FAS (FETAL ALCOHOL SYNDROME) - ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY 1
|
|
- Bronisława Lisowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 FAS (FETAL ALCOHOL SYNDROME) - ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY 1 Spożycie mniejszej ilości alkoholu może wywołać: Fetal Alcohol Effects (FAE) czyli alkoholowy efekt płodowy Lub: Alcohol Related Neurodevelopmental Disorder (ARND), czyli zaburzenia neurorozwojowe spowodowane alkoholem FAS - opisany przez Jonesa i Smitha w 1973 roku, a jego kryteria kwalifikacyjne podlegały wielu modyfikacjom. FAS jest zespołem umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako opóźnienie umysłowe, dysfunkcja mózgu, anomalia rozwojowe, zaburzenia w uczeniu się i zaburzenia psychologiczne. FAS jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym. 1 OPRACOWANIE NA PODSTAWIE: T. Jadczak-Szumiło: Neuropsychologiczny profil dziecka z FASD. Studium przypadku. Warszawa, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, 2008; M. Klecka: FAScynujące dzieci. Kraków, Wydawnictwo Św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, 2007; M. Klecka M.: Organiczne uszkodzenia mózgu u dzieci wywołane prenatalnym działaniem alkoholu. Objawy i wczesne rozpoznanie alkoholowego zespołu płodowego FAS. Bliżej przedszkola 2004 nr 4, s. 31; K. Liszcz: Jak być opiekunem dziecka z FAS?, Fundacja ''Daj Szansę'', Toruń 2005.
2 FAS nazywany jest statyczną encefalopatią. Oznacza to, iż choroba ta jest nieuleczalna, a zmiany, które raz zaszły w mózgu, nie ulegają ani pogłębieniu, ani nie mogą zostać cofnięte. FAS jest skutkiem przyjmowania alkoholu przez matkę na jakimkolwiek etapie ciąży. Przez krew łożyskową dociera on do dziecka. Najbardziej narażone na działanie alkoholu jest tworzący się układ nerwowy. Jego rozwój zostaje zaburzony na trzy sposoby: część komórek nerwowych umiera, część przemieszcza się w niewłaściwe rejony część tworzy nieprawidłowe połączenia. Symptomy Diagnoza alkoholowego zespołu płodowego FAS opiera się na następujących kryteriach: charakterystyczne rysy twarzy, mała waga urodzeniowa, dysfunkcja OUN (ośrodkowego układu nerwowego),
3 wywiad potwierdzający narażenie na działanie alkoholu w życiu płodowym. Dzieci z FAS mają wiele (nie zawsze wszystkie) charakterystycznych cech dysmorficznych: zmarszczka kącika oka małe, szeroko rozstawione oczy, płaska środkowa część twarzoczaszki; brak rynienki podnosowej cienką górna warga mała żuchwa zapadnięty grzbiet nosa zniekształcenie małżowin uszu
4 Małgorzata Klecka, w swojej książce FAScynujące dzieci, podaje sygnały ostrzegawcze w zachowaniu dziecka już w 9 miesiącu życia. Należą do nich: dziecko nie odwzajemnia przywiązania do bliskiej osoby, uśmiechu, pieszczot, nie boi się obcych, nie bawi się w chowanego, nie szuka ukrytego przedmiotu, nie reaguje na słowo daj lub pa-pa. Podaje również takie sygnały ostrzegawcze dla dziecka w 12 miesiącu życia: dziecko nie reaguje niepokojem na nieznane osoby i miejsca, nie rozumie zakazu nie wolno, nie wyraża swoich potrzeb inaczej niż płaczem W TRAKCIE ROZWOJU DZIECKO Z FAS Uwaga i pamięć ma kłopoty z pamięcią, uczeniem się, jest rozproszone;
5 zaczyna później niż rówieśnicy mówić, a z czasem ma kłopoty z rozumieniem słów i gramatyki, mimo obszerności i,,kwiecistości wypowiedzi, które maskują braki w zakresie rozumienia mowy innych i czytanego tekstu; niewłaściwie rozmieszcza litery i słowa podczas pisania, trudno mu utrzymać taką samą wielkość liter i umieścić pismo między dwoma liniami; ma trudności z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych (matematyka, czas, pieniądze); dla utrzymania koncentracji potrzebuje ruchu; ma trudności w dostrzeganiu różnic między dwoma podobnymi obiektami; ma trudności w dokańczaniu rozpoczętych czynności; potrzebuje nieustannego przypominania i instrukcji odnośnie do tego co ma robić, mimo że są to czynności codziennie powtarzane np. mycie zębów czy konieczność pójścia do łazienki wykazuje zaburzone przyswajanie treści werbalnych i kłopoty z pamięcią słuchową, co jest powodem kłopotów z wypełnianiem poleceń;
6 zaburzone przyswajanie bodźców słuchowych np. rozumienie potocznej mowy, wychwytywanie subtelnych różnic w dźwiękach, kłopoty ze słyszeniem przy dodatkowym hałasie; wykazuje słabą zdolność do przywoływania informacji; ma trudności z uwewnętrznieniem mowy, często myśli głośno; nie umie wyciągać wniosków, przewidywać konsekwencji zachowań; Koordynacja psychoruchowa dziecko wykazuje niepewność przy przenoszeniu przedmiotów; ma zmniejszoną wrażliwość na dotyk oraz słabą świadomość własnego ciała; szybko się męczy; jest niezdarny ruchowo: bywa, że dziecko chodzi głośno tupiąc lub szurając ; unika podejmowania wysiłków i prac wymagających precyzyjnego wykonania; nie jest w stanie wykonywać prostych czynności
7 czy określić, gdzie znajdują się jego części ciała bez własnej kontroli wzrokowej; przejawia nieświadomość tego, co się dzieje wokół, niezrozumienie sytuacji; potrafi kiwać się, siedzieć bezczynnie czy stać przez długi czas wykonuje tiki lub grymasy twarzy; może pojawić się problem z bezkolizyjnym poruszaniem się po pokoju, trudność w chwytaniu i utrzymaniu przedmiotów; Emocje dziecko jest impulsywne; wykazuje labilność uczuciową; nieumiejętnie rozpoznaje uczuci u siebie i innych, wykazuje brak empatii, trudności w rozumieniu intencji; pojawiają się zaburzenia przywiązania; Metabolizm Najczęstszym problemem jest niedocukrzenie, bezpośrednio wpływające na zachowanie dziecka. Już po
8 obudzeniu dziecko jest poirytowane i pobudzone, nieco uspokajając się po zjedzeniu śniadania. Dzieje się tak dlatego, iż niedocukrzenie powoduje uwalnianie się adrenaliny, co prowadzi do zachowań agresywnych, drażliwości, wybuchowości, złośliwości i wyraźnego pobudzenia. Z kolei niedocukrzenie może wystąpić przy nieregularnym odżywianiu się dziecka albo spożywaniu pokarmów zawierających duże ilości cukru. Dzieci z FAS często wycofują się, zamykają w sobie, izolują od świata zewnętrznego, kłamią, a w skrajnych przypadkach i przy dużych zaniedbaniach zdarzają się nawet ucieczki z domu. M. Klecka wyróżnia różne typy zaburzeń przywiązania u dziecka z alkoholowym zespołem płodowym (Tamże, s. 123): Typ I: nieprzywiązany dziecko nie preferuje żadnej osoby z otoczenia, nawet w sytuacjach zagrożenia, brak wyraźnej reakcji emocjonalnej na rozłąkę, nie różnicuje kontaktów towarzyskich (wszystkich traktuje podobnie).
