Asymptomatic ischemic heart dysfunction, echocardiographic changes and NT-proBNP during 2-years observation PRACE ORYGINALNE
|
|
- Roman Kowalski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Agnieszka Skrzypek 1 Jadwiga Nessler 2 Bezobjawowe upośledzenie funkcji serca o etiologii niedokrwiennej z uwzględnieniem zmian echokardiograficznych i stężenia peptydu natriuretycznego NT-proBNP w obserwacji dwuletniej Asymptomatic ischemic heart dysfunction, echocardiographic changes and NT-proBNP during 2-years observation 1 Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 2 Klinika Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca Instytutu Kardiologii CM UJ, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II Kierownik: Prof. dr hab. med. Jadwiga Nessler Dodatkowe słowa kluczowe: bezobjawowe upośledzenie funkcji serca NT-proBNP echokardiografia choroba niedokrwienna serca Additional key words: asymptomatic heart dysfunction NT-proBNP echocardiography coronary artery disease Adres do korespondencji: dr n. med. Agnieszka Skrzypek Ul. Leśna Bibice; Tel agnieszka.skrzypek@gmail.com Wstęp: Bezobjawowe upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory (LK) dotyczy chorych bez obecnych objawów klinicznych niewydolności serca. Cel pracy: 1. Analiza parametrów badania echokardiograficznego u chorych ze stabilną dusznicą bolesną bez objawów niewydolności serca i ich zmiany w obserwacji dwuletniej; 2. Określenie znaczenia stężenia NTproBNP dla wczesnego wykrywania bezobjawowego upośledzenia funkcji serca u chorych ze stabilną dusznicą bolesną oraz jego wpływ na rokowanie dwuletnie; 3. Analiza zależności pomiędzy stopniem dysfunkcji rozkurczowej lewej komory a chorobami współistniejącymi i wybranymi wskaźnikami echokardiograficznymi; 4. Znaczenie rokownicze wybranych parametrów echokardiograficznych (E/Vp, E/E, Ar) u chorych ze stabilną dusznicą bolesną bez objawów niewydolności serca. Grupa badana: Badaniem objęto 57 chorych ze stabilną chorobą niedokrwienną serca, bez przebytego zawału mięśnia serca: w tym 35 mężczyzn (61,4%), w wieku lat (średnia 51,08 +/-4,01 roku), hospitalizowanych w Klinice Choroby Wieńcowej Instytutu Kardiologii CM UJ w Krakowie. Analiza po 2 latach dotyczyła 56 chorych (1 chory zmarł po roku obserwacji). Metodyka: Chorych oceniano 2x: wstępnie i po 2 latach (ocena stanu klinicznego :badanie podmiotowe, stopień nasilenia dławicy i badanie przedmiotowe, czynniki ryzyka miażdżycy, EKG, lipidogram, stężenie NT-proBNP). Wyodrębniono 3 grupy chorych: Grupa A -chorzy z prawidłową funkcją LK (32 chorych); Grupa B - z upośledzoną funkcją rozkurczową (22); Grupa C - z upośledzoną funkcją skurczową ( EF 50%, mierzona metodą Simpsona) i rozkurczową LK (3 chorych). Wyniki badań: Podgrupy badanych ABC nie różniły się istotnie pod względem wieku, płci i czynników ryzyka miażdżycy. Stwierdzono istotną zależ- Background: Asymptomatic systolic dysfunction of the left ventricle (LV) refers to patients without current clinical symptoms of heart failure. Aim: 1. Analysis of echocardiographic parameters in patients with stable angina pectoris without symptoms of heart failure and their changes in two years time 2. Determine the importance of NT-proBNP for early detection of asymptomatic heart dysfunction in patients with stable angina pectoris and its influence on the prognosis in two years 3. Analysis of the relationship between the degree of the left ventricular diastolic dysfunction and co-morbidities and selected echocardiographic parameters 4. Significance of prognostic selected echocardiographic parameters (E / Vp, E / E, Ar) in patients with stable angina pectoris without any symptoms of heart failure. Patients: The study included 57 patients with stable ischemic heart disease, no history of myocardial infarction: including 35 men (61.4%) aged years (mean / years) hospitalized in the Department of Coronary Artery Disease, Institute of Cardiology, Jagiellonian University in Krakow. Analysis after two years involved 56 patients (1 patient died after a year of observation). Methods: Patients were evaluated 2x: before and after 2 years (assessment of clinical status: physical examination, the severity of angina and physical examination, atherosclerotic risk factors, ECG, lipid profile, plasma NT-proBNP). Patients were divided into three groups: Group A, patients with LV normal function (32 patients), Group B - with impaired diastolic function (22), Group C - with impaired systolic and diastolic function (EF 50%, as measured by Simpson; 3 patients). Results: Subgroups of respondents ABC did not differ significantly with respect to age, sex and risk fac- 378 A. Skrzypek i J. Nessler
2 ność pomiędzy typem zaburzenia funkcji LK a wskaźnikami podwyższonego ciśnienia końcoworozkurczowego: E/Vp (p=0,0002), E/E (p=0,0006), Ar (p=0,034) oraz prędkością propagacji Vp (0=0,001). Stwierdzono istotną zależność upośledzenia funkcji skurczowej i rozkurczowej LK serca od stopnia przeciążenia hemodynamicznego wyrażonego stężeniem NT-proBNP (p=0,018). Po 2 latach obserwacji u chorych z pogorszeniem funkcji serca z grupy A z stwierdzono istotną zależność wystąpienia zaburzeń rozkurczu od obecności cukrzycy typu drugiego (p=0,01). Wnioski: 1. Podwyższone stężenie NT-proBNP wskazuje na upośledzenia funkcji skurczowej i/lub rozkurczowej LK u chorych bezobjawowych. NT-proBNP ma zatem znaczenie dla wczesnego wykrywania bezobjawowego upośledzenia funkcji serca u chorych ze stabilną dusznicą bolesną. 2. U chorych ze stabilną dusznicą bolesną bez objawów niewydolności serca: wartości stosunku E/Vp 1,5 oraz E/E 8 mogą być markerem bardziej zaawansowanej miażdżycy tętnic wieńcowych, manifestującej się chorobą trójnaczyniową lub zwężeniem pnia lewej tętnicy wieńcowej. tors of atherosclerosis. There was a significant correlation between the type of LV dysfunction and indicators of elevated end diastolic pressure in LV: E / Vp (p = ), E / E (p = ), Ar (p = 0.034) and the propagation velocity Vp (0 = 0.001). There was a significant correlation between systolic and diastolic heart dysfunction and the levels of NT-proBNP (p = 0.018). After 2 years, patients with deterioration of heart function in group A noticed a significant correlation between occurrence of diastolic dysfunction and presence of diabetes mellitus type II (p = 0.01). Conclusions: 1. Elevated levels of NT-proBNP indicates the impairment of systolic and/or diastolic asymptomatic patients. NT-proBNP is therefore important for early detection of asymptomatic cardiac dysfunction in patients with stable angina pectoris. 