Ograniczenie ryzyka. w transakcjach międzynarodowych

Transkrypt

1 186 Ograniczenie ryzyka w transakcjach międzynarodowych Ograniczenie ryzyka w transakcjach międzynarodowych Piotr Stolarczyk Bank Pekao S.A. Departament Bankowości Międzynarodowej i Finansowania Eksportu Eksport jest istotną siłą napędową polskiej gospodarki. W ostatnich kilku latach jego dynamika była średnio ponad dwukrotnie wyższa od tempa wzrostu PKB. Wyraźnie widać, iż wzmocnienie aktywności polskich przedsiębiorstw na zagranicznych rynkach pozytywnie przekłada się na tempo wzrostu gospodarczego kraju. Wartość polskiego eksportu na koniec sierpnia 2018 roku przekroczyła 143 miliardy Euro (to ponad 9 miliardów Euro więcej w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego). Coraz większego znaczenia dla polskich firm nabiera współpraca z krajami rozwijającymi się z Europy Środkowo-Wschodniej, Afryki, Ameryki Południowej oraz dalekiej i bliskiej Azji. Jednym z istotnych wyzwań przed jakim stoją eksporterzy, w szczególności koncentrujący swoją uwagę na rynku poza UE, to po pierwsze, dostępność finansowania. Na rynkach zagranicznych polskie firmy muszą konkurować często z podmiotami silniejszymi kapitałowo, które są w stanie zaoferować swoim odbiorcom (importerom) bardzo korzystne warunki finansowania oraz wydłużone terminy płatności. Po drugie, bardzo ważne jest właściwe zarządzanie ryzykiem braku płatności za realizowane kontrakty od strony importerów. W ramach szerokiej palety produktów bankowych firmy działające w Polsce mogą skorzystać w Banku Pekao z pakietu bardzo korzystnych rozwiązań finansowych, dostosowanych do modelu prowadzonego biznesu, które ograniczają wyżej wymienione ryzyka. Rozwiązania, które możemy zaproponować obejmują zarówno finansowanie długoterminowe, skierowanie na finansowanie aktywów powstających za granicą, w różnych strukturach, z transferem ryzyka za granicę lub na bilans polskiej spółki, jak i krótkoterminowe, przeznaczone na finansowanie transakcji handlowych na rynkach o tzw. podwyższonym ryzyku. W przypadku struktur długoterminowych możemy zaproponować finansowanie dłużnika zagranicznego lub banku zagranicznego. Z kolei w przypadku dostaw produktów i towarów, zarówno w przypadku jednorazowych kontraktów jak i cyklicznych dostaw, Bank Pekao może oprzeć swoje rozwiązania o krótkoterminowy wykup wierzytelności, finansowanie na bazie akredytyw lub gwarancjach, których oczekuje zagraniczny nabywca. Te rozwiązania dedykowane są dla firm, które już eksportują lub rozważają ekspansję zagraniczną. Poniżej postaramy się przybliżyć Państwu wybrane produkty. Czym jest akredytywa eksportowa i jakie formy może przybrać? Akredytywa dokumentowa eksportowa jest zobowiązaniem banku (tzw. bank importera), którego klientem jest importer, do wypłacenia wskazanemu eksporterowi określonej kwoty, w uzgodnionym terminie i zgodnie z warunkami akredytywy (przede wszystkim dostarczenie dokumentów wymaganych do wypłaty środków w ramach akredytyw, np. listy przewozowe, protokoły zdawczo-odbiorcze, faktury VAT itp.). Bank Pekao potwierdza, dyskontuje lub postfinansuje należności z tytułu kontraktów eksportowych, których płatność zagwarantowana jest akredytywą, otwieraną przez bank importera. Postfinansowanie akredytywy polega na zawarciu transakcji opartej na udzieleniu finansowania bankowi otwierającemu akredytywę. Banki lokalne, obsługujące

