Samokształcenie i samodoskonalenie. Edukacja ustawiczna

Transkrypt

1 Wykład 3 Samokształcenie i samodoskonalenie. Edukacja ustawiczna Potrzeba edukacji ustawicznej: wewnętrzna i zewnętrzna Cele edukacji ustawicznej Możliwości edukacji ustawicznej w ramach systemu oświaty Samokształcenie jako kluczowa aktywność w edukacji ustawicznej Zadania wychowawcy w procesie samokształcenia dorosłych

2 Edukacja ustawiczna: kompleks procesów oświatowych, które umożliwiają uzupełnianie wykształcenia, dzięki czemu osoby dorosłe rozwijają się. Samokształcenie: proces samodzielnie prowadzonego, świadomego uczenia się.

3 Potrzeba edukacji ustawicznej Motywacja wewnętrzna: - dążenie do samorealizacji i rozwoju Motywacja zewnętrzna: - dostosowanie do zmienającego się środowiska

4 Cele edukacji ustawicznej Cztery filary edukacji - uczyć się, aby wiedzieć (zdobyć narzędzia rozumienia) - uczyć się, aby działać (móc oddziaływać na swoje środowisko) - uczyć się, aby żyć wspólnie (uczestniczyć i współpracować z innymi) - uczyć się, aby być: "Każda istota ludzka powinna być zdolna (...) kształtować samodzielne i krytyczne myślenie oraz wypracowywać niezależność sądów, aby samemu decydować o słuszności podejmowanych działań" (Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku pod przewodnictwem Jacques a Delorsa Edukacja: jest w niej ukryty skarb

5 Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Wykształcenia ISCED 2011 The International Standard Classification of Education - ISCED jest narzędziem do opracowania porównywalnych w skali międzynarodowej statystyk dotyczących edukacji Poziomy wykształcenia w hierarchii ISCED 2011 ISCED 0: Early childhood education (Wczesna edukacja i opieka) ISCED 1: Primary education (Szkolnictwo podstawowe) ISCED 2: Lower secondary education (Szkolnictwo średnie I stopnia) ISCED 3: Upper secondary education (Szkolnictwo średnie II stopnia) ISCED 4: Post-secondary non-tertiary education (Szkolnictwo policealne) ISCED 5: Short-cycle tertiary education (Szkolnictwo wyższe - krótki cykl) ISCED 6: Bachelor s or equivalent level (Sz. wyższe - studia licencjackie) ISCED 7: Master s or equivalent level (Sz. wyższe - studia magisterskie) ISCED 8: Doctoral or equivalent level (studia doktoranckie)

6 Europejskie Ramy Kwalifikacji (EQF) European Qualification Framework to zbiór wytycznych wiążących systemy kwalifikacji poszczególnych krajów. Weszło w życie w 2008 r. Kluczowe pojęcia Europejskich Ram Kwalifikacji (EQF): kwalifikacja (qualification): formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji, w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami efekty uczenia się (learning outcomes): określenie tego, co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się, które dokonywane jest w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji wiedza (knowledge): efekt przyswajania informacji poprzez uczenie się. Wiedza jest zbiorem faktów, zasad, teorii i praktyk powiązanych z dziedziną pracy lub nauki. W kontekście europejskich ram kwalifikacji wiedzę opisuje się jako teoretyczną lub faktograficzną umiejętności (skills): zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know-how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. W kontekście EQF umiejętności określa się jako: - kognitywne (obejmujące myślenie logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz - praktyczne (obejmujące sprawność i korzystanie z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów) kompetencja (competence): udowodniona zdolność stosowania wiedzy, umiejętności i zdolności osobistych, społecznych lub metodologicznych ukazywaną w pracy lub nauce oraz w karierze zawodowej i osobistej

7 Własności nowoczesnego systemu edukacji otwartej minimalizacja ograniczeń formalnych (ciągłość kształcenia) ustawiczna (ciągła) kontrola osiągnięć dostępność (brak ograniczeń czasowo-przestrzennych): edukacja zdalna motywowanie do uczenia się jako cel kształcenia treści na poziomie i w zakresie podstawowym, wystarczającym do rozbudzenia zainteresowania nacisk na treści formalne: sprawność fizyczna, język, matematyka przekazywanie uniwersalnych wartości przewaga form aktywizujących nad formami podającymi integrowanie środowiskowych wpływów wychowawczych

8 Samokształcenie: proces samodzielnie prowadzonego, świadomego uczenia się. Cele, treść, formy i metody w tym procesie ustala osoba ucząca się. Ideał samokształcenia: człowiek posiadający stałą potrzebę uczenia się przez całe życie Cele szczegółowe samokształcenia: - stałe dążenie do rozwijania osobowości w kierunku uznawanych powszechnie wartości - przygotowanie do wykonywania pracy zawodowej - aktywny udział w dorobku kultury - kierowanie rozwojem własnej indywidualności

9 Samokształcenie kierowane a samokształcenie właściwe Własności samokształcenia kierowanego: proces doskonalenia osobowości tworzą organizatorzy (kierujący) i uczestnicy (pod kierunkiem), treść i cele doskonalenia osobowości wytycza organizator wspólnie z kierowanymi, realizacja zadań zależy głównie od aktywności samokształceniowej kierowanych, wyniki kontroluje i ocenia kierujący przy jednoczesnej samokontroli i samoocenie uczestników (S. Ludwiczak, 1983, s.12 ). Własności samokształcenia właściwego: Całkowita samodzielność Własna koncepcja realizacyjna Autokontrola (Cz. Maziarz, 1963, s. 416 )

10 Potrzeby dążenia do samokształcenia: - potrzeba poznania świata - potrzeba sprawnego działania - potrzeba poznania siebie - potrzeba własnego rozwoju (B. Suchodolski)

11 Trzy wymiary kształcenia ustawicznego: - w pionie (kolejne szczeble kształcenia) - w poziomie (różnorodność treści) - w głąb (rozwój zainteresowań i aktywności własnej) (R.J. Kidd)

12 Zadania wychowawcy w procesie samokształcenia dorosłych - wdrażanie do samokształcenia - wspieranie samokształcenia Metody i formy pracy: organizowanie form kształcenia ustawicznego pomoc w uzyskaniu dostępu do form kształcenia, zasobów informacji, finansowania etc. indywidualne doradztwo i wsparcie prowadzenie zajęć zbiorowych oddziaływanie własnym przykładem "Nauczyciel, który nie prowadzi własnego doskonalenia, nie może skutecznie organizować wdrażania uczniów do samokształcenia" (J. Półturzycki, 2002, Dydaktyka dla nauczycieli)

13 Opanowanie techniki uczenia się: pierwszy cel w samokształceniu planowanie i organizowanie pracy doskonalenie umiejętności poznawczych (obserwacji, słuchania, dyskutowania, korzystania ze źródeł informacji itd.) umiejętność opracowywania treści (rejestrowania, systematyzowania [rozumienia], prezentowania) umiejętność zastosowania przyswojonych treści (odpowiadania na pytania, rozwiązywania zadań, uczestnictwa w dyskusjach)

14 Zagadnienia do utrwalenia Uzasadnienie potrzeby edukacji ustawicznej Samokształcenie i jego miejsce w edukacji ustawicznej Zadania wychowawcy w procesie samokształcenia dorosłych Zagadnienie do opracowania w ramach samokształcenia: Instytucje i organizacje wspierające edukację ustawiczną