Seminarium szkoleniowo-dyskusyjne

Transkrypt

1 Seminarium szkoleniowo-dyskusyjne Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowanie programu studiów w obszarze nauk humanistycznych w oparciu o efekty uczenia sięi jego weryfikacja

2 Cel spotkania (-) Główne kierunki zmian w systemie szkolnictwa wyższego w Europie i Polsce- krótka informacja (-) Deskryptory generyczne (ogólne opisy efektów uczenia się w obszarze nauk humanistycznych) (-) Podstawy metodyczne budowania programów kształcenia (kierunków studiów) i zajęć(przedmiotów) na bazie efektów uczenia się (-) Narzędzia oceny poprawności budowanych programów kształcenia i programów zajęć (-) Opisy efektów kształcenia (deskryptory) dla kierunku Historia i przedmiotu Wstęp do badań historycznych

3 Zmiany w systemie szkolnictwa wyższego w Europie - procesy instytucjonalne (-) Proces Boloński (od 1999 r.)-stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. Podstawowe cele: (-) podniesienie pozycji i atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego (-) optymalne dostosowanie systemu kształcenia do rynku pracy (-) zwiekszenie mobilności obywateli (studentów) (-) przygotowanie do życia w demokratycznym społeczeństwie obywatelskim (-) rozwój wiedzy zaawansowanej (-) rozwój osobowy studentów

4 Zmiany w systemie szkolnictwa wyższego w Europie - procesy instytucjonalne (-) Proces Boloński (od 1999 r.)-stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. Podstawowe narzędzia: (-) studia dwu- i trójstopniowe (-) punktowy system rozliczania osiągnięć studentów (ECTS system transferu i akumulacji punktów (-) harmonizacja i porównywalnośćprogramów kształcenia w oparciu o deskryptory generyczne (ogólnych) określające efekty uczenia się (-) wspieranie mobilności studentów (program ERASMUS) (-) współpraca przy zapewnieniu odpowiedniej jakości kształcenia

5 Zmiany w systemie szkolnictwa wyższego w Europie - procesy instytucjonalne (-) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia sięprzez całe życie (2008) Podstawowy dokument wydany przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej: Zalecenie w sprawie ustanowienia Europejskich Ram Kwalifikacji dla uczenia sięprzez całe życie-23 kwietnia 2008 r. Podstawowe cele: (-) idea nieustannego uczenia się, (-) promowanie mobilności, kreatywności, innowacyjności (-) ocenianie, uznawanie i równorzędne traktowanie efektów uczenia się niezależnie od sposobu, miejsca i czasu uczenia się

6 Zmiany w systemie szkolnictwa wyższego w Europie - procesy instytucjonalne (-) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia sięprzez całe życie (2008) Podstawowy dokument wydany przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej: Zalecenie w sprawie ustanowienia Europejskich Ram Kwalifikacji dla uczenia sięprzez całe życie-23 kwietnia 2008 r. Podstawowe narzędzia: (-) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia sięprzez całe życie-deskryptory (opisy) efektów uczenia sięw kategorii wiedzy, umiejętności i kompetencji dla 8 poziomów (od przedszkola do studiów III stopnia)

7 Zmiany w systemie szkolnictwa wyższego w Polsce - procesy instytucjonalne (-) Krajowe (Polskie) Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (2006) (-)Powołanie Grupy Roboczej ds. Krajowej Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (przewodnicząca prof. Ewa Chmielecka, SGH) (-) Powołanie 8 zespołów w celu opracowania deskryptorów generycznych dla obszarów (dziedzin) kształcenia obszarników (-) Zmiany w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższymwprowadzenie KRK dla SZW (-) Prace nad Krajowymi Ramami Kwalifikacji z wykorzystaniem wcześniejszych osiągnięć

8 Zmiany w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym -wprowadzenie KRK dla SZW Nowelizowana ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym-projekt ustawy przyjęty 14 IX 2010 r. przez RadęMinistrów, wysłuchany w Sejmie 9 XI 2010 r. Do art. 2, ust. 1, pkt. dodano m.in. 14a) obszar kształcenia-zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z obszarów wiedzy określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki 14b) program kształcenia-opis określonych przez uczelnięspójnych efektów kształcenia, zgodny z Krajowymi Ramami Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, oraz opis procesu kształcenia, prowadzącego do osiągnięcia tych efektów, wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS 18a) Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego-opis, przez określenie efektów kształcenia, kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie szkolnictwa wyższego 18b) kwalifikacje-efekty kształcenia poświadczone dyplomem, świadectwem, certyfikatem lub innym dokumentem wydanym przez uprawniona instytucję potwierdzającym uzyskanie zakładanych efektów kształcenia

