BY O I (JESZCZE) JEST?

Transkrypt

1 DEFINIOWANIE EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Seminarium Bolońskie Wrocław, 24 lutego 2012 roku Janusz M. Pawlikowski Politechnika Wrocławska, ekspert boloński

2 JAK TO BYŁO I (JESZCZE) JEST? Obecnie (z kontynuacją na wyższych latach studiów) : Nazwy KIERUNKÓW STUDIÓW Opracowuje RGSzW, zatwierdza minister w formie stosownego Rozporządzenia STANDARDY, ściśle według których realizowane jest nauczanie na kierunkach Opracowuje RGSzW, zatwierdza minister w formie stosownego rozporządzenia OCENA I AKREDYTACJA uczelni Przeprowadza PKA badając, między innymi, zgodność procesu nauczania ze standardami kształcenia i innymi wymaganiami ministerialnymi ministerialnymi 2

3 JAK TO TERAZ MA BYĆ? Od 1 października 2012 roku (studenci rozpoczynający studia) : Nazwy KIERUNKÓW STUDIÓW i PROGRAM KSZTAŁCENIA Opracowuje Rada Wydziału, zatwierdza Senat uczelni w formie stosownej uchwały EFEKTY KSZTAŁCENIA, POZIOM I PROFIL Opracowuje Rada Wydziału, ł zatwierdza Senat uczelni w formie stosownej uchwały ł PROGRAM i PLAN STUDIÓW dla danego kierunku, poziomu i profilu Opracowuje i zatwierdza Rada Wydziału ł w formie stosownej uchwały ł OCENA I AKREDYTACJA uczelni Przeprowadza PKA badając, przede wszystkim: funkcjonowanie WSZJK w uczelni w zakresie analizy efektów kształcenia; oddziaływanie WSZJK na doskonalenie programu kształcenia i na doskonalenie jakości kształcenia; stopień dostosowania efektów kształcenia do potrzeb rynku pracy; zarządzanie procesem dydaktycznym. 3

4 HIERARCHIA JMP PROGRAM KSZTAŁCENIA PROGRAM STUDIÓW PLAN STUDIÓW MODUŁ Program kształcenia dla określonego kierunku, poziomu i profilu kształcenia opisuje sposób, w jaki uczelnia będzie realizować studia na określonym kierunku i obejmuje opis zakładanych efektów kształcenia dla kierunku oraz program studiów. Program studiów opisuje proces kształcenia, zapewniający osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia (EF) i musi określać (1) formę studiów; (2) liczbę semestrów i punktów ECTS konieczną dla uzyskania danych kwalifikacji; (3) moduły kształcenia wraz z zakładanymi dla nich EK oraz liczbą punktów ECTS; (4) sposoby weryfikacji zakładanych EK osiągniętych przez studenta; (5) plan studiów prowadzonych w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej; (6) łączną liczbę punktów ECTS, którą student musi uzyskać na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich; (7) łączną liczbę punktów ECTS, którą student musi uzyskać w ramach zajęć z zakresu nauk podstawowych, do których odnoszą się EK dla określonego kierunku, poziomu i profilu kształcenia; (8) łączną liczbę punktów ECTS, którą student t musi uzyskać ć w ramach zajęć ć o charakterze praktycznym, w tym zajęć ć laboratoryjnych oraz projektowych; (9) minimalną liczbę punktów ECTS, którą student musi uzyskać, realizując moduły kształcenia oferowane na zajęciach ogólnouczelnianych lub na innym kierunku studiów; (10) minimalną liczbę punktów ECTS, którą student musi uzyskać na zajęciach z wychowania fizycznego; (11) wymiar, zasady i formę odbywania praktyk, w przypadku gdy program kształcenia przewiduje praktyki. 4