9 Typ II: nieróżnicujący dziecko potrafi oddalić się od opiekuna i do niego nie powrócić (brak bezpiecznej bazy ), prowokuje sytuacje dla siebie niebezpieczne fizycznie, przejawia nadmiernie przyjacielskie zachowania w stosunku do nieznanych osób, np. poszukuje u nich pocieszenia. Typ III: zahamowany dziecko przejawia niechęć do zbliżania się i dotyku w nieznanych sytuacjach, szczególnie w obecności obcej osoby, aktywnie unika i wycofuje się z kontaktów innych niż z opiekunem, ma ograniczoną możliwość wyrażania emocji. Typ IV: agresywny dziecko wyraźnie preferuje jednego opiekuna, ale bliski kontakt jest przerywany wybuchami złości i agresji, przejawia złość częściej i z większym nasileniem niż to czynią rówieśnicy, przejawia lęk. Typ V: odwrócone role role rodzic dziecko są odwrócone, dziecko utrzymuje bliskość z opiekunem w nieznanym otoczeniu, bez przejawiania lęku, dziecko jest nadmiernie wymagające, rządzące się, nadmiernie troskliwe lub kontrolujące w stosunku do
10 opiekuna, dziecko przejawia nadmierne zainteresowanie psychicznym samopoczuciem rodzica. Profesor medycyny Hermann Löser z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Münster badał dzieci z FAS przez ponad 20 lat. Uzyskane przez niego wyniki opublikowano w książce pt. "Ratgeber zur Alkoholembryopathie". Oto wymienione nieprawidłowości: 98% - waga niższa od normalnej dla danego wieku, dotyczy to także wzrostu; 95% - nieprawidłowości w budowie (wyglądzie) twarzy; 89% - opóźnienie rozwoju ruchowego i umysłowego; 84% - mikrocefalia; 80% - wady wymowy; 72% - nadaktywność; 58% - wiotkość mięśni; 51% - skrócony i zakrzywiony mały palec; 46% - deformacje genitaliów; 44% - deformacje kręgosłupa; 35% - porost włosów na karku; 30% - gołębia klatka piersiowa; 29% - nieprawidłowości w budowie serca; 25% - zaburzenia widzenia; 20% - zaburzenia słyszenia; 20% - zaburzenia przełykania/odżywiania;
11 20% - autyzm/agresja/problemy związane z funkcjonowaniem w sferze społecznej; 16% - zakrzywiony (jak dziób) mały palec; 16% - małe zęby; II. KONIECZNOŚĆ DIAGNOZY WIELOASPEKTOWEJ 1. Funkcjonowanie dziecka z FAS w sferze intelektualnej Percepcja występują zaburzenia percepcji wzrokowej, zmniejszone pole widzenia peryferyjnego, zbyt często spogląda na obwód oglądanych przedmiotów, zamiast patrzeć na ich środek czy wnętrze. Pojawiają się także trudności w interpretowaniu bodźców wzrokowych oraz obniżona koordynacja oko ręka. Słuch U tych dzieci występuje spowolniony rytm przetwarzania słuchowego, znaczne problemy w zakresie słyszenia. Często opóźniona zdolność mówienia, język ekspresyjny, lepszy niż język recepcyjny.
12 Płynność słowna maskuje słabą jakość rozumienia mowy innych. Dzieciom cierpiącym na FAS znacznie łatwiej mówić niż słuchać tego, co inni mają do powiedzenia. Przez to często mają kłopoty w szkole ponieważ np. nie rozumieją poleceń nauczyciela. Uwaga W związku z uszkodzonym OUN występują również u osób z FAS problemy związane z utrzymaniem uwagi, słaba kontrola impulsów oraz problemy z pamięcią operacyjną. Nadaktywność, łatwość rozpraszania uwagi (dzieci wykazują krótkie okresy skupiania uwagi i są bardziej ruchliwe podczas posiłków niż ich rówieśnicy). Krótkotrwała uwaga i perseweratywność (tendencja do trwania i powtarzania danego zachowania przez jednostkę po zaprzestaniu bodźca wywołującego to zachowanie) utrudniają im wykonanie zadań. Dzieci te mają także skłonności do rozpraszania się. Koncentracja U dzieci występuje krótki czas koncentracji. Cały czas są pobudzone i niezdolne do wyciszenia się. Mają trudności z indywidualną, twórczą zabawą. Nie potrafią przewidzieć konsekwencji swoich zachowań lub zachowań innych ludzi nieuwewnętrzniona mowa.
13 Osoba z FAS odczuwa impuls, by cos zrobić i najpierw następuje działanie, a dopiero potem, po fakcie, uświadomienie konsekwencji. Pamięć zaburzenia przetwarzania informacji. Ich mózg ma trudności z pamięcią operacyjną, zwłaszcza krótkotrwałą, (gromadzeniem informacji, wiązaniem nowych informacji z uprzednimi, wykorzystaniem zdobytych informacji). Myślenie trudności z myśleniem abstrakcyjnym, myśleniem przyczynowo skutkowym, z wyobraźnią (nie potrafią wyobrazić sobie tego, czego nie doświadczyły). Występują problemy z uogólnianiem (brakuje im plastyczności w procesie myślenia), Z poczuciem czasu (dlatego np. przychodzą na zajęcia lekcyjne spóźnione), Z dopasowaniem pewnych czynności do określonych godzin, Z cykliczną naturą zjawisk. Dzieci z FAS sprawiają wrażenie, że stać je na więcej. Wyrażają słowami pojęcia, których naprawdę nie rozumieją. Osoby z FAS znają zasady i rozumieją konsekwencje ich złamania, ale nie są w stanie najpierw
14 myśleć, a później działać. Często myślą głośno, co sprawia, że wszyscy wokół słyszą ich myśli. Nie potrafią znaleźć błędów swojej wypowiedzi i skorygować ją. Mowa występują problemy z rozwojem języka. U małych dzieci obserwujemy znacząco opóźniony rozwój mowy; trudności w używaniu języka w bardziej skomplikowanych kontekstach społecznych. brakuje im kluczowych zdolności komunikacyjnych, które pozwalają im włączyć się do grupy rówieśniczej i utrzymać te relacje. mają kłopoty ze zrozumieniem metafor i emocjonalnych kontekstów języka. Pozajęzykowe trudności w porozumiewaniu się to: trudności ze zrozumieniem kontekstu wypowiedzi, tonu, melodii czy ukrytych znaczeń pozawerbalnych (są związane uszkodzeniami prawej półkuli). Prawa półkula pełni również istotną rolę w innych aspektach mowy np. osoby z uszkodzeniami prawostronnymi rozumieją w sposób dosłowny słowa, wypowiedzi i rysunki. Nie potrafią podać właściwego zakończenia dowcipu. Występuje przymus głośnego mówienia, potrzeba informacji zwrotnej. Nie potrafią znaleźć błędów swojej wypowiedzi i skorygować ją. Często mówią same do siebie zupełnie nie uświadamiając sobie tego faktu. Są to zdolności potrzebne własnej komunikacji z innymi.