9 Zmiany w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym -wprowadzenie KRK dla SZW c.d. 18c) efekty kształcenia-zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się 18d) punkty ECTS-punkty zdefiniowane w europejskim systemie akumulacji i transferu punktów zaliczeniowych jako miara średniego nakładu pracy osoby uczącej się, niezbędnego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia 18e) profil kształcenia-profil praktyczny, obejmujący modułzajęćsłużący zdobywaniu przez studenta umiejętności praktycznych albo profil teoretyczny, obejmujący modułzajęćsłużących zdobywaniu przez studenta pogłębionych umiejętności teoretycznych 18f-h) kwalifikacje pierwszego, drugiego stopnia-efekt kształcenia zakończony uzyskaniem tytułu zawodowego, potwierdzony odpowiednim dyplomem oraz trzeciego stopnia-uzyskanie stopnia naukowego doktora, potwierdzone dyplomem

10 Zmiany w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym - wprowadzenie KRK dla SZW c.d. Art. 6, ust. 4 b: uczelnia ma prawo do ustalania planów studiów i programów kształcenia, uwzględniających efekty zgodne z KRK dla SzW, dla obszarów kształcenia Art Minister określi w drodze rozporządzenia Krajowe Ramy Kwalifikacji, a w szczególności opis efektów kształcenia dla obszarów kształcenia z uwzględnieniem poziomów i profili kształcenia

11 Istota zmian Nauczanie: treści nauczania przygotowywane przez nauczyciela Centralizacja w budowie programów kształcenia przez standardy nauczania dla poszczególnych kierunków Efekty uczenia sięokreślone przez posiadanąwiedzę, umiejętności i postawy Decentralizacja w budowie programów kształcenia: standaryzowanie obszarów (dziedzin), tworzenie programów kształcenia w ramach uczelni

12

13 Podstawowa terminologia ERK Efekty uczenia się-określenie, co uczący się(student) wie, rozumie i potrafi zrobićpo ukończeniu procesu uczenia sięna płaszczyźnie wiedzy, umiejętności i postaw (kompetencji) Wiedza-informacje (teoretyczne, faktograficzne) przyswojone poprzez uczenie się Umiejętności (kognitywne i praktyczne)-zdolnośćdo stosowania wiedzy i korzystania z technik w celu wykonywania zadańi rozwiązywania problemów Kompetencje udowodniona zdolnośćstosowania wiedzy, umiejętności i zdolności osobistych społecznych lub metodologicznych w nauce, pracy, karierze zawodowej lub osobistej Deskryptory generyczne-sformułowane ogólnie zakładane efekty uczenia się na każdym stopniu kształcenia Kwalifikacja-formalny wynik procesu oceny potwierdzony przez właściwy organ, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia sięzgodne z przyjętymi standardami

14 Czynniki warunkujące progresję(wzrost) wartości efektów uczenia się (-)wiedza proces przyrostu opanowywania wiedzy-stopień(głębia) złożoności i rozumienia (-) umiejetności- stopień samodzielności działania - wspomaganie i instruowanie - niezależność, kreatywność - integralność(zespolenie wiedzy, umiejętności, postaw) - złożoność(kontekst, środowisko) -przejrzystość, dynamika sytuacji (-) postawy -stopieńrozpoznania i ocena ważnych kwestii etycznych, społecznych i zawodowych - stopień odpowiedzialności i autonomii

15

16 Dziedzina (obszar) nauk humanistycznych Wykaz dyscyplin humanistycznych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 18 XII 2003 r. w sprawie liczby członków Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Archeologia Językoznawstwo Nauki o zarządzaniu Bibliologia Literaturoznawstwo Pedagogika Etnologia Nauki o polityce Psychologia Filozofia Nauki o poznaniu Religioznawstwo i komunikacji Historia Nauki o sztuce Socjologia