2. In patients with stable angina pectoris without symptoms of heart failure: the value of E / Vp 1.5 and E / E 8 can be the marker of more advanced coronary atherosclerosis, manifested by three-vessel disease or stenosis of the left main coronary artery. Wstęp Bezobjawowe upośledzenie funkcji skurczowej lewej komory (LK) dotyczy chorych bez objawów klinicznych, z obniżoną frakcją wyrzutową (EF) LK poniżej 50 % wg wytycznych Towarzystw Echokardiograficznych Europejskiego i Amerykańskiego [1]. U osób dorosłych niedokrwienie może być przyczyną upośledzenia czynności LK w 62% [ 2-3]. Choroba wieńcowa jest najczęstszą przyczyną prowadzącą do wystąpienia niewydolności serca i stanowi 2/3 wszystkich przypadków upośledzenia funkcji skurczowej LK. Problem wczesnego uszkodzenia funkcji serca w tej populacji pozostaje wciąż niedostatecznie zbadany [4]. Upośledzenie napełniania rozkurczowego, w zależności od stopnia zaawansowania, może być bezobjawowe klinicznie, jedynie dostrzegalne w postaci dyskretnych objawów w badaniu echokardiograficznym [5]. Wykrycie dysfunkcji serca w stadium bezobjawowym pozwala na wczesne leczenie a w konsekwencji u części chorych zahamowanie progresji choroby [6-8]. O zaburzeniach funkcji serca możemy również pośrednio wnioskować na podstawie podwyższonego stężenia NT-proBNP (N-terminal-pro B-type Natriuretic Peptide) [9-10]. Są doniesienia, iż u niektórych chorych występuje zwiększony poziom NTproBNP zanim pojawią się uchwytne zmiany w echokardiografii przezklatkowej. Zmieniające się w czasie stężenie NT-proBNP u pacjentów asymptomatycznych może zwiastować objawy upośledzenia funkcji serca [11]. W ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w leczeniu przewlekłej niewydolności serca. Dlatego ważna jest identyfikacja pacjentów bezobjawowych, u których może dojść do rozwoju objawowej niewydolności serca. Uzasadnia to podejmowanie badań w celu określenia, czy wczesne zmiany wielkości frakcji wyrzutowej oraz parametrów echokardiograficznych napełniania LK, jak również oznaczenia wartości NT-proBNP mają istotne znaczenie prognostyczne w stabilnej dusznicy bolesnej. Cel pracy 1. Analiza parametrów badania echokardiograficznego u chorych ze stabilną dusznicą bolesną bez objawów niewydolności serca i ich zmiany w obserwacji dwuletniej. 2. Określenie znaczenia stężenia NTproBNP dla wczesnego wykrywania bezobjawowego upośledzenia funkcji serca u chorych ze stabilną dusznicą bolesną oraz jego wpływ na rokowanie dwuletnie. 3. Analiza zależności pomiędzy stopniem dysfunkcji rozkurczowej lewej komory a chorobami współistniejącymi i wybranymi wskaźnikami echokardiograficznymi. 4. Znaczenie rokownicze wybranych parametrów echokardiograficznych (E/Vp, E/E, Ar) u chorych ze stabilną dusznicą bolesną bez objawów niewydolności serca. Materiał i Metodyka Badaniem objęto 57 chorych ze stabilną chorobą niedokrwienną serca, bez przebytego zawału mięśnia serca, w tym 35 mężczyzn (61,4%), w wieku od 35 do 56 lat (średnia 51,08 +/-4,01 roku), hospitalizowanych w Klinice Choroby Wieńcowej Instytutu Kardiologii Collegium Medicum UJ w Krakowie w latach Chorzy w tym czasie byli leczeni farmakologicznie zgodnie z wytycznymi postępowania dla chorych ze stabilną dławicą: kwasem acetylosalicylowym, inhibitorem enzymu konwertującego angiotensynę lub antagonistą receptora dla angiotensyny II, nitratami, beta-blokerem, blokerem kanału wapniowego III generacji, statyną lub fibratem. Niektórzy pacjenci dodatkowo otrzymywali lek moczopędny, trimetazydynę, preparaty potasu lub magnezu, inhibitor oksydazy ksantynowej z powodu dny moczanowej oraz leki stosowane w cukrzycy. Ostatecznie analiza po 2 latach dotyczyła 56 chorych, ponieważ jeden chory zmarł po roku obserwacji w mechanizmie nagłego zgonu sercowego. U 2 chorych wystąpiła konieczność wykonania operacji pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG) przed zakończeniem 2-letniej obserwacji. U pozostałych chorych nie wykonano zabiegu rewaskularyzacji oraz nie wystąpił zawał serca w okresie 2 lat obserwacji. Kryteria włączenia do badania: rozpoznana stabilna choroba wieńcowa, potwierdzona wynikiem koronarografii lub scyntygrafią wysiłkową serca, wydolny układ krążenia, brak objawów klinicznych typowych dla niewydolności serca, wiek pacjenta w przedziale lat, wystarczające okno akustyczne umożliwiające dokładną ocenę profilu napełniania LK, ruchu pierścienia zastawki mitralnej i profilu napływu z żył płucnych, zgoda chorego na wykonanie badania Kryteriami wyłączenia były: przebyty zawał mięśnia serca, jawne objawy niewydolności serca, wady zastawkowe i kardiomiopatia, brak normalizacji ciśnienia tętniczego w czasie ostatnich 2 lat, zmiany narządowe w przebiegu cukrzycy, niewydolność nerek, choroby tarczycy, choroba nowotworowa, choroby wątroby znacznie upośledzające jej funkcję oraz ciąża. Na badanie uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego (nr KBET/7B/2005). Oceniano dwukrotnie wstępnie 57 chorych oraz po 2 latach od włączenia do badania 56 chorych. Badanie wstępne w dniu włączenia pacjentów do obserwacji obejmowało ocenę stanu klinicznego (badanie podmiotowe, stopień nasilenia dławicy (wg Kanadyjskiego Towarzystwa Kardiologicznego, CCS) i badanie przedmiotowe). Analizowano obecność czynników ryzyka miażdżycy: wywiad rodzinny, nałóg palenia tytoniu, obecność nadciśnienia tętniczego, zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej oraz występowanie niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Określano dane antropometryczne takie jak wskaźnik masy ciała oraz powierzchnię ciała a także przeanalizowano elektrokardiogram spoczynkowy 12-odprowadzeniowy, wyniki badań biochemicznych: lipidogramu oraz stężenie NT-proBNP w surowicy. W przezklatkowym echokardiogramie spoczynkowym uwzględniono ocenę funkcji skurczowej i rozkurczowej zgodnie ze współczesnymi kryteriami [12]. Na podstawie wyniku badania echokardiograficznego, wyodrębniono 3 grupy chorych: -Grupa A -chorzy z prawidłową funkcją lewej komory serca (EF>50%; 32 chorych, w wieku 50,9 ± 4lat) Przegląd Lekarski 2014 / 71 / 7 379
