapłaty zobowiązania wekslem własnym a. w wartości zobowiązania b. nadwyżki sumy wekslowej nad waktualnym zobowiązaniem 2. ujęcie wykupu weksla własnego 19

20 Weksle-przykład PRZYKŁAD 2 Wydanie weksla własnego Firma handlowa wydała dostawcy weksel własny jako zapłatę za dostarczony towar. Treść operacji: 1. Przekazanie weksla na pokrycie własnych zobowiązań: a) suma wekslowa 1000 zł, b) dyskonto zawarte w sumie wekslowej 30 zł. 2. Wykupienie weksla (wyciąg bankowy) 1000 zł. 20

21 21