17

18 Glosariusz terminów użytych w deskryptorach Dyscyplina humanistyczna- tradycyjnie wyodrębniony kierunek studiów Sfera działalności kulturalnej i/lub edukacyjnej -obszar praktycznego zastosowania wiedzy, umiejętności i postaw (np. archiwistyka, edytorstwo, bibliotekoznawstwo), odpowiada specjalności Działalnośćkulturalna -czynności związane z tworzeniem, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury Działalnośćedukacyjna -przekazywanie wiedzy oraz kształcenie umiejętności i postaw Wytwory kultury -wytwory materialne, społeczne i duchowe ludzkości utrwalone społecznie w jej dziejach Instytucje kultury -organizacja formalna, która służy tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie dóbr kultury

19

20

21

22

23 Metodyka budowania projektu programu kształcenia na bazie efektów uczenia się

24 Stratyfikacja poziomów, które mająwpływ na budowanie programów kształcenia (-) europejski-proces boloński, deskryptory dublińskie, Europejskie Ramy Kwalifikacji (-) krajowy-krajowe Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, znowelizowane Prawo o szkolnictwie wyższym, określony w rozporządzeniu opis efektów kształcenia dla obszarów kształcenia (-) uczelniany- misja uczelni, regulacje wewnętrzne uczelni (-) programu-program kształcenia, profile (praktyczny, teoretyczny), cele kształcenia (sformułowane intencje nauczyciela akademickiego), efekty uczenia się, metody kształcenia i oceny

25 Etapy budowania projektu programu kształcenia na bazie efektów uczenia się (-) koncepcja (-) planowanie i określenie wymagań (-) projektowanie (-) implementacja (-) testowanie i ocena

26 Koncepcja - zadania (-) sformułowanie potrzeb związanych z powstaniem planowanego programu kształcenia (nowego kierunku studiów) (-) sformułowanie prognozy o zainteresowaniu kandydatów programem kształcenia (nowym kierunkiem studiów) (-) sformułowanie warunków, które powinni spełniać kandydaci (-) wstępne sformułowanie celów i efektów uczenia się (-) wstępne rozpoznanie rynku pracy dla absolwentów programu kształcenia (nowego kierunku studiów) (-) ustalenie możliwości finansowania planowanego programu kształcenia (kierunku studiów) przez uczelnięi inne podmioty

27 Planowanie i określenie wymagań-zadania (-) rozpoznanie oczekiwańwszystkich zainteresowanych (interesariuszy) tworzonym programem kształcenia (kierunkiem studiów) (-) określenie stopnia programu kształcenia (kierunku studiów) (-) określenie zakresu i poziomu wstępnej wiedzy i umiejętności kandydatów (-) przygotowanie wstępnej wersji opisu efektów uczenia się w odniesieniu do wiedzy, umiejętności, postaw (kompetencji) (-) dyskusja nad możliwościami i metodami zrealizowania wszystkich założonych efektów uczenia się

28 Projektowanie-zadania (-) opracowanie całościowego opisu efektów uczenia sięw wymiarze wiedzy, umiejętności i postaw (-) opracowanie zestawu przedmiotów i przypisanie im tematów i treści (wiedzy) (-) przypisanie umiejętności i postaw (innych kompetencji) poszczególnym przedmiotom (-) przypisanie poszczególnym przedmiotom odpowiednich typów zajęći metod kształcenia (-) przypisanie poszczególnym przedmiotom metod oceny (-) sporządzenie opisu poszczególnych przedmiotów (-) przypisanie punktów ECTS poszczególnym przedmiotom Uwaga: prace te wymagają dyskusji z różnymi interesariuszami i winny być powtarzane ażdo osiągnięcia spójności

29 Wdrażanie (implementacja)-zadania (-) sporządzenie szczegółowych opisów przedmiotów (-) wybór wykładowców (-) przeprowadzenie wymaganych prawem czynności administracyjnych o charakterze prawnym (przyjęcie programu kształceniazgoda na otwarcie kierunku) i logistycznym (plan zajęć, sale, promocja)

30 Testowanie i ocena- zadania (-) weryfikacja programu kształcenia przy pomocy macierzy efektów uczenia sięi macierzy kompetencji- w fazie projektowania (-) przeprowadzenie oceny po zakończeniu cyklu realizacji programu kształcenia (-) zewnętrzna akredytacja programu kształcenia (-) ocena programu kształcenia przez interesariuszy (-) sytuacja absolwentów na rynku pracy