3 - Grupa B - chorzy z upośledzoną funkcją rozkurczową (22 chorych, w wieku 51,2 ± 4,3 lat) - Grupa C - chorzy z upośledzoną funkcją skurczową ( EF 50%, mierzona metodą Simpsona) i rozkurczową lewej komory serca (3 chorych, w wieku 52 ± 3 lat). Wśród chorych grupy B z upośledzoną funkcją rozkurczową zależnie od profilu napełniania lewej komory wyodrębniono 2 podgrupy: - Podgrupa B 1 - chorzy z zaburzeniem relaksacji izowolumetrycznej i zaburzoną relaksacją w profilu napływu mitralnego. -Podgrupa B 2 - chorzy z pseudonormalizacją lub restrykcyjnym typem napełniania. W tabeli I przedstawiono wskaźniki echokardiograficzne istotne rokowniczo związane z upośledzeniem rozkurczu LK. Obserwacja 2-letnia: Przedstawione powyżej parametry analizowano po 2 latach obserwacji. Ponadto w oparciu o wyniki badań echokardiograficznych: wyjściowego (E 1 ) oraz po 2 latach (E 2 ) przeanalizowano zmiany początkowego profilu napełniania LK i funkcji skurczowej serca pod kątem trendów zmian profilu napełniania LK i funkcji skurczowej w odstępie czasu pomiędzy badaniami E 1 i E 2. Następnie oceniono zależność trendów zmian profilu napełniania LK od wieku, parametrów biochemicznych, chorób współistniejących i wybranych wskaźników echokardiograficznych w celu określenia czynników rokowniczych pogorszenia funkcji skurczowej i rozkurczowej LK. W przeprowadzonej analizie statystycznej wykorzystano pakiet statystyczny STATISTICA 8 firmy StatSoft, Inc. (2008). Zastosowano test t-studenta, prostą i wieloczynnikową analizę wariancji (one-way i ANOVA), test kolejności par Wilcoxona, test U, ANOVA Kruskala-Wallisa, Fishera, Chi2 i z poprawką Yatesa.Za statystycznie znamienne przyjmowano wyniki testów, dla których poziom istotności był mniejszy lub równy 0,05 (p 0,05). Za granicznie istotnie statystycznie przyjmowano wartości p=0,06 i 0,07. Wyniki Charakterystyka ogólna badanych chorych. Nadciśnienie tętnicze miało 51 chorych (89,4%), zaburzenia gospodarki lipidowej 44 osoby (77,2%) a cukrzycę typu drugiego 11 osób (19,2%). Zespół polimetaboliczny rozpoznano u 7 chorych (12,2%). Nałóg palenia tytoniu stwierdzono u 28 osób (49,1%), a obciążający wywiad rodzinny występował u 41 pacjentów (71,9%). Podgrupy badanych ABC nie różniły się istotnie pod względem wieku, płci, przeanalizowanych parametrów antropometrycznych i wybranych czynników ryzyka (zaburzeń gospodarki lipidowej, wywiadu rodzinnego, obecności zespołu polimetabolicznego). Podobnie nie stwierdzono istotnych różnic w stopniu nasilenia dławicy piersiowej wg CCS między grupami. We wszystkich grupach najczęściej obserwowano CCS II. Parametry echokardiograficzne w badanych grupach A, B, C zostały przedstawione w tabeli II a w podgrupach B1 i B2 w tabeli III. Pozostałe parametry: LA, LA area, Tabela I Wskaźniki echokardiograficzne rokownicze związane z upośledzeniem rozkurczu LK serca. Echocardiographic prognostic parameters associated with LV diastolic heart dysfunction. Upośledzenie relaksacji (dysfunkcja łagodna) Profil napływu mitralnego (stopień dysfunkcji rozkurczowej LK) LVEDV, LVEDD, LVMAS, LVMI nie różniły się istotnie statystycznie u badanych w grupach A, B, C. Analiza porównawcza parametrów echokardiograficznych w grupach A, B, C. Na podstawie analizy parametrów echokardiograficznych stwierdzono istotną zależność pomiędzy typem zaburzenia funkcji LK a parametrami echokardiograficznymi będącymi wskaźnikami podwyższonego ciśnienia końcoworozkurczowego: E/Vp (p=0,0002), E/E (p=0,0006), Ar (p=0,034) oraz od prędkości propagacji Vp (0=0,001) (Tab. II i III). Zwolnienie relaksacji izowolumetrycznej 1-2 Zaburzona relaksacja w fazie wczesnego napełniania, prawidłowe LVEDP Zaburzona relaksacja w fazie wczesnego napełniania, podwyższone LVEDP E /A E/Vp E/E E /A - stosunek maksymalnej prędkości fali wczesnorozkurczowej (E ) do późnorozkurczowej (A ) pierścienia mitralnego; E/Vp- stosunek maksymalnej prędkości przepływu we wczesnym okresie napełniania LK (E) do prędkości propagacji fali E (ang. early diastolic flow propagation velocity, Vp); E/E - stosunek fali wczesnej napływu mitralnego do prędkości wczesnorozkurczowej pierścienia mitralnego. Tabela II Parametry echokardiograficzne u badanych chorych (grupa A, grupa B, grupa C). Echocardiographic parameters of the patients (group A, group B, group C). Parametry echokardiograficzne Grupa A x±sd Grupa B x±sd <1,5 Nie stwierdzono istotnej zależności pomiędzy rodzajem i stopniem upośledzenia funkcji serca a występowania takich czynników ryzyka jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, nałóg palenia tytoniu, zaburzenia gospodarki lipidowej, zespół metaboliczny, dodatni wywiad rodzinny. Zależność pomiędzy rodzajem i stopniem upośledzenia funkcji LK serca a NT-proBNP. Stwierdzono istotną zależność upośledzenia funkcji skurczowej i rozkurczowej LK serca od stopnia przeciążenia hemo- <1 <1 Grupa C x±sd EF (%) 62 ± 5,3 60 ± 6,4 40 ± 0 NS DT (ms) 207,9 ± ± ± 64,5 0,0015 IVRT (ms) 91,3 ± 6,9 111 ± ± 5,2 0,0005 E/A 1,18 ± 0,3 0,6 ± 0,3 0,75 ± 0,25 0,017 E/Vp 1,26 ± 0,3 1,6 ± 0,4 1,76 ± 0,6 0,0002 E/E 3,4 ± 0,8 6,9 ± 3,04 8,4 ± 5,2 0,0006 Ar (m/s) 0,3 ± 0,06 0,32 ± 0,08 0,35 ± 0,02 0,034 Vp (cm/s) 65 ± 20 45,3 ± 9 43,4 ± 10 0,001 EF- frakcja wyrzutowa lewej komory (ang. ejection fraction); DT - czas deceleracji fali E napływu mitralnego (ang. deceleration time); IVRT- czas rozkurczu izowolumetrycznego (ang. isovolumetric relaxation time); E/A - stosunek przepływu w fazie E do fazy A; E/Vp- stosunek maksymalnej prędkości przepływu we wczesnym okresie napełniania LK (E) do prędkości propagacji fali E, Vp; E/E - stosunek prędkości E do E ; Ar- maksymalna prędkość przepływu w żyle płucnej górnej prawej w czasie skurczu przedsionka (ang. atrial reversal); Vp- prędkość propagacji fali E (ang. early diastolic flow propagation velocity). Tabela III Parametry echokardiograficzne w podgrupach B1 i B2. Echocardiographic parameters of the patients in the subgroups B1 and B2. Parametry echokardiograficzne Podgrupa B1 Podgrupa B2 p EF (%) 60,6 ± 6,6 53 NS DT (ms) 276 ± ± 66,2 0,01 IVRT (ms) 113,8 ± ,4 ± 14,2 NS E/A 0,54 ± 0,2 1 ± 0,4 0,01 E/Vp 1,48 ± 0,34 1,89 ± 0,29 0,003 E/E 5,95 ± 2,8 8,9 ± 1,5 0,01 Ar (m/s) 0,33 ± 0,08 0,27 ± 0.08 NS p <8 >8 i < A. Skrzypek i J. Nessler
4 dynamicznego wyrażonego stężeniem NTproBNP (p=0,018). Nie wykazano natomiast istotnej statystycznie różnicy w stężeniu NT-proBNP pomiędzy podgrupami B1 i B2. Zmiany funkcji serca oraz profilu napełniania LK serca po 2 latach obserwacji. Zmiany skurczowej i rozkurczowej funkcji serca oraz profilu napełniania LK u badanych chorych po 2 latach obserwacji przedstawiono w tabeli VI i VII oraz na rycinach 1 i 2. Czynniki prognostyczne zmian profilu napełniania LK (pogorszenia lub poprawy) pomiędzy wyjściowym badaniem echokardiograficznym a badaniem po 2 latach obserwacji. Po 2 latach obserwacji u chorych z pogorszeniem funkcji serca z grupy A z stwierdzono istotną zależność wystąpienia zaburzeń rozkurczu od obecności cukrzycy typu drugiego (p=0,01). W podgrupie B 1 wykazano istotną różnicę wartości stosunku E/E pomiędzy chorymi, u których pogłębiła się dysfunkcja rozkurczowa LK a chorymi, u których nie pogorszyła się. Wykazano ponadto, że stopień upośledzenia funkcji rozkurczowej LK dodatnio koreluje ze stężeniem NT-proBNP ale nie identyfikuje chorych, u