2 Czym jest akredytywa eksportowa 187 importerów na rynkach o podwyższonym ryzyku, mają w ten sposób możliwość pozyskania finansowania na preferencyjnych warunkach, a to przekłada się z kolei na ciekawszą ofertę finansowania dla importera co oznacza, że w praktyce koszty tego finansowania ponosi importer. Innym narzędziem jest potwierdzenie akredytywy, której celem jest zabezpieczenie ryzyka braku zapłaty. Bank Pekao zobowiązuje się do sprawdzenia dokumentów i do zapłaty za nie zgodnie z warunkami akredytywy i pod warunkiem, że dostarczone dokumenty są zgodne z wymogami otwartej akredytywy. W przypadku otwarcia akredytywy z odroczonym terminem płatności (deffered payment), Bank Pekao może taką akredytywę zdyskontować i wypłacić należność we wcześniejszym terminie koszty dyskonta co do zasady ponosi eksporter, a w przypadku ustaleń pomiędzy stronami koszt ten może być przeniesiony na importera. Na Schemacie 3 zaprezentowana została akredytywa eksportowa w Banku Pekao. Po zawarciu kontraktu eksportowego (pkt 1, Schemat 3), eksporter kontaktuje się z importerem i ustala bank importera. Bank Pekao, który jest w tym przypadku bankiem eksportera, po otrzymaniu informacji nt. banku importera analizuje sytuację tego banku i możliwość ustanowienia limitu oraz przygotowuje ofertę wstępną. W przypadku akceptacji warunków cenowych przez bank importera/ importera i podjęcia pozytywnej decyzji przez bank importera dot. możliwości finansowania importera, Bank Pekao przygotowuje ofertę wiążącą. Następnie bank importera otwiera na rzecz eksportera akredytywę dokumentową z opcją postfinansowania (pkt 2 i 3, Schemat 3). Eksporter dokonuje wysyłki towaru (pkt 5, Schemat 3) i gromadzi dokumenty wymagane w akredytywie, ustalone przez strony transakcji na drodze negocjacji z importerem (np. faktura, dokument przewozowy itp. decyzja w sprawie listy wymaganych dokumentów należy do eksportera i importera). Po zgromadzeniu wymaganych dokumentów, eksporter prezentuje je w Banku Pekao (pkt 6, Schemat 3). W przypadku akredytywy potwierdzonej przez Bank Pekao, bada on dokumenty i stwierdza czy są zgodne z wymogami akredytywy (pkt 4, Schemat 3). Po stwierdzeniu zgodności dokumentów z wymogami kontrakt (1) SCHEMAT 3 realizacja kontraktu (5) Postfinansowanie akredytywy zapłata (7) przesłanie dokumentów (6) potwierdzenie otwarcia akredytywy (4) zlecenie otwarcia akredytywy (2) BANK OTWIERAJĄCY post-finansowanie (7) otwarcie akredytywy (3) umowa ramowa indywidualny wniosek o udzielenie gwarancji w ramach przyznanego limitu ubezpieczeniowej gwarancji wystawienie

3 188 Ograniczenie ryzyka w transakcjach międzynarodowych Co wyróżnia Bank Pekao? Oferta Banku Pekao jest skierowana do firm, które już eksportują lub rozważają ekspansję zagraniczną Nasza oferta produktowa jest elastyczna i obejmuje wsparcie eksportu do wielu krajów świata Proponujemy struktury finansowania optymalne dla zakresu wymiany handlowej i typu prowadzonej działalności Jesteśmy z eksporterem na każdym etapie: od procesu decyzyjnego w zakresie ekspansji zagranicznej po rozliczanie transakcji akredytywy Bank Pekao wypłaca eksporterowi środki (pkt 7, Schemat 3). Wraz z wypłatą środków uruchamiany jest kredyt w ciężar banku importera ostatecznie eksporter otrzymuje środki, natomiast importer spłaca kredyt do banku importera. Do zalet finansowania na bazie akredytywy należy: zdjęcie ryzyka płatności i ryzyka kredytowego z polskiego eksportera, oparcie ryzyka transakcji na banku importera, które Bank Pekao może przejąć poprzez potwierdzenie akredytywy, okres finansowania: do 2 lat. Wykup Wierzytelności Innym, bardzo popularnym narzędziem finansowania eksportu jest wykup wierzytelności. Wykup wierzytelności jest to kredyt udzielany przez eksportera importerowi na podstawie kontraktu eksportowego, obejmujący dokonanie płatności za dostawę towaru lub wykonanie usługi w ratach. W przypadku kredytu dostawcy, finansowanie udzielane przez Bank Pekao polega na wykupie przysługujących eksporterowi od importera wierzytelności istniejących i bezspornych, wynikających z kontraktu eksportowego i powstałych po dostawie towaru (postdelivery financing). Na Schemacie 4 zaprezentowany został proces wykupu wierzytelności, który ma miejsce w Banku Pekao. W procesie wykupu wierzytelności eksporter pozyskując kontrahenta (importera), składa mu ofertę wraz z finansowaniem, zapewniając w warunkach dostawy płatność za dostarczany towar lub usługę na warunkach kredytowych (odroczona płatność ratalna). Przed złożeniem oferty eksporter ustala z Bankiem Pekao (bank eksportera) warunki, na których nastąpi wykup wierzytelności z tytułu kontraktu eksportowego, w tym w szczególności warunki cenowe, które eksporter uwzględnia w kalkulacji ceny dla importera. Eksporter ustala z Korporacją Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. (KUKE) warunki, na których KUKE udzieli ochrony ubezpieczeniowej, w tym również warunki cenowe (bank eksportera koordynuje współpracę z KUKE). W przypadku przyjęcia oferty eksportera przez importera, strony te zawierają kontrakt eksportowy (pkt 1, Schemat 4), a eksporter i KUKE zawierają umowę ubezpieczenia (pkt 2, Schemat 4). Równorzędnie bank eksportera i eksporter zawierają między sobą umowę wykupu wierzytelności i realizują kontrakt (pkt 3 i 4, Schemat 4). Eksporter, bank eksportera i KUKE podpisują aneks do umowy ubezpieczenia, na podstawie którego bank eksportera wstępuje w prawa i obowiązki eksportera (z wyłączeniem zobowiązań wynikających z rękojmi, gwarancji, itp.) (pkt 5, Schemat 4). W przypadku spełnienia warunków do wypłaty środków w ramach umowy wykupu wierzytelności (w tym m.in. dostarczeniu wymaganych