15 2. Funkcjonowanie dziecka z FAS w sferze emocjonalnej Zachowanie dzieci z FAS, jest następujące: impulsywne; złośliwe i buntownicze (często poirytowani); agresywni i nieobliczalni; posiadają zdolności manipulacyjne; miewają częste wahania nastrojów; brak empatii; egoistyczne (uwielbiają być w centrum zainteresowania z drugiej strony bywają bardzo samotne, przez swoje negatywne zachowanie odrzucane przez otoczenie rówieśnicze); nierealistyczne; głośne myślenie, czyli wyrażanie w sposób głośny tego co myślą, o danej osobie, bywa to często bardzo przykre dla otoczenie i może stać się powodem konfliktów 3. Funkcjonowanie dziecka z FAS w sferze motorycznej kłopoty związane z równowagą brak koordynacji ruchowej.
16 trudności w zakresie motoryki małej (widoczne jest to u dzieci w zakresie ruchomości palców u rąk, w tym zdolności do wykonywania złożonych ruchów rąk). apraksję konstrukcyjną (czyli trudności w układaniu czy rysowaniu całości z części), apraksję wyobrażeniowo-ruchową (występuje ona gdy osoba ma trudności z wykonaniem ruchów na polecenie ale może zrobić to w sposób automatyczny), słabą koordynację pracy rąk i oczu. U niektórych osób występuje również drżenie zamiarowe, które utrudnia wiele precyzyjnych ruchów. Brak równowagi ruchowej związanej z motoryką dużą. Występują kłopoty z rozwojem automatyzmów ruchowych. Często zostają przetrwałe odruchy dziecięce (dziecko, które ma wciąż aktywny ATOS, przy nauce chodzenia będzie łatwo tracić równowagę). Ruch głowy w jedną stronę spowoduje wyprostowanie kończy po tej samej stronie. W ten sposób zostaje zaburzony środek równowagi i utrwala się ruch homolateralny - jednostronny zamiast naprzemiennego, także odruch MORO utrzymuje się u dzieci z FAS. Jest wzbudzany przez nagłe i nieoczekiwane zdarzenie (automatyczna reakcja na sytuację wywołującą lęk). Dzieci cierpiące na FAS bardzo szybko i łatwo się męczą. Ponadto występujące zaburzenia czucia głębokiego oraz prioprioceptywnego powodują swoistą niezdarność ruchową (ruchy kanciaste, bywa że chodzą głośno tupiąc lub szurając, chodzenie rozpoczynają z opóźnieniem).
17 Zdarza się także, że dziecko ma sztywne i nieskoordynowane ruchy, potyka się i przewraca znacznie częściej niż jego rówieśnicy, wpada na przedmioty znajdujące się w pobliżu. Nie jest też w stanie nie kontrolując wzrokiem wykonywać prostych czynności, nie zdaje sobie sprawy z tego, gdzie znajdują się jego części ciała. Mają osłabioną równowagę i koordynację mięśniową, która powoduje unikanie podejmowania wysiłków i prac wymagających precyzyjnego wykonania. Ponadto w niektórych przypadkach występuje u tych osób hipertonia (wzmożone napięcie mięśniowe) lub hipotonia (obniżone napięcie mięśniowe). Procesy wykonawcze mają kłopoty z procesami wykonawczymi, ponieważ znacznie utrudnia im to zaburzenia w zakresie motoryki małej oraz zaburzenia koordynacji oko-ręka. Dziecko to ma trudności z przepisywanie tekstu z tablicy. Mają także problemy z pamięcią krótkotrwałą więc zdarza się, że zapominają treść zadania zanim przeczytają je do końca. Ponadto nie potrafią przewidzieć konsekwencji swoich zachowań. Potrafią przez długi czas pisać prace domową po czym wyrwać zapisaną kartkę i wyrzucić ją do kosza.
18 4. Funkcjonowanie dziecka z FAS w sferze społecznej Osoby z FAS nie mogą pełnić ról i obowiązków człowieka zdrowego, ponieważ są nierozumiane przez społeczeństwo. Ich zaburzenia często nie są odpowiednio wcześnie wykryte, przez co czują się pokrzywdzone w roli człowieka chorego, ponieważ wymagania wobec tych dzieci nie są przystosowane do ich możliwości psychofizycznych. Postrzegane są przez otoczenie jako osoby nieprzystosowane społecznie, trudne w wychowaniu, nastawione wrogo, które specjalnie robią na złość. Dzieci takie bardzo często nie rozumieją, że coś robią źle. Osoby z FAS mogą żyć normalnie, jeśli odpowiednio wcześnie zostaną u nich zdiagnozowane objawy. W przeciwnym wypadku może dojść do zaburzeń wtórnych, takich jak: kradzieże, zachowania antyspołeczne, porzucenie nauki szkolnej, ucieczki z domu, choroby psychiczne, samookaleczenia (w skrajnych przypadkach nawet samobójstwa), nadmierna i nieprawidłowa aktywność seksualna. Tacy ludzie są bezradni, bezsilni w życiu dorosłym. Mają przeciętny iloraz inteligencji, ale nie wiedzą jak
19 radzić sobie w wielu sytuacjach. Mimo to duża ich część dobrze funkcjonuje w dorosłym życiu. JAK POSTĘPOWAĆ Z DZIECKIEM Z FAS Potrzeby 1) Potrzeba fizycznego przeżycia: By pomóc dziecku z FAS, należy: pilnować by jadło o określonych porach (kontrolować zachowanie przy stole, czasu spożywanego posiłku); wyznaczać konkretne godziny snu (dzieci z FAS bywają nadpobudliwe, przez co bardzo nie chętnie kładą się spać, wywołuje to w konsekwencji u nich ciągłe zmęczenie i poirytowanie); 2) Potrzeba bezpieczeństwa: Ustalenie harmonogramu pozwoli im na życie w porządku oraz stałości. Należy zadbać tutaj również o bezpieczeństwo rozumiane w aspekcie fizycznym. Dzieci z
20 FAS, charakteryzują się również nadwrażliwością i niedowrażliwością dotyku. Dzieci z nadwrażliwością dotykową muszą mieć swoją przestrzeń, w której będą czuły się swobodnie, zaburzenie, ograniczenie tej przestrzeni może równać się atakowi. Dzieci z niedowrażliwością dotykową, są narażone na liczne niebezpieczeństwa płynące ze świata zewnętrznego, chodzi tu głównie o zranienia i urazy, których dzieci z niedowrażliwością dotykową, po prostu nie czują nic gdy się skaleczą. Ważne jest w tym wypadku by uświadomić najbliższe otoczenie, w którym dziecko z FAS wzrasta o tego typu problemach i konsekwencjach z nich wynikających, by zapewnić dziecko bezpieczeństwo psychiczne, ale również fizyczne. 3) Potrzeba miłości i przynależności: (czułość, dawanie i branie, wspólne przebywanie z kimś, przyjaźń, poczucie przynależności) Potrzeba przynależności jest zaburzona, po prostu dzieci z FAS nie przynależą, ze względu na brak