których funkcja LK może ulec pogorszeniu po 2 latach. Dyskusja W pracy stwierdzono, że pacjenci z chorobą niedokrwienną serca są obciążeni ryzykiem rozwoju niewydolności LK serca skurczowej i rozkurczowej pomimo leczenia farmakologicznego. Obecna koncepcja leczenia niewydolności serca opiera się na oddziaływaniu na mechanizmy biologiczne prowadzące w czasie do poprawy przeżycia i zmniejszenia chorobowości chorych z upośledzeniem funkcji LK serca [13]. W dostępnym piśmiennictwie jest podkreślany fakt, że w naturalnej historii rozwoju niewydolności serca należy uwzględnić wczesną utajoną fazę, co ma znaczenie dla wdrożenia programu badań przesiewowych w grupach ryzyka rozwoju pełnoobjawowej niewydolności serca [14]. W analizowanej populacji stwierdzono, że u 43,8% chorych jest zaburzona funkcja rozkurczowa LK. U 28% badanych występowała upośledzona relaksacja LK, u 8,5% pseudonormalizacja napływu mitralnego. Restrykcyjny profil napełniania LK stwierdzono u niewielkiego odsetka -1,8% badanych a u 5,4% współwystępowało równocześnie upośledzenie funkcji rozkurczowej oraz skurczowej LK. Wykazano, że u osób z wyjściowo prawidłową funkcją serca cukrzyca typu drugiego istotnie wpływała na Tabela IV Wartości NT-proBNP u badanych chorych w grupach: A, B, C. NT-proBNP values of the patients in groups A, B, C. Grupa n pogorszenie się funkcji rozkurczowej LK po 2 latach obserwacji (p=0,01). Wyniki własne jak i dane z piśmiennictwa wskazują, że pacjenci z dusznicą bolesną stabilną oraz NT-proBNP (pg/ml) x SD min max A 32 49,3 35,4 8,9 155,4 B ,9 131, ,9 C ,7 21,2 123,3 NT-proBNP N-końcowy fragment mózgowego pro-peptydu natriuretycznego w pg/ml (ang. N-terminal-pro B-type Natriuretic Peptide); n liczebność grupy (ang. number); SD odchylenie standardowe (ang. standard deviation); Tabela V Wartości NT-proBNP w podgrupach B1 i B2. NT-proBNP values in the subgroups B1 and B2. Podgrupa n NT-proBNP (pg/ml) x SD min max B , ,9 B ,7 21,6 332,8 Tabela VI Zmiana funkcji skurczowej i rozkurczowej LK u chorych w grupach A,B,C po 2 latach obserwacji. Change of LV systolic and diastolic function in groups A, B, C after 2 years follow-up. Grupy Zmiana profilu napełniania lewej komory Bez zmian Pogorszenie Poprawa A (n=32) 15 (46,8 %) 17 (53 %) 0 B (n=22) 19 (86,3 %) 1 (4,5 %) + 1 zgon 1 (4,5 %) C (n=3) 3 (100 %) 0 0 Tabela VII Zmiana funkcji skurczowej i rozkurczowej LK w podgrupach B1 i B2 po dwuletniej obserwacji. Change of LV systolic and diastolic function in subgroups B1 and B2 after 2 years follow-up. Podgrupy Zmiana funkcji skurczowej i rozkurczowej LK Bez zmian Pogorszenie Poprawa B1 (n=16) 10 (68,75 %) 5(25 %) 1 (6,25 %) B2 (n=6) 4 (66,6 %) (1 zgon) 1 (16 %) p 0,018 p NS Rycina 1 Zmiany funkcji LK u badanych chorych po 2 latach. Changes in the LV function in examined patients after 2 years. Rycina 2 Zmiany funkcji LK u chorych po 2 latach z uwzględnieniem podgrup. Changes of LV function in patients after two years, including the subgroups. Przegląd Lekarski 2014 / 71 / 7 381
5 ze współistniejącą cukrzycą typu drugiego powinni być okresowo poddawani kontrolnym badaniom echokardiograficznym w celu oceny wczesnych zaburzeń funkcji LK serca [15]. W badaniach własnych wykazano, że u chorych z dusznicą bolesną stabilną stężenie NT-proBNP różniło się istotnie pomiędzy grupami A,B,C. Najniższe stężenie NT-proBNP obserwowano u chorych z prawidłową funkcją LK (49,3 pg/ml), najwyższe u chorych z izolowaną dysfunkcją rozkurczową LK (126,9 pg/ml); p=0,018. W badaniach własnych stwierdzono istotnie wyższy poziom NT-proBNP u dwóch chorych u których zaszła konieczność wykonania operacji pomostowania aortalnowieńcowego oraz u jednego pacjenta, u którego wystąpił nagły zgon sercowy (416,23 pg/ml; p=0,004; Tab. VIII) w porównaniu ze średnią wartością NT-proBNP u pozostałych badanych. Obserwacje powyższe być może są odzwierciedleniem wyższego ciśnienia końcoworozkurczowego LK w następstwie nawracającego niedokrwienia mięśnia serca prowadzącego do zaburzeń funkcji rozkurczowej LK. Nieistotnie statystycznie wyższe stężenia NT-proBNP występowały u chorych z bardziej zaawansowaną izolowaną dysfunkcją rozkurczową LK. Podobne zależności stężenia NT-proBNP od stopnia upośledzenia funkcji LK obserwował Wita i wsp. wg których jednorazowy pomiar NTproBNP identyfikował osoby z izolowaną rozkurczową dysfunkcją LK, szczególnie w najbardziej zaawansowanym stadium [16]. W badaniu Val-HeFT (Valsartan Heart Failure Trial) wykazano, że początkowe stężenie BNP było niezależnym wskaźnikiem predykcyjnym umieralności i chorobowości podczas obserwacji chorych z niewydolnością serca [17], co potwierdziły obserwacje własne (Tab. VIII). W przedstawionej pracy stwierdzono, że profil napełniania LK po dwuletniej obserwacji badanych chorych zależał od wyjściowego profilu napełniania LK (p=0,0007). Wykazano, że maksymalna prędkość przepływu w żyle płucnej górnej prawej w czasie skurczu przedsionka (Ar) była istotnie wyższa u osób z zaburzeniami funkcji rozkurczowej i skurczowej LK (p=0,034; Tab. II). Parametr ten wg Klein i wsp. może u chorych z dusznicą stabilną wskazywać na podwyższone ciśnienie w lewym przedsionku oraz zwiększoną sztywność LK [18]. W rozpoznawaniu profilu pseudonormalnego LK wg Kitabatake i wsp. istotne znaczenie ma prędkość propagacji [19]. Nowym parametrem o dużej wartości prognostycznej jest E /Vp [20]. W badaniach własnych wykazano, że pacjenci z zaburzoną relaksacją różnią się od chorych z profilem pseudonormalizacji stosunkiem E/ Vp (1,48 vs 1,89; p=0,003; tabela nr 3), co wskazuje pośrednio na wyższe ciśnienie w lewym przedsionku (LP). Wartość E/Vp 1,5 cechowała chorych z bardziej zaawansowaną dysfunkcją rozkurczową LK serca (Tab. III). Istnieją doniesienia, że E/E jest bardziej dokładny od parametrów związanych z falą propagacji w identyfikacji pacjentów z ciśnieniem w LP ponad 15 mmhg [24]. W niniejszej pracy wykazano istotnie wyższe Tabela VIII Wybrane parametry u chorych z CABG i SCD. Selected parameters in patients with CABG and SCD. Parametry echokardiograficzne wartości E/E związane z zaawansowaniem zaburzeń funkcji rozkurczowej serca (p=0,01; Tab. III). Stwierdzono, że chorzy ze stabilną dusznicą bolesną i wartościami stosunku E/ Vp=1,77 (p=0,07) oraz E/E =8,98 (p=0,03; tab.8) mieli bardziej zaawansowaną miażdżycę manifestującą się chorobą trójnaczyniowa lub zwężeniem pnia lewej tętnicy wieńcowej, co wymagało operacji pomostowania aortalno-wieńcowego. Wyższe wartości E/Vp oraz E/E w badaniu wyjściowym stwierdzono również u pacjenta, u którego wystąpił nagły zgon sercowy. Powyższe obserwacje sugerują, że zaawansowana miażdżyca tętnic wieńcowych i towarzyszące jej