31 Metodyka i język opisu efektów uczenia się

32 Taksonomia (klasyfikacja) celów kształcenia według Benjamina Blooma Dziedzina (domena) poznawcza Dziedzina (domena) afektywna (emocjonalna) Dziedzina (domena) psychomotoryczna

33 Dziedzina (domena) poznawcza 6. ocena 5. synteza 4. analiza 3. zastosowanie 2. rozumienie 1. wiedza

34 Wiedza Czasowniki Pytanie kontrolne (sprawdzające) zbierać, definiować, opisywać, powtarzać, badać, znajdować, identyfikować, nazywać, zapamiętywać, wymieniać, zapamiętywać, porządkować, cytować, prezentować, rozpoznawać, relacjonować, opowiadać, określać

35 Rozumienie Czasowniki Pytanie kontrolne (sprawdzające) wyjaśnić, klasyfikować, konstruować, rozróżnić, różnicować, ilustrować, rozwiązywać, generalizować, przewidywać, tłumaczyć, zdaćrelację, wyjaśnić

36 Zastosowanie Czasowniki Pytanie kontrolne (sprawdzające) organizować, modyfikować, konstruować, budować, demonstrować, szkicować, ilustrować, wybierać, obliczać

37 Analiza Czasowniki Pytanie kontrolne (sprawdzające) kategoryzować, porządkować, dzielić, ilustrować, znaleźć, ułożyć, rozbić, rozdzielić, porównywać, porównać, powiązać

38 Synteza Czasowniki Pytanie kontrolne (sprawdzające) łączyć, kompilować, opracowywać, tworzyć, projektować, integrować, podsumowywać, streszczać, planować

39 Ocena Czasowniki Pytanie kontrolne (sprawdzające) ocenić, oszacować, wybrać, decydować, uzasadnić, konkludować, nadaćrangę, rekomendować, podsumować, interpretować

40 Dziedzina (domena) afektywna (postawy i uczucia) 5. charakteryzowanie 4. organizowanie 3. wartościowanie 2. odpowiadanie 1. otrzymywanie

41 Dziedzina (domena) emocjonalna Czasowniki Pytanie kontrolne (sprawdzające) docenić, akceptować, organizować, osądzać, kwestionować, wspierać, szanować, podejmować wyzwanie

42 Zasady formułowania efektów uczenia się (-) używaćczasowników w stronie czynnej: definiuje, objaśnia, ocenia, sporządza,... (-) używaćtylko jednego czasownika do formułowania jednego efektu uczenia się (-) używaćczasowników jednoznacznie i precyzyjnie określających o jakie efekty uczenia sięchodzi, bowiem musząbyćone możliwe do zmierzenia i oceny, unikaćzaśczasowników ogólnych (-) określić czas, podczas którego mają zostać osiągnięte (-) określić, w jaki sposób założone efekty uczenia się zostaną ocenione-dopasowanie planowanych efektów uczenia siędo metod oceny (-) proporcjonalnie rozłożyćzakładane efekty uczenia sięmiędzy wiedzęi zrozumienie, umiejętności oraz postawy

43 Zadanie kontrolne Proszęsformułowaćpo jednym pytaniu kontrolnym (sprawdzającym) efekty uczenia sięw odniesieniu do domeny poznawczej w zakresie dziedziny poznawczej (wiedza i rozumienie) i kognitywnej (zastosowanie, analiza, synteza, ocena) dla prowadzonego przez Panią/Pana przedmiotu

44 Instrumenty sprawdzające używane podczas budowania programu kształcenia

45 Macierz kompetencji -tablica korelacji między efektami uczenia sięa jednostkami dydaktycznymi programu kształcenia (studiów) -rodzajem zajęć(przedmioty/moduły) i właściwymi dla nich metodami nauczania i aktywności studentów w programie kształcenia a kształtowanymi w czasie zajęćkompetencjami studentów Zalety macierzy kompetencji (-) pozwala na sprawdzenie, czy przewidziane w programie kształcenia rodzaje zajęć pozwalają na uzyskanie założonych kompetencji (efektów uczenia się) (-) pozwala na rozpoznanie, jakie kompetencje w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw nie sądostatecznie rozwijane (-) umożliwia zharmonizowanie rozwijanych kompetencji przez wybór odpowiednich rodzajów zajęć i metod nauczania i uczenia się