4 Gwarancje dla kontraktów eksportowych Banku Pekao 189 SCHEMAT 4 płatność w terminie wynikającym z kontraktu (8) Wykup wierzytelności dostawa / usługa (3) kontrakt handlowy (1) prezentacja dokumentów (6) umowa wykupu wierzytelności (4) aneks do polisy (5) wypłata środków (7) ubezpieczenie (2) dokumentów, np. faktury, protokołów zdawczo-odbiorczych) (pkt 6, Schemat 4), bank eksportera wypłaca środki eksporterowi i przejmuje ryzyko spłaty zobowiązania importera w ustalonym odroczonym terminie płatności (pkt 7, Schemat 4). Korzyści z wykupu wierzytelności obejmują m.in.: uzupełnienie oferty handlowej o ofertę finansowania na bazie odroczonych terminów płatności, zdjęcie ryzyka płatności i ryzyka kredytowego z polskiego eksportera. ze swojego zobowiązania. Gwarancje bankowe są szeroko stosowanymi produktami w obrocie zagranicznym. Eksporter pozyskuje kontrahenta (pkt 1, Schemat 5). W przypadku gdy importer oczekuje np. gwarancji dobrego wykonania, rękojmi lub kontrakt jest rozliczany np. zaliczkami i standardem jest, że importer oczekuje gwarancji bankowej zwrotu zaliczek, wówczas eksporter może się zwrócić do Banku Pekao S.A. o wsparcie w tym zakresie. W przypadku pozytywnej oceny sytuacji eksportera i po podpisaniu umowy ramowej o wystawianie gwarancji, których limit jest zabezpieczony (reasekurowany) eksporter zleca wystawianie gwarancji (pkt 2 i 3, Schemat 5). Gwarancje wystawiane przez Bank Pekao S.A. oferują m.in. następujące korzyści: Gwarancje dla kontraktów eksportowych Banku Pekao Gwarancja bankowa jest zobowiązaniem banku do zapłaty beneficjentowi kwoty maksymalnej wskazanej w gwarancji pod warunkiem, że zleceniodawca gwarancji, na którego została wystawiona, nie wywiąże się podniesienie bezpieczeństwa transakcji i wiarygodności eksportera w oczach importera, dzięki reasekuracji Bank Pekao ma zwiększone możliwości wsparcia polskich eksporterów.