niedokrwienie prowadzi do istotnych zaburzeń zarówno funkcji skurczowej jak i rozkurczowej LK. Należy więc podkreślić znaczenie częstego kontrolnego monitorowania echokardiograficznego pacjentów, u których wartość stosunku E/Vp wynosi powyżej 1,5 oraz E/E przekracza 8. Spośród chorych na stabilną dusznicę bolesną większe ryzyko pogłębiania się istniejącej już dysfunkcji rozkurczowej LK mięśnia serca występowało u osób, które miały podwyższone wyjściowo stężenia NT-proBNP oraz wysokie wartości parametrów echokardiograficznych: E/E, E/Vp i Ar, wskazujących na podwyższone ciśnienie końcoworozkurczowe w LK. Uzyskane wyniki wskazują również na istotną rolę oznaczanego NT-proBNP dla wyodrębnienia chorych ze stabilną dusznicą bolesną oraz bezobjawowym upośledzeniem funkcji lewej komory. W świetle prowadzonych badań stabilna dusznica bolesna jest istotnie związana z ryzykiem rozwoju zaburzeń funkcji lewej komory serca skurczowej a także rozkurczowej. W wykryciu tego ryzyka mogą mieć znaczenie okresowo wykonywane kontrolne badania echokardiograficzne pomimo braku jawnych objawów niewydolności serca u chorych ze stabilną dusznicą bolesną. CABG i SCD E/E 8,98 ± 0,5 0,033 E/Vp 1,77 ± 0,13 0,07 LA area 24,2 ± 2,3 0,005 LVEDD 57 ± 3,6 0,04 NT-proBNP pg/ml 416,2±75,2 0,04 Wnioski Przeciążenie hemodynamiczne LK wyrażone podwyższonym stężeniem NTproBNP wskazuje na upośledzenia funkcji skurczowej i/lub rozkurczowej LK u chorych bezobjawowych. NT-proBNP ma zatem znaczenie dla wczesnego wykrywania bezobjawowego upośledzenia funkcji serca u chorych ze stabilną dusznicą bolesną. Rozwój lub nasilenie zaburzeń funkcji rozkurczowej istotnie związane były z wyższym wyjściowo stężeniem NT-proBNP oraz obecnością cukrzycy typu 2. Wysokie wartości parametrów echokardiograficznych: E/E, E/Vp i Ar, wskazujące na podwyższone ciśnienie końcoworozkurczowe w LK wiążą się u chorych na stabilną dusznicę bolesną z większym ryzykiem pogłębiania się istniejącej już dysfunkcji rozkurczowej LK. U chorych ze stabilną dusznicą bolesną bez objawów niewydolności serca: wartości stosunku E/Vp 1,5 oraz E/E 8 mogą być markerem bardziej zaawansowanej miażdżycy tętnic wieńcowych, manifestującej się chorobą trójnaczyniową lub zwężeniem pnia lewej tętnicy wieńcowej, wiążącej się z koniecznością operacji pomostowania aortalno-wieńcowego. Piśmiennictwo 1. Handoko ML, Paulus WJ: Nowe stanowisko European Siciety of Cardiology dotyczące rozpoznawania rozkurczowej niewydolności serca jakie są główne przesłania? Tłum. Lek. Łukasz Strzeszyński; Pol Arch Med Wewn. 2007; 118: Gackowski A, Isnard R, Piwowarska W, Komajda M: Peptyd natriuretyczny typu B (BNP) nowa metoda diagnostyczna w kardiologii? Kardiol Pol. 2002; 56: McDonagh TA, Morrison CE, Lawrence A, Ford I, Tunstall-Pedoe H. et al: Symptomatic and asymptomatic left-ventricular dysfunction in urban population. Lancet 1997 Sep 20; 350: Banasiak W, Ponikowski P, Reczuch K, Trusz Gluza M, Bochenek A, Gołdyn R: Postępy w kariologii w 2005 roku- cz. I 5. Nessler J, Skrzypek A, Piwowarska W: Rozkurczowa niewydolność serca jako czynnik ryzyka u pacjentów z niewydolnością krążenia. Przegl Lek. 2005; 61: European Study Group on Diastolic Heart Failure. How to diagnose diastolic Heart Failure. Eur Heart J. 1998; 135: Cleland JGF: Screening for left ventricular dysfunction and chronic heart failure. Should it be done and, if so, how? In: Stanek B (ed). Optimising Heart Failure Management. Adis International, Auckland, 2000: Frigerio M, Oliva F, Turazza FM, Bonow RO: Prevention and management of chronic heart failure in management of asymptomatic patients. Am J Cardiol. 2003; 91: 4F-9F. 9. Omland T, Hall C: N-terminal pro-b-type natriuretic peptide; in Wu AHB (ed): Cardiac Markers, ed 2. Totowa NJ, Humana Press, 2003; Stanek B: BNP Testing in Heart Failure One Fits All? J Clin Basic Cardiol 2003; 6: Hobbs F, Davis R, Roalfe A: Reliability of N-terminal pro-brain natriuretic peptide assay in diagnosis of heart failure: cohort study in representative and high risk community populations. BMJ 2002; 324: Dickstein K, Cohen-Solal A, Filippatos G, McMurray JJ, Ponikowski P. et al: ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008: The Task Force for the Diagnosis and Treatment of Acute and Chronic Heart Failure 2008 of the European Society of Cardiology. Developed in collaboration with the Heart Failure Association of the ESC (HFA) and endorsed by the European Society of Intensive Care Medicine (ESICM). European Heart Journal. DOI: /eurheartj/ehn Swedberg K: Importance of neuroendocrine activa- P 382 A. Skrzypek i J. Nessler
6 tion in chronic heart failure. Impact of treatment strategies [review]. Eur J Heart Fail. 2000; 2: Hummel S, Piercy J, Wright R, Davie A, Bagust A. et al: An economic analysis of the Survival and Ventricular Enlargement (SAVE) Study: application to the United Kingdom. Pharmacoeconomics 1997; 12: Zile M, Baicu C, Gaasch W: Diastolic Heart Failure Abnormalities in active relaxation and passive stiffness of the left ventricle. N Eng J Med. 2004; 350: Wita K, Filipecki A, Wróbel W, Krauze J, Drzewiecka- Gerber A. i wsp: Wartość diagnostyczna pomiaru NT-proBNP w rozpoznawaniu izolowanej dysfunkcji rozkurczowej lewej komory wśród pacjentów z udokumentowaną chorobą wieńcową. Folia Kardiol. 2006; 13: Anand IS, Fisher LD, Chiang YT, Latini R, Masson S. et al: Changes in brain natriuretic peptide and norepinephrine over time and mortality and morbidity in the Valsartan Heart Failure Trial (Val-HeFT). Circulation 2003; 107: Klein AL, Tajik AJ: Doppler assessment of pulmonary venous flow in healthy subjects and patients with heart disease. J Am Soc Echocardiogr. 1991; 4: Kitabatake A, Mikami T, Nishihara K, Onozuka H: Clinical significance of noninvasive assessment of left ventricular diastolic function by Doppler echocardiography. J Cardiol. 2001; 37: Dorosz JL, Lehmann KG, Stratton JR: Comparison of tissue Doppler and propagation velocity to invasive measures for measuring left ventricular filling pressures. Am J Cardiol. 2005; 95: Przegląd Lekarski 2014 / 71 / 7 383
Frakcja wyrzutowa lewej komory oraz rozpoznanie i leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności serca
Frakcja wyrzutowa lewej komory oraz rozpoznanie i leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności serca Zbigniew Gugnowski GRK Giżycko 2014 Opracowano na podstawie: Wytycznych ESC dotyczących rozpoznania oraz
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoMarcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Definicja NS to zespół kliniczny, w którym wskutek dysfunkcji serca jego pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoTesty wysiłkowe w wadach serca
XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoRejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004
Bardziej szczegółowoWytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych
Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma
Bardziej szczegółowoOcena lewej komory w badaniu echokardiograficznym
Kardiologia Polska 2014; 72, supl. II: XX XX; DOI: 10.5603/KP.2014.XXXX ISSN 0022 9032 ArtykuŁ poglądowy / Review article Ocena lewej komory w badaniu echokardiograficznym Left ventricular function assessment
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13
Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry
Bardziej szczegółowoOstre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia
Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia Janina Stępińska Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej Instytut Kardiologii, Warszawa o Abott Potencjalny konflikt interesów
Bardziej szczegółowoDiagnostyka, strategia leczenia i rokowanie odległe chorych z rozpoznaniem kardiomiopatii przerostowej
Lekarz Karolina Macioł-Skurk Diagnostyka, strategia leczenia i rokowanie odległe chorych z rozpoznaniem kardiomiopatii przerostowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB
FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC
Bardziej szczegółowoWarsztat nr 1. Niewydolność serca analiza problemu
Warsztat nr 1 Niewydolność serca analiza problemu Przewlekła niewydolność serca (PNS) Przewlekła niewydolność serca jest to stan, w którym uszkodzone serce nie może zapewnić przepływu krwi odpowiedniego
Bardziej szczegółowoOPIEKA AMBULATORYJNA NAD CHORYMI Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA
OPIEKA AMBULATORYJNA NAD CHORYMI Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA dr hab. med. Ewa Konduracka Klinika Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakowski Szpital Specjalistyczny
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoTerapia resynchronizująca u chorych z niewydolnością serca
PRACA POGLĄDOWA Folia Cardiologica Excerpta 2012, tom 7, nr 1, 41 45 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1896 2475 Terapia resynchronizująca u chorych z niewydolnością serca Anna Hrynkiewicz-Szymańska 1, Marek
Bardziej szczegółowoBadania dodatkowe w celu potwierdzenia rozpoznania stabilnej choroby wieńcowej
Badania dodatkowe w celu potwierdzenia rozpoznania stabilnej choroby wieńcowej Nieinwazyjne badanie diagnostyczne układu krążenia stanowią podstawową metodę, wykorzystywaną w rozpoznawaniu jak i monitorowaniu
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze. Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę
Nadciśnienie tętnicze Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę EPIDEMIOLOGIA: Odsetek nadciśnienia tętniczego w populacji Polski w wieku średnim (36-64 lat) wynosi 44-46% wśród mężczyzn i 36-42%
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i symptomatologia. Piotr Abramczyk
Patofizjologia i symptomatologia niewydolności serca Piotr Abramczyk Definicja Objawy podmiotowe i przedmiotowe niewydolności serca Obiektywny dowód dysfunkcji serca i i Odpowiedź na właściwe leczenie
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014
Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leki przeciwpłytkowe (ASA, clopidogrel) Leki przeciwzakrzepowe (heparyna, warfin, acenocumarol) Leki trombolityczne
Bardziej szczegółowoOcena funkcji rozkurczowej lewej komory serca
Folia Cardiol. 2001, tom 8, supl. C, C5 C10 Copyright 2001 Via Medica ISSN 1507 4145 Ocena funkcji rozkurczowej lewej komory serca Jarosław D. Kasprzak Klinika Kardiologii Instytutu Medycyny Wewnętrznej
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoStężenie endoteliny 1 (ET-1) u chorych z niewydolnością serca o etiologii niedokrwiennej
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2003, tom 10, nr 2, 169 175 Copyright 2003 Via Medica ISSN 1507 4145 Stężenie endoteliny 1 (ET-1) u chorych z niewydolnością serca o etiologii niedokrwiennej Jadwiga Nessler
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny w Łodzi
Uniwersytet Medyczny w Łodzi Oddział Kardiologii M. Sz. S. sp. z o.o. Radom Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej ROZPRAWA DOKTORSKA Wpływ dysfunkcji prawej komory serca na rokowanie krótkoterminowe
Bardziej szczegółowoLek. Olgierd Woźniak. Streszczenie rozprawy doktorskiej
Lek. Olgierd Woźniak Streszczenie rozprawy doktorskiej Ocena czynników ryzyka adekwatnych interwencji kardiowerteradefibrylatora u pacjentów z arytmogenną kardiomiopatią prawej komory. Wstęp Arytmogenna
Bardziej szczegółowoProf. UJ, dr hab. med. Jacek Legutko Przewodniczący Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Uniwersytet
Rola kardiologii inwazyjnej w zapobieganiu rozwojowi niewydolności serca Prof. UJ, dr hab. med. Jacek Legutko Przewodniczący Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Bardziej szczegółowoPOZYTYWNE I NEGATYWNE SKUTKI DOŚWIADCZANEJ TRAUMY U CHORYCH PO PRZEBYTYM ZAWALE SERCA
POZYTYWNE I NEGATYWNE SKUTKI DOŚWIADCZANEJ TRAUMY U CHORYCH PO PRZEBYTYM ZAWALE SERCA mgr Magdalena Hendożko Praca doktorska Promotor: dr hab. med. Wacław Kochman prof. nadzw. Gdańsk 2015 STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoOCENA RYZYKA OPERACYJNEGO U CHORYCH KARDIOLOGICZNYCH Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Kardiologicznej I Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii UM w Łodzi Jak ocenić ryzyko i zakwalifikować chorego
Bardziej szczegółowoAnatomia i fizjologia układu krążenia. Łukasz Krzych
Anatomia i fizjologia układu krążenia Łukasz Krzych Wytyczne CMKP Budowa serca RTG Unaczynienie serca OBSZARY UNACZYNIENIA Układ naczyniowy Układ dąży do zachowania ośrodkowego ciśnienia tętniczego
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 53 Wnioski naukowe 1. - Zalecenie PRAC Informacje podstawowe Iwabradyna to związek zmniejszający częstość uderzeń serca, działający wyłącznie na węzeł zatokowo-przedsionkowy, bez
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i symptomatologia niewydolności serca. Piotr Abramczyk
Patofizjologia i symptomatologia niewydolności serca Piotr Abramczyk Definicja Objawy podmiotowe i przedmiotowe niewydolności serca i Obiektywny dowód dysfunkcji serca i Odpowiedź na właściwe leczenie
Bardziej szczegółowoHipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego
XVI Kongres Medycyny Rodzinnej Kielce, 2 5 czerwca 2016 Prof. UJ dr hab. med. Adam Windak Kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej CM UJ Wiceprezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Hipercholesterolemia