21 umiejętności funkcjonowania w grupie, wiąże się to z poczuciem odrzucenia i samotności. Rodzice czy też opiekunowie dzieci z FAS muszą nastawić się na nieustanna pracę z dzieckiem, która uwrażliwi je na dawanie i współodczuwanie uczuć innych. 4) Potrzeba poszanowania i sukcesu: (szacunek, dla siebie, zaufanie dla siebie, mistrzostwo, osiągnięcie, niezależność, wolność, szacunek u innych, uznanie, akceptacja, uwaga, status, opinia, prestiż) Dzieci z FAS pełno objawowym, a o takim tu mówimy - nigdy nie osiąga pełnej dojrzałości emocjonalnej, ani samodzielności- niezależności. Ponadto należy wziąć pod uwagę fakt, iż dzieci z FAS/FAE budzą swym zachowaniem wiele kontrowersji i niezadowolenia, przez co są odrzucane przez grupy rówieśnicze, brak zrozumienia często spotykają także w swych domach rodzinny, co sprowadza się do niezaspokojonej potrzeby akceptacji, która wchodzi w skład potrzeby poszanowania i sukcesu. Brak akceptacji, wiąże się również z opinią innych na temat dziecka z FAS, która jest właściwie tylko negatywna, co sprawia, że dziecko z FAS nie szanuje samego siebie
22 oraz nie ma do siebie zaufania, bowiem otoczenie umacnia go w przekonaniu, że nie jest w stanie wykonać np. najprostszych poleceń, których po prostu nie jest wstanie zrozumieć, przez zaburzenie percepcji słuchowej. 5) Potrzeba samorealizacji: Dzieci z FAS, nie są w stanie zrealizować się życiowo, czy też zawodowo, ponieważ mają: zaburzone procesy motoryczne; słabą pamięć krótkotrwałą (trudności z wykonaniem prostych poleceń); są mało samodzielne Osoby te potrzebują jasno wytyczonych granic postępowania (to wolno, tego nie wolno) z natychmiastowym wyciąganiem konsekwencji w momencie przekroczenia reguł. Potrzebują podpowiedzi, co trzeba zrobić w konkretnej sytuacji. Są zależne od rodziny. Często też rodzeństwo dziecka z FAS chce okazać pomoc, a w bezpośrednim kontakcie otrzymuje od swojego brata/siostry niezrozumiałą złość i wybuchy agresji. A
23 brak wdzięczności może zniechęcać rodzeństwo do dalszego jakiegokolwiek działania na rzecz tego dziecka. FAScynujące dzieci mogą przejawiać skrajnie różne zachowania w relacjach z rówieśnikami. Poczynając od izolacji społecznej, gdzie będą unikać tych kontaktów z rówieśnikami, kończąc na przeciwległym biegunie tych zachowań agresji, frustracji, czy kłótni z kolegami, skutkiem czego nie będą potrafili współdziałać w grupie, zaprzyjaźnić się, a także podtrzymać jakichkolwiek przyjaźni. Osoby z FAS same nie inicjują kontaktów, ale chętnie korzystają z propozycji koleżanek/kolegów. Często jest to przyczyną bycia oszukiwanym przez rówieśników. Osoba ta staje się ich ofiarą w różnych sytuacjach. Dziecko z FAS nie posiada zdolności do obserwowania i reagowania na zmiany wyrazu twarzy. Nie rozumieją więc gestów i mowy ciała. Dzieci te bardzo często nie rozumieją, że ktoś nie chce z nimi kontaktu. Nawet gdy inni odpychają to dziecko, odwracają się od niego, to i tak staje zbyt blisko, nie trzyma dystansu.
24 Ulotka Stowarzyszenia Zastępczego Rodzicielstwa - Oddział Śląski Osiem Kroków: Jak postępować z dziećmi z zespołem alkoholowym FAS. PROGRAM FAStryga. Aby skutecznie pomagać dzieciom z FAS ważne jest przestrzeganie następujących zasad: 1) Konkret - trzeba mówić używając konkretnych słów, należy unikać słów o podwójnym znaczeniu, jakiejś aluzji itd. Dobrze jest myśleć o niej/nim jak o dużo młodszym dziecku - ponieważ jej/jego rozwój emocjonalny i społeczny jest po prostu obniżony w stosunku do wieku rozwojowego (kalendarzowego). 2) Stałość - dzieci z FAS mają trudności z zastosowaniem zdobytej wiedzy w nowej sytuacji i uogólnianiem informacji. W nadmiarze bodźców próbują przespać ich natłok lub podejmują działania nie przewidując często ich konsekwencji. Funkcjonują najlepiej w środowisku, w którym wprowadza się mało zmian (najlepiej wcale). Dotyczy to również słownictwa. Rodzice i nauczyciele powinni ustalić ze sobą jakich słów, zwrotów i poleceń używać będą w stosunku do dziecka.
25 3) Powtarzanie - dzieci z Syndromem FAS mają kłopot z pamięcią operacyjną - krótkotrwałą. Zapominają nawet jeśli jakieś informacje zostaną wyuczone, ale nie były przez jakiś czas używane. Dobrze jest kilkakrotnie powtarzać mu - co wydarzy się w najbliższej przyszłości. Dzieci mają kłopot z "poruszaniem się " w czasoprzestrzeni (wcześniej, później, przed, po, za godzinę, jutro itp.). 4) Rutyna - trzeba budować im regularny rozkład dnia - z powtarzalnymi czynnościami. Wtedy łatwiej je zapamiętają. Jeśli dziecko będzie wiedziało, czego się spodziewać - zmniejszy to w nim poziom lęku. 5) Prostota - "krótko i bardzo zwięźle". Jeśli otrzymują zbyt dużo informacji - "wyłączą się". Nie jest możliwe dalsze uczenie się. Trzeba pamiętać - prostota działania stanowi podstawę efektywnego uczenia się. 6) Szczegółowość - trzeba mówić dokładnie to co mamy na myśli. Dzieci z uszkodzeniem mózgu nie potrafią na ogół zrozumieć pojęć abstrakcyjnych. Nie potrafią uogólniać czy działać - bez wskazówek. Trzeba zatem
26 mówić dziecku - krok po kroku co ma zrobić. Wtedy istnieje szansa na rozwinięcie właściwych nawyków. 7) Zasady - zasady to "spoiwo", które sprawia, że świat wokół dziecka zaczyna nabierać jakiegoś sensu. Jeśli usuniemy to "spoiwo" - wszystko to, co było z trudem budowane - (jak mur bez zaprawy) się rozsypie. Dziecko z FAS żyje w stałym chaosie. Jeśli porządkujemy świat wokół niego, (dużo stałości) - ma większą szansę na osiągnięcie sukcesu. Ale uwaga nie za dużo tych zasad i stale trzeba się do nich odwoływać i powtarzać. 8) Nadzór Dzieci z FAS mają trudności w rozwoju poznawczym, zachowują się bardzo naiwnie w codziennych sytuacjach. Żeby można było rozwijać u nich nawyki właściwego zachowania, wymagają stałego (nieustannego) nadzoru. Trzeba ich pilnować jak dużo młodsze dziecko. Kiedy jakaś sytuacja staje się irytująca, a zwykła (dotychczasowa ) interwencja nie przynosi skutku, wtedy trzeba zaprzestać działania, obserwować, uważnie słuchać aby zorientować się, na czym polega problem.
