Efekty uczenia się. Po ukończeniu warsztatów uczestnik:

Transkrypt

1 Seminarium Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów studiów na bazie efektów kształcenia Państwowa WyŜsza Szkoła Zawodowa w Sanoku 5 listopada 2010 Maria Próchnicka Obszar studiów w humanistycznych Warsztaty: Jak budować program (curriculum) na bazie efektów uczenia się zdefiniowanych dla obszaru studiów humanistycznych? Jak budować program zajęć (sylabus) na bazie macierzy efektów uczenia się? Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Cel Dostarczenie wiedzy związanej z podstawami metodycznymi projektowania programów kształcenia oraz programów zajęć w oparciu o efekty uczenia się Rozwinięcie umiejętności projektowania programów kształcenia oraz programów zajęć w oparciu o efekty uczenia się Zapoznanie z narzędziami słuŝącymi do oceny poprawności procesu projektowania programów kształcenia oraz programów zajęć w oparciu o efekty uczenia się

3 Efekty uczenia się Po ukończeniu warsztatów uczestnik: definiuje najwaŝniejsze pojęcia związane z tworzeniem programów kształcenia w oparciu o efekty uczenia się opisuje związki między celami programu kształcenia a efektami uczenia się formułuje opisy efektów uczenia się dla programu kształcenia oraz jego jednostek strukturalnych (modułów/przedmiotów) określa kategorie efektów uczenia się (wiedza, umiejętności, inne kompetencje personalne i społeczne <postawy>) wyznacza postęp osiągany na kolejnych poziomach kształcenia w obrębie poszczególnych kategorii efektów uczenia się wyznacza optymalną liczę efektów kształcenia dla programu kształcenia oraz poszczególnych jego jednostek strukturalnych (modułów/kursów) uŝywa narzędzi w celu lepszego projektowania programów kształcenia oraz formułowania efektów uczenia się (listy pytań kontrolnych, macierzy kompetencji, macierzy efektów uczenia się)

4 Plan Definicje podstawowych terminów Podstawy metodyczne i język j opisu efektów uczenia się Narzędzia wykorzystywane w procesie projektowania programu kształcenia Metodyka opisu modułu u /przedmiotu Podstawowa literatura przedmiotu

5 Definicje podstawowych terminów

6 Program kształcenia (curriculum) Podporządkowany wspólnemu celowi i wynikający z ogólnego opisu efektów uczenia się spójny i dobrze ustrukturowany zestaw wzajemnie połączonych ze sobą przedmiotów, ich treści oraz osiąganych efektów uczenia się, oferowany przez uczelnię, prowadzący do uzyskania pełnej kwalifikacji na określonym poziomie, zgodnie z wymaganiami prawnymi i wewnętrznymi regulacjami obowiązującymi w uczelni Moduł/przedmiot Jednostka programu kształcenia posiadająca wyodrębnione cele i efekty ucznia się, zgodne z celem i efektami programu kształcenia, realizowana w oparciu o specyficzne dla niej metody nauczania i uczenia się oraz oceny i walidacji efektów kształcenia

7 Metody kształcenia Celowo i systematycznie stosowane sposoby pracy nauczyciela ze studentami, zharmonizowane z celami, treściami i efektami uczenia się, które zapewniają studentom osiągnięcie efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności i innych kompetencji (postaw) zdefiniowane dla danego modułu/przedmiotu

8 Metody kształcenia SEMNARIUM PROJEKT BADAWCZY DYSKUSJA DYDAKTYCZNA METODY EKSPONUJĄCE WYKŁAD GRY GRY DYDAKTYCZNE TUTORIAL

9 Metody oceny Metody oceny Celowo i systematycznie stosowane sposoby sprawdzania wyników pracy studenta i określania, czy i na jakim poziomie zostały przez niego osiągnięte zdefiniowane dla danego modułu/przedmiotu efekty uczenia się