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoRejestr codziennej praktyki lekarskiej w zakresie leczenia choroby wieńcowej
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej w zakresie leczenia choroby wieńcowej Badanie Nr: BETAX_L_01459 Autorzy: Dr hab. n. med. Marek Kuch, Klinika Kardiologii, Uniwersytet Medyczny w Warszawie Michał
Bardziej szczegółowoStosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń
Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym
Bardziej szczegółowoPRACA ORYGINALNA. Klinika Kardiologii Wojskowego Instytutu Medycznego Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Obrony Narodowej w Warszawie
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2006, tom 1, nr 2, 110 115 Copyright 2006 Via Medica ISSN 1507 4145 Echokardiograficzne zmiany u chorych na cukrzycę typu 2 po przebytym zawale serca z uniesieniem
Bardziej szczegółowoW Polsce na chorobę niedokrwienną serca zapada rocznie od 80 do 100 tys. osób
W Polsce na chorobę niedokrwienną serca zapada rocznie od 80 do 100 tys. osób Choroba niedokrwienna serca jest przyczyną ponad 40% wszystkich zgonów zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet Struktura zgonów
Bardziej szczegółowoTypy badań echokardiogaficznych Spoczynkowe Obciążeniowe (wysiłek, dobutamina, dipirydamol, inne) Z dostępu przez klatkę piersiową (TTE) Przezprzełyko
Podstawy echokardiografii Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Typy badań echokardiogaficznych Spoczynkowe Obciążeniowe (wysiłek,
Bardziej szczegółowoDostępność nowych form leczenia w Polsce Sesja: Nowe podejście do leczenia niewydolności serca
Dostępność nowych form leczenia w Polsce Sesja: Nowe podejście do leczenia niewydolności serca PROF. DR HAB. MED. TOMASZ ZIELIŃSKI KIEROWNIK KLINIKI NIEWYDOLNOŚCI SERCA I TRANSPLANTOLOGII INSTYTUTU KARDIOLOGII
Bardziej szczegółowoZnaczenie depresji u chorych kardiologicznych
Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych Tomasz Podolecki, Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego;
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka operacyjnego. Piotr Czempik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii SUM
Ocena ryzyka operacyjnego Piotr Czempik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii SUM Ryzyko związane z zabiegiem operacyjnym Typ operacji (np. kardiochirurgiczne/niekardiochirurgiczne)
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoNiedomykalność aortalna (AI) Klinika Chorób Wewnętrznych i Nadciśnienia Tętniczego
Niedomykalność aortalna (AI) Klinika Chorób Wewnętrznych i Nadciśnienia Tętniczego Etiologia zwyrodnienie płatków zastawki poszerzenie pierścienia aortalnego lub/i aorty wstępującej mieszany Etiologia
Bardziej szczegółowoKtórzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej
Którzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej D. Payen i E. Gayat Critical Care, listopad 2006r. Opracowała: lek. Paulina Kołat Cewnik do tętnicy płucnej PAC, Pulmonary
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoDelegacje otrzymują w załączeniu dokument D043528/02 Annex.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 8 marca 2016 r. (OR. en) 6937/16 ADD 1 TRANS 72 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 7 marca 2016 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: Sekretariat Generalny
Bardziej szczegółowoZwiązek między prędkością późnorozkurczową pierścienia mitralnego a strukturą serca i wybranymi parametrami czynności układu krążenia
Katedra i Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej i Chorób Wewnętrznych Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Związek między prędkością późnorozkurczową pierścienia mitralnego a strukturą
Bardziej szczegółowoOcena czynności lewej komory u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc
Ocena czynności lewej komory u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc Evaluation of left ventricular function in patients with chronic obstructive pulmonary disease Elżbieta Suchoń 1, Wiesława
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoChoroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze
Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze Choroba niedokrwienna serca zapotrzebowanie na O2 > moŝliwości podaŝy O2 niedotlenienie upośledzenie czynności mięśnia sercowego przemijające trwałe
Bardziej szczegółowoDefinicja. Choroba niedokrwienna serca. Podział choroby wieńcowej. Epidemiologia 2015-04-23
Definicja Choroba niedokrwienna serca II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 zespół objawów chorobowych będących następstwem przewlekłego stanu niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen
Bardziej szczegółowoAnaliza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne
Analiza fali tętna u dzieci z chorobami kłębuszków nerkowych doniesienie wstępne Piotr Skrzypczyk, Zofia Wawer, Małgorzata Mizerska-Wasiak, Maria Roszkowska-Blaim Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii
Bardziej szczegółowoNazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:
Bardziej szczegółowoPostępowanie u chorych z niewydolnością serca na podstawie wyników badań IMPROVEMENT i EUROHEART FAILURE STUDY. Metodyka, opis populacji, diagnostyka
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2004, tom 11, nr 10, 697 706 Copyright 2004 Via Medica ISSN 1507 4145 Postępowanie u chorych z niewydolnością serca na podstawie wyników badań IMPROVEMENT i EUROHEART FAILURE
Bardziej szczegółowoPRACA ORYGINALNA. Beata Jołda-Mydłowska, Małgorzata Kobusiak-Prokopowicz, Adam Spring, Wojciech Kosmala i Maria Witkowska
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2003, tom 10, nr 2, 143 152 Copyright 2003 Via Medica ISSN 1507 4145 Zaburzenia napełniania lewej i prawej komory po zawale serca i ich relacja do tolerancji wysiłku fizycznego
Bardziej szczegółowoPodstawy echokardiografii
Echokardiografia podstawy Podstawy echokardiografii II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 - badanie echokardiograficzne jest metodą oceny serca wykorzystującą ultradźwięki - głowica echokardiografu emituje
Bardziej szczegółowoPrzywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
Bardziej szczegółowoPRACA ORYGINALNA. Przerukowano za zgodą z: Folia Cardiologica 2006; 13:
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2006, tom 1, nr 7, 395 401 Copyright 2006 Via Medica ISSN 1896 2475 Wartość diagnostyczna pomiaru NT-proBNP w rozpoznawaniu izolowanej dysfunkcji rozkurczowej
Bardziej szczegółowoZnaczenie nieprawidłowej czynności rozkurczowej lewej komory serca u członków rodziny pacjentów z rodzinną kardiomiopatią przerostową