27 Pojęcia: Apraksja konstrukcyjna - czyli trudności w układaniu czy rysowaniu całości z części np. układanie klocków, czy rysowanie sześcianu. Apraksja wyobrażeniowo-ruchowa (ideomotoryczna)- występuje gdy osoba ma trudności z wykonaniem ruchów na polecenie, ale może zrobić to w sposób automatyczny. Perseweratywność - jedna z czasowych charakterystyk zachowania, tendencja do trwania i powtarzania danego zachowania przez jednostkę, po zaprzestaniu bodźca wywołującego to zachowanie.
28 Bibliografia: VIII Światowy Dzień FAS. FASD JAKO PROBLEM CAŁEJ RODZINY, RÓŻNORODNE ASPEKTY TERAPII, Lędziny. Jadczak-Szumiło T.: Neuropsychologiczny profil dziecka z FASD. Studium przypadku. Warszawa, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Klecka M.: FAScynujące dzieci. Kraków, Wydawnictwo Św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, Klecka M.: Organiczne uszkodzenia mózgu u dzieci wywołane prenatalnym działaniem alkoholu. Objawy i wczesne rozpoznanie alkoholowego zespołu płodowego FAS. Bliżej przedszkola 2004, nr 4, s. 31. Liszcz K.: Jak być opiekunem dziecka z FAS?, Fundacja ''Daj Szansę'', Toruń Łękowski R.: Popularna Encyklopedia PWN, Warszawa Materiały PARPA - Polskiej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Materiały Fundacji Daj Szansę opracowane przez lek. med. Krzysztofa Liszcza Sękowska Z.: Pedagogika specjalna: zarys, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa,
Forum Pedagogiczne 2,
Agnieszka Kubiak, Marta Sobocińska, Maria Ryś O zespole FAS. Z prof. UKSW, dr hab. Marią Ryś Kierownikiem Podyplomowego Studium Relacji Interpersonalnych i Profilaktyki Uzależnień rozmawiają Agnieszka
ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY FAS (FETAL ALCOHOL SYNDROME)
ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY FAS (FETAL ALCOHOL SYNDROME) Opracowano na podstawie następujących pozycji: VIII Światowy Dzień FAS. FASD JAKO PROBLEM CAŁEJ RODZINY, RÓŻNORODNE ASPEKTY TERAPII, 14.10.2008 Lędziny.
FAS. Zespół Alkoholowy Płodu (FETAL ALCOHOL SYNDROME)
FAScynujące dzieci FAS Zespół Alkoholowy Płodu (FETAL ALCOHOL SYNDROME) Co 3 kobieta w ciąży sięga po kieliszek, a skutki tego bywają dramatyczne. Nawet niewielka ilość alkoholu wypitego przez matkę może
Anna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW
Anna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW Co to jest FAS? FAS czyli Alkoholowy Zespół Płodowy (Fetal Alkohole Syndrome) to zespół zaburzeń występujących u dziecka, będący wynikiem
Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej.
Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Gotowość szkolna- sylwetka dziecka dojrzałego i niedojrzałego do rozpoczęcia nauki w szkole Edukacja szkolna jest
Profil neuropsy chologiczny dziecka z zespołem FA S. Justyna Soja-Sularz psycholog Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej nr 2 w Białymstoku
Profil neuropsy chologiczny dziecka z zespołem FA S Justyna Soja-Sularz psycholog Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej nr 2 w Białymstoku Fetal Alkohol Syndrome (FAS) jest to zespół nieprawidłowości,
Wielu rodziców zastanawia się, czy ich dziecko jest w pełni gotowe, by sprostać wymaganiom jakie niesie za sobą szkoła.
O GOTOWOŚCI SZKOLNEJ Rozpoczęcie nauki szkolnej to bardzo ważny moment w życiu każdego dziecka. Pójście do szkoły poprzedzone jest rocznym obowiązkowym przygotowaniem przedszkolnym, któremu podlegają wszystkie
Przeznaczenie metody Metoda Integracji Sensorycznej jest wykorzystywana w pracy z dziećmi: z autyzmem z Zespołem Aspergera
Metoda Integracji Sensorycznej (SI) jest to nowoczesna i bardzo skuteczna forma diagnozy i terapii dzieci. Integracja Sensoryczna opiera się na neurofizjologicznych podstawach klinicznej obserwacji i standaryzowanych
Uczeń z zespołem FAS w klasie integracyjnej
Uczeń z zespołem FAS w klasie integracyjnej I. Terminologia... 2 II. Diagnoza... 3 III. Rola nauczyciela w diagnozie FAS... 3 IV. Cechy ucznia z zespołem FAS... 4 V. Sposoby nauczania... 4 VI. Specyficzne
SPEKTRUM POALKOHOLOWYCH ZABURZEŃ PŁODU (FASD FETAL ALCOHOL SPECTRUM DISORDERS)
GRAŻYNA RYMASZEWSKA Lekarz psychiatra. Ponad 20 lat pomagała osobom uzależnionym od alkoholu oraz ich rodzinom. Aktualnie działa w Fundacji "Trzeźwość". Inicjatorka kampanii "Stop FAS". SPEKTRUM POALKOHOLOWYCH
CZY NASZE DZIECKO MOŻE
CZY NASZE DZIECKO MOŻE JUŻ IŚĆ DO SZKOŁY? Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 2 im. ks. dra S. Wilczewskiego w Katowicach OBOWIĄZEK SZKOLNY W KRAJACH EUROPEJSKICH GOTOWOŚĆ SZKOLNA Osiągnięcie przez
Alkohol a dziecko czylifetalalcohol Syndrom płodowy zespół alkoholowy
Alkohol a dziecko czylifetalalcohol Syndrom płodowy zespół alkoholowy FAS / PZA czyli FetalAlcohol Syndrom Płodowy Zespół Alkoholowy. Z tym problemem na świecie rodzi się więcej dzieci niż z zespołem Downa
Konstruowanie programów wspomagania rozwoju dzieci w świetle przeprowadzonej diagnozy przedszkolnej
Konstruowanie programów wspomagania rozwoju dzieci w świetle przeprowadzonej diagnozy przedszkolnej Danuta Mroczyk Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze I co dalej z diagnozą przedszkolną?
Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CAPD) Julia Pyttel
Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CAPD) Julia Pyttel pedagog, neurologopeda, surdologopeda, terapeuta SI APD Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego Centralne Zaburzenia Przetwarzania
systematyczne nauczanie
dojrzałość Osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie; harmonijne współgranie
Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju
Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno
www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
Alkohol w rodzinie zaburzone więzi
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Alkohol w rodzinie zaburzone więzi Beata Stebnicka Fundacja FASTRYGA Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu Zaburzenia więzi Nie ma takiego
DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO?
DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO? Co to jest dyspraksja? Dyspraksja jest zwykle postrzegana jako ograniczenie lub niedorozwój organizacji/ koordynacji ruchu. Związane z nim mogą być problemy z wypowiadaniem się,
DYSLEKSJA PORADY DLA RODZICÓW
DYSLEKSJA PORADY DLA RODZICÓW CO TO JEST DYSLEKSJA? Dysleksja rozwojowa jest to zespół zaburzeń występujących w procesie uczenia się, czytania i pisania u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. U podstaw
Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r.
Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Kompetencje kluczowe Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują
ANKIETA REKRUTACYJNA
ANKIETA REKRUTACYJNA Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety rekrutacyjnej, której celem jest zebranie informacji niezbędnych do przeprowadzenia rekrutacji uczestników projektu Wszyscy razem. 1. Imię i
Oprócz tego mogą pojawić się: pogorszenie wyników w nauce, zwiększony dystans do członków rodziny, gorsze kontakty z rówieśnikami.
CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY REAKCJI POSTRAUMATYCZNEJ: Wyraziste, natrętne wspomnienia Przeżywanie z fotograficzną dokładnością traumatycznych wydarzeń /widoki, dźwięki, zapachy/ + objawy wegetatywne /bicie
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W RUDNIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W RUDNIE Podstawy prawne: Ustawa z dnia 7 wrzesnia1991 r. o systemie oświaty ( DZ. U z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, oraz z 2009 r. Nr.6 poz.33, Nr 31 poz. 206
Aby zapobiec niepowodzeniom szkolnym już na starcie, musimy zadbać o to, aby dziecko przekraczając próg szkoły osiągnęło dojrzałość szkolną.
Gdy dziecko idzie po raz pierwszy do szkoły, zarówno ono, jak i rodzice bardzo przeżywają ten moment. Wszyscy są pełni nadziei, ale także obaw. Aby nieco ostudzić emocje, dowiedz się czy Twoje dziecko
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska Podstawy teoretyczne Jak kształtuje się pojęcie śmierci u dzieci? Dzieci w wieku do 4 lat: do 2 roku życia poczucie
Empatyczna układanka
T Spotkanie 9 Empatyczna układanka Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t y w n e j
WIELOSPECJALISTYCZNA OCENA FUNKCJONOWANIA UCZNIA. Imię.. Data założenia Nazwisko. Data urodzenia...
Pieczęć szkoły WIELOSPECJALISTYCZNA OCENA FUNKCJONOWANIA UCZNIA Imię.. Data założenia Nazwisko. Data urodzenia... OBSERWOWANY ZAKRES Rozróżnia stronę prawą i lewą K L A S A WYNIK OBSERWACJI SEMESTR I SEMESTR
Trudności w czytaniu / pisaniu / liczeniu Standardowa forma pomocy: 5
Trudności w czytaniu / pisaniu / liczeniu Standardowa forma : 5 1. Wystąpiły wtórne do problemów w czytaniu trudności emocjonalne. m.in.: W razie istotnego nasilenia trudności w tym obszarze wskazana konsultacja
Ciąża bez alkoholu 2018
IDEA Od 2007 roku Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) prowadzi działania edukacyjne związane z upowszechnianiem wiedzy na temat szkód w rozwoju płodu wynikających z picia alkoholu
Sprawdź i oceń stan rozwoju mowy swojego dziecka
Sprawdź i oceń stan rozwoju mowy swojego dziecka Przedstawiony poniżej sprawdzian ma na celu pomóc rodzicom ocenić stan rozwoju mowy dziecka. Należy pamiętać o tym, że każde dziecko ma indywidualne tempo
Skala Gotowości Edukacyjnej Pięciolatków (SGE-5) Arkusz Obserwacyjny
Część Druga Psychometryczna analiza wyników badań standaryzacyjnych Skali Gotowości Edukacyjnej Pięciolatków (SGE-5) Skala Gotowości Edukacyjnej Pięciolatków (SGE-5) Arkusz Obserwacyjny 79 Skala Gotowości
Żabno, dnia r.
Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)
Model autokratyczny Model liberalny Model demokratyczny. Pozytywne i negatywne skutki
Model autokratyczny Model liberalny Model demokratyczny Pozytywne i negatywne skutki Dzieci mają niskie poczucie własnej wartości zachowują się ulegle. Lub przeciwnie buntują się przeciwko wszystkim i
Fetal Alcohol Syndrome Debora Evensen. dzieci. Zrozumieæ zachowania dzieci i nastolatków z zespo³em FAS (Fetal Alcohol Syndrome)
Fetal Alcohol Syndrome Debora Evensen To nie s¹ z³e dzieci Zrozumieæ zachowania dzieci i nastolatków z zespo³em FAS (Fetal Alcohol Syndrome) Program FAStryga Stowarzyszenie Zastepczego Rodzicielstwa Oddzial
Kształtowanie się dominacji stronnej
Kształtowanie się dominacji stronnej Lateralizacja wyraża się np. większą sprawnością ruchową kończyn prawych od kończyn lewych. Lateralizacja to inaczej "stronność" - asymetria czynnościowa prawej i lewej
Diagnoza funkcjonalna dziecka
Diagnoza funkcjonalna dziecka Dane dziecka: i opis środowiska wychowującego Imię i nazwisko: XX, chłopiec Wiek dziecka: 3,6 Nie uczęszcza do przedszkola Rodzice: wykształcenie mama- wyższe, ojciec średnie
Kryteria oceniania wiadomości i umiejętności z języka angielskiego klasy IV-VI
Kryteria oceniania wiadomości i umiejętności z języka angielskiego klasy IV-VI Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wszystkie wymagania na ocenę bardzo dobrą a ponadto: - posiada wiedzę i umiejętności
PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH.
PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH. Spostrzeganie wzrokowe- to zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz ich interpretowania w oparciu o dotychczasowe doświadczenia.
KRYTERIA OCENIANIA KLASA I KLASA II KLASA III
KRYTERIA OCENIANIA II ETAP EDUKACYJNY - JĘZYK ANGIELSKI KLASA I KLASA II KLASA III DOPUSZCZAJĄCY: rozumie proste polecenia nauczyciela, poparte gestem; rozumie proste zwroty grzecznościowe i proste pytania;
Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się
NOWA RZECZYWISTOŚĆ Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się szkolnej dyscyplinie? Czy wejdzie w
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU
PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU UZASADNIENIE Ważnym zadaniem przedszkola jest kształtowanie cech i postaw dzieci, pozwalających im w przyszłości
,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny
OPIS INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny... Dla uczniów klas I-III Szkoły Podstawowej Specjalnej im. ks. Jana Twardowskiego z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,
DZIECKO NADPOBUDLIWE PSYCHORUCHOWO
DZIECKO NADPOBUDLIWE PSYCHORUCHOWO Nadpobudliwość psychoruchowa już od wielu lat jest tematem wielu badań, dyskusji i opracowań. To jedno z najczęściej występujących zaburzeń wieku rozwojowego. Badania
ARKUSZ OCENY DOJRZAŁOŚCI PROCESÓW SPOŁECZNO-EMOCJONALNYCH
ARKUSZ OCENY DOJRZAŁOŚCI PROCESÓW SPOŁECZNO-EMOCJONALNYCH Arkusz wypełnia nauczyciel nauczania przedszkolnego placówki, do której uczęszcza Pani/Pana dziecko... (imię i nazwisko dziecka) D dobrze S średnio
Co to jest niepełnosprawność?