10 Rodzaje oceny OCENA KSZTAŁTUJĄCA TUJĄCA (FORMATIVE) OCENA PODSUMOWUJĄCA (SUMMATIVE) OCENIANIE CIĄGŁE (CONTINUOUS)

11 Techniki oceny EGZAMIN USTNY PREZENTACJA EGZAMIN PISEMNY EGZAMIN PISEMNY PROJEKT ESEJ TEST

12 Cel programu kształcenia/modu cenia/modułu/przedmiotuu/przedmiotu Szeroki, ogólny opis intencji kształcenia; wskazuje na to co nauczyciel zamierza osiągnąć w programie kształcenia/modułu/przedmiotu. Cele są zwykle formułowane z punktu widzenia nauczycieli

13 Efekty uczenia się Efekty kształcenia: stwierdzenia określające, co student powinien wiedzieć, rozumieć i/lub potrafić zrobić po zakończeniu okresu kształcenia Efekty kształcenia to sformułowania opisujące, co student powinien wiedzieć, rozumieć i/lub umieć zademonstrować po zakończeniu procesu kształcenia [Ramowa struktura kwalifikacji Europejskiego Obszaru Szkolnictwa WyŜszego, 2005] [projekt TUNING, 2006] Efekty uczenia się oznaczają określenie tego, co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się, które dokonywane jest w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji Efekty uczenia się oznaczają stwierdzenie tego, co uczący się wie, co rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji [Europejskie ramy kwalifikacji dla uczenia się przez całe Ŝycie (ERK), 2008] [ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET)]

14 WIEDZA WIEDZA efekt efekt przyswajania przyswajania informacji informacji poprzez poprzez uczenie uczenie się. się. Wiedza Wiedza jest jest zbiorem zbiorem faktów, faktów, zasad, zasad, teorii teorii i i praktyk praktyk powiązanych powiązanych z z dziedziną dziedziną pracy pracy lub lub nauki. nauki. W kontekście kontekście europejskich europejskich ram ram kwalifikacji kwalifikacji wiedzę wiedzę opisuje opisuje się się jako jako teoretyczną teoretyczną lub lub faktograficzną faktograficzną UMIEJĘTNOŚCI UMIEJĘTNOŚCI zdolność zdolność do do stosowania stosowania wiedzy wiedzy i i korzystania korzystania z z know-how know-how w w celu celu wykonywania wykonywania zadań zadań i i rozwiązywania rozwiązywania problemów. problemów. W kontekście kontekście europejskich europejskich ram ram kwalifikacji kwalifikacji umiejętności umiejętności określa określa się się jako jako kognitywne kognitywne (obejmujące (obejmujące myślenie myślenie logiczne, logiczne, intuicyjne intuicyjne i i kreatywne) kreatywne) oraz oraz praktyczne praktyczne (obejmujące (obejmujące sprawność sprawność i i korzystanie korzystanie z z metod, metod, materiałów, materiałów, narzędzi narzędzi i i instrumentów) instrumentów) EFEKTY EFEKTY UCZENIA SIĘ SIĘ ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 czerwca 2009 r. KOMPETENCJE KOMPETENCJE udowodniona udowodniona zdolność zdolność stosowania stosowania wiedzy, wiedzy, umiejętności umiejętności i i zdolności zdolności osobistych, osobistych, społecznych społecznych lub lub metodologicznych metodologicznych okazywana okazywana w w pracy pracy lub lub nauce nauce oraz oraz w w karierze karierze zawodowej zawodowej i i osobistej; osobistej; w w europejskich europejskich ramach ramach kwalifikacji, kwalifikacji, kompetencje kompetencje określane określane są są w w kategoriach kategoriach odpowiedzialności odpowiedzialności i i autonomii autonomii

15 Zadanie 1 Proszę sformułować cel programu kształcenia oraz odpowiadające mu efekty uczenia się posługując się informacjami zawartymi w opisie programu kształcenia na studiach II stopnia na kierunku filologia polska (UAM, Poznań) Proszę sformułować cel wybranego modułu/przedmiotu oraz odpowiadające mu efekty uczenia się posługując się informacjami zawartymi w opisie programu kształcenia na studiach II stopnia na kierunku filologia polska (UAM, Poznań)

16 Podstawy metodyczne i język j opisu efektów w uczenia się Wg D. Kennedy, Designing Curricula based on Learning Outcomes, 2009 oraz D. Kennedy, A. Hyland, N. Ryan. Writing and Using Learning Outcomes. A Practical Guide. University College Cork, Ireland 2007, oraz Efekty kształcenia jako podstawa budowy programów studiów. Pomocne informacje,

