OPIS PRODUKTU FINALNEGO PROJEKTU

Transkrypt

1 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego OPIS PRODUKTU FINALNEGO PROJEKTU INNOWACYJNEGO TESTUJĄCEGO Temat innowacyjny: Tytuł projektu: Nazwa projektodawcy: Numer umowy: Poszukiwanie metod wczesnej interwencji socjalnej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży Wybierz Przyszłość innowacyjne narzędzia wspomagające interwencję socjalną Fundacja Nauka dla Środowiska z siedzibą w Koszalinie w partnerstwie z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Białogardzie UDA-POKL /10-00 Koszalin grudzień

2 NAZWA PRODUKTU FINALNEGO Model przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży w oparciu o wystandaryzowane narzędzia edukacji społeczno-finanoswej. I. ELEMENTY SKŁADAJĄCE SIĘ NA PRODUKT FINALNY Produktem finalnym projektu jest model przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży zawierający nowatorskie propozycje działań dla podmiotów lokalnej polityki społecznej możliwy do kompleksowego wdrożenia na poziomie powiatu, obejmując następujące elementy: 1) Edukatorzy - metodycznie i merytorycznie przygotowani do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji społeczno finansowej pracownicy placówek działających na rzecz dzieci i młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym. Narzędzie dydaktyczne do zajęć z zakresu edukacji społeczno-finansowej obejmujące wprowadzenie instrukcja korzystania z produktu oraz dwa pakiety edukacyjne, każdy z nich został skierowany do innej grupy docelowej (odbiorców produktu). 2) Pierwszy pakiet, jako narzędzie wsparcia pn. Kształtowanie umiejętności społecznych i finansowych u dzieci jest adresowany do dzieci w wieku 6-12 lat. Jego treści oparto o międzynarodowe materiały i doświadczenia sieci Aflatoun i składa się z 16 części pogrupowanych w 5 sekcjach tematycznych (Aflatoun i Ja; Zrozumienie i odkrywanie siebie, Prawa i obowiązki, Oszczędzanie, Wydawanie i planowanie budżetu, Finansowe i społeczne przedsięwzięcia dzieci). Jego celem jest: uświadomienie dzieciom ich indywidualności i wyjątkowości oraz konieczności poszanowania innych osób, przygotowanie do bycia dobrym obywatelem poprzez zachęcanie do dbania o prawa swoje i innych, a także mobilizowanie do przestrzegania obowiązków, przekazanie wiedzy i budowanie świadomości w kontekście właściwego (optymalnego) wykorzystywania bogactw naturalnych i zasobów finansowych, rozwijanie umiejętności planowania i zarządzania zasobami (w tym finansowymi), pogłębianie wiedzy i umiejętności w zakresie projektowania i zarządzania przedsięwzięciami społecznymi i finansowymi, wpływanie na ich rozwój osobisty, uczenie odpowiedzialności, wytrwałości w dążeniu do celu, rozwijanie krytycznego myślenia i kreatywności. 3) Drugi pakiet edukacyjny, jako narzędzie wsparcia pn. Wybierz przyszłość podręcznik prowadzenia zajęć dla dorosłych, warsztaty edukacji finansowej jest adresowany dla osób w wieku lat. Pakiet składa się z 2 części. Pierwsza część przedstawia scenariusze zajęć. W części drugiej zamieszczono informacje pomocnicze dla edukatora wraz z przykładowymi ćwiczeniami. Program zawarty w pakiecie został podzielony na 8 zajęć (spotkań, modułów), które stanowią zintegrowaną całość. Podczas pierwszego spotkania, osoba prowadząca wraz z uczestnikami przygotowuje typową rodzinę, by na kolejnych zajęciach poznawać aspekty ekonomiczne jej funkcjonowania. W ten sposób, uczestnicy warsztatów, w oparciu o neutralny przykład, krok po roku mają możliwość poznania reguł charakterystycznych dla wszystkich gospodarstw domowych, a na bazie poznawanych wiadomości oraz samodzielnie wykonywanych ćwiczeń mają okazję zastosować je w praktyce, planując swój budżet domowy. Produkt jest zgodny z wypracowaną strategią wdrażania produktu innowacyjnego zawierając w elemencie narzędziowym te same treści co zakładano na wstępie. 2