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2005, tom 12, nr 8, 561 567 Copyright 2005 Via Medica ISSN 1507 4145 Znaczenie nieprawidłowej czynności rozkurczowej lewej komory serca u członków rodziny pacjentów z rodzinną
Bardziej szczegółowoPRACA ORYGINALNA. Jacek Lelakowski, Jacek Majewski, Jacek Szczepkowski i Mieczysław Pasowicz
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2002, tom 9, nr 3, 253 258 Copyright 2002 Via Medica ISSN 1507 4145 Rola naturalnego przewodzenia przedsionkowo- -komorowego u osób z chorobą niedokrwienną serca i wdrożoną
Bardziej szczegółowoLECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2
załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 719 Poz. 27 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem
Bardziej szczegółowoPorównanie amerykańskich i europejskich standardów farmakoterapii w przewlekłej niewydolności serca
Porównanie amerykańskich i europejskich standardów farmakoterapii w przewlekłej niewydolności serca Standardy European Society of Cardiology (ESC):[1] Inhibitory ACE (inhibitory konwertazy angiotensyny
Bardziej szczegółowoChoroba wieńcowa - rosnący problem współczesnej kardiologii
Choroba wieńcowa - rosnący problem współczesnej kardiologii Choroby układu sercowo - naczyniowego stanowią przyczynę około połowy wszystkich zgonów w Polsce. W 2001 r. z powodu choroby wieńcowej zmarło
Bardziej szczegółowoEchokardiograficzny test obciążeniowy z dobutaminą w polskich pracowniach echokardiograficznych.
Echokardiograficzny test obciążeniowy z dobutaminą w polskich pracowniach echokardiograficznych. Opracowanie na podstawie danych z 25 Pracowni Echokardiograficznych w Polsce posiadających akredytację Sekcji
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoPrzy przyjęciu w EKG AFL z czynnością komór 120/min. Bezpośrednio przed zabiegiem, na sali elektrofizjologicznej,
Opis przypadku Częstoskurcz z szerokimi zespołami QRS u pacjenta po zawale serca czy zawsze VT? Wide QRS complex tachycardia in a patient after myocardial infarction: is it always ventricular tachycardia?
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki nieinwazyjnej układu krążenia ze szczególnym uwzględnieniem EKG i echokardiografii
Podstawy diagnostyki nieinwazyjnej układu krążenia ze szczególnym uwzględnieniem EKG i echokardiografii 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (Kierunek studiów, poziom i profil kształcenia,
Bardziej szczegółowoLeczenie przewlekłej niewydolności serca Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Akademii Medycznej w Warszawie Cele leczenia 1. Zapobieganie a). Zapobieganie i leczenie
Bardziej szczegółowoWpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem
Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Lek. med. Bogumił Ramotowski Klinika Kardiologii CMKP, Szpital Grochowski Promotor pracy Prof. dr
Bardziej szczegółowoPodstawy echokardiografii
Podstawy echokardiografii II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Echokardiografia podstawy - badanie echokardiograficzne jest metodą oceny serca wykorzystującą ultradźwięki - głowica echokardiografu emituje
Bardziej szczegółowoI. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)
Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Bardziej szczegółowoOgólna charakterystyka markerów biochemicznych OZW
Ogólna charakterystyka markerów biochemicznych OZW Idealny marker powinien posiadać następujące cechy: o umożliwiać wczesne rozpoznanie zawału mięśnia sercowego o występować w dużych stężeniach w mięśniu
Bardziej szczegółowoPacjent ze złożoną wadą aortalną i dysfunkcją lewej komory diagnostyka i zasady kwalifikacji zabiegowej
Choroby Serca i Naczyń 2007, tom 4, nr 2, 106 110 P R Z Y P A D K I K L I N I C Z N E Pacjent ze złożoną wadą aortalną i dysfunkcją lewej komory diagnostyka i zasady kwalifikacji zabiegowej Piotr Lipiec,
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoSylabus modułu zajęć na studiach wyższych Biomarkery w chorobach układu krążenia. Wydział Lekarski UJ CM
Załącznik nr 4 do zarządzenia nr 118 Rektora UJ z 19 grudnia 2016 r. Sylabus modułu zajęć na studiach wyższych Biomarkery w chorobach układu krążenia Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa
Bardziej szczegółowoInhibitory enzymu konwertującego angiotensyny w prewencji ostrych zespołów wieńcowych
Inhibitory enzymu konwertującego angiotensyny w prewencji ostrych zespołów wieńcowych Od chwili wprowadzenia inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I) do lecznictwa szczególne zainteresowanie budzi zastosowanie
Bardziej szczegółowoChoroba niedokrwienna serca
Choroba niedokrwienna serca II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Definicja zespół objawów chorobowych będących następstwem przewlekłego stanu niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen
Bardziej szczegółowoWartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?
Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody
STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby
Bardziej szczegółowoProf. Hanna Szwed. Chory ze stabilną chorobą wieńcową - jak rozpoznać, - czy zawsze test obciążeniowy, ale jaki?
Prof. Hanna Szwed Chory ze stabilną chorobą wieńcową - jak rozpoznać, - czy zawsze test obciążeniowy, ale jaki? Warszawa, 2015 Rozpoznanie stabilnej choroby wieńcowej i ocena ryzyka Etap 1 Kliniczna ocena
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoKluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Bardziej szczegółowoWpływ treningu fizycznego na funkcję rozkurczową lewej komory serca i jej związek z wydolnością fizyczną u pacjentów po zawale serca
PRACA ORYGINALNA PRZEDRUK Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 4, 170 177 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Wpływ treningu fizycznego na funkcję rozkurczową lewej komory serca i jej związek
Bardziej szczegółowoNiewydolność serca: końcowy etap chorób układu krążenia. Piotr Ponikowski
Niewydolność serca: końcowy etap chorób układu krążenia Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Co to jest Niewydolność
Bardziej szczegółowoKwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia.
Kwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3 są niezbędne dla zdrowia serca i układu krążenia. Kwasy tłuszczowe omega-3 jak pokazują wyniki wielu światowych badań klinicznych i epidemiologicznych na ludziach, są
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoNIEWYDOLNOŚĆ SERCA- DIAGNOSTYKA I LECZENIE. Barbara Niedźwiecka, 6.rok barniedzwiecka@gmail.com
NIEWYDOLNOŚĆ SERCA- DIAGNOSTYKA I LECZENIE Barbara Niedźwiecka, 6.rok barniedzwiecka@gmail.com Podział Świeża (pierwszy epizod), przemijająca (nawracająca, epizodyczna), przewlekła (stabilna, pogarszająca
Bardziej szczegółowo