17 Taksonomia Blooma DOMENA AFEKTYWNA DOMENA PSYCHOMOTORYCZNA DOMENA POZNAWCZA

18 Taksonomia Blooma Domena poznawcza ocena (evaluation) synteza (synthesis) analiza (analysis) zastosowanie (application) zrozumienie (comprehension) wiedza (knowledge)

19 Taksonomia Blooma Domena afektywna (postawy i uczucia) charakteryzowanie (characterisation) organizowanie (organisation) wartościowanie (valuing) odpowiadanie (responding) otrzymywanie (receiving)

20 Taksonomia Blooma Domena psychomotoryczna TWORZENIE NOWYCH WZORCÓW DZIAŁANIE BIEGŁOŚĆ WYKONYWANIE ODTWARZANIE PRZYGOTOWANIE POSTRZEGANIE

21 WIEDZA zbierać, definiować, opisywać, powtarzać, badać, znajdować, identyfikować, nazywać, wymieniać, zapamiętywać, porządkować, prezentować, cytować, rozpoznawać, relacjonować, reprodukować, wskazywać, określać, opowiadać potrafi zdefiniować pojęcia z zakresu dydaktyki ogólnej i dydaktyki szczegółowej umie wymienić kryteria oceny programów komputerowych do obsługi elektronicznych archiwów rozpoznaje znaki korektorskie Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: M. Domańskiej. Badanie zatrudnialności absolwentów szkół wyŝszych, kompetencje przydatne na rynku pracy. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: c_ pdf [odczyt: ].

22 ROZUMIENIE kojarzyć, zmieniać, wyjaśniać, klasyfikować, konstruować, przedstawiać, przeciwieństwa, bronić, opisywać, róŝnicować, dyskutować, rozróŝniać, szacować, wyjaśniać, generalizować, ilustrować, przepowiadać, przewidywać, zdawać relację, rozwiązywać, tłumaczyć Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: M. Domańskiej. Badanie zatrudnialności absolwentów szkół wyŝszych, kompetencje przydatne na rynku pracy. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: udnialnosc_ pdf [odczyt: ]. rozróŝnia współczesne koncepcje i perspektywy teoretyczne i praktyczne związane z uŝytkownikami bibliotek i Informacji wyjaśnia dylematy związane z subiektywnością, zaleŝnością oraz trudnością bezpośredniego pomiaru jakości identyfikuje uczestników procesów komunikacyjnych

23 ZASTOSOWANIE stosuje, ocenia, oblicza, zmienia, wybiera, oblicza, konstruuje, demonstruje, rozwija, bada, ilustruje, manipuluje, modyfikuje, organizuje, przygotowuje, produkuje, tworzy, wskazuje, przygotowuje harmonogram, schemat, szkicuje, uŝywa organizuje proces tworzenia kopii bezpieczeństwa i archiwizowania danych bada przyczyny zachowań czytelniczych tworzy prowizorium i plan budŝetowy Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: M. Domańskiej. Badanie zatrudnialności absolwentów szkół wyŝszych, kompetencje przydatne na rynku pracy. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: c_ pdf [odczyt: ].

24 ANALIZA analizować, oceniać, rozumieć strukturę organizacyjną, myślową, kategoryzować, porządkować, klasyfikować, poddawać krytycznemu osądowi, ilustrować,, kwestionować, badać, eksperymentować, testować, dzielić Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: M. Domańskiej. Badanie zatrudnialności absolwentów szkół wyŝszych, kompetencje przydatne na rynku pracy. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: c_ pdf [odczyt: ]. kategoryzuje czynniki wpływające na własną satysfakcję zawodową porównuje i poddaje krytycznemu osądowi organizację systemu kształcenia, plany i programy studiów ocenia obowiązujący stan prawny (oraz jego zmiany) w odniesieniu do konkretnych zagadnień/dziedzin Ŝycia

25 SYNTEZA organizować, zestawiać, kategoryzować, łączyć, kompilować, opracowywać, tworzyć, projektować, zarządzać, modyfikować, przygotowywać, proponować, reorganizować, integrować, planować, dokonywać podsumowania Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: M. Domańskiej. Badanie zatrudnialności absolwentów szkół wyŝszych, kompetencje przydatne na rynku pracy. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: pdf [odczyt: ]. projektuje rozwiązania usprawniające system komunikacji naukowej adekwatne do potrzeb naukowców planuje i opracowuje projekt badań łączy podstawowe mechanizmy rynkowe z rozwojem i charakterem zasobów, procesów i systemów informacyjnych