5 190 Ograniczenie ryzyka w transakcjach międzynarodowych SCHEMAT 5 Gwarancja Kredyt dla nabywcy (finansowanie długoterminowe) bankowa Kredyt dla nabywcy finansuje aktywa powstające za granicą. W ramach tego instrumentu Bank Pekao zobowiązuje się do wypłaty środków bezpośrednio na rachunek eksportera w imieniu eksportera zgodnie z warunkami kontraktu, natomiast importer dokonuje spłaty kredytu zgodnie z postanowieniami umowy. Kredyty dla nabywcy z okresem spłaty 2 i więcej lat są udzielane i ubezpieczane zgodnie z warunkami Porozumienia OECD w sprawie Oficjalnie Wspieranych Kredytów Eksportowych (Porozumienie OECD) oraz Porozumienia w sprawie Subsydiów i Środków Wyrównawczych Światowej Organizacji Handlu. Struktura taka, standardowo przewiduje zabezpieczenie m.in. na aktywach będących przedmiotem finansowania, w związku z tym ze względu na konieczność zgodności z prawem lokalnym angażowane są zewnętrzne kancelarie prawne, a także doradcy techniczny wspierający nadzór nad realizowanym projektem. ZLECENIODAWCA zlecenie wystawienia gwarancji (2) kontrakt (1) BENEFICJENT wystawienie gwarancji (3) Na etapie negocjowania przy zawarciu kontraktu eksportowego (pkt 1, Schemat 6) istnieje możliwość uzupełnienia oferty handlowej o możliwość finansowania nabywcy. W przypadku uzgodnienia przez wszystkie strony warunków struktury finansowania REASEKURACJA CZĘŚCI LIMITU GWARANCYJNEGO SCHEMAT 6 Kredyt dla nabywcy umowa kredytu (2) płata kredytu (6) kontakt eksportowy (1) umowa ubezpieczenia (3) Zapłata za pracę realizowane w ramach kontraktu (5) towary usługi (4)

6 Kredyt dla banku nabywcy 191 SCHEMAT 7 apłata za towary / usługi w ramach kontraktu eksportowego (5) umowa kredytu (2) płata kredytu (6) umowa kredytu (2) mowa kredytu (2) BANK spłata kredytu (6) Kredyt dla nabywcy z udziałem banku importera płata kredytu (6) A umowa ubezpieczenia (3) i podjęcia przez Bank Pekao pozytywnej decyzji kredytowej, następuje zawarcie umowy kredytowej przygotowanej przez zewnętrzną kancelarię prawną (pkt 2, Schemat 6). Równolegle zawierana jest umowa ubezpieczenia stanowiąca zabezpieczenie finansowania (pkt 3, Schemat 6). Po zawarciu umowy następuje realizacja kontraktu. Co do zasady, w pierwszej kolejności importer płaci ustaloną wysokość zaliczki, nie niższą niż 15% wartości kontraktu eksportowego, a następnie za zrealizowane i odebrane odpowiednimi protokołami odbiorczymi dostawy i usługi eksporter otrzymuje środki z udzielonego importerowi przez Bank Pekao kredytu (pkt 4 i 5, Schemat 6). Po zakończeniu wszystkich dostaw i prac przewidzianych kontraktem i ich finalnym odbiorze, importer spłaca kredyt zgodnie z zawartą umową. Korzyści wynikające z kredytu dla nabywcy: zadłużenie obciąża importera, bez regresu do polskiej spółki, okres finansowania: czas realizacji oraz do 10 lat spłaty kredytu, płatność bezpośrednio dla eksportera, zabezpieczenie: zależnie od charakteru transakcji i na aktywach zagranicznych. Kredyt dla banku nabywcy (finansowanie długoterminowe) Tak jak w przypadku kredytu dla nabywcy, instrument ten jest przeznaczony na długoterminowe finansowanie aktywów za granicą, z tą różnicą, że Bank Pekao udziela kredytu bankowi importera a ten z kolei, mając dostęp do preferencyjnych warunków finansowania, ma możliwość przedstawienia oferty finansowania importerowi na atrakcyjniejszych warunków niż lokalne. Bank Pekao w tej strukturze opiera swoje ryzyko na banku lokalnym importera. Kroki w przypadku tego finansowania są analogiczne do kredytu dla nabywcy, z tą różnicą, że Bank Pekao zawiera umowę kredytową z bankiem importera, a ten z kolei z importerem (akceptując tym samym jego ryzyko). Korzyści wynikające z kredytu dla nabywcy: Struktura skoncentrowana na ryzyku banku importera, Płatność bezpośrednio dla eksportera.