5 HIERARCHIA c. d. PROGRAM KSZTAŁCENIA PROGRAM STUDIÓW PLAN STUDIÓW MODUŁ Plan studiów określa zestaw modułów kształcenia, opisuje rozkład zajęć prowadzonych w formie studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, podstawowe formy prowadzenia zajęć oraz ich wymiar, a także inne rygory formalne. Moduł to zajęcia lub grupa zajęć, którym przypisane są zakładane efekty kształcenia oraz odpowiednia liczba punktów ECTS. Rozporządzenie ą z dnia 5 października 2011 roku w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. Nr 243, poz. 1445) 5

6 EFEKTY KSZTAŁCENIA Każdy typ dyplomu poświadczający kwalifikacje musi być scharakteryzowany poprzez: Poziom wyrażony poprzez punkty ECTS (czyli całkowity nakład pracy ) (studia I, II, III stopnia) Profil (czyli obszar wiedzy) oraz charakter uzyskanych kwalifikacji (ogólnoakademicki, praktyczny) Efekty kształcenia (czyli wiedzę, umiejętności i kompetencje) 6

7 EFEKTY KSZTAŁCENIA Wiedza zasób powiązanych ze sobą faktów, zasad, teorii i doświadczeń Umiejętności przyswojonych przez osobę uczącą się. Umiejętności zdolność wykorzystania wiedzy oraz wyćwiczonych sprawności do wykonywania zadań oraz rozwiązywania problemów Kompetencje społeczne zdolność do autonomicznego i odpowiedzialnego d wykonywania y a powierzonych o zadań; gotowość do uczenia się przez całe życie; sprawność komunikowania się; umiejętność współdziałania z innymi w roli zarówno członka jak i lidera zespołu. 7

8 OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Efekty kształcenia ł zapisane dla programu kształcenia ł (który obejmuje opis zakładanych efektów kształcenia oraz program studiów) Matryca efektów kształcenia dla programu studiów (który: - określa moduły wraz z efektami kształcenia i punktami ECTS; - plan studiów prowadzonych w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej; - sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia osiągniętych przez studenta) Efekty kształcenia przypisane do poszczególnych modułów (w formie zapisu lub opisu) 8

9 OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Przykład (wzorcowe EK, I stopień, kier. Elektronika) Opis efektu kształcenia : Po ukończeniu studiów I stopnia student Ma wiedzę w zakresie matematyki, obejmującą algebrę, analizę Zapis efektu kształcenia : Po ukończeniu studiów I stopnia student Potrafi zastosować aparat matematyczny do opisu i analizy 9

10 EFEKTY KSZTAŁCENIA Opis procesu kształcenia dla modułu/przedmiotu obejmuje : 1. Efekty kształcenia (według mnie, przeciętnie wiedza: 4 8; umiejętności: ś i 4 8; kompetencje: 2 4). 2. Treści programowe oraz formy i sposoby prowadzenia zajęć. 3. Kryteria oceny i sposoby oceniania. 4. Obliczenia: CNPS, punktów ECTS oraz wskaźników. 10

11 OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Znamy trzy sposoby ujęcia celów kształcenia/efektów uczenia się: (1) tradycyjny; (2) opisowy; oraz (3) taksonomiczny, w którym występuje hierarchiczna klasyfikacja wewnątrz wybranego obszaru efektów kształcenia. Znane taksonomie: B.B. Bloom (1984); B. Niemierko (1999); L. Anderson (2002) Obecnie w polskich KRK powszechnie używana jest taksonomia Bloom a zmodyfikowana przez Anderson a. Obejmuje ona trzy domeny: 1. Kognitywną (dotyczącą WIEDZY) 2. Psychomotoryczną (dotyczącą UMIEJĘTNOŚCI) 3. Afektywną (dotyczącą KOMPETENCJI) 11

12 Taksonomia efektów kształcenia Domena kognitywna (dotycząca WIEDZY) TWORZENIE OCENIANIE ANALIZOWANIE STOSOWANIE R O Z U M I E N I E ZAPAMIĘ TYWANIE 12

13 Taksonomia c. d. Domena psychomotoryczna (dotycząca UMIEJĘTNOŚCI) TWORZENIE DZIAŁANIE WYKONYWANIE ODTWARZANIE PRZYGOTOWANIE P O S T R Z E G A N I E 13