26 OCENA ocenić, oszacować, wybrać, wyciągnąć wnioski, krytykować, decydować, wyjaśniać, interpretować, uzasadniać, mierzyć, przewidywać, nadawać miary, rangować, rekomendować, podsumowywać, walidować Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: M. Domańskiej. Badanie zatrudnialności absolwentów szkół wyŝszych, kompetencje przydatne na rynku pracy. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: c_ pdf [odczyt: ]. interpretuje zjawiska i procesy informacyjne w kategoriach ekonomicznych uzasadnia wybór strategii PR w bibliotekach ocenia i dokonuje wyboru narzędzi wyszukiwania i zasobów informacyjnych dostępnych w Internecie

27 DOMENA EMOCJONALNA doceniać, akceptować, asystować, podejmować wyzwanie, demonstrować, dyskutować, łączyć, organizować, osądzać, wspierać, syntezować, kwestionować, odnosić Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: J. Urbanikowej. Efekty uczenia się w programach kształcenia. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: owa_efekty1.ppt [odczyt: ]. akceptuje konieczność krytycznego podejścia do zasobów informacyjnych docenia znaczenie samodzielnego, permanentnego poszerzania wiedzy i umiejętności z zakresu dziedziny studiów i dziedzin pokrewnych szanuje zasady zróŝnicowania i indywidualizacji programów kształcenia

28 Przy formułowaniu owaniu efektów w uczenia się naleŝy: rozpoczynać opis kaŝdego efektu uczenia się od czasownika w stronie czynnej np. wymienia kryteria, analizuje, przedstawia, wyjaśnia uŝywać tylko jednego czasownika przy formułowaniu owaniu jednego efektu uczenia się np. identyfikuje uczestników w procesów komunikacyjnych unikać czasowników w o znaczeniu zbyt ogólnym lnym, niejednoznacznych np. wiedzieć, rozumieć, uczyć się, zaznajamiać się z, być świadomym - efekty uczenia się muszą być moŝliwe do zmierzenia i zaobserwowania oraz oceny unikać zdań skomplikowanych; jeŝeli to konieczne, lepiej uŝyć więcej niŝ jednego zdania, by jednoznacznie zdefiniować efekt kształcenia upewnić się, Ŝe efekty uczenia się dla przedmiotu/modułu odnoszą się do efektów uczenia się zdefiniowanych dla programu kształcenia

29 Przy formułowaniu owaniu efektów w uczenia się naleŝy: wziąć pod uwagę czas, podczas którego mają być osiągni gnięte; efekty uczenia się nie mogą być sformułowane zbyt ambitnie; trzeba sprawdzić, czy w zakładanym czasie i przy dostępnych środkach osiągnięcie efektów uczenia się jest moŝliwe określić, w jaki sposób b będąb one oceniane, np. w jaki sposób stwierdzimy, czy student osiągnął zakładane efekty uczenia się; jeśli efekty uczenia się są zdefiniowane zbyt ogólnie, niejednoznacznie, trudno będzie je skutecznie ocenić; jeŝeli natomiast zakładane efekty uczenia się zdefiniowane są zbyt szczegółowo, ich lista moŝe być za długa poprosić o opinię innych nauczycieli/wykładowców oraz, jeśli to moŝliwe absolwentów wykorzystać górne warstwy piramidy w taksonomii Blooma, efekty uczenia się sformułowane na podstawie dolnych warstw piramidy w taksonomii Blooma nie powinny stanowić większości EK dla danego programu kształcenia/modułu/przedmiotu