Co to jest niepełnosprawność? Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności
ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR
ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać
Symptomy zaburzeń i formy, metody, sposoby dostosowania wymagań u uczniów z dysleksją w zakresie przedmiotów nauczania: Objawy zaburzeń:
Indywidualne dostosowanie wymagań z przedmiotu historia i społeczeństwo w Szkole Podstawowej w Pietrowicach Wielkich dla uczniów z diagnozą: dysleksja rozwojowa Symptomy zaburzeń i formy, metody, sposoby
OŚWIATA AUTYZM PRACA Z UCZNIEM ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI
OŚWIATA AUTYZM PRACA Z UCZNIEM ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI www.magazynnauczyciela.pl AUTYZM PRACA Z UCZNIEM ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI AUTYZM PRACA Z UCZNIEM ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka
Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Szczecinie Dzienny Ośrodek Terapeutyczno Edukacyjny dla Osób z Autyzmem w Szczecinie Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka Jeżeli twoje dziecko po 2 roku życia: nie
Akademia Rozwoju Małego Dziecka
Aktualnie zbieram grupy na następujące zajęcia: Akademia Rozwoju Małego Dziecka 1. Maluszkowo - zajęcia dla dzieci do 2 roku życia - czas trwania zajęć: 45 minut / dziecko+dorosły opiekun zajęcia stymulujące
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania
Pokochaj i przytul dziecko z ADHD. ADHD to zespół zaburzeń polegający na występowaniu wzmożonej pobudliwości i problemów z koncentracją uwagi.
Pokochaj i przytul dziecko z ADHD ADHD to zespół zaburzeń polegający na występowaniu wzmożonej pobudliwości i problemów z koncentracją uwagi. TYPOWE ZACHOWANIA DZIECI Z ADHD: stale wierci się na krześle,
Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców
Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Nie jest wyłącznie zdolnością do dokładnego
ARKUSZ DIAGNOZY UMIEJĘTNOŚCI FUNKCJONALNYCH
ARKUSZ DIAGNOZY UMIEJĘTNOŚCI FUNKCJONALNYCH Ucznia... Zawiera: 1. Dane o uczniu. 2. Diagnoza lekarska. 3. Diagnoza psychologiczna. 4. Diagnoza ekologiczna. 5. Umiejętności z zakresu: a) sposobu porozumiewania
Przewodnik po autyzmie. Materiał doszkalający dla wolontariuszy
Przewodnik po autyzmie 1 Czym jest autyzm? Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, związanym z nieprawidłowym rozwojem i funkcjonowaniem mózgu we wczesnym dzieciństwie. Symptomy nieprawidłowości rozwoju
Kwestionariusz AQ. wersja dla młodzieży 12-15 lat. Płeć dziecka:... Miesiąc i rok urodzenia dziecka:... Miejsce zamieszkania (miasto, wieś):...
Kwestionariusz AQ wersja dla młodzieży 12-15 lat Płeć dziecka:... Miesiąc i rok urodzenia dziecka:... Miejsce zamieszkania (miasto, wieś):... Płeć osoby wypełniającej kwestionariusz:... Wiek:... Wykształcenie
Mózg ludzki stanowi częśd ośrodkowego układu nerwowego. Jego główną funkcją jest sterowanie wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie.
Mózg ludzki stanowi częśd ośrodkowego układu nerwowego. Jego główną funkcją jest sterowanie wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie. Mózg nie jest symetryczny ani pod względem strukturalnym, ani
INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY zjawisko dotyczące wolniejszego wykształcenia się zdolności percepcyjnych lub/i ekspresyjnych
DZIECKO Z AUTYZMEM W PRZEDSZKOLU
DZIECKO Z AUTYZMEM W PRZEDSZKOLU Autyzm dziecięcy należą do grupy tzw. całościowych zaburzeń neurorozwojowych, do których zaliczane są również specyficzne trudności szkolne oraz specyficzne zaburzenia
Przedszkolak u progu szkoły. Informacja dla rodziców
Przedszkolak u progu szkoły Informacja dla rodziców Dobry start w szkole jest niezwykle ważny dla rozwoju dziecka. Jeśli jest ono psychicznie i fizycznie gotowe do podjęcia nauki, bez trudu i z radością
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi:
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE: 1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi: 1. Integracja zespołu klasowego 2. Poznawanie prawidłowych zasad współżycia społecznego -uświadomienie uczniom, co to znaczy być
Poziom gotowości szkolnej dziecka, Nowa postawa programowa, Przygotowanie szkoły, Demografia.
6-LATEK W SZKOLE Poziom gotowości szkolnej dziecka, Nowa postawa programowa, Przygotowanie szkoły, Demografia. Umysłowa Emocjonalnospołeczna GOTOWOŚĆ SZKOLNA Fizyczna Percepcyjno - motoryczna 1. Diagnozą
Dziecko z SLI w szkole - diagnoza i postępowanie Agnieszka Maryniak
Dziecko z SLI w szkole - diagnoza i postępowanie Agnieszka Maryniak Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski U dzieci w wieku szkolnym zaburzenia językowe mogą być trudne do rozpoznania Poprawa w zakresie
Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych. Rady dotyczące udanego porozumiewania się
Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych 5 Rady dotyczące udanego porozumiewania się Jest to piąta w serii broszur firmy Widex dotyczących słuchu i problemów z nim związanych. Porozumiewanie
OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 5 POZNAŃ STARE MIASTO
OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 5 POZNAŃ STARE MIASTO 1. Dla dzieci: Propozycje do zrealizowania na terenie przedszkoli: A. Badania przesiewowe logopedyczne 3-6-latków oraz 3 i 4-latków.
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209 Szkoła, obok rodziny, jest jednym z najważniejszych środowisk społecznych dziecka. Jej
GOTOWOŚĆ SZKOLNA. Kiedy dziecko jest gotowe do podjęcia nauki w szkole? Nowak Magdalena
GOTOWOŚĆ SZKOLNA Kiedy dziecko jest gotowe do podjęcia nauki w szkole? Nowak Magdalena Istnieje związek między dobrym startem szkolnym a pozytywnymi efektami nauki. Doświadczanie sukcesu szkolnego w pierwszych
Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych.
Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Termin integracja sensoryczna po raz pierwszy został użyty przez Ch. Sherringtona w 1902 roku w Anglii. Nowe znaczenie temu terminowi
Ocena zależności od opieki Skala CDS
Ocena zależności od opieki Skala CDS Potrzeby Wskaźniki oceniające ocena ODŻYWIANIE Stopień w jakim pacjent jest w stanie zaspokoić potrzeby żywieniowe bez niczyjej 1. Pacjent nie jest w stanie przyjmować
Fundacja RAZEM BEZPIECZNE Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS)
Dla większości kobiet w ciąży ograniczenie spożycia alkoholu jest rzeczą naturalną, jednak nie wszystkie zdają sobie sprawę, że nie ma bezpiecznej jego dawki w tym stanie. Szkodliwy wpływ alkoholu na płód,
Wpisany przez B.Wójcik wtorek, 20 października 2009 11:38 - Zmieniony wtorek, 20 października 2009 19:01
Zespół Samokształceniowy I piętra Artykuł przygotowany na wrzesień 2009 przez B. Wójcik Czego się boimy II? Kolejny artykuł z cyklu Czego się boimy? dotyczy problemu, o którym jest co raz głośniej za sprawą
FAS ( Fetal Alkohol Syndrom ) ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY. FAE ( Fetal Alkohol Effects ) - ALKOHOLOWY EFEKT PŁODOWY
FAS ( Fetal Alkohol Syndrom ) ALKOHOLOWY ZESPÓŁ PŁODOWY FAE ( Fetal Alkohol Effects ) - ALKOHOLOWY EFEKT PŁODOWY CECHY CHARAKTERYSTYCZNE I OBJAWY FAS ( Fetal Alkohol Syndrom ): Charakterystyczne rysy twarzy
wzrasta drażliwość. Takie objawy nie mieszczą się w ramach klasyfikacji dotyczącej depresji. W związku z tym zdarza się, że u dzieci cierpiących na
Hasło tegorocznych Światowych Dni Zdrowia obchodzonych 7 kwietnia brzmi: Depresja - porozmawiajmy o niej. Specjaliści pracujący w naszej szkole zachęcają wszystkich rodziców do pogłębienia wiedzy na temat
Ośrodek Rozwoju Edukacji
Ośrodek Rozwoju Edukacji Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Termin założenia karty 20.09.2011r. IMIĘ (IMIONA) I NAZWISKO Ucznia Kamil klasa IV Nazwa przedszkola/szkoły lub placówki zakładającej Kartę.
SPECYFICZNE PROBLEMY DZIECKA Z ALKOHOLOWYM USZKODZENIEM PŁODOWYM FAS/FAE
SPECYFICZNE PROBLEMY DZIECKA Z ALKOHOLOWYM USZKODZENIEM PŁODOWYM FAS/FAE ZDEFINIOWANIE POJĘCIA OPRACOWAŁA: ANNA WOROBIEC Termin FAS (Fetal Alcohol Syndrome) Alkoholowy Zespół Płodowy został użyty po raz
Program autorski Poznaję uczucia
Dziecko chce być dobre, Jeśli nie umie naucz, Jeśli nie wie wytłumacz, Jeśli nie może pomóż. Janusz Korczak Program autorski Poznaję uczucia 1 Anna Major Program Poznaję uczucia jest skierowany do dzieci
Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz
Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji
Program adaptacyjny. dla klasy I. Jestem pierwszakiem. w Szkole Podstawowej nr 28
Szkoła Podstawowa nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku Program adaptacyjny dla klasy I Jestem pierwszakiem w Szkole Podstawowej nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku ,,Dzieci różnią się od
KONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH
KONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH CELE KONCEPCJI PRACY PRZEDSZKOLA 1. Diagnozowanie i rozwijanie inteligencji wielorakich dzieci. Zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych
Wymagania edukacyjne z języka angielskiego dla klas I - III SP nr 1 w Piasecznie. Klasa I (wymagania edukacyjne - nowa podstawa programową)
Wymagania edukacyjne z języka angielskiego dla klas I - III SP nr 1 w Piasecznie Klasa I (wymagania edukacyjne - nowa podstawa programową) Uczeń kończący klasę I: - rozumie proste polecenia i właściwie
Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi
Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi W tej jednostce dydaktycznej dowiesz się jak się zachowywać z osobą niepełnosprawną, aby poprawić jej komunikację i kwestie relacji
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych.
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych. Dotyka ich poczucie, że nie pasują do świata. Zamartwiają się czymś,
ANALIZA GŁOSKOWA umiejętność rozkładania słów na poszczególne elementy składowe głoski, które odpowiadają fonemom (najmniejszym cząstkom języka).
A ANALIZA I SYNTEZA ogół czynności dokonywania rozkładu całości na poszczególne elementy składowe oraz scalania tych elementów w całość. Czynności te dotyczą też procesów poznawczych, analizy i syntezy
Od słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA. malyska.edu.pl
Od słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA malyska.edu.pl Proces dydaktyczny= U + N + materiał nauczania Uczeń główny podmiot procesu dydaktycznego Najwyższe dobro i prawo dziecka, to możliwość
PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNO - WYCOWAWCZYCH
PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNO - WYCOWAWCZYCH Program rewalidacyjno wychowawczy wzór opracowała pedagog PPP w Rabce Zdroju i wykorzystywała do CELÓW SZKOLENIOWYCH - zajęć warsztatowych z nauczycielami - przy
Kryteria oceniania obejmujące zakres umiejętności ucznia na poszczególne oceny cząstkowe w klasach VII-VIII z Języka Hiszpańskiego
Kryteria oceniania obejmujące zakres umiejętności ucznia na poszczególne oceny cząstkowe w klasach VII-VIII z Języka Hiszpańskiego W każdym semestrze uczeń uzyskuje oceny cząstkowe za poszczególne umiejętności:
Dziecko z zespołem Aspergera w przedszkolu. Dorota Kalinowska - psycholog
Dziecko z zespołem Aspergera w przedszkolu Dorota Kalinowska - psycholog Zespół Aspergera vs Autyzm Podobieństwa: Nieprawidłowości w zakresie interakcji społecznych; Stereotypowy, ograniczony repertuar
Wszyscy ludzie mają jedną wspólną cechę są różni
Wszyscy ludzie mają jedną wspólną cechę są różni Uczeń z Zespołem Aspergera. Uczeń z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. rzuca się w oczy, jak bardzo są oni różni. Nie są świadomi olbrzymiego wysiłku,
Elżbieta Chodorowska. Strategia działań wobec uczennicy z symptomami ryzyka dysleksji
Elżbieta Chodorowska Strategia działań wobec uczennicy z symptomami ryzyka dysleksji Elżbieta Chodorowska- nauczyciel wspomagający w Szkole Podstawowej nr 1 im. T. Kościuszki w Kutnie Obserwacja uczennicy
Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy
Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy II ETAP AKTYWIZACJI MATERIAŁY DLA BENEFICJENTÓW/BENEFICJENTEK CO TO SĄ EMOCJE? EMOCJE
Kryteria oceniania z niemieckiego w Szkole Podstawowej nr 16 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 1 w Gliwicach
Kryteria oceniania z niemieckiego w Szkole Podstawowej nr 16 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 1 w Gliwicach KRYTERIA OCENY ROZUMIENIA ZE SŁUCHU bez większego trudu rozumie wypowiedzi w języku niemieckim
Szanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm
Rodzeństwo dzieci niepełnosprawnych Szanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm Tłumaczenie: Psycholog - Dorota Fedorowska (Fundacja EDUCO) Czynniki obciążające rodziny posiadające niepełnosprawne dziecko Obciążenie
Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. NPDN PROTOTO - J.
Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. KOORDYNACJA WZROKOWO - RUCHOWA Zdolność osoby do koordynowania informacji przekazanych
FAS/FAE uszkodzenie płodu wywołane alkoholem
FAS/FAE uszkodzenie płodu wywołane alkoholem Początki 1968 Paul Lemoin (ogólny opis) 1973 D. Smith, K. Jones, Ch. Ulleland, A. Streissguth (dokładny opis cech dysmorficznych oraz zaburzeń układu nerwowego