14 Taksonomia c. d. Domena afektywna (dotycząca KOMPETENCJI) CHARAKTERYZOWANIE ORGANIZOWANIE WARTOŚCIOWANIE O D P O W I A D A N I E O T R Z Y M Y W A N I E 14

15 15

16 ACTION VERBS (czasowniki zalecane do definiowania efektów kształcenia - na przykład dla WIEDZY) ZAPAMIĘTYWANIE (umiejętność przywoływania informacji) : przywoływać, powtarzać, wymieniać, kopiować, odtwarzać, definiować, duplikować, reprodukować. ROZUMIENIE (umiejętność interpretowania idei i koncepcji) : klasyfikować, opisywać, wyjaśniać, dyskutować, zlokalizować, wybierać, raportować, rozpoznawać, tłumaczyć, parafrazować. STOSOWANIE (umiejętność wykorzystania nabytych informacji w nowy sposób) : demonstrować, wybierać, przedstawiać, stosować, interpretować, operować, planować, organizować, rozwiązywać, używać, zapisywać. ANALIZOWANIE (analizować, oceniać, oszacować, krytykować, testować, rozpoznać,,p podkreślać, oddzielać, egzaminować, kwestionować. 16

17 Efekty kształcenia wg koncepcji SMART S (specyfic) efekty kształcenia muszą być szczegółowo opisane i dotyczyć konkretnych oczekiwań co do wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, które student powinien osiągnąć. ą M (measurable) efekty kształcenia muszą posiadać mierzalne kryteria ich oceny. A (acceptable) efekty kształcenia muszą być zewnętrznymi dla danego przedmiotu i zaakceptowane. uzgodnione z wytycznymi R (realistic) efekty muszą być możliwe do osiągnięcia w ramach realizacji danego modułu/przedmiotu inie mogą sięę odnosić do treści i form, których przedmiot nie obejmuje. T (time-scaled) efekty muszą być możliwe do osiągnięcia w zdefiniowanym przez program studiów i realistycznie dobranym czasie. 17

18 Podstawowe pytania nauczyciela akademickiego 1. Jakie EFEKTY KSZTAŁCENIA powinni studenci osiągnąć zgodnie z programem zajęć? 2. Jak zamierzam pomagać ć studentom t w osiągnięciu i i zamierzonych EFEKTÓW KSZTAŁCENIA? 3. Jak zamierzam sprawdzić (sposób oceny) czy studenci osiągnęli zamierzone EFEKTY KSZTAŁCENIA? Ocena kształtująca i ocena podsumowująca. Który efekt kształcenia ocenia się tak lub inaczej; np. wykład: oceniamy wiedzę, laboratorium: oceniamy umiejętności). 18

19 METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘCIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA 1. Jak student ma wykazać, że osiągnął zakładane EK? 2. Jak ocenić, czy student te założone EK osiągnął? 3. Czy możliwe jest sprawdzenie osiągnięcia przez studenta wszystkich zakładanych efektów kształcenia? OCENA Kształtująca (formatywna) dokonywana częściej niż raz w semestrze i służąca studentowi do oceny postępów wnauce oraz prowadzącemu do analizy stanu rzeczy oraz efektywności stosowanych metod dydaktycznych. y y Podsumowująca (sumatywna) dokonywana na zakończenie semestru dająca odpowiedź na pytanie czy student osiągnął i w jakim stopniu zakładane efekty kształcenia. 19 i

20 Problemy 1. Ocena możliwości realizacji efektów kształcenia, zarówno po stronie studenta jak i uczelni. 2. Proporcje efektów kształcenia. 3. Treść (szczególnie dla domeny wiedza) zapisu efektu. 4. Matryca efektów kształcenia. ł 5. Jak definiować efekty kształcenia, by można było ocenić ich osiągnięcie? 6. Jak oceniać ich osiągnięcie? 20