30 SMART S specific szczegółowość, konkretność efekty kształcenia powinny być szczegółowo opisane, dotyczyć konkretnych oczekiwań co do tego jaką wiedzę i umiejętności student powinien osiągnąć po zakończeniu kursu M measurable mierzalność do kaŝdego zdefiniowanego efektu kształcenia muszą być dostosowane jasne kryteria oceny, czy i jakim stopniu został osiągnięty A acceptable/accurate akceptowalność/trafność prowadzący przedmiot powinien umieć wskazać odniesienie swoich efektów kształcenia do matrycy efektów kształcenia zdefiniowanej dla całego programu studiów a takŝe do odpowiednich poziomów Krajowych Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa wyŝszego i efektów kształcenia dla odpowiednich obszarów studiów R realistic realistyczny moŝliwy do osiągnięcia w trakcie realizacji przedmiotu T time-scaled efekty kształcenia dla danego przedmiotu powinny być osiągalne w określonym czasie realizacji przedmiotu. Nauczyciel akademicki powinien realnie oszacować obciąŝenie pracą studenta potrzebne do osiągnięcia kaŝdego efektu kształcenia oraz wszystkich razem i na tej podstawie ocenić moŝliwość ich osiągnięcia w ramach liczby punktów ECTS, które zostały przewidziane dla danego przedmiotu Dzięki uprzejmości T. Saryusza-Wolskiego

31 Narzędzia wykorzystywane w procesie projektowania programu kształcenia Wg. E. Brenner, J. Niehs. Curricula Development based on Learning Outcomes An Austran Case. In: Implementing Competence Orientation and Learning Outcomes in Higher Education, ed. by E. Canon [i in.], 2008 oraz M. Ziółek, Tworzenie programu studiów na bazie efektów uczenia się, 2010 oraz D. Kennedy, Designing Curricula based on Learning Outcomes, 2009

32 Macierz kompetencji Odzwierciedla relacje między typem zajęć (i właściwymi dla poszczególnych typów zajęć metod nauczania i rodzajów przejawianej aktywności studentów) z kompetencjami studentów kształtowanymi w trakcie zajęć określonego typu Pozwala na sprawdzenie, czy typy zajęć przewidziane do realizacji w danym programie kształcenia/przedmiocie/module, gwarantują uzyskanie sformułowanych efektów uczenia się (kompetencji) UmoŜliwia identyfikację białych plam, to znaczy rozpoznanie takich kompetencji, które nie są rozwijane wcale lub w niedostatecznym stopniu z powodu niewłaściwego doboru typów zajęć Pozwala na zachowanie równowagi w kształtowaniu kompetencji róŝnych typów poprzez uświadomienie konieczności wprowadzania róŝnych typów zajęć i charakterystycznych dla nich metod nauczania i uczenia się

33 Przykładowa macierz kompetencji Wiedza i rozumienie Zastosowanie wiedzy Formułowanie sądów Radzenie sobie ze złoŝonością, ++ + interdyscyplinarnością Umiejętność samodzielnego uczenia się Umiejętność komunikowania się Kształtowanie odpowiedzialności i postaw etycznych Umiejętność pracy w zespole + + Umiejętność pracy w środowisku międzynarodowym + + Wykład Seminarium Projekt Ćwiczenia Laboratorium Praca dyplomowa

34 Macierz efektów w uczenia się Odzwierciedla relacje między efektami uczenia się sformułowanymi dla całego programu kształcenia i efektami uczenia się zdefiniowanymi dla jego jednostek strukturalnych (przedmiotów/modułów) Pozwala na sprawdzenie, czy podział programu kształcenia na jednostki o zdefiniowanych efektach uczenia się gwarantuje osiągnięcie przez absolwentów efektów załoŝonych dla całego programu UmoŜliwia identyfikację białych plam, to znaczy rozpoznanie takich efektów uczenia się, które nie są osiągane wcale lub w niedostatecznym stopniu z powodu niewłaściwego zaprojektowania jednostek programu (przedmiotów/modułów) i przyporządkowanych im efektów uczenia się Pozwala na optymalne rozłoŝenie efektów uczenia się między poszczególne przedmioty/moduły w obrębie programu kształcenia (unikanie nadmiernej kumulacji efektów, właściwe przyporządkowanie efektów generycznych poszczególnym przedmiotom/modułom)

35 Wzór r macierzy efektów w uczenia się Przedmiot/moduł 1 Przedmiot/moduł 2 Przedmiot/moduł 3 Przedmiot/moduł 4 Przedmiot/moduł 5 LO dla programu kształcenia 1 LO dla programu kształcenia LO dla programu kształcenia 3 LO dla programu kształcenia