46

47 Macierz efektów uczenia się-korelacja między efektami uczenia sięzałożonymi w programie kształcenia a efektami uczenia sięzałożonymi dla poszczególnych przedmiotów/modułów Zalety (-) umożliwia sprawdzenie, czy istnieje korelacja między efektami uczenia sięzałożonymi w programie kształcenia a efektami uczenia sięzałożonymi dla przedmiotów/modułów (-) umożliwia optymalny podziałzałożonych w programie kształcenia efektów uczenia się między poszczególne przedmioty/moduły (-) umożliwia ustalenie, jakie efekty uczenia sięsąnierealizowane wcale lub w niedostatecznym zakresie

48

49 Efekty uczenia siędla kierunku Historia opracowane przez zespół pod kierunkiem Prof. dra hab. Marka Wilczyńskiego

50

51

52

53 Metodyka budowania projektu programu przedmiotu (sylabus) na bazie efektów kształcenia (uczenia się)

54 Generalne zasady budowania projektu programu przedmiotu na bazie efektów kształcenia (uczenia się) (-) zgodnośćefektów kształcenia (uczenia się) na różnych poziomach Ek dla programu studiów (kształcenia) Ek dla przedmiotu Ek dla typów (form) zajęć Ek dla poszczególnych zajęć (-) odróżnienie celów kształcenia od efektów kształcenia (-) mierzalnośćefektów kształcenia (uczenia się)-umożliwia weryfikację

55 Cele kształcenia a efekty kształcenia (uczenia się) Cel -zamierzenie nauczyciela realizowane w oparciu o odpowiednio dobrane treści programowe Efekty kształcenia -mierzalny rezultat w postaci tego, co student wie, rozumie, potrafi zrobić

56 Wskazówki służące odpowiedniemu opisaniu efektów kształcenia (-) każdy efekt definiujemy na poziomie progowym (dla studenta przeciętnego) a nie optymalnym (dla studenta zdolnego/wybitnego) (-) liczba założonych efektów kształcenia nie powinna być zbyt duża (5-9) (-) efekty kszatłcenia dla przedmiotu musząbyćzgodne z efektami kształcenia dla programu studiów i generycznych efektów kształcenia dla odpowiedniego obszaru (-) efekty kształcenia winny byćkonkretne, mierzalne, realistyczne, możliwe do osiągnięcia w założonym dla przedmiotu czasie

57 Etapy budowy programu dla przedmiotu (-) Opisanie efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności, postaw (-) Dobór odpowiednich treści nauczania (-) Sposoby wspierania studentów w osiągnięciu założonych efektów kształcenia (-) Potwierdzenie realizacji założonych efektów kształcenia (-) Określenie nakładu pracy studenta potrzebnego do osiągnięcia założonych efektów kształcenia

58

59 Przypisanie przedmiotowi punktów ECTS

60 ECTS- system transferu i akumulacji punktów Oszacowanie ilości punktów przypisanych danemu przedmiotowi: (-) godziny kontaktowe (liczba godzin zajęć) (-) średni czas pracy indywidualnej i grupowej potrzebny do opanowania zakładanych efektów uczenia się, np. każdorazowe przygotowanie siędo zajęć, indywidualna praca pisemna, prezentacja, (-) czas przygotowania i uczestniczenia w ocenie, np. egzaminie, kolokwium (-) czas praktyk

61 Cel programu kształcenia przedmiotu Wstęp do badańhistorycznych, studia I stopnia, kierunek Historia

62 Cel- szeroki, ogólny opis intencji kształcenia Wprowadzenie początkującego studenta w problematykę nauki historycznej (przedmiotdzieje społeczne człowieka, podstawy badawcze-literatura przedmiotu, źródła), proces badawczy (wybór tematu, kwerenda, krytyka źródeł, ustalanie faktów historycznych, tworzenie narracji), etapy rozwoju badań historycznych, względnośćpoznania historycznego

63

64 Zadanie Biorąc pod uwagę cel kształcenia proszę sformułowaćefekty uczenia siędla prowadzonego przez Panią/Pana przedmiotu