3 II. PROBLEM, NA KTÓRY ODPOWIADA INNOWACJA Patologie, wysoka liczba rozwodów, pogarszająca się sytuacja finansowa gospodarstw domowych przyczyniają się do kryzysu rodziny, która z kolei skutkuje wzrostem liczby dzieci i młodzieży będących pod opieką systemu pomocy społecznej. Dzieci i młodzież, które w szczególny sposób potrzebują przygotowania do samodzielnego życia - to wychowankowie placówek oświatowowychowawczych oraz dzieci przebywające w rodzinach zastępczych. Wychowankowie to przeważnie osoby, które z różnych przyczyn utraciły swój dom rodzinny, a wcześniej najczęściej wychowywały się w rodzinach z pewnymi dysfunkcjami, które nie przekazały im pozytywnych wzorów życia. Placówka oświatowo-wychowawcza ma zatem za zadanie przygotować podopiecznych do życia w rodzinie, nie dysponując jednak naturalnymi możliwościami wchodzenia w role rodzinne. Dotychczasowy model usamodzielniania się wychowanków pokazuje, że proces ten nie przynosi właściwych efektów. Zapewnienie wychowankowi określonych środków finansowych bez nauczenia go, co i jak może z nimi zrobić, jest mało skuteczne. Młode osoby usamodzielniające się wprawdzie uzyskują pomoc od państwa, ale jest to bardziej działanie doraźne, niż rzeczywista pomoc mająca przynieść długotrwałe efekty. Prowadzenie edukacji społeczno - finansowej dla tej grupy odbiorców wypełni lukę w procesie ich przygotowania do samodzielnego życia. Ze względu jednak na fakt, że wychowankowie będący w procesie usamodzielniania zobligowani są oraz do opracowania indywidualnego planu usamodzielniania, zwłaszcza w części dotyczącej planu finansowego, niezbędnym jest wykształcenie w nich dobrych nawyków w tej materii. W ramach projektu zdefiniowano trzy główne obszary problemowe: 1) Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych oraz wychowankowie placówek opiekuńczo-wychowawczych mają problemy z racjonalnym planowaniem wydatków i gospodarowaniem pieniędzmi. 2) Pracownicy pomocy społecznej, w tym opiekunowie odpowiedzialni za wsparcie w procesie usamodzielniania, nie są dostatecznie przygotowani w zakresie edukacji społeczno- finansowej. 3) W systemie pomocy społecznej nie ma destynowanych dla niego narzędzi wczesnej interwencji łączących edukację społeczną z edukacją finansową. Warto zauważyć, że skala opisanych powyżej problemów i potrzeb dotyczy całego systemu pomocy społecznej w Województwie Zachodniopomorskim, a więc 114 OPS-ów, 6584 pracowników systemu pomocy społecznej potencjalnych użytkowników, 1193 młodzieży będącej w procesie usamodzielniania. Żadna z młodych osób w tym regionie usamodzielnianych ani zagrożonych wykluczeniem społecznym nie przeszła przygotowania społeczno-finansowego. Żaden pracownik nie otrzymał też wcześniej wsparcia do prowadzenia takich działań. Innowacyjność produktu ma zasięg krajowy, ale może być realizowany na poziomie lokalnym. Polega na wprowadzeniu do systemu pomocy społecznej na poziomie powiatu produktu finalnego, wielomodułowego narzędzia edukacji społeczno-finansowej, w obszarach, gdzie występuje wyraźny deficyt wiedzy w zakresie zarządzania finansami, budżetem domowym a także zachowań prospołecznych. Wypracowany model oparty o narzędzie edukacyjne odpowiada na problemy systemu pomocy społecznej, dając nowatorski zestaw instrumentów wczesnej interwencji. Takie narzędzie pozwoli uzupełnić system wspierania dzieci i młodzieży zagrożonej wykluczeniem (w tym szczególnie: wychowanków domów dziecka, dzieci z rodzin dysfunkcyjnych i rodzin kryzysie rodziny), umożliwiając wczesną edukację społeczno-finansową tak, aby przygotować fundament edukacji finansowej dzieci i młodzieży, dający podstawy do samodzielnego życia w określonych uwarunkowaniach społecznogospodarczych. Produkt finalny zawiera w elemencie narzędziowym dokładnie te same kwestie, co zakładano na wstępie. Jest również identyczny w zakresie celów i w dalszym ciągu aktualny. Model postępowania dotyczy zaproponowania nowych rozwiązań, które okazały się skuteczne, zarówno w zakresie grup docelowych, jak i metod. Okres testowania utwierdził w przekonaniu o potrzebie wprowadzenia i stałego realizowania edukacji społeczno-finansowej do systemu opieki społecznej. Badania ewaluacyjne w grupie użytkowników (pracowników systemu pomocy społecznej) wskazały, że aż 94% 3

4 z nich uważa, że edukacja społeczno-finansowa powinna być prowadzona w systemie pomocy społecznej. Aż 92% z nich określiło, że edukacja społeczno-finansowa powinna być w nim realizowana systematycznie. 81% wskazało na przydatność wypracowanych w ramach projektu narzędzi w ich pracy zawodowej. Produkt finalny odpowiada w 100% na wcześniej zdiagnozowane potrzeby i problemy, zarówno jego odbiorców (dzieci i młodzież wykluczoną społecznie), jak i użytkowników (pracowników socjalnych). Udowodniły to analizy ilościowe i jakościowe poprzedzające testowanie produktu oraz badania ewaluacyjne realizowane w trakcie jego testowania. Analizom poddano zarówno sam system pomocy społecznej, sposób jego funkcjonowania, jego uwarunkowania zewnętrzne (analiza danych zastanych), jak i potrzeby, problemy i dokonane zmiany (wiedzy, postaw) grup zaangażowanych w projekt (użytkowników i odbiorców projektu). Potrzeby, problemy i zmiany grup docelowych zostały zdiagnozowane w wyniku badań empirycznych o charakterze triangulacyjnym. Jak wynika prowadzonych w ten sposób analiz, pracownicy pomocy społecznej, w tym opiekunowie odpowiedzialni za wsparcie w procesie usamodzielniania, mają potrzebę wsparcia metodyczno - metodologicznego związanego z prowadzeniem edukacji społeczno-finansowej. Przed projektem pracownicy systemu pomocy społecznej deklarowali, że nie są dostatecznie przygotowani w zakresie prowadzenia jej, kierując się bardziej wyczuciem i własnym doświadczeniem. Jedynie 34% pracowników pomocy (użytkowników) przed projektem pozytywnie oceniło swoje umiejętności organizacji takich zajęć. Co więcej, pracownicy systemu przed realizowanym projektem wskazali, że nie czują się silni metodycznie do prowadzenia takiej edukacji. Spośród 90 osób poddanych badaniom przed szkoleniem edukatorskim, jedynie 29% oceniło pozytywnie swoje przygotowanie metodyczne do prowadzenia zajęć grupowych z młodzieżą. Po zaproponowanym w projekcie przygotowaniu 99% ankietowanych oceniło pozytywnie aktywne metody edukacji nieformalnej zastosowane podczas szkoleń trenerskich, plasując je tym samym jako jedne z najbardziej efektywnych metod kształcenia, nie tylko dzieci, ale także młodzieży i osób dorosłych. Wielu uczestników szkoleń, bo aż 73% przyznało także, że udział w takich warsztatach zaowocował dużą większą śmiałością i chęcią w prowadzeniu zajęć. Ponadto 90% ankietowanych oceniło, że udział w szkoleniu dla edukatorów zaproponowanym w ramach projektu dotyczącym metod edukacji społeczno-finansowej wywarł istotny i bardzo istotny wpływ na ich budżet domowy. Taka odpowiedź udzielona przez użytkowników po zakończeniu szkolenia trenerskiego, może świadczyć o wzroście faktycznego przygotowania przyszłych edukatorów do swojej roli, wzmocnieniu poczucia ich wartości, a przede wszystkim wzroście realnej wiedzy w zakresie oszczędzania, planowania i gospodarowania wydatkami. Dobrze zmotywowani edukatorzy doprowadzili do tego, że zajęcia wpłynęły bardzo pozytywnie na odbiorców, który chętnie w nich uczestniczyli. Badania jakościowe pokazały, że zaproponowane w modułach metody pracy (metody aktywizujące) stwarzały doskonałą przestrzeń dla aktywności dzieci, które podczas zajęć dawały z siebie bardzo dużo, pokazywały jak widzą, co czują, jak myślą. Zadawały mnóstwo pytań, szukały na nie odpowiedzi, dokonywały przemyśleń, znajdowały rozwiązania. Uczestniczyły w zajęciach bardzo chętnie. Na zajęciach panowała przyjazna atmosfera. Dzieci były swobodne, miały poczucie bezpieczeństwa i pewność, że są akceptowane. Były otwarte zarówno w stosunku do edukatorów, jak i rówieśników. Zajęcia zaciekawiły dzieci, intrygowały, prowokowały do poszukiwania rozwiązań, wywoływały różne emocje, czasem budziły sprzeciw, motywowały do określania własnego systemu wartości, poszukiwania i formułowania argumentów, zdobywania dalszych informacji, wyjaśniania zajmowanego stanowiska. Potwierdzają to wybrane wyniki, ankiet i testów prowadzonych wśród najmłodszych. Przed zajęciami z dziećmi, poproszono je o określenie ich stanowiska dotyczącego posiadania przez nich praw. Większość z młodych ankietowanych, bo aż 58% odpowiedziała, że dzieci nie mają żadnych praw, ich jedynym prawem jest słuchanie się osób dorosłych i przestrzeganie zasad stawianych im przez nich. Duża grupa dzieci wskazywała także, że jest to ich obowiązek. 38% badanych zadeklarowało posiadanie dziecięcych przywilejów, a 4% odpowiedziało, że nie wie. Z kolei po zakończonym szkoleniu społeczno-finansowym, większość badanych dzieci, bo aż 87%, odpowiedziało na to pytanie twierdząco, co oznacza, że pod wpływem zajęć zwiększyła im się świadomość przysługujących im praw. 11% stwierdziło, że dzieci nie mają praw, a 4% nie wie o takich 4

5 prawach nic. Cieszy także fakt, że w teście po zakończonych zajęciach aż 63% dzieci zadeklarowało, iż potrafi robić rzeczy, które wyróżniają je na tle innych (wzrost o 29 pkt. procentowych w stosunku do pretestu). Ciekawe wyniki dotyczące zmiany sposobu myślenia obserwowanej wśród dzieci w sposobie podchodzenia do pieniądza zaobserwowano z analizy odpowiedzi udzielonych na pytanie o przeznaczenie środków pieniężnych wygranych na loterii. Jak dowiodły prowadzone badania ewaluacyjne przed przystąpieniem do programu dzieci wyraźnie były zdezorientowane udzielając odpowiedzi na to pytanie i działając niejako pod wpływem chwili, wybierały pierwszą możliwość, czyli 10 zł nagrody od razu (42%). Ponad połowa z nich zauważyła, że opłaca im się poczekać. Po zajęciach dzieci już w zdecydowanej większości wolały poczekać 2 miesiące i otrzymać 2 razy większą sumę pieniędzy (aż 91% wskazało na te odpowiedź). Jedynie 9% zadeklarowało, że chce wydać pieniądze od razu. Znaczący, bo ponad 30%-centowy wskaźnik wzrostu deklaracji w zakresie odroczenia wydatkowania wygranych sum pokazuje, że dzieci pod wpływem prowadzonych zajęć uświadomiły sobie, co jest dla nich korzystniejsze. W kwestionariuszu ankiety rozdanym przed rozpoczęciem zajęć, aż 65% młodych ankietowanych wskazało, że wydawanie pod względem stopnia ważności jest istotniejsze niż oszczędzanie. Jedynie 30% badanych stanęło na stanowisku, że oszczędzanie góruje nad wydawaniem. 5% nie wypowiedziało się w tej kwestii. Z kolei po zakończonych zajęciach wyniki przybrały nieco odmienną postać. Aż 84% badanych dzieci w teście po zauważyło, że oszczędzanie jest ważniejsze niż wydawanie, tylko 5% twierdziło zupełnie odwrotnie - że przyjemniej jest wydawać, natomiast 11% dzieci nie zastanawiało się nad tym zagadnieniem. Widać zatem wyraźnie, że impulsem do zmiany stanowiska o ponad 50% (dokładnie 54%) były proponowane dzieciom zajęcia z zakresu edukacji społeczno-finansowej. Znajomość zasad gospodarowania własnym budżetem, skrupulatnego podejścia do wydatków, umiejętność odróżniania zachcianek od potrzeb, z całą pewnością przyczyniły się do widocznej zmiany w myślenie obserwowanej wśród młodych osób. Z kolei w grupie testowanej młodzieży wykluczonej społecznie, także dostrzega się pozytywne zmiany w stosunku do sytuacji sprzed projektu. Zmiany te dotyczą wiedzy finansowej i postaw odbiorców projektu (aspekt społeczny). 36% spośród młodzieży zadeklarowało przed zajęciami, że nie planuje swojego budżetu osobistego, natomiast 28% stara się planować swoje wydatki, ale ma problem z kontrolą swoich finansów. Po zajęciach 56% młodzieży zaczęło regularnie planować swoje wydatki nie przekraczając zaplanowanych kwot. Wzrost o 20 pkt. procentowych w tej kategorii może świadczyć o widocznym, realnym wpływie prowadzonych w ramach projektu działań edukacyjnych na zmianę zachowań i postaw prooszczędnościowych młodzieży. 81% osób młodzieży przed zajęciami zadeklarowało, że nie prowadzi spisu wydatków i wpływów, a zaledwie 19% stara się taki prowadzić. Po zajęciach odsetek prowadzących swój pisemny cash flow wzrósł do 28%. Warto zaznaczyć, że w rozmowach kuluarowych z młodzieżą pojawiały się wskazania, że pod wpływem zajęć edukacyjnych wzrosła w nich chęć i skłonność do konstruowania list zakupów, co w pewnym sensie jest jednym z rodzajów spisów wydatków. W teście przed zajęciami, większość młodzieży wskazała, że swoje zaoszczędzone pieniądze przechowuje w domu (68%). 21% odpowiedziało, że posiada własne konto bankowe, a 11% - że przekazuje swoje oszczędności zaufanym osobom np. krewnym. Po szkoleniu z tematyki społeczno-finansowej można zauważyć wzrost liczebny deklaracji w zakresie przechowywania pieniędzy w banku (+5%) oraz przekazywania swoich pieniędzy bliskim na przechowanie (+3%). W deklaracjach młodzieży przed zajęciami zaobserwowano, że jej przedstawiciele najchętniej oszczędzają na własne przyjemności (35%), na drugim miejscu znalazły się zakupy sprzętów do domu (15%), następnie - wakacje (13%), przeznaczenie środków na wydarzenia rodzinne (8%) i na naukę (6%). Po przejściu całego programu edukacji społeczno-finansowej liczba młodych osób oszczędzających na przyjemności spadła (-10%). Wzrosła natomiast liczba osób, które 5

6 planują oszczędzać na niespodziewane wydatki (+7%). Część młodych osób przed szkoleniem zaznaczyło, że pożyczki warto zaciągać żeby łączyć koniec z końcem w trudniejszych miesiącach. Po przebytym szkoleniu o tematyce społecznofinansowej zauważa się, że młode osoby w nim uczestniczące, przestały się obawiać zaciągania pożyczek na ważne z ich punktu widzenia cele. Zwiększyła się również ich świadomość, że zaciąganie pożyczek na łączenie końca z końcem nie jest najlepszym wyjściem z trudnej sytuacji i że tak naprawdę stanowi wyłącznie doraźne źródło wparcia. Ogólnie rzecz biorąc wśród użytkowników i odbiorców projektu zanotowano co najmniej dwustopniowy przyrost wiedzy, umiejętności i nawyków w zakresie społeczno-finansowym na pięciostopniowej skali przyrostu, co jest zgodne z celami projektu zapisanymi w strategii. Osiągnięte wyniki w sposób jednoznaczny wskazują na pozytywny wpływ prowadzonych w ramach projektu zajęć na zmianę wiedzy, postaw i zachowań pro oszczędnościowych grup docelowych. Warto zauważyć, że wskaźniki te osiągnięto w wyniku testowania, które realizowane było w trakcie kilku miesięcy. Zatem uwzględniając dość krótki czas oddziaływania na użytkowników i odbiorców projektu uzyskane wartości należy uznać za niezwykle satysfakcjonujące. Systemowi opieki społecznej brakowało takiego narzędzia. Zarówno dzieci w placówkach opiekuńczo wychowawczych, jak i młodzież je opuszczająca nie są przygotowani do zarządzania finansami i rozumienia ich funkcjonowania w życiu osobistym. Ponadto dotychczas nie było w procesie opieki elementów edukacyjnych, nie tylko z zakresu finansów ale również edukacji społecznej. W opinii użytkowników produktu produkt dobrze się w tę lukę wpisuje. Szczególnie trafny okazał się dla osób przygotowujących plan usamodzielnienia. Młodzi, którzy już taki plan mieli opracowany (powyżej 18 lat) żałowali, że wcześniej nie mieli takich zajęć, bo inaczej zaplanowali by zużytkowanie środków przyznawanych na proces usamodzielnienia. Po szkoleniach przebudowywali dotychczasowe plany. Osoby przygotowujące się do opracowania takiego planu (17-18-latkowie) wyrażali się bardzo dobrze o przydatności zajęć dla opracowania planu usamodzielniania. W podobnym tonie wypowiadali się pracownicy pomocy społecznej zajmujący się procesem usamodzielniania. Obydwie strony pozytywnie wypowiedziały się o wprowadzeniu produktu jako elementu narzędzi pomocy społecznej. Warto także zauważyć, że pozytywny i wysoki wpływ projektu na założone cele został osiągnięty na szeroką skalę (508 odbiorców objętych warsztatami społeczno-finansowymi, 90 pracowników systemu pomocy społecznej objętych szkoleniami trenerskimi w zakresie edukacji społeczno-finansowej, 45 użytkowników prowadzących warsztaty z odbiorcami). Pozwala, to trafnie wnioskować o trwałości prowadzonego projektu i świadczy o niezwykle efektywnym i skutecznym jego oddziaływaniu na grupy docelowe. Daje też solidne argumenty do konieczności i zasadności wdrażania projektu i jego produktu w szerszym zakresie. Analiza benchmarkingowa prowadzona na potrzeby ewaluacji zewnętrznej dowiodła, że ewaluowany projekt wykazuje się, w stosunku do podobnych inicjatyw o charakterze finansowym i społeczno-finansowym wysoką innowacyjnością. W przeciwieństwie do podobnych inicjatyw w Polsce i Europie Zachodniej, nie opiera się wyłącznie na aspektach finansowych czy ekonomicznych, ale włącza w proces kształcenia młodzieży także kwestie społeczne. Zaniechanie wdrożenia produktu będzie pociągało nieprofesjonalne i nie oparte na wystandaryzowanych narzędziach niskie przygotowanie wychowanków placówek opiekuńczowychowawczych do opracowania planów usamodzielniania i przyczyni się do podtrzymywania konsumpcyjnego nastawienia do środków oferowanych przez Państwo w procesie usamodzielniania. Prorozwojowe myślenie o tych środkach będzie w dużej mierze zależało od osobistych kompetencji pracowników pomocy społecznej i predyspozycji wychowanka. III. UŻYTKOWNICY, KTÓRZY MOGĄ ZASTOSOWAĆ INNOWACJĘ Użytkownikami, którzy mogą stosować produkt finalny są: pracownicy socjalni, asystenci rodziny (wprowadzeni ustawą o pieczy zastępczej, zatrudnionymi przez JST, współpracującymi z OPS-ami), koordynatorzy pieczy zastępczej (Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie), wychowawcy w placówkach 6

7 opiekuńczo-wychowawczych (Ośrodki Wsparcia Rodziny, Rodzinne Domy Dziecka, Rodziny Zastępcze, Wioski SOS, Ośrodki Wychowawczo-Resocjalizacyjne, Ochotnicze Hufce Pracy) oraz pracownicy organizacji pozarządowych działających na rzecz rodzin dysfunkcyjnych, rodzin w kryzysie rodziny lub dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym. IV. DZIAŁANIA / NAKŁADY / ZMIANY KONIECZNE DO ZASTOSOWANIA/WDROŻENIA INNOWACJI Struktura obu pakietów jest spójna i przejrzysta, zakładająca procesowy charakter kształcenia uczestników szkoleń (krok po kroku). Wykorzystanie narzędzi w praktyce nie wymaga od edukatorów wysokich kwalifikacji merytorycznych i metodycznych. Zawarte w materiałach scenariusze, gry i ćwiczenia opatrzone są instrukcjami i komentarzami, dzięki którym są łatwe do zastosowania. Wykorzystanie pakietów nie wymaga również większych zmian organizacyjnych, ani wsparcia technicznego do prowadzenia zajęć, tj. projektora, komputera czy zaawansowanych plansz edukacyjnych. Praca uczestników zajęć oparta jest jedynie o najprostsze materiały biurowe i możliwa do realizacji również w warunkach domowych. Wdrażanie produktu wyjaśnia wstępna instrukcja, a poszczególne elementy pakietów edukacyjnych w istocie stanowią przewodnik po programie. Innowacja nie wymaga wprowadzenia dodatkowych etatów, czy zmian administracyjnych. Jej zastosowanie stanowi wsparcie dotychczas prowadzonej pracy socjalnej i pedagogicznej, a zadania instytucji systemu pomocy społecznej są zbieżne z założeniami modelu wdrażania. Zastosowanie produktu wobec innych grup docelowych, w publicznych i niepublicznych instytucjach jest również możliwe i proste w realizacji przy założeniu, że edukatorzy stanowią zaplecze szkoleniowe do wprowadzania edukacji społeczno-finansowej w poszczególnych podmiotach zajmujących się dziećmi i młodzieżą. Przewiduje się, że jednostki wdrażające narzędzie do praktyki powinny podjąć następujące czynności: Zinwentaryzować potrzeby w zakresie potrzeb szkoleniowych oraz liczby chętnych do prowadzenia edukacji społeczno-finansowej (możliwe w ramach pracy socjalnej). Przeszkolić personel odpowiedzialny za wdrożenie edukacji społeczno-finansowej w Powiecie trenerzy wewnętrzni. Osoby przeszkolone - edukatorzy (pracownicy nadzorujący proces usamodzielniania w PCPR, pracownicy placówek opiekuńczo-wychowawczych i ośrodków pomocy społecznej w swoim powiecie, asystenci rodziny) będą prowadzili zajęcia z wykorzystaniem nowych narzędzi, co jest możliwe w ramach własnej działalności lub realizacji projektów systemowych PO KL. Produkt finalny oparty jest na niskich kosztach replikowania, gdyż trenerzy wewnętrzni (przeszkoleni na poziomie powiatów) będą stanowili zaplecze szkoleniowe do wprowadzania edukacji społecznofinansowej w poszczególnych podmiotach zajmujących się dziećmi i młodzieżą. Wykorzystanie tego narzędzia w sposób efektywny wymaga od edukatorów kompleksowej znajomości treści i docelowych dążeń materiałów dydaktycznych, a także podstawowych kwalifikacji w pracy z małą grupą. Dlatego produkt finalny obejmuje przygotowanie użytkowników do prowadzenia wystandaryzowanych zajęć z zakresu edukacji społeczno finansowej, przez szkolenia prowadzone przez trenerów wewnętrznych z poziomu powiatu (przedstawicieli Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie lub podmiotów współpracujących z placówką), wg opracowanego modelu drzewa szkoleniowego: Szkolenie dla trenerów na tym poziomie szkolenia organizowane są przez trenerów mających doświadczenie we wdrażaniu programu (dwa razy po 3 dni szkoleniowe). Szkolenie dla edukatorów szkolenia na tym poziomie organizowane są przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, a zajęcia prowadzone będą przez przygotowanych trenerów (3 dni szkoleniowe). Bezpośrednia praca z dziećmi i młodzieżą na tym etapie edukatorzy zostali już dostatecznie przeszkoleni i są w stanie samodzielnie realizować program edukacji społeczno-finansowej, przy ewentualnym wsparciu merytorycznym trenerów. 7

8 Przedstawiony cykl szkoleniowy zakłada szacunkowe koszty uruchomienia programu w jednym powiecie na poziomie PLN (szczegółową kalkulację tych kosztów przedstawiono w raporcie ewaluacji zewnętrznej). Przy takich nakładach finansowych Powiat dysponował będzie dwoma certyfikowanymi trenerami oraz 20 przeszkolonymi edukatorami, którzy będą mogli rozpocząć pracę z min. 240 odbiorcami (w pierwszym roku uruchomienia programu). Jednak, w kolejnych latach wdrażania innowacji koszty jego funkcjonowania na poziomie powiatu będą znacznie niższe, ponieważ związane będą jedynie z prowadzeniem zajęć przez edukatorów dla kolejnych odbiorców. Możliwe jest także przeszkolenie kolejnych edukatorów przez przygotowanych już wewnętrznych trenerów z poziomu powiatu, wówczas koszt obejmował będzie jedynie druk materiałów edukacyjnych i ew. koszty cateringu i eksploatacji sali podczas szkoleń nowych edukatorów. Wszystko to czyni produkt finalny narzędziem użytecznym, ale też łatwym do zastosowania i niskokosztowym. Wymienione wyżej uwarunkowania mogą być zrealizowane na poziomie polityki społecznej powiatu (Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie i podległe/wspierane placówki na poziomie poszczególnych gmin), wdrożenie innowacji nie wymaga zgodny instytucji trzecich, gdyż do wdrożenia produktu w innych jednostkach niezbędna jest przychylność władz samorządowych danego regionu. Produkt finalny jest zgodny z prawodawstwem krajowym, co potwierdza opinia prawna Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej, która stwierdza że w oparciu o aktualnie istniejący stan prawny, istnieje możliwość wdrażania produktu finalnego dotyczącego edukacji społeczno-finansowej, traktowanej jako innowacyjne narzędzie wspierające interwencję socjalną. Świadczą o tym zapisy następujących ustaw: Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (art. 2, 3, 6, 11, ust. 2., 45, 46, 108), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 sierpnia 2012 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (art. 7.1.), Ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (art. 2, 8, 10, 15, 40, 145). V. DOSTĘPNOŚĆ PRODUKTU FINALNEGO DLA JEGO PRZYSZŁYCH UŻYTKOWNIKÓW W ramach mainstreamingu horyzontalnego przeprowadzenie zostanie szkolenie dla 60 trenerów rekomendowanych przez (PCPR) publiczne placówki systemu pomocy społecznej z terenu województwa zachodniopomorskiego oraz zainteresowanych powiatów z obszaru całej polski. W celu zapewnienia utrzymania wysokich standardów produktu, osoby te będą wspierać proces wdrażania innowacji w swoich powiatach, a po zdobyci doświadczenia zostaną master trenerami. Takie rozwiązanie wzmocni transfer wiedzy i umiejętności do wszystkich placówek zainteresowanych wdrażaniem innowacji, a także zapewni niekomercyjne wykorzystanie opracowanych narzędzi. Dostępność produktu finalnego zostanie zapewniona w sposób ciągły również poprzez udostępnienie materiałów w wersji elektronicznej na stronie internetowej wnioskodawcy po zarejestrowaniu się i zalogowaniu przeszkolonych trenerów/edukatorów. System rejestracji i logowania wraz ze zobowiązaniem się do przeprowadzenia ewaluacji zgodnie z udostępnionymi narzędziami będzie stanowił gwarancję efektywnego wykorzystania produktu finalnego. Elementy te zostaną wdrożone w kolejnym etapie realizacji projektu. VI. ZMIANY W ZAKRESIE STRATEGII UPOWSZECHNIANIA Ostateczna wersja produktu finalnego nie wymaga wprowadzenia zmian w strategii działań upowszechniających, o których mowa w Strategii Projektu Innowacyjnego Testującego. VII. ZMIANY W ZAKRESIE STRATEGII WŁĄCZANIA DO GŁÓWNEGO NURTU POLITYKI Ostateczna wersja produktu finalnego nie wymaga wprowadzenia zmian w strategii działań włączających, o których mowa w Strategii Projektu Innowacyjnego Testującego. 8

9 VIII. ZAŁĄCZNIKI 1. Raport ewaluacji zewnętrznej wersja elektroniczna 2. Materiały dydaktyczne wraz z wprowadzeniem/instrukcją stosowania produktu finalnego wersja elektroniczna... Imię, nazwisko, funkcja i podpis osoby/-ób składającej/-ych opis 9