36 Lista sprawdzająca UmoŜliwia kontrolę poprawności wykonania poszczególnych etapów projektowania programu kształcenia poprzez ocenę ich rezultatów Obejmuje listę prostych pytań

37 Przykładowa lista sprawdzająca poprawność sformułowania owania efektów w uczenia się dla przedmiotu/modułu Czy sformułowanie kaŝdego efektu uczenia się rozpoczyna się od czasownika w stronie czynnej? Czy do opisu efektu uŝyto tylko jednego czasownika? Czy czasowniki uŝywane do formułowania efektów uczenia się są jednoznaczne? Czy efektu uczenia się sformułowane dla danego przedmiotu/modułu odnoszą się do efektów uczenia się sformułowanych dla całego programu kształcenia Czy zdefiniowane efekty uczenia się są moŝliwe do osiągnięcia w przewidzianym czasie?

38 Zadanie Proszę zbudować listę pytań kontrolnych umoŝliwiających sprawdzenie poprawności sformułowania efektów uczenia się dla programu kształcenia/modułu/przedmiotu oraz przeprowadzić ocenę poprawności zdefiniowania efektów uczenia się dla przykładowego programu kształcenia/modułu/przedmiotu

39 Metodyka opisu programu kształcenia Metodyka opisu modułu /przedmiotu

40 Elementy opisu przedmiotu wg Przewodnika dla uŝytkowniku ytkowników w ECTS (2009) 1. nazwa przedmiotu, zajęć 2. kod przedmiotu, zajęć 3. rodzaj przedmiotu, zajęć (obowiązkowe, fakultatywne) 4. poziom przedmiotu, zajęć (np. pierwszego, drugiego lub trzeciego stopnia; poziom 5. pośredni, jeŝeli ma zastosowanie) 6. rok studiów (jeŝeli obowiązuje) 7. semestr lub trymestr, w którym przedmiot jest realizowany 8. liczba punktów ECTS 9. imię i nazwisko wykładowcy (wykładowców) 10. efekty kształcenia/uczenia się przedmiotu, zajęć 11. sposób realizacji (zajęcia stacjonarne, uczenie się na odległość) 12. wymagania wstępne i dodatkowe 13. zalecane fakultatywne komponenty przedmiotu, zajęć 14. treści przedmiotu, zajęć 15. zalecana lista lektur lub lektury obowiązkowe 16. planowane formy/działania/metody dydaktyczne 17. metody i kryteria oceniania 18. język wykładowy 19. praktyki zawodowe

41 Przykład opisu programu kształcenia i przyporządkowanych mu przedmiotów Masters in English American Literature & Film University College Cork, Ireland Opis programu Preparing for Research American L&F

42 Podstawowa literatura przedmiotu 1. E. Brenner, J. Niehs. Curricula Development based on Learning Outcomes An Austran Case. In: Implementing Competence Orientation and Learning Outcomes in Higher Education, ed. by E. Canon [i in.], [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: [odczyt: ]. 2. Efekty kształcenia jako podstawa budowy programów studiów. Pomocne informacje. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: [odczyt: ]. 3. Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów ECTS. Przewodnik dla uŝytkowników. [Dok. elektr.].luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, for the Polish language edition: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa Tryb dostępu: [odczyt: ]. 4. Humanities Curriculum. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: [odczyt: ]. 5. D. Kennedy, Designing Curricula based on Learning Outcomes, [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: [odczyt: ] 6. D. Kennedy, A. Hyland, N. Ryan. Writing and Using Learning Outcomes. A Practical Guide, [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: [odczyt: ]. 7. Master's degree characteristics. September Draft for consultation. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: ]. 8. M. Ziółek, Tworzenie programu studiów na bazie efektów uczenia się, [Dok. elektr.].tryb dostępu: df [odczyt: ]. 9. Subject benchmark statements. Honours degree benchmark statements. [Dok.elektr.]. Tryb dostępu: [odczyt: ]. 10. Tuning Subject Area Findings: History. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: [odczyt: ].

43 Seminarium Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów studiów na bazie efektów kształcenia Państwowa WyŜsza Szkoła Zawodowa w Sanoku 5 listopada 2010 Dziękuj kuję za uwagę maria.prochnicka@uj.edu.pl Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego